VUK - TMS 29 - BOBİ FRS Bölüm 25 KapsamındaEnflasyon Muhasebesi
M. Vefa TOROSLU ( Serbest Muhasebeci - Mali Müşavir - Bağımsız Denetçi )
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ . 7
İÇİNDEKİLER. 9
ŞEKİLLER LİSTESİ 25
KISALTMALAR 27
BİRİNCİ BÖLÜM
ENFLASYON HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1. ENFLASYONUN TANIMI. 29
1.2. ENFLASYON İLE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR 33
1.2.1. DEFLASYON . 33
1.2.2. STAGFLASYON 34
1.2.3. DEZENFLASYON 35
1.2.4. TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 35
1.2.5. REFLASYON 36
1.2.6. İKTİSADİ HOŞNUTSUZLUK ENDEKSİ 36
1.2.7. ENFLASYON HEDEFLEMESİ 37
1.2.8. HAYAT PAHALILIĞI 38
1.3. ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİ. 38
1.3.1. TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TÜFE) . 40
1.3.2. YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (Yİ-ÜFE) 40
1.3.3. GSYİH DEFLATÖRÜ. 41
1.4. ENFLASYONUN ÇEŞİTLERİ 42
1.4.1. NEDENLERİNE GÖRE ENFLASYON ÇEŞİTLERİ 42
1.4.1.1. Talep Enflasyonu 42
1.4.1.2. Maliyet Enflasyonu. 44
1.4.1.3. Fiyat Enflasyonu . 46
1.4.1.4. Yapısal Enflasyon 46
1.4.2. ARTIŞ HIZINA GÖRE ENFLASYON ÇEŞİTLERİ. 47
1.4.2.1. Sürünen Enflasyon 47
1.4.2.2. Ilımlı Enflasyon . 47
10 İçindekiler
1.4.2.3. Yüksek Enflasyon.47
1.4.2.4. Hiperenflasyon48
1.4.3. GELİŞME SÜREÇLERİNE GÖRE ENFLASYON ÇEŞİTLERİ.51
1.4.3.1.Açık Enflasyon51
1.4.3.2.Gizli (Örtülü) Enflasyon 51
1.4.4. DİĞER ENFLASYON ÇEŞİTLERİ .52
1.4.4.1. Çekirdek Enflasyon52
1.4.4.2. Beklenti Enflasyonu.53
1.4.4.3. Kronik Enflasyon .53
1.4.4.4. Skimpflasyon.53
1.4.4.5. Shrinkflasyon.54
1.4.4.6. Greedflation55
1.5. ENFLASYONUN MALİYETLERİ.55
1.5.1. KARAR ALMA SÜRECİNDE ENFLASYONUN MALİYETİ55
1.5.2. YATIRIM SÜRECİNDE ENFLASYONUN MALİYETİ 56
1.5.3. KREDİ PİYASASINDA ENFLASYONUN MALİYETİ .56
1.5.4. İŞGÜCÜ PİYASASINDA ENFLASYONUN MALİYETİ .56
1.5.5. TOPLUMSAL ALANDA ENFLASYONUN MALİYETİ .56
1.5.6. DIŞ PİYASALARDA ENFLASYONUN MALİYETİ 57
1.6. ENFLASYONUN NEDENLERİ57
1.7. ENFLASYONUN DÜŞÜRÜLMESİ58
1.8. ENFLASYONUN İŞLETMELER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 60
1.9. ENFLASYONUN FİNANSAL TABLOLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 61
1.9.1. ENFLASYONUN BİLANÇO ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 64
1.9.1.1. Enflasyonun Varlık Kalemleri Üzerindeki Etkileri 66
1.9.1.1.1. Enflasyonun Parasal Varlık Kalemleri Üzerindeki Etkileri 67
1.9.1.1.2. Enflasyonun Parasal Olmayan Varlık Kalemleri Üzerindeki Etkileri. 67
1.9.1.2. Enflasyonun Yükümlülük Kalemleri Üzerindeki Etkileri .69
1.9.1.2.1. Enflasyonun Parasal Yükümlülük Kalemleri Üzerindeki Etkileri 69
1.9.1.2.2. Enflasyonun Parasal Olmayan Yükümlülük Kalemleri Üzerindeki
Etkileri 70
1.9.2. ENFLASYONUN GELİR TABLOSU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ .73
1.9.2.1. Enflasyonun Gelir Kalemleri Üzerindeki Etkileri 74
1.9.2.2. Enflasyonun Gider Kalemleri Üzerindeki Etkileri .75
İçindekiler 11
1.10. ENFLASYONUN MUHASEBESİNİN TEMEL KAVRAMLARI ÜZERİNDEKİ
ETKİLERİ 76
1.10.1. ENFLASYONUN SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMINA ETKİSİ. 76
1.10.2. ENFLASYONUN İŞLETMENİN SÜREKLİLİĞİ KAVRAMINA ETKİSİ 76
1.10.3. ENFLASYONUN MALİYET ESASI KAVRAMINA ETKİSİ 77
1.10.4. ENFLASYONUN TUTARLILIK KAVRAMINA ETKİSİ . 77
1.10.5. ENFLASYONUN TAM AÇIKLAMA KAVRAMINA ETKİSİ. 78
1.10.6. ENFLASYONUN İHTİYATLILIK KAVRAMINA ETKİSİ 78
1.10.7. ENFLASYONUN PARAYLA ÖLÇME KAVRAMINA ETKİSİ 79
İKİNCİ BÖLÜM
ENFLASYON MUHASEBESİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
2.1. ENFLASYON MUHASEBESİNİN TANIMI 81
2.2. ENFLASYON MUHASEBESİNİN AMACI VE GEREKLİLİĞİ 90
2.2.1. ENFLASYON MUHASEBESİNİN AMACI 90
2.2.2. ENFLASYON MUHASEBESİNİN GEREKLİLİĞİ . 93
2.3. ENFLASYON MUHASEBESİ YÖNTEMLERİ . 96
2.3.1. KISMİ DÜZELTME YÖNTEMLERİ 96
2.3.1.1. Yeniden Değerleme 97
2.3.1.1.1. Yeniden Değerleme Kavramı .97
2.3.1.1.2. Yeniden Değerleme Uygulamaları .100
2.3.1.1.2.1. Sürekli Yeniden Değerleme .100
2.3.1.1.2.1.1. Yasal Düzenleme .100
2.3.1.1.2.1.2. Yeniden Değerleme Yapabilecek Mükellefler101
2.3.1.1.2.1.3. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulabilecek İktisadi
Kıymetler.102
2.3.1.1.2.1.4. Değerlemeye Tabi Tutulamayacak İktisadi Kıymetler102
2.3.1.1.2.1.5. Yeniden Değerlemeye Esas Değer.103
2.3.1.1.2.1.6. Yeniden Değerleme Oranı .103
2.3.1.1.2.1.7. Yeniden Değerleme Yapabilme Zamanı.104
2.3.1.1.2.1.8. Geçici Vergi Dönemlerinde Yeniden Değerleme105
2.3.1.1.2.1.9. Özel Hesap Dönemine Tabi Mükelleflerin Durumu .105
2.3.1.1.2.1.10. Yeniden Değerleme Uygulaması105
2.3.1.1.2.1.11. Yeniden Değerlemenin Envanter Defterine
Kaydedilmesi.107
2.3.1.1.2.1.12. Enflasyon Düzeltmesi Açısından Yeniden Değerleme108
12 İçindekiler
2.3.1.1.2.1.13. Özel Fon Hesabındaki Tutarların Başka Bir Hesaba
Aktarılması veya İşletmeden Çekilmesi 108
2.3.1.1.2.1.14. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulan Sabit Kıymetlerin
Elden Çıkarılması 109
2.3.1.1.2.2. Tek Seferlik Yeniden Değerleme . 109
2.3.1.1.2.2.1. Yasal Düzenleme. 109
2.3.1.1.2.2.2. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulabilecek İktisadi
Kıymetler. 111
2.3.1.1.2.2.3. Yeniden Değerlemeye Esas Değer 112
2.3.1.1.2.2.4. Yeniden Değerleme Oranı. 112
2.3.1.1.2.2.5. Yeniden Değerleme Uygulaması . 112
2.3.1.1.2.2.6. Vergi Uygulaması 113
2.3.1.1.2.2.7. Özel Fon Hesabındaki Tutarların Başka Bir Hesaba
Aktarılması veya İşletmeden Çekilmesi. 113
2.3.1.1.2.2.8. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulan Sabit Kıymetlerin
Elden Çıkarılması. 114
2.3.1.1.3. Yeniden Değerlemenin Muhasebeleştirilmesi 114
2.3.1.1.4. Örnek Uygulama . 114
2.3.1.2. Azalan Bakiyeler Yöntemi ile Amortisman Ayrılması 119
2.3.1.3. Sabit Kıymet Yenileme Fonu121
2.3.1.4. Son Giren İlk Çıkar (LIFO) Stok Değerleme Yöntemi 123
2.3.1.5. Alacak ve Borç Senetleri Reeskontu 126
2.3.1.6. İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası.127
2.3.2. GENEL NİTELİKLİ YÖNTEMLER.128
2.3.2.1. Genel Fiyat Düzeyi Yöntemi 128
2.3.2.2. Cari Maliyet Yöntemi 132
2.3.2.3. Karma Yöntem 137
2.3.2.4. Yöntemlerin Karşılaştırılması 138
2.4. DÜNYADA ENFLASYON MUHASEBESİNİN TARİHÇESİ .140
2.4.1. GENEL AÇIKLAMA140
2.4.2. ÇEŞİTLİ ÜLKELERDEKİ ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMALARI.141
2.4.2.1. Amerika Birleşik Devletleri 141
2.4.2.2. Almanya142
2.4.2.3. Arjantin .142
2.4.2.4. Avustralya .142
2.4.2.5. Brezilya .143
2.4.2.6. Fransa .143
2.4.2.7. Güney Afrika .145
2.4.2.8. Hollanda145
İçindekiler 13
2.4.2.9. İngiltere 146
2.4.2.10. İsrail 146
2.5. TÜRKİYE’DE ENFLASYON MUHASEBESİNİN TARİHÇESİ 146
2.5.1. GENEL AÇIKLAMA . 146
2.5.2. SERMAYE PİYASASI KURULU DÜZENLEMELERİ . 147
2.5.3. BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU (BDDK) DÜZENLEMELERİ. 152
2.5.4. TÜRKİYE MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURULU (TMUDESK)
DÜZENLEMELERİ . 152
2.5.5. VERGİ USUL KANUNU’NDA YAPILAN DÜZENLEMELER. 153
2.5.6. KAMU GÖZETİMİ KURUMU DÜZENLEMELERİ 163
2.5.7. KAMU İDARELERİNDE ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASI 164
2.6. TÜRKİYE’DE ENFLASYON MUHASEBESİ İLE İLGİLİ YASAL ÇERÇEVE . 165
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ENFLASYON MUHASEBESİ KAYITLARI
3.1. ENFLASYON MUHASEBESİNDE KULLANILAN MUHASEBE HESAPLARI 169
3.1.1. GENEL AÇIKLAMA . 169
3.1.2. VERGİ USUL KANUNU’NUN MÜKERRER 298. MADDESİ İLE SÜREKLİLİK ARZ EDEN
DÜZELTME İŞLEMİNE İLİŞKİN MUHASEBE HESAPLARI 170
3.1.3. VERGİ USUL KANUNUNUN GEÇİCİ 25. MADDESİ KAPSAMINDA DÜZELTME
İŞLEMİNE İLİŞKİN MUHASEBE HESAPLARI 174
3.2. ENFLASYON DÜZELTMESİ MUHASEBE KAYITLARI 174
3.2.1. VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜK HESAPLARININ DÜZELTME KAYITLARI 174
3.2.2. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ HESAPLARININ DÜZELTME
KAYITLARI 175
3.2.3. SERMAYE HESABININ DÜZELTME KAYITLARI . 178
3.2.4. ENFLASYON DÜZELTMESİ İLE İLGİLİ KÂR ZARAR KAYITLARI . 179
3.2.4.1. 31.12.2023 Tarihli Enflasyon Düzeltmesi ile İlgili . 179
3.2.4.1.1. Varlık ve Yükümlülük Hesapları .179
3.2.4.1.2. Sermaye Hesabı .180
3.2.4.1.3. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri Hesapları.180
3.2.4.2. 2024 ve Sonraki Yıllarda Yapılacak Enflasyon Düzeltmesi
ile İlgili 181
3.2.4.2.1. Varlık ve Yükümlülük Hesapları .181
3.2.4.2.2. Sermaye Hesabı .183
3.2.4.2.3. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri Hesapları.184
14 İçindekiler
3.2.5. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE REEL OLMAYAN FİNANSMAN
MALİYETİ.186
3.2.6. YABANCI PARA İLE YAPILAN YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ .187
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN ENFLASYON MUHASEBESİ
4.1. GENEL AÇIKLAMA189
4.2. ENFLASYON MUHASEBESİNİN KOŞULLARI .194
4.3. ENFLASYON DÜZELTMESİNİN KAPSAMI.195
4.3.1. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPMAK ZORUNDA OLANLAR 195
4.3.1.1. Koşullar Kapsamında Enflasyon Düzeltmesi Yapmak
Zorunda Olanlar.195
4.3.1.1.1. Faaliyetlerine Öteden Beri Devam Eden İşletmeler 195
4.3.1.1.2. Yeni İşe Başlayan İşletmeler 196
4.3.1.1.3. Bilanço Esasına Geçiş ve Çıkış . 197
4.3.1.1.4. Özel Durumlar. 198
4.3.1.2. Sürekli Olarak Enflasyon Düzeltmesi Yapmak Zorunda Olanlar 199
4.3.2. SEÇİMLİK HAK OLARAK ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPABİLECEK OLANLAR .201
4.3.3. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPAMAYACAK OLANLAR201
4.4. ENFLASYON MUHASEBESİNİN UYGULANACAĞI DÖNEM .203
4.4.1. TAKVİM YILI203
4.4.2. ÖZEL HESAP DÖNEMİ.205
4.5. ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMASININ SONA ERMESİ 206
4.6. ENFLASYON MUHASEBESİ SÜRECİ .207
4.7. DÜZELTMEYE TABİ OLACAK FİNANSAL TABLOLAR .209
4.8. DÜZELTMEYE TABİ OLACAK KIYMETLER 210
4.9. PARASAL VE PARASAL OLMAYAN HESAP KALEMLERİ 212
4.9.1. PARASAL VE PARASAL OLMAYAN HESAP AYRIMI212
4.9.1.1. Parasal Hesap Kalemleri .213
4.9.1.2. Parasal Olmayan Hesap Kalemleri222
4.9.2. PARASAL VE PARASAL OLMAYAN HESAP KALEMLERİNİN ENFLASYON
MUHASEBESİNE ETKİSİ228
4.10. DÜZELTMEYE ESAS OLAN TARİHLER 236
İçindekiler 15
4.11. KULLANILACAK FİYAT ENDEKSİ 239
4.12. KATSAYILAR 240
4.12.1. DÜZELTME KATSAYISI 240
4.12.2. ORTALAMA DÜZELTME KATSAYISI 244
4.12.3. TAŞIMA KATSAYISI. 245
4.13. DÜZELTME İŞLEMİNDE ESAS ALINACAK TUTARLAR . 247
4.14. REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİNİN HESAPLANMASI 249
4.14.1. GENEL AÇIKLAMA . 249
4.14.2. REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİ İÇEREN HESAP KALEMLERİ . 256
4.14.3. REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ 258
4.14.3.1. Borç Tutarının Esas Alınması Yöntemi 258
4.14.3.1.1. ROFM Tutarının Aktifleştirilen Finansman Maliyetinden
Küçük Olması Durumu.259
4.14.3.1.2. ROFM Tutarının Aktifleştirilen Finansman Maliyetinden
Büyük Olması Durumu.266
4.14.3.1.3. ROFM Oranının Negatif Olması Durumu .267
4.14.3.1.4. Yabancı Para Üzerinden Borçlanmalar.268
4.14.3.1.5. Birden Fazla Hesap Dönemine Yayılan Borçlanmalar 269
4.14.3.2. Toplam Finansman Maliyetinin Esas Alınması Yöntemi . 272
4.14.3.2.1. ROFM Oranının (1)’den Büyük Olması Durumu.275
4.14.3.2.2. ROFM Oranının Negatif Olması Durumu .279
4.14.4. KREDİLER İLE İLGİLİ BAZI FİNANSMAN GİDERLERİ . 279
4.14.5. YENİDEN DEĞERLEMEYE TABİ TUTULMUŞ İKTİSADİ KIYMETLERDE ROFM. 279
4.14.6. TOPLULAŞTIRILMIŞ YÖNTEMLERLE ROFM 280
4.14.7. ROFM’NİN TEVSİKİ. 280
4.15. PARASAL KAZANÇ/KAYIP (ENFLASYON DÜZELTMESİ KÂR/ZARARI). 280
4.16. ENFLASYON DÜZELTMESİ ÖNCESİ HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 281
4.17. ENFLASYON DÜZELTMESİNDE TEMEL İLKELER. 284
4.18. BİLANÇODAKİ HESAP KALEMLERİNDE ENFLASYON DÜZELTMESİ. 285
4.18.1. VARLIKLARIN DÜZELTİLMESİ 285
4.18.1.1. Menkul Kıymetlerin Düzeltilmesi 285
4.18.1.2. Verilen Depozito ve Teminatlar 287
4.18.1.3. Stokların Düzeltilmesi. 289
4.18.1.3.1. Genel Açıklama289
4.18.1.3.2. Stoklarda Düzeltmeye Esas Tutarlar293
16 İçindekiler
4.18.1.3.3. Stoklarda Enflasyon Düzeltmesi Yöntemleri . 293
4.18.1.3.3.1. Gerçek Yöntem . 295
4.18.1.3.3.2. Toplulaştırılmış Yöntemler 297
4.18.1.3.3.2.1. Basit Ortalama Yöntem. 300
4.18.1.3.3.2.2. Hareketli Ağırlıklı Ortalama Yöntem . 301
4.18.1.3.3.2.3. Stok Devir Hızı Yöntemi 305
4.18.1.3.3.2.4. Yöntemlerin Karşılaştırılması 309
4.18.1.3.3.3. Üretim İşletmelerinde Stokların Enflasyon Düzeltmesi. 310
4.18.1.3.3.3.1. Gerçek Yöntem . 312
4.18.1.3.3.3.2. Toplulaştırılmış Yöntemler 313
4.18.1.3.4. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulan Stokların Satılması. 316
4.18.1.4. Verilen Sipariş Avanslarının Düzeltilmesi 318
4.18.1.5. Gelecek Aylara/Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklarının
Düzeltilmesi 321
4.18.1.6. Mali Duran Varlıkların Düzeltilmesi 321
4.18.1.6.1. Bağlı Menkul Kıymetler. 322
4.18.1.6.2. İştirakler 323
4.18.1.6.3. Bağlı Ortaklıklar. 326
4.18.1.7. Maddi Duran Varlıkların Düzeltilmesi .326
4.18.1.7.1. Genel Açıklama . 326
4.18.1.7.2. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulmuş Maddi Duran Varlıklar. 330
4.18.1.7.3. Arazi ve Arsalar . 339
4.18.1.7.4. Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri . 339
4.18.1.7.5. Binalar. 340
4.18.1.7.6. Tesis Makine ve Cihazlar. 342
4.18.1.7.7. Taşıtlar 344
4.18.1.7.8. Demirbaşlar 348
4.18.1.8. Birikmiş Amortismanların Düzeltilmesi .349
4.18.1.8.1. 31.12.2023 Tarihli Bilançolarda Birikmiş Amortismanların
Düzeltilmesi 350
4.18.1.8.2. 2024 ve Sonraki Hesap Dönemlerinde Birikmiş Amortismanların
Düzeltilmesi 355
4.18.1.9. Yapılmakta Olan Yatırımların Düzeltilmesi .357
4.18.1.9.1. 31.12.2023 Tarihi İtibarıyla Devam Eden Yatırımların
Düzeltilmesi 358
4.18.1.9.2. 01.01.2024 Tarihinden Önce İlgili Aktif Hesaba Aktarılan
Yatırımların Düzeltilmesi. 359
4.18.1.10. Maddi Olmayan Duran Varlıkların Düzeltilmesi361
4.18.1.10.1. Haklar 362
4.18.1.10.2. Şerefiye . 363
4.18.1.10.3. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 363
4.18.1.10.4. Araştırma ve Geliştirme Giderleri . 364
İçindekiler 17
4.18.1.10.5. Özel Maliyetlerin Düzeltilmesi.369
4.18.1.10.6. Birikmiş Amortismanlar.370
4.18.1.11. Özel Tükenmeye Tabi Varlıkların Düzeltilmesi . 371
4.18.1.11.1. Arama Giderlerinin Düzeltilmesi371
4.18.1.11.2. Hazırlık ve Geliştirme Giderlerinin Düzeltilmesi 372
4.18.1.11.3. Birikmiş Tükenme Paylarının Düzeltilmesi.373
4.18.1.12. Finansal Kiralama İşlemlerinin Düzeltilmesi. 374
4.18.1.13. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulan Parasal Olmayan
Kıymetlerin Satılması 375
4.18.1.13.1. Amortismana Tabi Kıymetlerin Satılması.375
4.18.1.13.2. Amortismana Tabi Olmayan Kıymetlerin Satılması376
4.18.2. YÜKÜMLÜLÜKLERİN DÜZELTİLMESİ . 377
4.18.2.1. Alınan Depozito ve Teminatların Düzeltilmesi 377
4.18.2.2. Alınan Sipariş Avanslarının Düzeltilmesi 379
4.18.2.3. Karşılıkların Düzeltilmesi 381
4.18.2.4. Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklarının
Düzeltilmesi . 383
4.18.3. ÖZSERMAYE HESAPLARININ DÜZELTİLMESİ. 383
4.18.3.1. Genel Açıklama 383
4.18.3.1.1. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Özsermaye Kalemleri385
4.18.3.1.2. Enflasyon Düzeltilmesine Tabi Tutulmayıp Aynen Korunacak
Olan Özsermaye Kalemleri 387
4.18.3.1.3. Enflasyon Düzeltilmesine Tabi Tutulmayıp Kapatılacak
Olan Özsermaye Kalemleri 387
4.18.3.2. Sermayenin Düzeltilmesi 391
4.18.3.2.1. Sermaye Artırımlarının Düzeltilmesi393
4.18.3.2.2. Sermaye Azaltımlarının Düzeltilmesi .395
4.18.3.3. Sermaye Düzeltmesi Olumlu ve Olumsuz Farkları 397
4.18.3.4. Sermaye Yedeklerinin Düzeltilmesi. 399
4.18.3.4.1. Hisse Senetleri İhraç Primlerinin Düzeltilmesi .399
4.18.3.4.2. Hisse Senedi İptal Kârlarının Düzeltilmesi400
4.18.3.4.3. M.D.V. Yeniden Değerleme Artışları 401
4.18.3.4.4. Kayda Alınan Emtia Özel Karşılığının Düzeltilmesi .401
4.18.3.5. Kâr Yedeklerinin Düzeltilmesi . 404
4.18.3.5.1. Yasal Yedeklerin Düzeltilmesi 405
4.18.3.5.2. Statü Yedeklerinin Düzeltilmesi .406
4.18.3.5.3. Olağanüstü Yedeklerin Düzeltilmesi 407
4.18.3.5.4. Özel Fonların Düzeltilmesi .408
4.18.3.5.4.1. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Özel Fonlar .409
4.18.3.5.4.1.1. Sabit Kıymet Yenileme Fonu410
4.18.3.5.4.1.2. Girişim Sermayesi Fonu .411
18 İçindekiler
4.18.3.5.4.1.3. Taşınmaz ve İştirak Satış Kazancı İstisnası. 411
4.18.3.5.4.1.4. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazanç
İstisnası. 412
4.18.3.5.4.1.5. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Varlık ve Hakların
Satışından Doğan Kazanç İstisnası 413
4.18.3.5.4.1.6. Vergi Barışı Kanunları Kapsamında İşletme Kayıtlarının
Düzeltilmesi Sonucu Pasifte Oluşan Fonlar 413
4.18.3.5.4.1.7. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Kapsamında
Oluşturulan Fonlar 415
4.18.3.5.4.1.8. Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin
Desteklenmesi Hakkında Kanun Kapsamında
Oluşturulan Fonlar 416
4.18.3.5.4.1.9. Varlık Barışı Kanunları Kapsamında Parasal Olmayan
Kıymetlerden Kaynaklı Pasifte Oluşan Fonlar 416
4.18.3.5.4.1.10. Sermaye Tamamlama Fonu 419
4.18.3.5.4.2. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulmayacak Özel Fonlar 420
4.18.3.5.4.2.1. Yurtdışından Getirilerek Sermaye Olarak Konulan
Yabancı Paralar Kapsamında Oluşan Özel Fonlar . 420
4.18.3.5.4.2.2. Avrupa Birliği Projesi Karşılığı Sağlanan Hibeler 420
4.18.3.5.4.2.3. 5746 Sayılı Kanun Kapsamında Sağlanan Hibeler . 421
4.18.3.5.4.2.4. Varlık Barışı Kanunları Kapsamında Parasal
Kıymetlerden Kaynaklı Pasifte Oluşan Fonlar. 422
4.18.3.5.4.2.5. Sermaye Avansı. 422
4.18.3.5.4.3. Kapatılacak Olan Özel Fonlar 422
4.18.3.6. Örnek Uygulama .423
4.18.4. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİNİN DÜZELTİLMESİ 429
4.18.4.1. Genel Açıklama .429
4.18.4.2. Örnek Uygulama .437
4.18.4.2.1. 31.12.2023 Tarihli Enflasyon Düzeltmesi 439
4.18.4.2.2. 2024 Yılı Maliyetlerinin ve Hakedişlerinin Muhasebeleştirilmesi 446
4.18.4.2.3. 31.03.2024 Tarihli Enflasyon Düzeltmesi 446
4.18.4.2.4. Geçici Kabulden Sonra Yapılacak Muhasebe Kayıtları. 455
4.18.5. GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI .456
4.18.6. GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 457
4.18.7. DÖNEM NET KÂRI/ZARARI 457
4.18.8. HESAP DÖNEMLERİ ARASI KARŞILAŞTIRMA .460
4.19. ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASININ VERGİ ETKİSİ.464
4.19.1. GENEL AÇIKLAMA464
4.19.2. ÖZKAYNAK YAPISININ VERGİ ETKİSİ .466
4.19.3. BİLANÇO YAPISININ VERGİ ETKİSİ478
İçindekiler 19
4.19.4. DÜZELTMEYE ESAS TARİHLERİN VERGİ ETKİSİ 485
4.19.5. AMORTİSMAN GİDERİNİN VERGİ ETKİSİ . 489
4.20. ENFLASYON DÜZELTMESİ İLE İLGİLİ ÖZELLİKLİ DURUMLAR . 494
4.20.1. VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN GİDER KABUL EDİLMEYEN KARŞILIKLARDA
ENFLASYON DÜZELTMESİ 494
4.20.2. ENFLASYON DÜZELTMESİNİN FİNANSMAN GİDER KISITLAMASINA ETKİSİ 495
4.20.3. ENFLASYON DÜZELTMESİNİN ÖRTÜLÜ SERMAYE MÜESSESESİNE ETKİSİ . 497
4.20.4. FİYATI DEVLET TARAFINDAN BELİRLENEN MALLAR. 499
4.20.5. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPMAK DURUMUNDA OLMAYANLAR TARAFINDAN
VERİLEN VEYA ALINAN AVANSLAR. 499
4.20.6. BİRLEŞME PRİMİ . 499
4.21. GELİR/KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMESİ ÜZERİNDE YAPILACAK
İŞLEMLER 500
4.21.1. İNDİRİLEMEYEN GEÇMİŞ YILLAR MALİ ZARARLARINI . 500
4.21.2. GEÇMİŞ YILLAR MALİ ZARARLARININ ENFLASYON DÜZELTMESİ 500
4.21.3. KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLERİN BEYANI 500
4.21.4. VERGİDEN İSTİSNA EDİLMİŞ KAZANÇLARIN BEYANI 501
4.21.5. AMORTİSMAN SÜRESİ BİTMEMİŞ OLAN KIYMETLERE İLİŞKİN ROFM. 502
4.22. HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI’NIN ENFLASYON DÜZELTMESİ
İLE İLGİLİ YETKİLERİ . 503
4.22.1. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPILACAK FİNANSAL TABLOLARI BELİRLEME 503
4.22.2. PARASAL OLMAYAN KIYMETLERİN BELİRLENMESİ 504
4.22.3. DÜZELTME İŞLEMİNDE ESAS ALINACAK TARİHLERİ BELİRLEME 504
4.22.4. FARKLI ENDEKS BELİRLEME . 504
4.23. İZLEYEN DÖNEM BAŞLANGIÇ DEĞERLERİ. 505
4.24. SONRAKİ DÖNEM BİLANÇOLARININ DÜZELTİLMESİ 505
4.25. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPMA VE KAYIT ZAMANI 508
4.26. ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPMAMANIN YAPTIRIMI 508
4.27. UYGULAMALAR. 510
4.27.1. BAŞLANGIÇ BİLANÇOSUNUN (31.12.2023) DÜZELTİLMESİ UYGULAMALARI 510
4.27.1.1. Uygulama-1 510
4.27.1.2. Uygulama-2 518
4.27.1.3. Uygulama-3 530
20 İçindekiler
4.27.1.4. Uygulama-4 542
4.27.1.5. Uygulama-5 555
4.27.1.6. Uygulama-6 574
4.27.2. SONRAKİ DÖNEM BİLANÇOLARININ (2024 VE SONRASI) DÜZELTİLMESİ
UYGULAMALARI.612
4.27.2.1. Uygulama-7 612
4.27.2.2. Uygulama-8 640
BEŞİNCİ BÖLÜM
TMS 29 AÇISINDAN ENFLASYON MUHASEBESİ
5.1. GENEL AÇIKLAMA663
5.2. STANDARDIN AMACI.664
5.3. STANDARDIN KAPSAMI .665
5.4. YÜKSEK ENFLASYONLU EKONOMİ .666
5.5. FİNANSAL TABLOLARIN DÜZELTİLMESİ667
5.5.1. DÜZELTME ÖNCESİ YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER.671
5.5.2. TARİHİ MALİYET ESASINA GÖRE HAZIRLANMIŞ FİNANSAL TABLOLARIN
DÜZELTİLMESİ 687
5.5.2.1. Finansal Durum Tablosu (Bilanço) 687
5.5.2.2. Kapsamlı Gelir Tablosu .691
5.5.2.3. Net Kârdaki Kazanç veya Kayıp.692
5.5.3. CARİ MALİYET ESASINA GÖRE HAZIRLANMIŞ FİNANSAL TABLOLARIN
DÜZELTİLMESİ .692
5.5.3.1. Finansal Durum Tablosu (Bilanço) 692
5.5.3.2. Kapsamlı Gelir Tablosu .692
5.5.3.3. Net Kârdaki Kazanç veya Kayıp.693
5.5.3.4. Vergiler .693
5.5.3.5. Nakit Akış Tablosu.694
5.5.3.6. Karşılaştırmalı Rakamlar.695
5.5.3.7. Konsolide Finansal Tablolar 695
5.5.4. FİNANSAL TABLO KALEMLERİNİN DÜZELTİLMESİ.696
5.5.4.1. Bilanço Kalemlerinin Düzeltilmesi.698
5.5.4.1.1. Finansal Yatırımlar 698
5.5.4.1.1.1. Borçlanma Araçları 698
5.5.4.1.1.2. Özkaynak Araçları . 699
5.5.4.1.1.3. Bireysel Finansal Tablolarda Finansal Yatırımlar. 700
İçindekiler 21
5.5.4.1.2. Stoklar701
5.5.4.1.2.1. Ticari Mallar.702
5.5.4.2.1.1.1. Stok Devir Hızı Yöntemi .702
5.5.4.2.1.1.2. İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi.704
5.5.4.1.2.2. Üretim Döngüsündeki Stoklar .708
5.5.4.1.2.2.1. Stok Devir Hızı Yöntemi .708
5.5.4.1.2.2.2. İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi.713
5.5.4.1.3. Canlı Varlıklar.714
5.5.4.1.4. Verilen Avanslar.715
5.5.4.1.5. Verilen Depozito ve Teminatlar.717
5.5.4.1.6. Gelecek Döneme Ait Giderleri .717
5.5.4.1.7. Maddi Duran Varlıklar .718
5.5.4.1.8. Aktifleştirilen Borçlanma Maliyetleri .724
5.5.4.1.9. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 725
5.5.4.1.10. Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller726
5.5.4.1.11. Kullanım Hakkı Varlıklar.728
5.5.4.1.12. Müşteri Sözleşmelerinden Doğan Varlıklar732
5.5.4.1.13. Varlıklarda Değer Düşüklüğü .732
5.5.4.1.14. Alınan Avanslar732
5.5.4.1.15. Gelecek Döneme Ait Gelirler .734
5.5.4.1.16. Müşteri Sözleşmelerinden Doğan Yükümlülükler735
5.5.4.1.17. Özkaynaklar.735
5.5.4.1.17.1. Sermaye.735
5.5.4.1.17.2. Hisse Senetleri İhraç Primleri.738
5.5.4.1.17.3. Geri Alınan Paylar739
5.5.4.1.17.4. Yeniden Değerleme Değer Artışları .739
5.5.4.1.17.5. Kârdan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler 740
5.5.4.1.17.6. Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları740
5.5.4.1.17.7. Dönem Kâr/Zararı742
5.5.4.1.18. Ertelenmiş Vergi 742
5.5.4.2. Gelir Tablosu Kalemlerinin Düzeltilmesi . 745
5.5.4.2.1. Düzeltme Yöntemleri.747
5.5.4.2.1.1. Aylık Endeksler ile Düzeltme .747
5.5.4.2.1.2. Dönem Ortalama Endeksi ile Düzeltme.747
5.5.4.2.1.3. Üçer Aylık Periyotlara Ait Endeksler ile Düzeltme .748
5.5.4.2.1.4. Ay Ortası Endeksleri ile Düzeltme750
5.5.4.2.2. Satışlar.750
5.5.4.2.3. Parasal Olmayan Varlık Satış Kârları 753
5.5.4.2.4. Satışların Maliyeti 755
5.5.4.2.5. Amortisman Giderleri 760
5.5.4.2.6. Giderler761
5.6. PARASAL POZİSYON KAZANÇ/KAYIPLARI 763
22 İçindekiler
5.7. ÖZKAYNAK DEĞİŞİM TABLOSU 768
5.8. ENFLASYON DÜZELTMESİ SONRASINDA FİNANSAL TABLOLARIN
DÜZENLENMESİ.769
5.9. YÜKSEK ENFLASYON DÖNEMİNİN SONA ERMESİ.771
5.10. İŞLETMELER TARAFINDAN YAPILMASI GEREKEN AÇIKLAMALAR772
ALTINCI BÖLÜM
BOBİ FRS AÇISINDAN ENFLASYON MUHASEBESİ
6.1. GENEL AÇIKLAMA777
6.2. FİNANSAL TABLOLARIN ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMESİ 780
6.2.1. FİNANSAL DURUM TABLOSUNUN ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMESİ .781
6.2.1.1. Parasal Kalemlerin Düzeltilmesi781
6.2.1.2. Parasal Olmayan Kalemlerin Düzeltilmesi 782
6.2.1.3. Borçlanma Maliyetleri İçerisinde Yer Alan Enflasyon Etkisi 783
6.2.1.4. Özkaynakların Düzeltilmesi.783
6.2.2. KÂR VEYA ZARAR TABLOSUNUN ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMESİ .784
6.2.3. NET PARASAL POZİSYON KÂRI VEYA ZARARI 784
6.2.4. NAKİT AKIŞ TABLOSUNUN ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMESİ.785
6.2.5. KARŞILAŞTIRMALI FİNANSAL BİLGİLER 785
6.2.6. KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLAR 785
6.2.7. ENFLASYON MUHASEBESİNİN UYGULANDIĞI RAPORLAMA DÖNEMLERİNDE
DÖNEM BAŞINDAKİ ERTELENMİŞ VERGİ TUTARININ HESAPLANMASI786
6.3. YÜKSEK ENFLASYONUN SONA ERMESİ 786
6.4. AÇIKLAMALAR.787
YEDİNCİ BÖLÜM
STANDARTLARIN KARŞILAŞTIRILMASI
EKLER .795
Ek 1- Parasal Kıymetler .795
Ek 2- Parasal Olmayan Kıymetler796
Ek 3- Reel Olmayan Finansman Maliyeti İhtiva Edebilen Kıymetler .797
Ek 4- Düzeltmeye Esas Tarihler.798
İçindekiler 23
Ek 5- Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) 800
Ek 6- Yİ-ÜFE Düzeltme Katsayıları (Aralık 2023) . 801
Ek 7- Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE). 802
Ek 8- TÜFE Düzeltme Katsayıları (Aralık 2023) . 803
Ek 9- Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranları 804
Ek 10- Bilanço Hesaplarının 31.12.2023 Tarihli Enflasyon Düzeltmesi
Muhasebe Süreci. 805
Ek 11- Bilanço Hesaplarının 2024 ve Sonraki Dönemlerde Enflasyon Düzeltmesi
Muhasebe Süreci. 806
Ek 12- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri Hesaplarının 31.12.2023 Tarihli
Enflasyon Düzeltmesi Muhasebe Süreci . 807
Ek 13- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri Hesaplarının 2024 ve Sonraki
Dönemlerde Enflasyon Düzeltmesi Muhasebe Süreci 808
Ek 14- Enflasyon Düzeltmesi ile İlgili Olarak 555 Sıra No.lu VUK Genel
Tebliğinde Mükelleflerin Tercihine Bırakılan İhtiyari Durumlar 809
Ek 15- Özsermaye Kalemlerinin Enflasyon Düzeltmesi 810
KAYNAKÇA. 811
