Katma Değer Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay Olarak Teslim

Dr. Güneş YILMAZ

BİRİNCİ BÖLÜM-5

VERGİYİ DOĞURAN OLAY-5

I. VERGİYİ DOĞURAN OLAY KAVRAMI-5

A. Vergiyi Doğuran Olay Kavramı ve Tanımı-5

B. Vergiyi Doğuran Olayın Hukuki Niteliği-11

II. VERGİYİ DOĞURAN OLAYIN VERGİLENDİRME SÜRECİNDEKİ YERİ-15

III. VERGİYİ DOĞURAN OLAYIN SAPTANMASININ VERGİ HUKUKU AÇISINDAN ÖNEMİ-17

İKİNCİ BÖLÜM-23

KATMA DEĞER VERGİSİNDE TESLİM HALLERİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-23

I. TESLİM HALLERİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-23

1. TESLİM KAVRAMI VE TANIMI-23

2. KATMA DEĞER VERGİSİ BAĞLAMINDA TESLİM VE ŞARTLARI-27

2. 1. Mal Unsurunun Varlığı-28

2. 2. Teslim Fiili ile Mülkiyet Hakkı Devrinin İlişkisi-30

3. TESLİMDEN ÖNCE FATURA DÜZENLENMESİ VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-35

3. 1. Faturanın Tanımı ve Hukuki Niteliği-35

3. 2. Teslimden Önce Fatura veya Benzeri Belgeler Düzenlenmesi Durumunda Vergiyi Doğuran Olay-38

4. TESLİM TÜRLERİ VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-42

4. 1. Hukuki Teslim- Fiilî Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-42

4. 2. Kısım Kısım (Kısmi) Mal Teslimi ve Vergiyi Doğuran Olay-48

4. 3. Zincirleme Akitlerde Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-51

4. 4. Mal Değişimi (Trampa) Halinde Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-52

4. 4. 1. Mal Değişimi Sözleşmesinin (Trampa Akdinin) Tanımı ve Hukuki Niteliği-52

4. 4. 2. Katma Değer Vergisi Açısından Mal Değişimi (Trampa) ve Vergiyi Doğuran Olay-54

4. 5. Kullanım Ödüncü (Âriyet), Saklama (Vedia) ve Tüketim Ödüncü (Karz) Sözleşmesi Hallerinde Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-57

4. 5. 1. Kullanım Ödüncü (Âriyet), Saklama (Vedia) ve Tüketim Ödüncü (Karz) Sözleşmesinin Tanımı ve Unsuları-57

A. Kullanım Ödüncü Sözleşmesi (Âriyet Akdi)'nin Tanımı ve Unsurları-57

a) Ödünç (âriyet) konusu bir şey veya hakkın bulunması: -58

b) Ödünç (âriyet) konusu şey veya hakkın kullanılmasının karşılıksız yani bedava olarak karşı tarafa bırakılması: -58

c) Ödünç (âriyet) alanın, ödünç (âriyet) konusunu geri verme borcu: -59

d) Tarafların anlaşmış olması: -59

B. Tüketim Ödüncü Sözleşmesi (Karz Akdi)'nin Tanımı ve Unsurları-59

a) Tüketim Ödüncü Sözleşmesi (Karz Akdi)'nin konusunun bir miktar para veya tüketilebilen bir şey'in olması: -60

b) Ödünç (karz) veren tarafın, ödünce (karza) konu para veya tüketilebilen şeyi ödünç alan tarafa devretme mükellefiyeti bulunması: -60

c) Ödünç (karz) alanın nitelik ve nicelikte eşit aynı şeyi geri vermeyi taahhüt etmesi: -61

C. Saklama Sözleşmesi (Vedia Akdi)'nin Tanımı ve Unsurları-61

a) Saklama Sözleşmesi (Vedia Akdi)'nin konusu bir -taşınır- şeyin bulunması: -62

b) Saklama (vedia) konusu taşınırın güvenli bir yerde saklanması: -62

4. 5. 2. Kullanım Ödüncü (Âriyet), Tüketim Ödüncü (Karz) ve Saklama (Vedia) Sözleşmesine Dayanarak Meydana Gelen Teslimlerin Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumu-62

A. Kullanım Ödüncü Sözleşmesi (Âriyet Akdi)'ne Dayalı Olarak Meydana Gelen Teslimlerin Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumu-63

B. Tüketim Ödüncü Sözleşmesi (Karz Akdi)'ne Dayalı Olarak Meydana Gelen Teslimlerin Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumu-64

C. Saklama Sözleşmesi (Vedia Akdi)'ne Dayalı Olarak Meydana Gelen Teslimlerin Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumu-65

4. 6. Malın Alıcıya veya Alıcı Adına Hareket Edenlere Gönderilmesi Halinde Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-65

4. 6. 1. Genel Açıklama-65

4. 6. 2. Sevk İrsaliyesi ve Fatura Düzenleme Sürelerinin Vergiyi Doğuran Olaya Etkisi-67

4. 7. Su, Elektrik, Gaz, Isıtma, Soğutma ve Benzeri Dağıtımların Teslimi ve Vergiyi Doğuran Olay-70

4. 8. Kap ve Ambalaj Maddelerinde Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-73

4. 8. 1. Kap ve Ambalaj Maddelerinin Tanımı ve Genel Olarak Faydaları-73

4. 8. 2. Kap ve Ambalaj Maddelerine İlişkin Yasal Düzenlemeler ve Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi-74

4. 9. Döküntü ve Tali Maddelerde Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-81

4. 9. 1. Döküntü ve Tali Madde Tanımı ve Benzer Kavram Tanımları-81

4. 9. 2. Hurdalar, Döküntü ve Tali Maddeler Konusunda Hukuki Düzenlemeler ve Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi-84

4. 10. Komisyoncu'ya veya Konsinye Suretiyle Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-86

4. 10. 1. Komisyoncu'ya Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-86

A. Komisyoncu Kavramı ve Hukuki Niteliği-86

B. Komisyon Sözleşmesi ve Hukuki Niteliği-88

C. Komisyoncu'dan Malın Alıcıya Teslimi ve Vergiyi Doğuran Olay-89

4. 10. 2. Konsinye Suretiyle Teslim ve Vergiyi Doğuran Olay-92

A. Konsinye Kavramı ve Tanımı-92

B. Konsinye Suretiyle Satış ve Hukuki Niteliği-93

C. Konsinye Teslimde Vergiyi Doğuran Olay-95

4. 11. Müzayede Mahallerinde ve Gümrük Depolarında Yapılan Satışlar ve Vergiyi Doğuran Olay-99

4. 11. 1. Genel Açıklama-99

4. 11. 2. Müzayede Mahalli ve Gümrük Deposunun Tanımı ve Hukuki Mahiyeti-100

A. Müzayede Mahalli ve Gümrük Deposunun Tanımı-100

B. Müzayede Mahallinde ve Gümrük Deposunda Satışın Hukuki Mahiyeti-106

C. Müzayede Suretiyle Satış Sözleşmesinin Hukuki Niteliği-110

a) Cebri Müzayede ile Satış ve Satışa Konu Malın Mülkiyetinin İntikali-112

b) İhtiyarî Müzayede Yöntemleri ile Satış ve Satışa Konu Malın Mülkiyetinin İntikali-116

D. Sanal Alanda (Online Platformlarda) Gerçekleştirilen Müzayede Suretiyle Satış-118

4. 11. 3. Müzayede Mahallerinde ve Gümrük Depolarında Yapılan Satışlarda Vergiyi Doğuran Olay-120

II. KANUNUN TESLİM SAYDIĞI HALLER VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-123

1. GENEL AÇIKLAMA-123

2. BEDELSİZ MAL TESLİMLERİ VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-124

2. 1. Genel Açıklama-124

2. 2. Vergiye Tabi Malların Vergiye Tabi İşlemler Dışındaki Amaçlarla İşletmeden Çekilmesi-125

2. 2. 1. Vergiye Tabi Malların Özel Tüketime Konu Edilmek Amacıyla İşletmeden Çekilmesi-126

2. 2. 2. Vergiye Tabi Malların Bağış Amacıyla İşletmeden Çekilmesi-127

2. 3. Vergiye Tabi Malların, İşletme Personeline, Ücret, Prim, İkramiye, Hediye ve Teberru Gibi Adlarla Verilmesi-130

3. VERGİYE TABİ MALLARIN ÜRETİLİP TESLİMİ VERGİDEN İSTİSNA EDİLMİŞ OLAN MALLAR İÇİN KULLANILMASI VEYA SARFI VE VERGİYİ DOĞURAN OLAYIN TESPİTİ-131

4. MÜLKİYETİ MUHAFAZA KAYDIYLA YAPILAN SATIŞLARDA ZİLYEDLİĞİN DEVRİ-132

4. 1. Genel Açıklama-132

4. 2. Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satış Sözleşmesi-133

4. 2. 1. Tanım, Konu ve Hukuki Mahiyet-133

4. 2. 2. Sözleşmenin Unsurları ve Şekli-136

4. 3. 3. Hüküm ve Sonuçları-138

4. 3. Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satış Sözleşmesinde Zilyedliğin Devri ve Vergiyi Doğuran Olay-139

I. TESLİM VE/VEYA HİZMET DOLAYISIYLA ORTAYA ÇIKAN VADE FARKLARI VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-141

1. VADE FARKI KAVRAMI VE TANIMI-141

2. VADE FARKININ ORTAYA ÇIKTIĞI DURUMLAR VE HUKUKİ NİTELİĞİ-142

3. FATURADA YER ALAN VADE FARKI KAYDININ HUKUKİ NİTELİĞİ VE NETİCELERİ-150

4. VADE FARKININ KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ-154

4. 1. Vade Farkının Katma Değer Vergisi Sistematiği İçindeki Yeri-154

4. 2. Vade Fakının Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumu-155

4. 2. 1. Vadeye Göre, Peşin Satış Bedeline İlave Olunan Vade Farkı ve Vergiyi Doğuran Olay-156

4. 2. 2. Satış Bedelinin Vadesinde Ödenmemesi Durumunda, Sonradan Ortaya Çıkan Vade Farkı ve Vergiyi Doğuran Olay-158

II. TESLİM VE HİZMET DOLAYISIYLA ORTAYA ÇIKAN KUR FARKLARI VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-161

1. KUR FARKI KAVRAMI, TANIMI VE ORTAYA ÇIKTIĞI DURUMLAR-161

2. KUR FARKLARININ KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ-163

2. 1. Kur Farklarının Katma Değer Vergisi Sistematiği İçindeki Yeri ve Kur Farkları Konusundaki Diğer Yasal Düzenlemeler-163

2. 2. Kur Farklarının Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi-167

2. 2. 1. Genel Açıklama-167

2. 2. 2. Kur Farklarının Katma Değer Vergisi'ne Tabi Olduğu Yönündeki Görüşler-168

2. 2. 3. Kur Farklarının Katma Değer Vergisi'ne Tabi Olmadığı Yönündeki Görüşler-170

2. 2. 4. Kur Farklarının Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumunun Tespiti-175

III. PROMOSYON AMAÇLI MAL TESLİMİ VEYA HİZMET İFASI VE KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN VERGİYİ DOĞURAN OLAYIN DEĞERLENDİRİLMESİ-181

A. PAZARLAMA YÖNETİMİ AÇISINDAN PROMOSYON KAVRAMI, TANIMI, ALT BİLEŞENLERİ, ARAÇLARI-181

1. Promosyon Kavramı ve Tanımı, İşletme Yönetimindeki Yeri-181

2. Promosyonun Alt Bileşenleri ve Araçları-182

2. 1. İskonto (İndirim, Tenzilat)-183

2. 1. 1. -1 Seri No. lu Muhasebe Sistemi Genel Tebliği- Çerçevesinde Yapılan İskonto Ayrımı-184

2. 1. 2. Mal Teslimi veya Hizmet İfası Sırasında Yapılan İskontolar-185

2. 1. 3. Erken Ödeme İskontosu (Peşin Ödeme İskontosu)-186

2. 1. 4. Belli Bir Ciro Aşıldığında Yapılan İskonto veya Ödemeler-186

2. 1. 5. Aynî İskontolar-187

2. 2. Numune-187

2. 3. Eşantiyon-188

2. 4. Prim ve Ciro Primi-188

B. PROMOSYON ARAÇLARININ KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ-189

1. Genel Açıklama-189

2. Promosyon Uygulamasının Hukuki Mahiyeti-189

3. Promosyon Araçlarının Katma Değer Vergisi Sistemi İçindeki Düzenlenişi ve Değerlendirilmesi-193

3. 1. İskonto (İndirim) Uygulamaları ve Katma Değer Vergisi Sistemi İçindeki Yeri-193

3. 1. 1. Genel Açıklama-193

3. 1. 2. -1 Seri No. lu Muhasebe Sistemi Genel Tebliği- Çerçevesinde Yapılan İskonto Ayrımı ve Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi-195

3. 1. 3. Mal Teslimi veya Hizmet İfası Sırasında Yapılan İskontolar ve Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi-195

3. 1. 4. Erken Ödeme İskontosu ve Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi-196

3. 1. 5. Belli Bir Ciro Aşıldığında Yapılan İskonto veya Ödemeler ve Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi-199

3. 1. 6. Aynî İskontolar ve Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi-201

3. 2. Numunelerin Katma Değer Vergisi Sistemi Açısından Değerlendirilmesi-203

3. 3. Eşantiyonların Katma Değer Vergisi Sistemi Açısından Değerlendirilmesi-205

3. 4. Primlerin ve Ciro Priminin Katma Değer Vergisi Sistemi İçindeki Yeri ve Değerlendirmesi-206

III. GARANTİ KAPSAMINDA YAPILAN BEDELSİZ TESLİM VE HİZMETLERİN KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ-210

A. GENEL AÇIKLAMA-210

B. GARANTİ GİDERİ KAVRAMI VE HUKUKİ MAHİYETİ-211

C. GARANTİ KAPSAMINDA YAPILAN BEDELSİZ TESLİM VE HİZMETLER VE KATMA DEĞER VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUM-216

V. FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-217

A. FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNİN HUKUKİ ALT YAPISI-217

B. FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI, YAPILAN SÖZLEŞME TİPLERİ VE VERGİYİ DOĞURAN HALLER-219

VI. KAMULAŞTIRMA NEDENİYLE TESLİM VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-225

A. MÜLKİYET HAKKI VE MÜLKİYET HAKKININ ANAYASAL SINIRLAMASI OLARAK KAMULAŞTIRMA-225

B. KAMULAŞTIRMANIN TANIMI-229

C. KAMULAŞTIRMANIN HUKUKİ NİTELİĞİ-231

D. KAMULAŞTIRMA YOLUYLA TESCİLSİZ KAZANIM VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-235

VII. TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİ VE KATMA DEĞER VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU-240

A. TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE UNSURLARI-240

B. TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİNİN KATMA DEĞER VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMUNUN DEĞERLENDİRMESİ-242

VIII. ARSA PAYI KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİNDE ARSANIN VE İNŞAATIN TESLİMİ VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY-244

A. ARSA PAYI KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ-244

B. ARSA PAYI KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMESİ BAĞLAMINDA VERGİYİ DOĞURAN OLAY-250

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME-255

KAYNAKÇA-275