Kişisel Verilerin Yapay Zekayla işlenmesinden Doğan Özel Hukuk Sorunları

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ix

KISALTMALARvii

GİRİŞ ix

I Konunun Takdimi 1

II Konunun Sınırlandırılması 1

1BÖLÜM:

KONUYA İLİŞKİN KAVRAMLAR

I Genel Olarak 3

II Temel Kavramlar 7

A Yapay Zekâ 7

1 Genel Olarak 7

2 Yapay Zekâ’nın Sınıflandırılması 11

3 Makine Öğrenmesi, Nesnelerin İnterneti ve Büyük Veri 13

4 Yapay Zekâya İlişkin Kamu Politikaları ve Hukuki

Düzenlemeler 15

B Kişisel Veri Kavramı, Kapsamı ve Unsurları 16

1 Genel Olarak 16

2 Kişisel Verinin Unsurları 18

a Belirli veya Belirlenebilir Bir Kişi 18

aa Kişi 18

aaa Türk Medeni Kanun’a Göre Kişi Kavramı 18

bbb KVKK Kapsamında Korunan Kişi Kavramı 20

ccc Tüzel Kişilerin Verilerinin Kişisel Verileri Koruma

Kanunu Uyarınca Korunup Korunamayacağı

Sorunu 20

bb Belirli veya Belirlenebilir Kişi 21

b Bilgi 22

ii İçindekiler

c Verinin Kişiye İlişkin Olması24

3 Kişisel Veri Çeşitleri 25

a Hassas Olmayan Veriler25

b Hassas Veriler 25

c Anonim Veriler 28

4 Kişisel Verilerin Önemi ve Niteliği29

a Genel Olarak 29

b Kişisel Verilerin Hukuki Niteliği32

aa Genel Olarak 32

bb Kişisel Verilerin Niteliğine Yönelik Yaklaşımlar32

aaa Kişilik Hakkının Devamı Olarak Kişisel Veriler32

bbb İnsan Hakkı Yaklaşımı33

ccc Sosyo-Hümanist Yaklaşım36

cc Ekonomik Değer Yaklaşımı 36

aaa Mülkiyet Hakkı Yaklaşımı36

bbb Fikri Mülkiyet Hakkı Yaklaşımı 38

dd Karma Görüş39

IIIYapay Zekâ ve Kişisel Veri Kavramı Arasındaki İlişkisi 40

2 BÖLÜM:

YAPAY ZEKÂ İLE KİŞİSEL VERİLERİN İŞLENMESİ

I Kişisel Veri İşleme43

A Genel Olarak43

B Açık Rıza Kavramı 45

1 Genel Olarak 45

2 Açık Rıza’nın Unsurları 46

a Belirli Bir Konuya İlişkin Olma 47

b Bilgilendirme 47

İçindekiler iii

c Özgür İradeye Dayanma 48

d GDPR’da Düzenlenen Açık Rızaya İlişkin İlave Unsurlar50

3 Açık Rıza Kuralının İstisnaları 50

4 Opt-in ve Opt-out Rıza Kavramları 50

5 Küçüklerin Vermiş Olduğu Rıza 51

C Veri İşleyen 52

D Veri Sorumlusu 53

E Kişisel Verilerin İşlenmesindeki Temel Prensipler 54

1 Verinin Hakkaniyete ve Dürüstlük Kuralına Uygun

İşlenmesi 54

2 Belirli ve Meşru Bir Amaç Adına Veriyi İşleme 55

3 Verilerin İşlendikleri Amaçla Bağlantılı Olarak Sınırlı ve

Ölçülü İşlenmesi 56

4 Verinin Gerekli Süre Kadar Saklanabilmesi 57

5 Veri Sahibine Zarar Verecek Her Türlü Davranıştan Kaçınma

Yükümlülüğü 59

F Kişisel Verilerin İşlenmesinin Kapsamı 59

II GDPR Uyarınca Yapay Zekâ ile Veri İşleme 61

III Yapay Zekâ ile Kişisel Veri İşlenmesi 62

A Genel Olarak 62

B Büyük Veri (Big Data) 64

C Uygulamada Yapay Zekâ ile Kişisel Veri İşlenebilmesi

Örnekleri 66

D Yapay Zekâ ile Veri İşlenmesinin Faydaları ve Riskleri 70

1 Faydalar 70

2 Riskler 73

a Genel Olarak 73

b Algoritma Sapması 74

c Ayrımcılık Riski 75

iv İçindekiler

d Yapay Zekâ’nın Veri İşlerken Yeni Kişisel Veri

Türetebilmesi78

e Otomatik Karar Alma Mekanizmalarının Kullanılması 79

f Blok Zincir Teknoloji İle Veri İşlenmesi Durumunda

Verilerin Silinememesi ve Anonimleştirmeye İlişkin

Riskler 80

g Yapay Zekâ ile Veri İşlenmesi Halinde İnsan Haklarına

Saygı Gösterilememesi Durumu81

IV Yapay Zekâ ve Kişisel Verilerin İşlenmesi Durumunda Ortaya Çıkan

Risklerin Giderilmesi İçin Öneriler 84

A Genel Olarak84

B Gözetilmesi Gereken İlke ve Prensipler86

1 Genel Olarak86

2 Mahremiyet ve Veri Yönetimi89

3 Şeffaflık 89

4 Çeşitlilik, Ayrımcılık Karşıtlığı ve Adalet90

5 İnsan Gözetimi (Human Oversight)90

6 Gerekli Siber Güvenlik Önlemlerinin Alınması 91

7 Toplumsal ve Çevresel Refah91

8 Sorumluluk 92

9 Yapay Zekânın Kullanılmaması Gereken Yerler92

3 BÖLÜM:

YAPAY ZEKÂ İLE KİŞİSEL VERİLERİN İŞLENMESİNİN

HUKUKİ SONUÇLARI VE DAVA TÜRLERİ

I Genel Olarak 95

II Yapay Zekâ Kullanımı Sonucu Kişisel Verilerin Hukuka Aykırı

İşlenmesinin Özel Hukuk Bakımından Sonuçları97

A Genel Olarak97

B Tazminat Davası 98

İçindekiler v

1 Genel Olarak 98

2 Tazminat Davası Çeşitleri 98

a Manevi Tazminat Davası 98

b Maddi Tazminat Davası 101

3 Tazminat Davasının Dayanağı 102

a KVKK m11’den Kaynaklı Sorumluluk 102

aa Genel Olarak 102

bb KVKK madde 11’den Kaynaklı Sorumluluğun

Hukuki Niteliği 104

cc KVKK madde 11’den Kaynaklı Sorumluluğun

Şartları 105

b Sözleşme İlişkisinden Doğan Sorumluluk 106

c KVKK m 11’den Doğan Sorumluluğun Sözleşmesel

Sorumlulukla Yarışması 109

d Haksız Fiil Sebebiyle Ortaya Çıkan Sorumluluk 109

e Dürüstlük Kuralı Kaynaklı Sorumluluk 111

aa Culpa In Contrehendo Sorumluluğu 111

bb Sözleşmenin Art Etkisi 112

4 Tazminat Davasının Koşulları 113

a Kişilik Hakkı İhlali 113

b Hukuka Aykırı Olarak Verilerin İşlenmesi 114

c Kusur 115

aa Genel Olarak Kusur Kavramı 115

bb Veri işleme Faaliyetinden Doğan Zararın Tazmini İçin

Kusur Unsurunun Aranıp Aranmadığı 116

d Zarar 119

e İlliyet Bağı 119

5 Zamanaşımı 120

C Sebepsiz Zenginleşme Davası 121

vi İçindekiler

D Vekâletsiz İş Görme Davası 124

E Yapay Zekâ ile İşlenen Verilerin Hukuka Aykırı İşlenmesi

Sonucu Açılabilecek Medeni Kanun’da Düzenlenen Davalar128

1 Önleme Davası129

2 Durdurma Davası130

3 Tespit Davası 131

4 Zamanaşımı ve Yetkili Mahkeme132

F Yapay Zekâ ile Veri İşlenmesi Sonucu Oluşabilecek Veri

İhlallerine Karşı Topluluk Davalarının Açılıp Açılamayacağına

İlişkin Değerlendirme 132

G Yapay Zekâ ile Veri İşlenmesi Durumunda Açılacak Davaların

Tarafları 135

1 Davacı135

2 Davalı137

SONUÇ141

KAYNAKÇA147

ABSTRACT 159

ÖZET159