Kira Kontratlarında Damga Vergisi Uygulaması
KİRA KONTRATLARINDA DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI
Uğur UĞURLU ( Maliye Bakanlığı Vergi Müfettişi )
1. GİRİŞ 1
2. KİRA KONTRATLARINDA VERGİNİN KONUSU VE VERGİYİ DOĞURAN OLAY 2
2.1. Kira Kontratlarında Damga Vergisinin Konusu 2
2.2. Kira Kontratlarının Damga Vergisi Kanunu’na Ekli (1) Sayılı Tabloda Yer Alması 7
2.3. Kira Kontratlarında Damga Vergisini Doğuran Olay 8
2.4. Kira Kontratlarının Yurt Dışında Düzenlenmesi 9
2.5. Kira Kontratlarının İptal Edilmesinin Damga Vergisine Etkisi 12
2.6. Kira Kontratlarına Ait Damga Vergisinin Ödenmemesi ile Kontratın Geçerlilik İlişkisi 13
2.7. Kira Kontratlarının Terk Edilmesinin Damga Vergisine Etkisi 13
2.8. Aynı Taşınmaz İçin Birden Fazla Kira Kontratı Düzenlenmesi 13
2.10. Kira Kontratı Yanında Başka Kağıt Düzenlenmesi 16
2.11. Kira Kontratının Mutlak Butlanla Malül Bir İşlem Olması 17
3. KİRA KONTRATLARINDA DAMGA VERGİSİNİN HESAPLANMASI 18
3.1. Kira Kontratlarının Nispi Vergiye Tabi Tutulması 18
3.2. Kira Kontratlarının Maktu Vergiye Tabi Tutulmaması 18
3.3. Kira Kontratlarında Verginin Sözleşme Süresinin Tamamı Üzerinden Hesaplanması 20
3.4. Kira Kontratlarında Sürenin Bir Bölümünün Kesin Diğer Bölümünün Kiracının İsteğine Bırakıldığı Durumlarda Damga Vergisi Hesaplaması 21
3.5. Kira Kontratlarında Nispi Vergi Alınması İçin Gerekli Belli Para Tutarı 23
3.6. Kira Kontratlarında Damga Vergisinin KDV Hariç Tutar Üzerinden Hesaplanması 24
3.7. Kira Kontratlarında Belli Bir Para Gösterme Mecburiyeti Olup Olmadığı 25
3.8. Döviz Cinsinden Düzenlenen Kira Kontratlarında Damga Vergisinin Hesaplanması 26
3.9. Döviz Cinsinden Düzenlenen Kira Kontratlarında, Kira Ödemesi Sırasında Kurlarda Artış Meydana Gelmesi Halinde Damga Vergisinin Hesaplanması 28
3.10. Kira Kontratlarında Damga Vergisi Hesaplamasının Brüt Tutar Üzerinden Yapılması 29
3.11. Kira Kontratlarında Damga Vergisi Üst Sınırı 31
3.12. Kira Kontratlarında Kira Bedelinin Yanısıra Başka Yan Ücret Unsurları Bulunması Durumunda Damga Vergisi Hesaplaması 33
4. KİRA KONTRATLARININ BİRDEN FAZLA DÜZENLENMESİ 34
4.1. Kira Kontratlarının Birden Fazla Nüsha Düzenlenmesi 34
4.2. Kira Kontratlarının Suret Şeklinde Düzenlenmesi 35
4.3. Kira Kontratlarının Fotokopi Şeklinde Düzenlenmesi 39
4.4. Kira Kontratlarının Noterde Kalacak Örneği 39
4.5. Kira Kontratlarına Ait Nüshanın Sadece İç İşlemlerde Kullanılması 40
4.6. Yurt Dışında Düzenlenen Kira Kontratlarının Bazı Nüshalarının Türkiye’ye Getirilmesi Durumunda Vergileme 42
5. KİRA KONTRATLARINDA MÜKELLEF 43
5.1. Damga Vergisinde Mükellef 43
5.2. Damga Vergisinde Genel Kural Kağıtları İmzalayanların Mükellef Olması 43
5.3. Kira Kontratlarında Damga Vergisinin Mükellefi 44
5.4. Kira Kontratlarında Vekilin İmzasının Olması Halinde Damga Vergisinin Mükellefi 44
5.5. Kira Kontratlarında Birden Fazla İmza Bulunması 47
5.6. Kira Kontratının Taraflarından Birinin Resmi Daire Olması Halinde Damga Vergisinin Mükellefi 47
5.7. Kira Kontratının Taraflarından Birinin Vergiden Muaf Kuruluş Olması Halinde Damga Vergisinin Mükellefi 50
5.8. Kira Kontratının Taraflarından Her İkisinin de Resmi Daire Olması Halinde Mükellef 52
5.9. Kira Kontratının Yurt Dışında Düzenlenmesi Halinde Mükellef 52
5.10. Kira Kontratında İbraz Edenlerin Mükellef Olması 54
6. DAMGA VERGİSİNDEN İSTİSNA KİRA KONTRATLARI 55
6.1. Damga Vergisinde İstisna Kağıtlar 55
6.2. Dernek ve Vakıflarca Yerleşim Yeri Olarak Düzenlenen Taşınmazlara İlişkin Kira Kontratları 55
6.3. Gerçek Kişilerce Mesken Olarak Kullanılmak Üzere Kiralanan Taşınmazlara İlişkin Düzenlenen Kira Kontratları 56
6.4. Gelir Vergisinden Muaf Esnaf, Muaf Serbest Meslek Erbabı ile Basit Usulde Vergilendirilen Mükellefler Tarafından İşyeri Olarak Kullanılmak Üzere Düzenlenen Kira Kontratları 58
6.5. Finansal Kiralama Kanunu Kapsamında Düzenlenen Kira Kontratları 60
6.6. Serbest Bölgelerde Düzenlenen Kira Kontratları 63
7. KİRA KONTRATLARINDA KEFİL, TEMİNAT, İPOTEK VE TAAHHÜTNAME OLMASI DURUMU 66
7.1. Damga Vergisinde Bir Kâğıtta Birden Fazla Akit ve İşlem Bulunması 66
7.2. Bir Kâğıtta Bir Birinden Tamamen Ayrı Birden Fazla Akit ve İşlem Bulunması 66
7.3. Bir Kâğıtta Bir Biriyle İlişkili Bir Akitten Doğma Akit ve İşlemlerin Bulunması 68
7.4. Kâğıtlara Taraflar Dışındaki Üçüncü Şahsın Akit ve İşlemlerinin Eklenmesi 71
7.5. Kira Kontratlarında Adi Kefil ile Müteselsil Kefil Olması Halinde Damga Vergisi Uygulaması 72
7.6. Kira Kontratlarında Birden Fazla Kefil Olması Halinde Damga Vergisinin Kefil Sayısına Göre Alınıp Alınmayacağı 76
7.7. Damga Vergisinden İstisna Olan Kira Kontratlarında Kefil Olması Durumunda Vergi Uygulaması 78
7.8. Kira Kontratlarında Taahhüt Olması Durumunda Vergi Uygulaması 80
7.9. Kiralanan Taşınmaz İçin Güvence Bonosu Alınması Durumunda Vergi Uygulaması 84
8. KİRA KONTRATLARININ RESMİ DAİRELERE VE NOTERLERE İBRAZI HALİNDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 87
8.1. Ticarî, Ziraî Veya Meslekî Faaliyetlere İlişkin Olmamak Şartıyla Gerçek Kişiler Arasında Düzenlenen Kâğıtlar Damga Vergisinden İstisna Edilmesi 87
8.2. Damga Vergisinden İstisna Olan Kira Kontratlarının Resmi Dairelere ve Noterlere İbrazı 88
9. KİRA BEDELİNİN CİRO/HASILAT ÜZERİNDEN HESAPLANDIĞI KİRA KONTRATLARINDA DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 90
9.1. Damga Vergisi Uygulamasında ‘Belli Para’ Tutarı 90
9.2. Kira Bedelinin Ciro Üzerinden Hesaplandığı Kira Kontratlarında Damga Vergisi Hesabı 94
9.3. Kira Bedelinin Ciro Üzerinden Hesaplandığı Kira Kontratlarında Asgari Tutar Belirtilmesi Durumunda Damga Vergisi Hesabı 98
9.4. Kira Bedelinin Geçmiş Yılın Cirosu Üzerinden Hesaplandığı Kira Kontratlarında Damga Vergisi Hesabı 98
10. KENDİLİĞİNDEN UZAYAN KİRA KONTRATLARINDA DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 99
10.1. Damga Vergisi Uygulamasında Şerhler 99
10.2. Damga Vergisinde Sözleşme Süresinin Uzatılması Halinde Vergi Nispeti 100
10.3. Kendiliğinden Uzayan Kira Kontratlarında Damga Vergisi Hesabı 101
11. KİRA KONTRATINDA DEPOZİTO OLMASI HALİNDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 105
11.1. Kira Kontratında Depozito Olması 105
11.2. Kira Kontratında Depozito Olması Halinde Damga Vergisi Hesabı 105
12. KİRA KONTRATINDA CEZAİ ŞART OLMASI HALİNDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 109
12.1. Kira Kontratında Cezai Şart Olması 109
12.2. Kira Kontratında Kira Bedelinin Olmadığı Fakat Cezai Şartın Bulunması Halinde Damga Vergisi Hesabı 109
12.3. Kira Kontratında Kira Bedeli Yanında Cezai Şart Olması Halinde Damga Vergisi Hesabı 110
12.4. Kira Kontratında Cezai Şart Olması Halinde Damga Vergisi Hesabı Hakkında Danıştay’ ın Görüşü 115
13. KİRALANAN TAŞINMAZA TAPU KAYITLARINDA KİRA ŞERHİ KONULMASI HALİNDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 116
13.1. Tapu Kayıtlarına Kira Şerhi Konulması 116
13.2. Kira Şerhi Konulması Halinde Damga Vergisinin Ödenmiş Olması Durumunda Vergi Uygulaması 118
13.3. Kira Şerhi Konulması Halinde Damga Vergisinin Ödenmemiş Olması Durumunda Vergi Uygulaması 120
13.4. Kira Şerhi Konulması Halinde Damga Vergisinin Ödeme Zamanı Gelmemiş Olması Durumunda Vergi Uygulaması 121
13.5. Damga Vergisinden İstisna Kira Kontratlarına Tapuda Kira Şerhi Konulması Halinde Damga Vergisi Uygulaması 125
14. KİRA KONTRATINDA KİRA İNDİRİMİ VE ARTIRIMI İÇİN EK PROTOKOL YAPILMASI HALİNDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 127
14.1. Damga Vergisine Tabi Kağıtların Değiştirilmesi 127
14.2. Kira İndirimi İçin Ek Protokol Yapılması Halinde Damga Vergisi Uygulaması 129
14.3. Kira Artırımı İçin Ek Protokol Yapılması Halinde Damga Vergisi Uygulaması 131
14.4. Yabancı Para Cinsinden Düzenlenen Kontratlarda Kira Artırımı İçin Ek Protokol Yapılması Halinde Damga Vergisi Uygulaması 132
15.KİRA KONTRATLARININ DEVRİ HALİNDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 132
15.1. Kira Kontratlarının Devri 132
15.2. Damga Vergisinde Sözleşmelerin Devri 133
15.3. Yabancı Para Cinsinden Düzenlenen Sözleşmelerin Devri 135
15.4. Kira Kontratlarının Devri Halinde Damga Vergisi Uygulaması 136
15.5. Devredilen Kira Kontratının Yeni Hükümler İçermesi Halinde Damga Vergisi Uygulaması 136
15.6. Kira Kontratlarında Kiralayanın Değişmesi Halinde Damga Vergisi Uygulaması 137
16. KİRALAMADAN DOĞAN ALACAĞIN BORCA MAHSUBU YAPILMASI ŞEKLİNDE DÜZENLENEN KİRA KONTRATLARI 138
16.1. Damga Vergisinde Kâğıtların Mahiyet Tespiti 138
16.2. Kiralamadan Doğan Alacağın Borca Mahsubu Yapılması Şeklinde Düzenlenen Kira Kontratları 141
17. KAMU KURUMLARINA YAPILAN KİRALAMALARDA DÜZENLENEN KİRA KONTRATLARI 142
17.1. Kamu Kurumlarınca Yapılan İhaleler 142
17.2. Kamu Kurumlarınca Yapılan Kiralamalarda Düzenlenen Kira Kontratları 143
18. KİRA SÖZLEŞMESİYLE KARIŞTIRILAN BAZI SÖZLEŞMELERİNİN DAMGA VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU 145
18.1. Kira Kontratlarında Mahiyet Tespiti 145
18.2. İşletme Sözleşmelerinin Damga Vergisi Karşısındaki Durumu 147
18.3. Büfe, Kantin, Çay Ocağı, Otel İşletmelerinin Kiralanması İçin Düzenlenen Kağıtlar 148
18.4. Kaynak Suyu, Arıtma Tesisi, Su Ürünü İstihsal Yeri Gibi İşletmelerinin Kiralanması İçin Düzenlenen Kağıtlar 150
18.5. Kireç Taşı Ocağı İşletmesinin Kiralanması İçin Düzenlenen Kağıtlar 153
18.6. Kullanma İzni İçin Düzenlenen Kağıtlar 154
18.7. Minibüs Hattı Kiralaması İçin Düzenlenen Kağıtlar 157
18.8. Otopark Kiralaması İçin Düzenlenen Kağıtlar 158
18.9. Reklam Alanı Kiralamaları İçin Düzenlenen Kağıtlar 158
18.10. Boş Alanlarda Ticari Faaliyet Yapmak İçin Yapılan Kiralamalara Ait Düzenlenen Kağıtlar 160
18.11. Araç Kiralamaları İçin Düzenlenen Kağıtlar 161
18.12. Kamu Hizmeti İmtiyazı İçin Düzenlenen Kağıtlar 162
18.13.Yap, İşlet ve Devret Sözleşmeleri İçin Düzenlenen Kağıtlar 163
18.14. Carter ve Navlun Sözleşmeleri İçin Düzenlenen Kağıtlar 168
19. DEVRE TATİL SÖZLEŞMELERİNDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 173
19.1. Devre Tatilin Tanımı 173
19.2. Devre Tatil Sözleşmelerin Mahiyeti 174
19.3. Devre Tatil Sözleşmelerin Damga Vergisi Karşısındaki Durumu 176
20. BELEDİYENİN SABİT ALANLARI VEYA TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINA YAPIŞTIRILAN İLAN VE REKLAMLARLA İLGİLİ OLARAK YAPILAN SÖZLEŞMELERİNDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI 180
20.1. Belediyenin Sabit Alanları Veya Toplu Taşıma Araçlarına Yapıştırılan İlan ve Reklamlar 180
20.2. Belediyenin Sabit Alanları Veya Toplu Taşıma Araçlarına Yapıştırılan İlan ve Reklamlarla İlgili Olarak Yapılan Sözleşmelerde Damga Vergisi Uygulaması 180
21. KİRA KONTRATLARINDA ZAMANAŞIMI UYGULAMASI 182
21.1. Vergi Usul Kanunu’nda Zamanaşımı Uygulaması 182
21.2. Damga Vergisinde Zamanaşımı Uygulaması 183
21.3. Damga Vergisinde Zamanaşımı Uğramış Kâğıdın Hükmünden Sonradan Faydalanılması 185
21.4. Yabancı Para Cinsinden Düzenlenmiş Kâğıdın Hükmünden Sonradan Faydalanılması Durumunda Esas Alınacak Kur 189
22. KİRA KONTRATLARINA AİT DAMGA VERGİSİ İADE EDİLİR Mİ? 191
22.1. İptal Edilen Kira Kontratlarına Ait Damga Vergisi 191
22.2. İptal Edilen Kira Kontratları İçin Fesihname Düzenlenmesi 193
22.3. Hatalı Alınan Kira Kontratlarına Ait Damga Vergisi 194
22.4. Kontratın Taraflarından Yalnız Birisi Tarafından İmzalanıp Diğer Tarafın İmzalanmadığı Kira Kontratlarına Ait Damga Vergisi 196
22.5. Kira Kontratının Mutlak Butlanla Malül Bir İşlem Olması Durumunda Damga Vergisi 197
23. KİRA KONTRATLARINA AİT DAMGA VERGİSİ BEYANI VE ÖDENMESİ 198
23.1. Genel Olarak Damga Vergisinde Ödeme Usulü 198
23.2. Damga Vergisinde Makbuz Karşılığı Ödeme Usulü 199
23.3. Sürekli Damga Vergisi Mükellefiyeti Tesis Ettirecek Kurumlar 200
23.4. Sürekli Mükellefiyet Tesisi Konusunda İhtiyarilik Tanınanlar Mükellefler 201
23.5. Sürekli Damga Vergisi Mükellefiyeti Tesis Ettirecek Kurumların Damga Vergisi Defteri Tutması 203
23.6. Kira Kontratlarına Ait Damga Vergisinin Beyanı ve Ödemesi 206
23.7. Kira Kontratları Noterde Düzenlenmesi Halinde Damga Vergisinin Beyanı ve Ödemesi 211
23.8. Kira Kontratları Noterde Onaylanması Halinde Damga Vergisinin Beyanı ve Ödemesi 213
23.9. Damga Vergisinden İstisna Olan Kira Kontratlarının Noterlere Onaylatılması 216
23.10. Kira Kontratlarının Noterde Kalan Nüshasının Beyanı ve Ödemesi 217
23.11. Kira Kontratlarına Ait Damga Vergisinin Beyanı İçin Vergi Dairesine Verilen Beyannamelerin Damga Vergisine Tabi Olmaması 220
24. KİRA KONTRATLARINA AİT DAMGA VERGİSİNİN ÖDENMEMESİ HALİNDE SORUMLULUK 221
24.1. Kira Kontratını İmzalayanların Sorumluluğu 222
24.2. Kira Kontratını İbraz Edenlerin Sorumluluğu 225
24.3. Kira Kontratının Taraflarından Birinin Vergiden Muaf Kuruluş Olması Halinde Sorumluk 228
24.4. Kira Kontratının Taraflarından Birinin Sürekli Mükellefiyet Tesis Ettiren Mükelleflerden Biri Olması Halinde Sorumluluk 231
24.5. Kira Kontratının Tarafları Sürekli Mükellefiyet Tesis Ettirmeyen Mükellefler Olması Halinde Sorumluluk 233
24.6. Kira Kontratının Noterler Tarafından Düzenlenmesi Veya Tasdik Edilmesi Halinde Sorumluluk 233
24.7. Resmi Dairelere İbraz Edilen Kira Kontratlarında Sorumluluk 237
24.8. Bankalar, Kamu İktisadi Teşebüsleri ile Sürekli Mükellefiyet Tesis Ettiren Kuruluşlara İbraz Edilen Kira Kontratlarında Sorumluluk 239
25. KİRA KONTRATLARINA AİT DAMGA VERGİSİNİN BEYAN EDİLMEMESİ HALİNDE CEZA UYGULAMASI 241
25.1. Vergi Zıyaı Cezası ve Gecikme Faizi 241
25.2. Usulsüzlük Cezası 245
25.3. Özel Usulsüzlük Cezası 248
26. DAMGA VERGİSİNDEN MUAF KURUMLAR 249
26.1. Resmi Daireler 250
26.2. Resmi Daireli Kuruluşlara Bağlı Kuruluşlar 251
26.3. Sosyal Güvenlik Kurumlar 252
26.4. Döner Sermayeli Kuruluşlar 253
26.5. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı 255
26.6. Kalkınma Ajansları 255
26.7. Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri 256
26.8. Köylere Hizmet Götürme Birliği 257
26.9. Türkiye İş Kurumu 258
26.10. Organize Sanayi Bölgeleri 260
26.11.Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları 261
26.12.Okul Aile Birlikleri ve Eğitim Kampüs Yönetimleri 262
26.13.Kamu Yararına Çalışan Dernekler ve Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflar 263
26.14. Ordu Yardımlaşma Kurumu 266
26.15. Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı 267
26.16. Devlet Yatırım Bankası (Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş) 267
26.17. Devlet Tiyatrosu 268
26.18 Sigorta ve Emeklilik Şirketleri ile Emeklilik Yatırım Fonları 268
KAYNAKÇA 271
