Kötüleme - Yanıltıcı Gerçek Dışı Açıklamalar ve Karşılaştırılma Yoluyla Haksız Rekabet
Ülgen ASLAN DÜZGÜN
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR . 13
KAYNAKÇA 17
GİRİŞ 41
BİRİNCİ BÖLÜM HAKSIZ REKABETE İLİŞKİN KAVRAMSAL ÇERÇEVE, GELİŞİMİ VE KANUNUİ DÜZENLEMELER
I- REKABET HUKUKU . 43
A- Rekabet Kavramı . 43
B- Rekabet Hukukunun Genel Niteliği . 46
1- Rekabet Konusundaki Düzenlemelerin Anayasal Dayanakları . 52
2- Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (RKHK) . 54
II- HAKSIZ REKABET HUKUKU 55
A- Genel Olarak 55
B- Haksız Rekabetin Tanımı . 58
a- Bütün Katılanlar Kavramı 66
b- Haksız Rekabetin Dürüstlük (Objektif İyiniyet) Kurallarına (TMK. m. 2/2) Aykırı Biçimde Yapılmış Olması 70
c- Haksız Rekabetin Hukuki Niteliği . 73
C- Türk Hukukunda Haksız Rekabet Düzenlemeleri . 77
1- TBK ve TTK'daki Düzenlemeler 77
2- İlgili Diğer Mevzuat 81
a- TKHK'daki Düzenlemeler . 81
b- İHRÖK'daki Düzenlemeler 82
c- SMK'daki Düzenlemeler 85
d- FSEK'daki Düzenlemeler . 87
KÖTÜLEME - YANILTICI - GERÇEK DIŞI AÇIKLAMALAR VE
KARIŞTIRILMA YOLUYLA HAKSIZ REKABET
8
e- Paris Anlaşmasında Benimsenen İlkeler 87
D- TTK m. 54/2 Kapsamında Genel İlke - Yasanın Sistematiği 88
E- Haksız Rekabetin Unsurları . 92
a- Davranış veya Ticari Uygulama Aldatıcı veya Dürüstlük Kuralına Aykırı Olmalıdır . 92
b- Bir Üst Kavram Olarak Rekabetin Varlığı . 95
c- Taraf Olan Sadece Rakipler Değildir . 98
d- Haksız Rekabet Nedeniyle Zarar Görme Şartı veya Zarar Tehlikesi 101
e- Uygun İlliyet (Nedensellik) Bağı . 106
F- Haksız Rekabete Hâkim Olan İlkeler 109
a- Ticarî Bir Davranış veya Uygulamanın Mevcudiyeti . 109
b- Failin Kusurunun Aranmaması 111
c- Failin Yarar Sağlaması Şart Değildir . 113
İKİNCİ BÖLÜM HAKSIZ REKABET HALLERİ KAPSAMINDA KÖTÜLEME, GERÇEK DIŞI VEYA YANILTICI (ALDATICI) AÇIKLAMALAR
I- GENEL OLARAK TTK 55 115
II- DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI DAVRANIŞLAR, TİCARİ UYGULAMALAR 117
III- DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRI REKLAMLAR ve SATIŞ YÖNTEMLERİYLE DİĞER HUKUKA AYKIRI DAVRANIŞLARLA HAKSIZ REKABETE NEDEN OLMAK . 119
A- Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar Yoluyla Haksız Rekabete Neden Olmak . 121
1- Kavram ve Hukuksal Çerçeve . 121
2- Düzenlemenin Kapsamı 127
B- Satış Yöntemleri ile Haksız Rekabete Neden Olmak 134
IV- HAKSIZ REKABET HÂLLERİ 136
İÇİNDEKİLER
9
A- Kötüleme ile Haksız Rekabet . 136
1- Kavram 136
2- Kapsamı . 137
3- Kötülemede Taraflar 143
4- Kötülemede Bulunması Gereken Unsurlar 143
a- Bir Açıklama Yapılmış Olmalıdır 143
b- Açıklama Yanlış, Yanıltıcı veya Gereksiz Yere İncitici Olmalıdır 146
c- Bu Açıklama Bir Süjeye Yönelmelidir 150
d- Yapılan Açıklamada Üçüncü Şahısları veya Şirketleri Kötülemeye Yönelik Dürüstlük Kuralına Aykırı İfadeler veya Durumlar Olmalıdır 153
e- Yapılan Açıklama ile Ortaya Çıkan Durum Rekabet Ortamını Bozucu, Haksız Rekabet Yaratıcı Olmalıdır. . 155
B- Gerçek Dışı veya Yanıltıcı (Aldatıcı) Açıklamalar Yoluyla Haksız Rekabet (TTK m. 55/1.a.2) 159
1- Gerçek Dışı Açıklamalar ve Aldatıcı (Yanıltıcı) Reklamlar 160
2- Reklamın Aldatıcılığının Belirlenmesi 168
a- Reklamın Yanlış (Gerçek Dışı veya Yalan) Olması 169
b- Reklamın Yanıltıcı Olması 170
3- İnternet Vasıtasıyla Aldatıcı Reklamların Haksız Rekabete Yol Açması 173
4- Aldatıcı Reklam Türleri . 177
a- Abartma Unsuru Taşıyan Reklamlar . 177
b- Bilimsel Araştırma Sonuçlarına Dayanan Reklamlar . 180
c- Fiyat Unsuru İçeren Reklamlar 182
aa- Özel İndirimli Reklamlar 187
bb- Primli - Hediyeli Satışlar 189
cc- Toptan Fiyatına Perakende Satış Yapıldığının Duyurulması 194
KÖTÜLEME - YANILTICI - GERÇEK DIŞI AÇIKLAMALAR VE
KARIŞTIRILMA YOLUYLA HAKSIZ REKABET
10
d- Karşılaştırmalı Reklamlar 195
C- Sahip Olmadığı Meslek Adları ve Sembolleri Kullanmak veya Özel Bir Yeteneği Varmış Gibi Davranmak (TTK m. 55/1.a.3) 206
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KARIŞTIRILMA YOLUYLA HAKSIZ REKABET
I- KARIŞTIRILMA (TTK m. 55/1.a.4) . 211
A- Genel Olarak 211
B- TTK m. 55/1.a.4 'ün Kapsamı 216
1- Hukuk Terminolojisi Bakımından İltibas ve Karıştırılma 216
2- Karışıklığın (İltibasın) Emek İlkesine Aykırılık Yaratması ile Hızlı Tanınmışlık Kazanma Arasındaki Dengenin Sağlanması . 222
3- Haksız Rekabet Kapsamında Karıştırılma 223
C- Markalar Bakımından Karıştırılmanın Özellik Arz Ettiği Durumlar 231
1- Her İki Ticari Markanın da Kullanıldığı Durumlarda Karıştırılma Olasılığı . 232
2- Ticari Markalardan Birinin veya Her İkisinin Fiilen Kullanılmadığı Durumlarda Karıştırılma Olasılığı . 233
3- Mallar Arasındaki Yüksek Derecede Benzerliğin, Tek Başına Markaların Karıştırılması Sonucunu Yaratmadığı Hakkında 234
4- Şekil Markaları Bakımından Tanınmış Bir Şeklin Korunması ve Karıştırılma Olasılığı (Alman Federal Patent Mahkemesi'nin Konuya ilişkin Kararı) 235
5- Markanın Alan Adı (Domain Name) Olarak Kullanılması Halinde Karışıklık Olasılığı . 239
II- KARIŞTIRILMANIN UNSURLARI 241
A- Daha Önceden Başkalarının Haklı Olarak Kullandığı Mal, İş Ürünü, Faaliyet ve İşleri ile Benzerlik . 241
B- Önce Kullanma 249
İÇİNDEKİLER
11
C- Başkasının Malları, İş Ürünleri, Faaliyetleri veya İşleriyle Karıştırılma 252
D- Karıştırılmanın Dış Görünüş veya Duyuruş Bakımından Olması 260
E- Karıştırılmanın Tespit Edilmesi . 264
III- TANINMIŞLIK VE KARIŞTIRILMA İLİŞKİSİ 267
IV- FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARINI KORUYAN ÖZEL HÜKÜMLER KARŞISINDA HAKSIZ REKABET HÜKÜMLERİNİN SAĞLADIĞI KORUMA . 269
A- Öğretideki Görüşler Işığında Koruma, Haksız Rekabet hükümleriyle mi? Sınaî Mülkiyet Hükümleriyle mi Olmalı? . 273
V- İNTERNETTE YAPILAN REKLAMLARLA KARIŞTIRILMA . 289
VI- KARIŞTIRILMAYA (İLTIBAS) YOL AÇABILECEK MALLARIN ELDE BULUNDURULMASININ HAKSIZ REKABET SAYILMASI . 299
VII- KARIŞTIRILMA KONUSUNDA UYGULAMADAN ÖRNEKLER . 302
A- Sınai Mülkiyet Hakları Bakımından 302
B- Alan Adı ve Anahtar Kelime Bakımından Karıştırılma 306
C- Ürünün (Tasarımın) Şekli ve Ürünü Niteleyen İfade, Sloganlar Bakımından Karıştırılma . 309
D- Şekil Markası ve Ambalajı ile (İltibas) Karıştırılma Yaratmak 312
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM HAKSIZ REKABETİN SONUÇLARI
HUKUKİ SORUMLULUK 323
A- Açılabilecek Davalar 323
1- Tespit Davası (TTK m. 56/1.a) . 324
a- Tespit Davasının Şartları 325
aa- Hukuki Yarar Şartı . 325
bb- Tespit Davası Bakımından Kusur . 328
KÖTÜLEME - YANILTICI - GERÇEK DIŞI AÇIKLAMALAR VE
KARIŞTIRILMA YOLUYLA HAKSIZ REKABET
12
cc- Tespit Davasının Açılabileceği Zaman 329
2- Haksız Rekabetin Men'i Davası 329
3- Ref (Eski Hale Getirme, Düzeltme, Önleme) Davası . 333
4- Tazminat Davası 338
a- Maddi Tazminat Davası . 339
aa- Koşulları . 339
bb- Zararın Hesaplanması . 340
b- Manevi Tazminat Davası . 349
B- Kararın ilanı . 352
C- Davada Taraf Olmayan Kişiler Bakımından Mahkeme Hükmünün İcrası 352
D- Zamanaşımı 354
E- Taraflar . 354
1- Davacılar . 354
a- Zarar Gören veya Zarar Görme Tehlikesiyle Karşılaşabilecekler . 354
b- Müşteriler . 355
c- Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları, Borsalar 355
d- Meslekî ve Ekonomik Birlikler ile Sivil Toplum Kuruluşları ve Kamusal Nitelikteki Kurumlar . 356
2- Davalılar 357
a- Çalıştıranlar 358
b- Basın, Yayın, İletişim Ve Bilişim Kuruluşlarının Sorumluluğu . 358
c- İnternet Servis (Hizmet) Sağlayıcılarının Sorumluluğu . 360
F- İhtiyati Tedbirler 367
II- CEZAÎ SORUMLULUK 370
SONUÇ . 373
