Taşıyıcının/Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı
Uluslararası Kara, Hava Ve Deniz Yoluyla Eşya Taşımalarında TAŞIYICININ/TAŞIYANIN SINIRLI SORUMLULUKTAN YARARLANMA HAKKININ KAYBI
KÜbra YETİŞ ŞAMLI
- Cmr
- Varşova Konvansiyonu
- Lahey Protokolü
- Guadalaraja Konvansiyonu
- Guatemala City Protokolü
- Montreal Protokolleri
- Montreal Konvamsiyonu
- Lahey Kuralları
- Lahey / Visby Kuralları
- Hamburg Kuralları
SUNUŞ .........................................................................................vii
İÇİNDEKİLER ............................................................................... ix
KISALTMALAR ............................................................................ xvii
BİBLİYOGRAFYA .........................................................................xix
GİRİŞ ............................................................................................. 1
Birinci Bölüm
KARAYOLU İLE ULUSLARARASI
EŞYA TAŞIMALARI
I- Konvansiyonun Ortaya Çıkışı ve Uygulanma Alanı .................... 5
A- Konvansiyonun Ortaya Çıkışı .............................................. 5
B- Konvansiyonun Uygulanma Alanı ........................................ 6
II- Taşıyıcının Sorumluluğu .......................................................... 9
A- Genel Olarak ....................................................................... 9
B- Taşıyıcının Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan
Sorumluluğu ..................................................................... 10
1) Genel Olarak ............................................................... 10
2) Zıya, Hasar ve Gecikme Kavramları .............................. 11
3) Teslim Alma ve Teslim Etme Kavramları ....................... 13
4) Taşıyıcının Fiillerinden Sorumlu Olduğu Kişiler ........... 15
C- Sorumluluğun Hukuki Niteliği .......................................... 15
İÇİNDEKİLERx
D- Zincirleme Taşıma ............................................................. 18
E- Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması .............................. 20
F- İspat Yükü ve Zamanaşımı ................................................ 21
1) İspat Yükü ................................................................... 21
2) Zamanaşımı ................................................................. 22
III- Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırı ......................................... 23
A- Tazminatın Hesaplanması ve Üst Sınırı ............................. 23
1) Genel Olarak ............................................................... 23
2) Tazminatın Hesaplanması ........................................... 24
a) Yükün zıyaı hâlinde ................................................ 24
b) Yükün hasara uğraması hâlinde ............................. 24
c) Yükün geç teslim edilmesi hâlinde .......................... 25
3) Tazminatın Üst Sınırı ................................................... 26
B- Üst Sınırın Yükseltilmesi ................................................... 29
1) Eşyanın Değerinin Taşıma Senedine Yazılması
Yoluyla ........................................................................ 29
2) Teslimdeki Özel Menfaatin Taşıma Senedine
Geçirilmesi Yoluyla ...................................................... 31
IV- Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı ................. 33
A- Genel Olarak ..................................................................... 33
B- Kasta Eşdeğer Kusur Bakımından İleri Sürülen
Görüşler ve Âkit Devlet Uygulamaları ................................ 34
C- Türk Hukukunda Durum .................................................. 39
D- Kusur, Kast ve İhmal Kavramları ....................................... 39
E- Kasta Eşdeğer Kusur Kavramı ........................................... 40
F- İspat Yükü ........................................................................ 44
İkinci Bölüm
HAVAYOLU İLE ULUSLARARASI
EŞYA TAŞIMALARI
I- Konvansiyonların Ortaya Çıkışı ve Uygulanma Alanları ........... 47
A- Konvansiyonların Ortaya Çıkışı ......................................... 47
1) Varşova Konvansiyonu ................................................. 47
2) Varşova Konvansiyonu Sisteminde Yer Alan Diğer
Düzenlemeler ............................................................... 48xi
3) Montreal Konvansiyonu ............................................... 51
B- Konvansiyonların Uygulanma Alanları ............................... 52
1) Varşova Konvansiyonu ................................................. 52
2) Varşova Konvansiyonu Sisteminde Yer Alan Diğer
Düzenlemeler ............................................................... 54
3) Montreal Konvansiyonu ............................................... 56
II- Taşıyıcının Sorumluluğu ........................................................ 56
A- Varşova Konvansiyonu ...................................................... 56
1) Taşıyıcının Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan
Sorumluluğu ............................................................... 56
2) Sorumluluğun Hukuki Niteliği ..................................... 61
3) Zincirleme Taşıma ....................................................... 63
4) Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması ........................ 64
5) Sorumsuzluk Anlaşmaları ............................................ 66
6) İspat Yükü ve Hak Düşürücü Süre .............................. 66
B- Lahey Protokolü ............................................................... 68
C- Diğer Düzenlemeler ........................................................... 69
1) Guadalajara Konvansiyonu .......................................... 69
a) Genel olarak ........................................................... 69
b) Fiili taşıyıcının sorumluluğu ................................... 70
c) Sorumsuzluk anlaşmaları ....................................... 71
2) Guatemala City Protokolü ............................................ 71
a) Taşıyıcının zıya, hasar ve gecikmeden doğan
sorumluluğu .......................................................... 71
b) Taşıyıcının sorumluluktan kurtulması .................... 72
3) Montreal Protokolleri ................................................... 73
a) Taşıyıcının zıya, hasar ve gecikmeden doğan
sorumluluğu .......................................................... 73
b) Taşıyıcının sorumluluktan kurtulması .................... 74
D- Montreal Konvansiyonu .................................................... 75
1) Taşıyıcının Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan
Sorumluluğu ............................................................... 75
2) Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması ........................ 77
3) Sorumsuzluk Anlaşmaları ............................................ 79
III- Sorumluluğun Sınırı ............................................................... 79
A- Varşova Konvansiyonu ...................................................... 79xii
1) Tazminatın Hesaplanması ............................................ 79
2) Tazminatın Üst Sınırı ve Üst Sınırın Yükseltilmesi ....... 80
B- Lahey Protokolü ................................................................ 82
C- Diğer Düzenlemeler ........................................................... 84
1) Guadalajara Konvansiyonu .......................................... 84
2) Guatemala City Protokolü ............................................ 85
3) Montreal Protokolleri ................................................... 85
D- Montreal Konvansiyonu .................................................... 87
IV- Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı ................. 87
A- Varşova Konvansiyonu ...................................................... 87
1) Genel Olarak ............................................................... 87
2) Hava Yük Senedinin Düzenlenmemesi veya Eksik
Düzenlenmesi .............................................................. 88
3) Zarara Kasten veya Kasta Eşdeğer Kusurla
Sebebiyet Verilmesi ...................................................... 89
a) Genel olarak ........................................................... 89
b) Kasta eşdeğer kusur kavramı ................................. 90
c) İspat yükü .............................................................. 91
B- Lahey Protokolü ................................................................ 91
1) Hava Yük Senedinin Düzenlenmemesi veya Eksik
Düzenlenmesi .............................................................. 91
2) Zarara Kasten veya Zararın Doğması İhtimalini
Bilerek Pervasızca Bir Hareketle Sebebiyet Verilmesi .... 92
a) Genel olarak ........................................................... 92
b) Kast ve zararın doğması ihtimalini bilerek
pervasızca hareket kavramları ................................ 93
c) Zararın doğması ihtimalini bilerek pervasızca
hareket kavramının unsurları ................................. 96
d) İspat yükü .............................................................. 98
C- Diğer Düzenlemeler ........................................................... 98
1) Guadalajara Konvansiyonu .......................................... 98
2) Guatemala City Protokolü ............................................ 99
3) Montreal Protokolleri ................................................. 100
D- Montreal Konvansiyonu .................................................. 100
1) Genel Olarak ............................................................. 100
2) Sorumluluk Sınırının Ortadan Kalkabileceği Hâller .... 101xiii
Üçüncü Bölüm
DENİZYOLU İLE ULUSLARARASI
EŞYA TAŞIMALARI
I- Konvansiyonların Ortaya Çıkışı ve Uygulanma Alanları ......... 103
A- Konvansiyonların Ortaya Çıkışı ....................................... 103
1) Lahey Kuralları .......................................................... 103
2) Lahey/Visby Kuralları ................................................ 104
3) Hamburg Kuralları ..................................................... 105
B- Konvansiyonların Uygulanma Alanları ............................. 106
1) Lahey Kuralları .......................................................... 106
2) Lahey/Visby Kuralları ................................................ 108
3) Hamburg Kuralları ..................................................... 109
II- Taşıyanın Sorumluluğu ........................................................ 112
A- Lahey ve Lahey/Visby Kuralları ....................................... 112
1) Genel Olarak ............................................................. 112
2) Taşıyanın Zıya ve Hasardan Doğan Sorumluluğu ....... 112
3) Taşıyanın Sorumluluktan Kurtulması ........................ 116
a) Sevk ve teknik idare kusuru ................................. 118
b) Yangın zararları .................................................... 118
c) Sapma .................................................................. 119
4) Güverte Yükü ............................................................ 120
5) Sorumsuzluk Anlaşmaları .......................................... 121
6) İspat Yükü ve Hak Düşürücü Süre ............................ 122
B- Hamburg Kuralları .......................................................... 123
1) Genel Olarak ............................................................. 123
2) Taşıyanın Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan
Sorumluluğu ............................................................. 124
3) Akdi Taşıyan – Fiili Taşıyan Ayrımı ............................. 127
4) Sorumluluğun Hukuki Niteliği ................................... 129
5) Taşıyanın Sorumluluktan Kurtulması ........................ 130
6) Güverte Yükü ............................................................ 131
7) Sorumsuzluk Anlaşmaları .......................................... 132
8) İspat Yükü ve Zamanaşımı ......................................... 133
III- Sorumluluğun Sınırı ............................................................. 134
A- Lahey Kuralları ............................................................... 134xiv
1) Tazminatın Hesaplanması .......................................... 134
2) Tazminatın Üst Sınırı ................................................. 135
B- Lahey/Visby Kuralları ..................................................... 138
1) Tazminatın Hesaplanması .......................................... 138
2) Tazminatın Üst Sınırı ................................................. 139
C- Hamburg Kuralları .......................................................... 140
1) Tazminatın Hesaplanması .......................................... 140
2) Tazminatın Üst Sınırı ................................................. 141
IV- Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı ............... 143
A- Lahey Kuralları ............................................................... 143
1) Genel Olarak ............................................................. 143
2) Âkit Devlet Uygulamaları ........................................... 143
3) Lahey Kuralları Çerçevesinde Sınırsız
Sorumluluğun Mümkün Olup Olmadığı Meselesi ....... 146
B- Lahey/Visby Kuralları ..................................................... 147
1) Genel Olarak ............................................................. 147
2) Yükün İzinsiz Olarak Güvertede Taşınması ve
Haksız Sapma Hâlinde Durum ................................... 147
3) Taşıyanın Adamlarının / Görevlilerinin Kastı veya
Nitelikli Kusuru ......................................................... 148
C- Hamburg Kuralları .......................................................... 150
1) Genel Olarak ............................................................. 150
2) Yükün İzinsiz Olarak Güvertede Taşınması ve
Haksız Sapma Hâlinde Durum ................................... 151
3) Fiili Taşıyanın Kastı veya Nitelikli Kusuru .................. 152
SONUÇ ...................................................................................... 155
EKLER
CMR .......................................................................................... 161
PROTOCOL TO THE CMR .......................................................... 173
WARSAW CONVENTION ............................................................ 177
THE HAGUE PROTOCOL, 1955 ................................................. 185xv
GUADALAJARA CONVENTION, 1961 ......................................... 191
GUATEMALA CITY PROTOCOL, 1971 ........................................ 195
MONTREAL PROTOCOL NO. 1 ................................................... 201
MONTREAL PROTOCOL NO. 2 ................................................... 205
MONTREAL PROTOCOL NO. 3 ................................................... 209
MONTREAL PROTOCOL NO. 4 ................................................... 213
MONTREAL CONVENTION, 1999 ............................................... 221
HAGUE RULES .......................................................................... 235
THE HAGUE-VISBY RULES ....................................................... 241
HAMBURG RULES ..................................................................... 247
