Hukuk Yargılamasında Islah

Mahmut BİLGEN (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Onursal Başkanı)

1. -Genel Olarak Islah-1
2. -Giriş-1
3. -Yargılama Usulünde Biçimsellik-2
4. -Tarihi Gelişim Ve Mukayeseli Hukuk-3
5. -Mehaz Kanundaki Durum-4

Iı. -Medeni Usul Hukukuna Hakim Bazı İlkelerin Islaha Etkisi-4

1. -Hakimin Taleple Bağlı Olarak Karar Vermesi-4
2. -Taleple Bağlı Olma-4
3. -Kendiliğinden Araştırma (Resen Hareket) İlkesinin Bulunduğu Hallerde Hakim Taleple Bağlı Değildir-6
4. A) -Süresiz Şikâyette Talebin Genişletilmesi-10
5. -Hakimin Aydınlatma Ödevi-11
6. -İddia Ve Savunmanın Genişletilmesi Yasağı-17
7. -İddia Ve Savunmanın Genişletilmesi Değiştirilmesi Yasağı-17
8. -Yazılı Yargılama Usulünde-17
9. -Yargılamanın Aşamaları-17
10. -İddia Ve Savunmanın Değiştirilmesi Veya Genişletilmesi-20

A)-Ön İnceleme Duruşmasından Önce-20

1. B) -Ön İnceleme Aşamasında-23

C)-Ön İnceleme Duruşmasında Ve Duruşmadan Sonra-24

1. -Basit Yargılama Usulünde-26
2. -Yargılamanın Aşamaları-29
3. -Tahkikat Aşamasında İddia Ve Savunmanın Genişletilmesi-30
4. -Mülga Humk Zamanında Savunmanın Genişletilmesine Karşı Çıkma-37

Iı. -Maddi Vakıalarda Hakimin Rolü-41

3. -Islahla İlgili Bazı Kurallar-43
4. -Islahın Niteliği-43

Iı. -Islah Talebi-50

1. -Islahın Şekli-50
2. -Islah Dilekçesinin Tebliği-52

Iıı. -Aynı Davada Birden Fazla Islah Yoluna Gidilemez-54

1. -Genel Olarak-54
2. -Bir Davada Birden Çok Islah Yapılamaması-54

Iv. -Islahtan Dönme Davayı Takipten Sarfınazar Etme-59

1. -Islahtan Dönme-59
2. -Davayı Takipten Sarfınazar Etme-60
3. -Kabulden Sonra Islah-60

Vı. -Belirsiz Alacak Davasında Islah-62

Vıı. -Islahın Yapılma Zamanı-62

1. -Islah Tahkikat Sona Erinceye Kadar Yapılabilir -62
2. -Yargıtay Bozmasından Sonra Islah-70
3. -Bozmadan Sonra Islah Yapılamamaması-71
4. -Bozmadan Sonra Islahın Yapılabilmesi-80
5. -Yargıtay Ve İstinaf Aşamasında Islah-102

Vııı. Zarar Ve Masrafların Yatırılması-102

1. -Genel Olarak-102
2. -Yargılama Gideri-105
3. -Islahta Harç-112

A)-Harç Yatırılmasına Gerek Olmaması-112

1. B) -Harç Yatırılmamasının Sonuçları-113
2. C) -Harcın Yatırılmamasının Veya Geç Yatırılmasının Islaha Etkisi-114
3. -Zarar Ziyanın Teminatlandırılması-114
4. -Zarar Ve Masrafın Talep Edilmesi-118
5. -Zarar Ve Masrafa İlişkin Teminatın Yatırılmamasının Sonuçları-123

Ix. -Islahın Kötüniyetle Yapılması-132

1. -Islahın Etkisi-137
2. -Islah İle Usule Ait İşlemlerin Geçersiz Sayılması-137
3. -Islah İle Geçersiz Sayılamayacak İşlemler-138
4. -Maddi Hukuk İşlemleri Islah Edilemez-138
5. -Maddi Hata Nedeniyle İkrarın Geçersizliği -Islah-141
6. -Islaha Gerek Olmayan, Islah Yapılamayan Haller-143
7. -Islaha Gerek Olmayan Haller-143
8. -Genel Olarak-143
9. -Maddi Hataların Düzeltilmesinde-144
10. -Yeni Delil İbrazının Yargılamayı Geciktirmemesi Veya İlgili Tarafın Kusurundan Kaynaklanmaması-149
11. -Tenkis Davasında Müddeabihin Artırılması-149
12. -Tasarrufun İptali Davasında-150
13. -Menfi Tesbit Davasının İstirdat Davasına Dönüştürülmesinde-153
14. -Belirsiz Alacak Davasında-153
15. -Genel Olarak-153

A)-Ecrimisil Belirsiz Alacak Davası Konusu Olabilir-200

B)-Belirsiz Alacak Davası Zamanaşımı-201

1. C) -Belirli Alacak Belirsiz Alacak Davasına Konu Olamaz-204

D)-Alacak Belirli Hale Geldikten Sonra Artırılan Talep Daha Sonra Ancak Karşı Tarafın Açık Muvafakatı Veya Islah Yolu İle Artırılabilir-205

2. -Kısmi Dava Açılması-209

A)-Değişiklikten Önceki Durum -Belirli Alacak Hakkında Kısmi Dava Açılması-209

B)-Belirsiz Alacağın Kısmi Dava Konusu Yapılması-214

C)-Kısmi Dava Olarak Açılan Dava, Hmk’dan Sonra Belirsiz Alacak Davası Olarak Kabul Edilebilir Mi?-217

1. D) -Kısmi Davada Verilen Kararın Sonradan Açılan Ek Davaya Etkisi-221

Iı. -Islah Yapılamayacak Haller-224

1. -Islah Yolu İle Yeni Delil Gösterilmesi-224
2. -Davada Taraf Değişikliği-234
3. -Genel Olarak-234
4. -Islah Yoluyla Davada Taraf Değişikliği Yapılamayacağına İlişkin Yargıtay Kararları-240

A)-Çekişmesiz Yargıda (Nizasız Kazada) Husumetin Tamamlanması-248

(1) -Genel Olarak-248

3. -Ölü Kişi Aleyhine Dava Açılması-251
4. A) -Ölü Kişi Aleyhine Dava Açılamaz-251
5. B) -Ölü Kişi Aleyhine Açılan Davanın Hmk’nun 124. Maddesi Kapsamında Değerlendirilmesi-260
6. C) -Taraflardan Birisinin Dava Sırasında Ölmesi, Mirasçılarının Davaya Dahil Edilmesi-270
7. -Çeşitli Hallerde Taraf Ve Dava Ehliyeti-271
8. A) -Tüzel Kişilerde Dava Ehliyeti-274
9. B) -Adi Ortaklıkta Taraf Ehliyeti-277

C)-Miras Ortaklığında Taraf Ehliyeti-282

1. D) -Kat Mülkiyetinde Taraf Ehliyeti-301
2. -Dahili Davada Vekalet Ücreti-312
3. -Islaha Gerek Olmadan Taraf Değişikliği Yapılması-318
4. A) -Maddi Hata Halinde Taraf Değişikliği-318
5. B) -Temsilcide Yanılma Halinde Taraf Değişikliği-319
6. C) -Hmk. 124 Kapsamında, Zorunlu Dava Arkadaşlığında Eksik Husumetin Tamamlanması-329
7. -Bazı Özel Yasalarda Kabul Edilen Taraf Değişiklikleri-345
8. A) -3402 Sayılı Kadastro Kanunu’nun 29. Maddesinde-345
9. B) -2942 Sayılı Kamulaştırma Kanununda-346
10. C) -Dava Konusunun Devrinde, Taraflardan Birisinin İflas Etmesinde, Tüzel Kişiliğin Sona Ermesinde-348

(1) -Dava Konusunun Devrinde (Hmk. 125)-348

(2) -Tüzel Kişiliğin Sona Ermesi Halinde Dava Ehliyeti-353

(2a) -Tüzel Kişiliğin İhyası-353

(2b)-Tüzel Kişiliğin Dava Tarihinden Önce Sona Ermiş Bulunması-353

(2c)-İhya Davasında Husumet - Husumetin Tamamlanması-360

(2d)-Görevli Mahkeme-365

(2e)-Verilecek Karar-366

(3)-İflasta Dava Ehliyeti-366

1. -Müddeabihin Daraltılmasında-372
2. -Tazminat Miktarının Azaltılması-373
3. -Talep Sonucunun Azaltılması-380
4. -İlk İtirazlar Islah Yolu İle İleri Sürülemez-381
5. -Hak Düşürücü Sürenin Geçmesinden Sonra Islah-381
6. -Islahın Çeşitleri-387
7. -Genel Olarak-387

Iı. -Davanın Tamamen Islahı-388

1. -Genel Olarak-388
2. -Talep Sonucunun Değiştirilmesi-390
3. -Islah Yolu İle Dava Edilen Değiştirilmez-391
4. -Dava Sebebinin (Dayanılan Vakıaların) Değiştirilmesi-394
5. -Hukuki Sebebin Bildirilmesi-397
6. -Kesin Hükümde Dava Sebebi-401
7. -Davanın Tamamen Islahına İlişkin Örnekler-402
8. -Tapu İptal Davasının Bedele Dönüştürülmesi-403
9. -Müdahalenin Meni Ve Kal’i İle Eski Hale Getirme Talebinin Tazminat Olarak Islah Edilmesi-408
10. -Muvazaa/Tenkis Talebinin Islah Yolu İle Değiştirilmesi-410
11. A) -Vasiyetin İptali Davası Muvazaa Hukuki Sebebine Dayandırılabilir Mi?-418
12. -Hasar Nedeniyle Tazminatın Tam Hasar Nedeniyle Zayi Bedeline Dönüştürülmesi-420
13. -Aile Hukukuna İlişkin Davalarda Islah İle Dava Sebebinin Değiştirilmesi-421
14. -Dernek Üyeliğinden Çıkarma Islah-429
15. -Vekalet İlişkisi Yerine Sebepsiz Zenginleşme İlişkisine Dayanılması-429
16. -Haczin Kaldırılması Talebinin Menfi Tesbit Olarak Islahı-432
17. -İstenen Hisse Senedi Cinsinin Islah Yolu İle Değiştirilmesi-433
18. -Döviz Alacağının Türk Lirası Olarak İstenmesi-435
19. -Tazminat Davasının Aynen İfa Olarak Islah Edilmesi-435
20. -Tamamen Islahta Özel Vekalet Gerekir-438
21. -Davanın Tamamen Islahında Yeni Dilekçe Verilmesi-439
22. -Islah Halinde Önceki Talep Hakkında Hüküm Kurulmaz-447

Iıı. -Davanın Kısmen Islahı-449

1. -Genel Olarak-449
2. -Tesbit Davasının Eda Davasına Dönüştürülmesi-450
3. -Kısmı Islah Yapacak Kişiye Bir Haftalık Süre Verilmesi-453
4. -Davalının Savunmasını Islah Etmesi-455
5. -Kısmen Islahın Etkileri-457
6. -Islah Yolu İle Müddeabihin Artırılması-457
7. -Genel Olarak-457
8. -Müdeabihin Artırılması Halinde Masraf Ve Zarar Yatırılmasına Gerek Yoktur-459
9. -Islah Yolu İle Müddeabihin Artırılabilmesi İçin Fazlaya İlişkin Hakkın Saklı Tutulması-459
10. A) -1086 Sayılı Humk Zamanında Fazlaya İlişkin Hakkı Saklı Tutma-460

(1) -Saklı Tutulmayan, Çalışma Saati İle İlgili Islah-477

(2)-Kusur Oranı İle İlgili Islah-478

(3)-Katkı Payı Oranını Islahla Artırmak-480

(4)-Islahta Fazlaya İlişkin Hakkını Saklı Tutmayan Kişi Ek Dava Açabilir Mi?-481

1. B) -Hmk’dan Sonraki Durum-484

(1) -Fazlaya İlişkin Hak Saklı Tutulmadan Dava Açılmışsa Islah Yapılamaz-485

(2)-Talebin Belirsiz Alacak Davası Niteliğinde Olması-487

(3)-Fazlaya İlişkin Hakkın Saklı Tutulmasına Gerek Olmaması-488

(4)-Hmk’nun 309/3. Maddesine Göre Değerlendirme Yapılması-488

4. -Manevi Tazminat İsteğinin Islahla Artırılması-490

Iv. -Davaların Yığılması (Objektif Dava Birleşmesi) Ve Talebe Talep Eklenmesi-503

1. -Genel Olarak-503
2. -Davaların Yığılmasında Kesinlik Sınırı-505
3. -Talebe Talep Eklenebilip Eklenemeyeceğine İlişkin Yargıtay Kararları-508
4. -Islahla Talebe Yeni Taleplerin Eklenebileceğine İlişkin Yargıtay Kararları-508
5. -Islahla Talebe Yeni Taleplerin Eklenemeyeceğine İlişkin Yargıtay Kararları-513

A)-Maddi Tazminata Manevi Tazminat Eklenmesi-513

1. B) -Taşınmaz Hukukunda, Talebe Islah Yolu İle Terditli Talep Eklenmesi-521

C)-Aile Hukukunda-530

(1)-Velayette-530

(2) -Çeyiz, Takı Ve Tazminata İlişkin Taleplerde-531

(3)-Boşanma Sebebine Başka Boşanma Sebeplerinin Eklenmesi-534

D)-Kira Hukukunda Islah-536

1. E) -Dava Tarihinden Sonra Doğan Hakkın Islah Konusu Yapılması-538
2. -Islahla Eklenen Talebin Ek Dava Olarak Kabulü-549
3. -Terditli (Kademeli) Davalar-556
4. -Terditli Taleplerde Önce İlk Talebin Gözetilmesi-557
5. -Her Terditli Talep İçin Ayrı Ayrı Islah Yoluna Gidilebilir-558
6. -Terditsiz Açılan Davaya Terditli Talep Eklenmesi-560

Vı. -Tüketici Hukukunda Islah-562

1. -Ayıplı Maldan Ötürü Tercih Hakkını Kullanan Tüketicinin, Kullandığı Tercihini Islah Edememesi-563
2. -Seçimlik Hakkın Islahı Mümkün Değildir-564

A)-Terditli Taleplerde Terditli Karar Verilemez-566

2. -Dava Sırasında Ayıbın Gizli Ayıp Olduğunun Anlaşılması Halinde Talebin Değiştirilebilmesi-566
3. -Tüketici Hakem Heyeti Kararları-572
4. -Islahta Zamanaşımı-577
5. -Zamanaşımının İleri Sürülmesi-577
6. -Sürülme Zamanı-577
7. -Yazılı Yargılama Usulünde Zamanaşımı Def’inin İleri Sürülme Zamanı-578
8. -Basit Yargılama Usulünde Zamanaşımı Definin İleri Sürülme Zamanı-581

Iı. -Tamamen Islahta Zamanaşımı-589

Iıı. -Kısmi Islahta Zamanaşımı-594

1. -Genel Olarak-594
2. -Kısmi Dava İle Kesilen Zamanaşımı Islaha Konu Olan Miktar İçin De Kesilmez-594
3. -Yargıtay 4. Hd’nin Kararları-630

A)-Yargıtay 4. Hd’nin Önceki Kararları-630

1. B) -Gelişen Durum Halinde Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı-632
2. C) -Yargıtay 4. Hd’nin Yeni Kararları-633

Iv. -Zamanaşımı Savunmasının Islah Yolu İle İleri Sürülmesi-653

1. -Davalının Süresinde Verdiği Cevap Dilekçesinde Zamanaşımı Def’ini İleri Sürmemiş Olması-654
2. -Öğretideki Durum-654
3. -Konu İle İlgili Yargıtayın Hmk’dan Önceki Kararları-655
4. A) -Islah Yoluyla Zamanaşımı Savunmasının İleri Sürülebileceğine İlişkin Yargıtay Kararları-655
5. B) -Islah Yoluyla Zamanaşımı Savunmasının İleri Sürülemeyeceğine İlişkin Yargıtay Kararları-659
6. -Hmk’nun Kabülünden Sonraki Yargıtay Kararları-665
7. -Süresinde Cevap Dilekçesi Vermeyen Davalının Islah Yoluyla Zamanaşımı Savunmasını İleri Sürmesi-667
8. -Öğretideki Durum-667
9. A) -Islah Yoluna Gidilebilmesi İçin Süresi İçinde, Cevap Layihası Verilmiş Olması Gerektiğini Savunan Görüş-667
10. B) -Islah Yoluna Gidilebilmesi İçin Süresi İçinde Cevap Dilekçesi Verilmesinin Gerekli Olmadığını Savunan Görüş-668
11. -Hmk’nun Kabülünden Önceki Yargıtay Kararları-670
12. -Hmk’nun Kabülünden Sonraki Yargıtay Kararları-676
13. -Islah Halinde Faiz-679
14. -Kısmi Islahta Faizin Başlangıcı-679
15. -Islahtan Önceki Tarihten İtibaren Faize Karar Verilmesi-679
16. Haksız Fiilde Faizin Başlangıcı-691
17. -Islah Tarihinden İtibaren Faize Karar Verilmesi-695
18. -Islahta Faiz İstenmemiş Ancak Esas Davada Faiz İstenmişse Faize Karar Verilebilir Mi ?-719
19. -Belirsiz Alacak Davasında Faiz-722

Iı. -Borçlunun Temerrüdü Ve Çeşitli Hallerde Faizin Başlangıcı-723

1. -Borçlunun Temerrüdü-723
2. -Çeşitli Hallerde Faizin Başlangıcı-725
3. -Bedeline Hükmedilen Malların Davacı Elinde Olması Halinde Faizin Başlangıcı-725
4. -Sigorta Hukukunda Faiz Başlangıcı-725
5. -Sebepsiz Zenginleşmede Faizin Başlangıcı-735
6. -Ecrimisilde Faizin Başlangıcı-736
7. -Katılma Alacağında Faizin Başlangıcı-737
8. -Kefilin Rücu Etmesinde Faizin Başlangıcı-738
9. -İş Hukunda Faizin Başlangıcı-742
10. -Kdv Alacağında Faiz-744

Iıı. -Faizin Ayrı Bir Dava Veya Islahla İstenmesi-745

1. -Faizin Islahla İstenmesi-745
2. -Faizin Ayrı Bir Dava İle İstenmesi-751
3. -Faizin Kısmen İstenmesi-762
4. -Faize İlişkin Davanın Belirsiz Alacak Veya Kısmı Dava Olarak Açılması-765

Iv. -Islah Yoluyla Faizin Başlangıç Tarihinin Değiştirilmesi-767

1. -Faiz Oranı-771
2. -Dava Dilekçesinde İstenen Faiz Oranının Islahla Değiştirilmesi-786

Vı. -Ödeme Sırasında Faiz Hakkının Saklı Tutulması Durum Ve Koşullardan Faiz Hakkının Saklı Tutulduğunun Anlaşılması-788

Vıı. -Faize Faiz Yürütülmesi-793

Vııı. Gecikme Zammı Faiz Niteliğindedir-799

Ix. -Görev Tayininde Faiz-806

1. -Faiz Alacağının Zamanaşımına Uğraması-806

Xı. -Islahın Yapılma Zamanı Ve Faize Etkisi-807

1. -Genel Olarak-807
2. -Yargıtay Kararları-808
3. -Harç Yatırılmamışsa Usulüne Uygun Bir Islahtan Söz Edilemez-808
4. -Harç Yatırılmamışsa Harcın Yatırılması İçin Süre Verilmelidir-818
5. -Islah, Islah Harcının Yatırıldığı Tarihte Geçerli Olur-819
6. -Çeşitli Hallerde Islah-827
7. -Karşı Davada Islah-827
8. -Davacının Islah Yoluna Başvurması-827
9. -Karşı Davada Harç Yatırılmaması-829
10. -Islah Yolu İle Karşı Dava Açılabilir Mi?-830
11. -Karşı Davanın Süresinde Açılmamasının Sonuçları-832

Iı. -Islah - Eski Hale Getirme-832

1. -Genel Olarak Eski Hale Getirme-832
2. -Eski Hale Getirme Yoluna Başvurma Şartları-833

A)-Sürenin Talepte Bulunan Kişinin Elinde Olmayan Bir Nedenle Kaçırılmış Olması-833

B)-Kişinin Başka Başvuracak Yolunun Bulunmaması-834

2. -Talebi İncelemeye Yetkili Merci Ve İnceleme Usulü-834

A)-İncelemeye Yetkili Merci-834

B)-İnceleme Usulü Ve Etkileri-834

1. -Islah İle Karşılaştırılması-835

Iıı. -Usuli Kazanılmış Hak-835

1. -Genel Olarak-835
2. -Yargıtayın Bozma Kararından Kaynaklanan Usuli Kazanılmış Hak-839
3. -Mahkemenin Bozma Kararına Uyması İle Doğan Usuli Kazanılmış Hak-839
4. -Bazı Konuların Bozma Kararı Kapsamı Dışında Kalması İle Doğan Usuli Kazanılmış Hak-845
5. -Bozmaya Uyulduktan Sonra Verilen Kararın Yeniden Bozulması Üzerine Yapılacak Temyiz İncelemesi-846
6. -Usuli Kazanılmış Hakkın İstisnaları-856

Iv. -Tahkim İtirazı Ve Islah-859

1. -Genel Olarak-859
2. -Tahkim Savunmasının Islah Yolu İle İleri Sürülmesi-864
3. -Kira Tesbit Davasında Islah-872

Vı. -İdari Yargıda Islah-874

1. -Önceki Uygulama-874
2. -Yeni Düzenleme-875
3. -İtirazın İptali - Menfi Tesbit Davaları Ve Islah-879
4. -İtirazın İptali Davası-879
5. -İtirazın İptali Davasının Alacak Davası Olarak Görülmesi-879
6. -İtirazın İptali Davası Islah Olmadan Usul Ekonomisi Gözetilerek, Tahsil Davası Olarak Görülemez-880
7. -İtirazın İptali Davasının Bir Yıllık Süre Geçtikten Sonra Islahı-901
8. -Bir Yıllık Süre Geçtiken Sonra Islahın Yapılamayacağına İlişkin Yargıtay Kararları-901
9. -Bir Yıllık Süre Geçtiken Sonra Islahın Yapılabileceğine İlişkin Yargıtay Kararı-905
10. -İtirazın İptali Davasında Alacak Miktarının Islah Yolu İle Artırılması-906
11. -İtirazın İptali Davasında Dava Edilen Miktar Islahla Artırılamaz-906
12. -İtirazın İptali Davasında Takipteki Miktar Islah Yolu İle Artırılabilir, Ancak Artırılan Kısım Alacak Davası Olarak Görülür-911
13. -Takip Konusu Olmayan Bir Alacak Islah Yolu İle Davaya Dahil Edilemez-918
14. -Aynı Takibe Dayalı Olarak Hem İtirazın İptali Hem De Alacağın Tahsili İstenemez-919
15. -İcra İnkar Tazminatının Sonradan İstenmesi-920
16. -Yargılama Sırasında İcra İnkar Tazminatı İstemenmesi-921

A)-İcra İnkar Tazminatı Duruşmanın Her Aşamasında İstenebilir-921

B)-Dava Dilekçesinde İstenmeyen İcra İnkar Tazminatı Açık Muvafakat Veya Islah Yolu İle İstenebilir-929

Iı. -Menfi Tesbit Davasında Islah-931

1. -İcra İnkar Tazminatı-931
2. -Alacaklı Lehine Tazminat-931
3. -Borçlu Lehine Tazminat-940

A)-Davanın İcra Takibinden Sonra Açılması-940

B)-Davanın İcra Takibinden Önce Açılması-942

C)-Borçlunun Tazminat İçin Ayrı Dava Açması-942

1. -Menfi Tesbit Davası Kesinleşmeden Tazminat, Yargılama Gideri, Avukatlık Ücreti Takibe Konamaz-947
2. -Menfi Tespit Davası, Kısmi Olarak Açılamaz. -948

Iıı. -Kambiyo Senetlerine Mahsus Takipte Borçlunun İmzaya İtiraz Etmesi Halinde Tazminat-949

Kavram Dizini-953