Ceza Hukuku Genel Hükümler
İÇİNDEKİLER
ONÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ 5
ONİKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 6
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 39
BİRİNCİ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNA GİRİŞ,
CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI
§1. KAVRAM, SUÇ POLİTİKASI VE CEZA HUKUKUNA HAKİM İLKELER, CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ
I- CEZA HUKUKU KAVRAMI 45
II- SUÇ POLİTİKASI, CEZA HUKUKUNA HAKİM OLAN İLKELER 48
1- Suç Politikası Kavramı 48
2- Suç Politikasının Ana İlkeleri 50
A- Hukuk Devleti İlkesi. 50
B- Kusur İlkesi 52
C- Ümanizm İlkesi 52
D- Ceza Hukukunun Son Çare Olması İlkesi 56
III- CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 56
1- Ceza Hukuku ile Medeni Hukuk Arasındaki İlişki 56
2- Ceza Hukuku ile Kamu Hukukunun Bazı Dalları Arasındaki İlişki 57
3- Ceza Hukuku ile Ceza Muhakemesi Hukuku Arasındaki İlişki. 59
4- Ceza Hukuku ile İnfaz Hukuku Arasındaki İlişki 62
5- Ceza Hukukunun Yakın Bilim Kolları ile İlişkisi 62
§2. CEZA HUKUKUNUN TARİHİ
I- CEZA HUKUKUNUN AVRUPA’DAKİ TARİHİ GELİŞİMİ 69
II- ESKİ CEZA HUKUKU DÖNEMİ 69
1- Genel Bilgiler 69
2- Şahsi Öç Usulü 69
A- Genel Bilgiler 69
B- Şahsi Öç Usulünün Sakıncaları 70
C- Şahsi Öç Usulüne Getirilen Sınırlamalar 71
3- Değerlendirme 73
III- XVIII. YÜZYIL SONLARINDAN ZAMANIMIZA KADAR OLAN DÖNEM 74
1- Genel Bilgiler 74
2- Klasik Okul 75
A- Toplumsal Yarar Kuramı 75
B- Mutlak Adalet Kuramı 80
C- Karma veya Eklektik Kuram 80
a- Karma Kuramın Önemli İlkeleri 80
b- Karma Kuramın Ceza Hukukuna Etkisi ve Okula Yapılan Eleştiriler 81
3- Pozitivist Okul 82
A- Pozitivist Okulun Kurucuları 82
B- Pozitivistlere Göre Suçluluğun Nedenleri 84
C- Pozitivistlere Göre Suçluların Sınıflandırılması ve Haklarında Uygulanan Önlemler 85
a- Genel Bilgiler 85
b- Suçluların Sınıflandırılması 86
aa- Doğuştan Suçlular 87
bb- Akıl Hastası Suçlular 88
cc- İtiyadi Suçlular 88
dd- Tesadüfi Suçlular 89
ee- İhtirasi Suçlular 90
D- Pozitivist Okulun Temel Özellikleri 90
E- Pozitivist Okulun Ceza Hukukuna Etkisi ve Okula Yapılan Eleştiriler 91
F- Pozitivist Okulun Karma Kuramdan Farkları 94
4- Ceza Hukuku Milletlerarası Birliği 94
5- İtalyan Üçüncü Okulu 98
6- Hukuk Tekniği Okulu 100
7- Çağdaş Toplumsal Savunma Kuramları 100
A- Genel Bilgiler 100
B- Filippo Gramatica 102
C- Marc Ancel 104
IV- CEZA HUKUKUNUN TÜRKİYE’DEKİ GELİŞİMİ 106
1- Genel Bilgiler 106
2- İslamiyet’ten Önceki Dönemde Ceza Hukuku 106
3- İslamiyet’ten Sonraki Dönemde Ceza Hukuku 107
A- İslam Ceza Hukuku 107
a- Allah’ın Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 107
aa- Hırsızlık 108
bb- Zina 110
cc- Şarap İçme 111
dd- Kazif veya Zina İftirası 111
ee- Yol Kesme 112
ff- Bir Müslüman’ın Dinini Terk Etmesi Yahut Başka Bir Dine
Girmesi 113
gg- Devlete Karşı İsyan 113
b- Kulun Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 114
aa- Adam Öldürme ve Çeşitleri 114
aaa- Kasten Adam Öldürme 114
bbb- Kasıt Benzeriyle Öldürme 115
ccc- Hataen Öldürme 116
ddd- Hataya Benzer Bir Fiil ile Öldürme 116
eee- Sebep Olmak Suretiyle Öldürme 117
bb- Yaralama 117
c- Taziren Cezalandırılan Fiiller 118
B- Osmanlı Devletinde Ceza Hukuku 119
a- Tanzimattan Önceki Dönem 119
b- Tanzimattan Sonraki Dönem. 120
aa- 1256 (1840) Tarihli Ceza Kanunnamesi 121
bb- 1267 (1851) Tarihli “Kanunu Cedit” 124
cc- 1274 (1858) Tarihli “Ceza Kanuname-i Hümayunu” 131
4- Cumhuriyet Dönemi Ceza Hukuku 132
A- 1926 Tarihli Türk Ceza Kanununun Hazırlanışı 132
B- 26.09.2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun Kabulüne Kadar
Yapılan Çalışmalar 135
§3. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI, SUÇTA VE CEZADA KANUNİLİK İLKESİ VE KAYNAKLARIN YORUMU
I- CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 141
1- Genel Bilgiler 141
2- Ceza Hukukunun Doğrudan Kaynakları 142
A- Anayasa 142
B- Kanun 143
a- Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi 146
b- İlkenin Batıda Tarihi Gelişimi 148
c- Türk Hukukunda İlkenin Tarihi Gelişimi 150
d- Türk Ceza Kanunu’nda Suçta ve Cezada Kanunilik Prensibi 151
e- Kanunilik İlkesine Yapılan Eleştiriler 153
f- Kanunilik İlkesine Yönelik Eleştirilere Verilen Yanıtlar 154
g- Yürütmenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç İhdası Sorunu 155
h- Kıyas Yasağı 160
ı- Kanunilik İlkesinin Sonuçları 163
aa- Kanunkoyucu Bakımından Sonuçları 163
bb- Hakim Bakımından Sonuçları 164
j- Türk Ceza Kanunu ile Özel Yasalar Arasındaki İlişki 165
C- Uluslararası Antlaşmalar 168
3- Ceza Hukukunun Dolayısıyla Kaynakları 173
A- Ahlak Kuralları 173
a- Ahlaka Aykırı Fiillerle Suçların Aynı Olduğu Görüşü 173
b- Suçların Ahlaka Aykırı Fiillerin En Önemlileri Olduğu Görüşü 174
c- Ceza Hukuku ve Ahlak Kurallarının Ortak ve Ayrı Sahalarının
Bulunduğunu Kabul Eden Görüş 175
B- Örf ve Adet (Gelenek) 177
C- Siyasal ve Toplumsal Akımlar 178
D- Din 179
E- Mahkeme İçtihatları 180
F- Doktrin (Öğreti) 181
II- CEZA HUKUKUNDA YORUM 182
1- Genel Bilgiler 182
2- Yorum Araçları 183
A- Gramatik Araç (Lâfzi Yorum) 183
B- Hazırlık Çalışmaları 184
C- Kanunun Sistematiği 185
D- Mantık Kuralları 187
E- Sosyolojik Gerçekler 187
F- Karşılaştırmalı Hukuk 188
G- Hukukun Genel İlkeleri 188
3- Yorum Çeşitleri 188
A- Yapan Organa Göre Yorum Çeşitleri 188
a- Yasama Yorumu 189
b- Yargı Yorumu 189
c- Doktrin Yorumu 190
B- Niteliği Bakımından Yorum Çeşitleri 191
a- Amaca Göre Yorum 191
b- Düzeltici Yorum 192
c- Daraltıcı Yorum 193
d- Genişletici Yorum 193
e- Kıyas ve Genişletici Yorumdan Farkı 194
§4. CEZA HUKUKU KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
I- CEZA YASALARININ YAPILMASI, YÜRÜRLÜK BAŞLANGICI, YAYINI VE İLANI 197
II- CEZA YASALARININ YÜRÜRLÜK SÜRELERİ 198
1- Sürekli Yasalar 198
A- Yürürlükten Açık Olarak Kaldırma 198
B- Yürürlükten Dolaylı Olarak Kaldırma 198
2- Süreli Yasalar 199
3- Geçici (İstisnai) Yasalar 199
III- CEZA YASALARININ GEÇMİŞE YÜRÜRLÜ OLMAMALARI, LEHE YASANIN
GEÇMİŞE YÜRÜRLÜ OLMASI 200
1- Tarihçe 200
2- Gerekçeler 203
IV- LEHDE OLAN CEZA YASALARININ GEÇMİŞE YÜRÜMESİ VE BUNLARIN TESPİTİ 204
V- LEHDE OLAN YASANIN ETKİ ALANI 210
VI- SUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMAN 212
VII- CEZALARIN İNFAZ REJİMİNE, GÜVENLİK TEDBİRLERİNE, CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNA VE ZAMANAŞIMINA İLİŞKİN YASALARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 216
1- Cezaların İnfaz Rejimine İlişkin Yasalar 216
2- Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Yasalar 217
3- Ceza Muhakemesi Hukukuna İlişkin Yasalar 218
A- “Derhal Uygulama” Prensibi 218
B- “Derhal Uygulama” Kuralının Sonuçları 219
a- İşlemlerin Yürürlükteki Yasaya Göre Yapılması 219
b- Eski Yasaya Göre Yapılmış İşlemlerin Yürürlükteki Yeni Yasanın
Varlığına Rağmen Geçerliliğini Koruması 219
c- Eski Yasaya Göre Henüz Yapılmamış İşlemlerin Bundan Böyle Artık
Yeni Yasaya Göre Yapılması 220
d- Yeni Yasanın Sanığın Lehinde veya Aleyhinde Olmasına Bakılmadan Uygulanması 220
C- Derhal Uygulama Kuralının İstisnası 221
4- Zamanaşımına İlişkin Yasalar 222
VIII- SÜRELİ, GEÇİCİ VEYA İSTİSNAİ YASALARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 223
§5. CEZA HUKUKU KURALLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
I- GENEL BİLGİLER 227
II- İÇ HUKUKTAN DOĞAN İSTİSNALAR 227
1- Cumhurbaşkanı. 227
A- İç Hukuk 227
B- Milletlerarası Hukuk 229
a- Genel Bilgiler 229
b- Kişi Dokunulmazlığı 229
c- Yargı Muaflığı 229
d- Vergi Muaflığı 230
2- Parlamenter Muafiyetler 231
A- Genel Bilgiler 231
B- Tarihçe 231
C- Yasama Sorumsuzluğu 235
a- Genel Bilgiler 235
b- Yasama Sorumsuzluğunun Şartları 235
c- Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları 236
D- Yasama Dokunulmazlığı 239
a- Genel Bilgiler 239
b- Yasama Dokunulmazlığının İstisnaları. 240
c- Yasama Dokunulmazlığının Sona Ermesi 242
III- MİLLETLERARASI HUKUKTAN DOĞAN İSTİSNALAR 243
1- Diplomasi Dokunulmazlığı 243
A- Genel Bilgiler 243
B- Kişi Dokunulmazlığı 244
C- Haberleşme Dokunulmazlığı 245
D- Arşivlerin Dokunulmazlığı 246
E- Konut Dokunulmazlığı 246
F- Elçilik Binalarının Dokunulmazlığı 246
2- Diplomasi Bağışıklığı (Muafiyeti) 246
A- Yargı Bağışıklığı 246
B- Vergi Bağışıklığı 247
C- Gümrük Bağışıklığı 247
3- Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı 247
A- Genel Bilgiler 247
B- NATO Kuvvetleri Sözleşmesine Göre Gönderen ve Kabul Eden
Devletlerin Yargı Yetkileri 249
a- Kesin Yargı Yetkisi 250
aa- Gönderen Devletin Kesin Yargı Yetkisi (NATO Kuvvetleri
Sözleşmesi, m. VII/2- a) 250
bb- Kabul Eden Devletin Kesin Yargı Yetkisi (NATO Kuvvetleri
Sözleşmesi, m.VII/ 2-b) 251
b- Gönderen ve Kabul Eden Devletlerin Yargı Yetkilerini Öncelikle Kullanacakları Haller 251
aa- Gönderen Devletin Yargı Yetkisine Öncelikle Sahip Olduğu
Haller (NATO Kuvvetleri Sözleşmesi m.VII/3 (a)/i, ii) 251
aaa- Suçun, Münhasıran Gönderen Devletin Malına veya Emniyetine veya Münhasıran Bu Devletin Kuvveti veya Sivil Unsuru veya Mensubunun veya Bir Yakınının Şahsına veya
Malına Karşı İşlenmiş Olması (m. VII / 3- a/i) 251
bbb- Suçun Resmi Görevin İfası Dolayısıyla veya Resmi Görev
Sırasında İşlenmiş Olması (m. VII/3- a/ii) 252
bb- Kabul Eden Devletin Yargı Yetkisine Öncelikle Sahip Olduğu
Haller (NATO Kuvvetleri Sözleşmesi m. VII/3-b) 253
İKİNCİ BÖLÜM
SUÇ TEORİSİ (SUÇ KAVRAMI, SUÇUN UNSURLARI, KUSURLULUK, CEZA HUKUKUNDA HATA, SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN
DİĞER HALLER, SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ)
§1. SUÇ VE UNSURLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
I- SUÇ KAVRAMI 257
II- SUÇUN UNSURLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 260
III- SUÇUN YAPISINI AÇIKLAYAN TEORİLER 262
1- Klasik Suç Kavramı ve İlli Hareket Teorisi (v. Liszt, 1851-1919; Beling, 1866- 1932) 262
2- Neo-Klasik Suç Kavramı (Mezger, 1883-1962) 263
3- Amaççı Hareket Teorisi (Welzel, 1904-1977) 265
4- Teleolojik Teori (Sentezci Yaklaşım, Gallas, Jescheck, Roxin) 266
5- Negatif Suç Unsurları Teorisi (Bütüncül Haksızlık Teorisi, Lehre von den
Negativen Tatbestandsmerkmalen, Lehre vom Gesamtunrechtstatbestand) 267
6- Unsurların Ayrımı 268
A- Genel Bilgiler 268
B- İki Unsur Taraftarları 269
C- Üç Unsur Taraftarları 271
D- Dört Unsur Taraftarları 276
E- Beş Unsur Taraftarları 280
F- Kanaatimiz 283
§2. SUÇUN UNSURLARI
I- TİPİKLİK 285
1- Kavram 285
2- Tipiklik ve Hukuka Aykırılık 287
3- Tipiklik ve İşlenemez Suç 288
4- Dar ve Geniş Anlamda Tipiklik 289
II- TİPİKLİKTEKİ UNSURLARIN SINIFLANDIRILMASI 290
1- Yazılı Olan ve Yazılı Olmayan Tipiklik Unsurları 290
2- Deskriptif ve Normatif Tipiklik Unsurları 291
3- Fiile ve Faile İlişkin Tipiklik Unsurları (Nitelikli Unsurlar) 293
4- Tipikliğin Maddi (Objektif) ve Manevi (Sübjektif) Unsurları 293
III- MADDİ UNSURLAR (TİPİKLİĞİN OBJEKTİF UNSURLARI) 295
1- Fiil 295
A- Kavram. 295
B- Fiilin Ceza Hukukundaki Fonksiyonu 297
C- Fiilin Sınırlayıcı Fonksiyonu 298
a- Fiil Yeteneği-Kusur Yeteneği Ayırımı 298
b- Mutlak Kuvvet (Cebir) Etkisi Altındaki Davranışlar 298
c- Zorlayıcı Kuvvetin Etkisi Altındaki Davranışlar 299
d- Mücbir Sebep 299
e- Refleks Hareketler 300
f- Affekt Hareketler ile Yarı Otomatik Davranışlar 301
g- Şuurun Tamamen Kaybolduğu Sırada Gerçekleştirilen Davranışlar. 301
h- Hayvanlardan Kaynaklanan Davranışlar 302
ı- Tüzel Kişilerin Durumu 302
D- Fiil Teorileri 303
a- Ontolojik Teoriler 303
aa- Doğal (İlli) Hareket Teorisi (Kausale Handlungslehre) 304
bb- Amaççı (Gai-Final) Hareket Teorisi (Finale Handlungslehre) 307
cc- Sosyal Hareket Teorisi (Die soziale Handlungslehre) 312
b- Normativist Teori 314
c- Fiil Teorileri İle İlgili Kanaatimiz 314
E- Fiilin Niteliğine Göre Suçların Tasnifi 317
a- Hareketin Sayısına Göre Tasnif 317
aa- Tek Hareketli Suçlar 317
bb- Birden Fazla Hareketli Suçlar 317
aaa- Birleşmiş Hareketli Suçlar 317
bbb- Bölünebilen veya Kesintili Suçlar 318
ccc- Seçimlik Hareketli Suçlar 319
ddd- İtiyadi Suçlar 319
b- Hareketin Şekline Göre Tasnif 320
aa- İcrai ve İhmali Suçlar 320
bb- İhmal Suretiyle İcra Suçları yahut Garantörsel İhmali Suçlar 322
c- Hareketin Önemine Göre Tasnif: Serbest Hareketli- Bağlı Hareketli
Suçlar 329
d- Fiilin İcrasının Devam Edip Etmemesine Göre Tasnif: Ani
Suç - Mütemadi Suç 330
2- Netice 332
A- Genel Bilgiler 332
B- Neticeye Göre Suçların Tasnifi 334
a- Sırf Hareket Suçları-Neticeli Suçlar 334
b- Kalkışma Suçları 335
3- İlliyet (Nedensellik) Bağı 335
A- Genel Bilgiler 335
B- İlliyet Bağı ile İlgili Teoriler 338
a- Şart Teorisi 338
b- Etkin Sebep Teorisi 342
c- Uygun Sebep Teorisi (Adäquanztheorie, Théorie de la causalité adéquate) 344
d- Hukuki Önem Teorisi (Relevanztheorie) 348
C- İlliyet Bağına İlişkin Özel Durumlar 349
a- Alternatif (İkili-Seçimlik) İlliyet 349
b- Kümülatif İlliyet 351
c- İlliyetin Atipik Gelişimi 351
d- Varsayılan İlliyet 352
e- Öne Geçen İlliyet 353
f- Toplu Kararlarda İlliyet (Kausalität bei Gremienentscheidungen) 353
D- Objektif İsnadiyet Teorisi 354
a- Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağı Olmalıdır 355
b- Netice Failin Eseri Olmalı ve Failin Nedensellik Bağı Üzerinde
Hakimiyeti Bulunmalıdır 355
c- Davranış Hukuken Tasvip Edilmeyen ve İzin Verilen Riski Aşan Bir
Tehlike Oluşturmalı ve Bu Tehlike Neticeye Yansımalıdır 360
d- Netice, İhlal Edilen Normun Koruma Alanı İçinde Olmalıdır 360
4- Fail 361
A- Genel Bilgiler 361
B- Gerçek Özgü Suçlar (echten Sonderdelikten) 362
C- Görünüşte Özgü Suçlar (Unechten Sonderdelikten) 362
D- Bizzat İşlenebilen Suçlar (Doğrudan Tek Başına İşlenebilen Suçlar,
eigenhändige Delikte) 363
E- Tüzel Kişilerin Suç Faili Olup Olamayacakları Sorunu 364
a- Genel Bilgiler 364
b- Tüzel Kişinin Esasını Açıklayan Teoriler 365
aa- Farazilik (Fiksiyon) Teorisi 366
bb- Hakikilik (Gerçeklik) Teorisi 367
cc- Karma Teori 368
c- Mukayeseli Hukuk 368
d- Türk Hukuku 369
5- Mağdur 374
6- Suçun Konusu 377
7- Suçun Nitelikli Unsurları 383
A- Fiille İlgili Nitelikli Unsurlar 383
a- Fiilin İşleniş Tarzıyla İlgili Olanlar 383
b- Fiilin İşlendiği Zaman ve Yerle İlgili Olanlar 384
B- Fail ve Mağdurla İlgili Nitelikli Unsurlar 384
a- Failin Vasfı ile İlgili Olanlar 384
b- Mağdurun Vasfı ile İlgili Olanlar 384
c- Fail ile Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından Nitelikli Unsurlar 385
C- Suçun Konusu ile İlgili Nitelikli Unsurlar 385
IV- MANEVİ UNSURLAR (TİPİKLİĞİN SÜBJEKTİF UNSURLARI) 385
1- Genel Açıklamalar 385
2- Kast 390
A- Kavram 390
B- Kastı Açıklayan Teoriler 391
a- Tasavvur Teorisi 391
b- İrade Teorisi 392
c- Bilinç ve İrade Teorisi (Karma Teori) 393
C- Kastın Unsurları 394
a- Bilme Unsuru 394
b- İsteme Unsuru 399
aa- Doğrudan Kast 399
aaa- Birinci Dereceden Doğrudan Kast 399
bbb- İkinci Dereceden Doğrudan Kast 400
bb- Olası Kast 401
D- Kastın Aranacağı Zaman 410
E- Kastın Çeşitleri 413
a- Genel Kast - Özel Kast 413
b- Doğrudan Kast - Olası Kast 414
c- Ani Kast - Tasarlama (Taammüt) Kastı 414
d- Weber Kastı. 419
e- Alternatif Kast-Kümülatif Kast 420
3- Taksir 422
A- Genel Bilgiler 422
B- Tarihi Gelişim 426
a- Genel Bilgiler ve Avrupa’daki Tarihi Süreç 426
b- Türk Hukuku’nda Taksirden Doğan Ceza Sorumluluğunun Tarihçesi 427
C- Taksir Teorileri 428
a- Genel Bilgiler 428
b- Etkin Sebep Teorisi 428
c- Öngörebilme Teorisi 429
d- Öngörebilme ve Önleyebilme Teorisi. 432
e- Hata (Yanılma) Teorisi 433
f- Değerlendirme 433
D- Kast - Taksir Ayrımı 434
E- Taksirli Suçun Unsurları 435
a- Genel Bilgiler 435
b- Taksirli Suçun Tipikliği 437
aa- Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranış, Bu
Yükümlülüğün Kaynağı, Objektif Niteliği, Aidiyeti 437
aaa- Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranış 437
bbb- Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Kaynağı 437
ccc- Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Objektif Niteliği ve
Aidiyeti 439
ddd- Birden Fazla Kişinin Katıldığı Faaliyetlerde Şahısların
Dikkat ve Özen Yükümlülüklerinin Tespiti 439
bb- Neticenin Gerçekleşmesi, Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet 445
aaa- Neticenin Gerçekleşmesi 445
bbb- Nedensellik Bağı 445
ccc- Neticenin Objektif İsnat Edilebilirliği 446
aaaa. Davranışın İzin Verilen Riski Aşan Bir Tehlike
Oluşturması ve Bu Tehlikenin Neticeye Yansıması 446
bbbb. Neticenin Objektif Öngörülebilirliği 447
cccc. Yükümlülüğe Aykırılık Bağının Varlığı 448
dddd. Neticenin İhlal Edilen Normun Koruma Alanı
İçinde Bulunması 449
eeee. Güven İlkesi 449
ffff. Mağdur veya Üçüncü Kişinin Eklenen Davranışının Objektif İsnadiyete Etkisi 451
c- Taksirli Suçun Hukuka Aykırılığı 455
F- Taksirli Suçlarda Kusur 456
G- Bilinçli Taksir 458
H- Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi ve Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep 463
a- Genel Bilgiler 463
b- Şahsi Cezasızlık Sebebi 464
c- Cezadan İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep. 468
4- Saik (Amaç) 469
5- Kast-Taksir Kombinasyonu: Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 471
A- Genel Bilgiler 471
B- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçun Yapısı 474
C- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda Nedensellik Bağı 476
D- Ağır veya Başka Netice Bakımından En Azından Taksirle Hareket Etme Koşulu 477
E- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda Teşebbüs 480
F- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda İştirak 481
V- HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 482
1- Genel Bilgiler 482
2- Hukuka Uygunluk Sebepleri ve Bunların Sistemleştirilmeleri 487
A- Kanun Hükmünü Yerine Getirme (m. 24/1) 489
B- Hukuka Uygun Emrin İfası (m.24/2) 494
C- Meşru Savunma (m. 25/1) 497
a- Genel Bilgiler 497
b- Tarihi Gelişim 498
aa- Meşru Savunmanın Batıda Gelişim Süreci 498
bb- Türk Hukukunda Meşru Savunmanın Gelişim Süreci 499
c- Mukayeseli Hukukta Meşru Savunma 500
d- Meşru Savunmanın Şartları 502
aa- Saldırıya İlişkin Şartlar 502
aaa- Bir Saldırının Bulunması 502
bbb- Saldırının Haksızlığı 504
ccc- Saldırının Bir Hakka Yönelmiş Olması 506
ddd- Saldırının Halen Mevcut Olması 507
bb- Savunmaya İlişkin Şartlar 511
aaa- Savunmada Zorunluluk Olması 511
bbb- Savunmanın Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılması 513
ccc- Savunmanın Tecavüz ile Orantılı Olması 513
D- Hakkın Kullanılması (m. 26/1) 517
a- Düşünce Hürriyeti 520
aa- Genel Bilgiler 520
bb- Düşünce Hürriyeti Kavramı ve Kapsamı 521
aaa- Haber Alma ve Öğrenme Hürriyeti 522
bbb- Kanaat Hürriyeti 523
ccc- Düşünceyi Açıklama Hürriyeti 524
cc- Düşünce Hürriyetinin Sınırlandırılması, Sınırlandırma Sebepleri
ve Sınırlandırma Kriterleri 525
b- İhbar ve Şikayet Hakkı 531
c- Savunma Dokunulmazlığı 531
d- Tıbbi Müdahaleler 534
e- Organ ve Doku Nakilleri 539
aa- Genel Bilgiler 539
bb- Yaşayan Vericiden Organ veya Doku Alınması 541
cc- Ölüden Organ veya Doku Alınması 544
f- Tedip Hakkı 547
g- Spor Hareketleri 548
E- İlgilinin Rızası (m. 26/2) 549
a- Genel Bilgiler 549
b- Şartları 551
aa- Kişinin Suçun Konusu Üzerinde Serbestçe Tasarruf Hakkına
Sahip Olması 551
bb- Rızaya Ehliyet 556
cc- Rızanın Açıklanması 558
3- Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması 558
A. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması (m.27/1) 558
B- Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Bir Heyecan, Korku veya
Telaş Nedeniyle Aşılması (m.27/2) 564
§3. KUSURLULUK, KUSURLULUĞU AZALTAN VE KALDIRAN SEBEPLER
I- GENEL BİLGİLER 569
II. KUSURLULUĞU AZALTAN VE KALDIRAN SEBEPLER 573
1- Hukuka Aykırı, Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi (m. 24/3-4) 574
2- Zorunluluk Hali (m. 25/2) 578
A- Genel Bilgiler 578
B- Tehlikeye İlişkin Şartlar 581
a- Ağır Bir Tehlikenin Varlığı 581
b- Tehlikenin “Muhakkak” Olması 583
c- Tehlikenin Kişinin Kendisine veya Başkasının Hakkına Yönelik Olması 584
d- Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi 585
C- Korunmaya İlişkin Şartlar 585
a- Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkanının Bulunmaması 585
b- Zorunluluk Halinde İşlenen Fiil ile Tehlike Arasında Oran Bulunması 586
c- Tehlikeye Göğüs Germe Mükellefiyetinin Bulunmaması 587
D- Zorunluluk Hali ile Meşru Savunmanın Karşılaştırılması 588
3- Cebir 589
4- Korkutma ve Tehdit 591
5- Haksız Tahrik 592
A- Genel Bilgiler 592
B- Haksız Tahrikin Hukuki Esası 593
C- Haksız Tahrikin Çeşitleri 594
a- Genel - Özel Haksız Tahrik 594
b- Basit (Adi) Tahrik - Ağır (Mevsuf) Tahrik 595
D- Haksız Tahrik ve Diğer Haller 597
a- Haksız Tahrik - Tasarlama (Taammüt) 597
b- Haksız Tahrik - Kan Gütme Saiki 598
c- Haksız Tahrik - Töre Saiki 599
d- Haksız Tahrik - Taksirli Suçlar 602
e- Haksız Tahrik - Meşru Savunma 603
f- Haksız Tahrik - Takdiri Hafifletici Sebepler 604
E- Haksız Tahrikin Şartları 605
a- Tahriki Teşkil Eden Bir Fiil Gerçekleşmiş Bulunmalıdır 605
b- Fiil Haksız Olmalıdır 607
c- Haksız Fiil Sonucunda Failde “Hiddet veya Şiddetli Elem” Ortaya
Çıkmış Olmalıdır 610
d- Suç “Hiddet veya Şiddetli Elemin” Etkisi Altında İşlenmiş Olmalıdır 611
6- Yaş Küçüklüğü 615
A- Genel Bilgiler 615
B- Türk Hukukunda Yaş Küçüklüğünün Kusur Yeteneğine Etkisi 616
a- On İki Yaşını Bitirmemiş Olanlar 617
b- On İki Yaşını Bitirip On Beş Yaşını Bitirmemiş Olanlar 620
c- On Beş Yaşını Bitirip On Sekiz Yaşını Bitirmemiş Olanlar 621
C- Yaş Tespiti 622
D- Yaş Küçüklüğünün Ceza Muhakemesi Yönünden Arz Ettiği Özellikler 623
E- Yaş Küçüklüğünün Yaptırım Sistemi Yönünden Arz Ettiği Özellikler 625
F- Yaş Küçüklüğünün Kabahatler Yönünden Arz Ettiği Özellikler 626
7- Akıl Hastalığı 627
A- Genel Açıklamalar 627
B- Biyolojik Sistem 627
C- Psikolojik Sistem 627
D- Karma Sistem 628
E- TCK’nın Benimsediği Sistem 628
8- Sağır Dilsizlik 631
9- Geçici Nedenler 632
10- Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisi Altında Olma 635
A- Genel Açıklamalar 635
B- İrade Dışı Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 635
C- İradi Olarak Alınan Alkol veya Uyuşturucu Madde 636
D- Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlılığı 636
§4. CEZA HUKUKUNDA HATA
I- GENEL AÇIKLAMALAR 639
II- KASTI KALDIRAN HATA HALLERİ 640
1- Suçun Maddi Unsurlarında Hata (m.30/1) 640
2- Suçun Nitelikli Unsurlarında Hata (m.30/2) 648
3- Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Maddi Şartlarında Hata (m.30/3) 652
III- KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HATA HALLERİ 655
1- Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Maddi Şartlarında Hata (m.30/3) 655
2- Haksızlık Yanılgısı (m. 30/4) 658
§5. UNSURLARIN DIŞINDA KALAN DİĞER HALLER
I- ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEPLERİ 663
1- Genel Açıklamalar 663
2- Ceza Muhakemesi Yönünden Önem Arz Eden Hususlar 664
II- CEZAYI KALDIRAN VEYA AZALTAN ŞAHSİ SEBEP OLARAK ETKİN PİŞMANLIK HALLERİ 666
III- OBJEKTİF CEZALANDIRILABİLME ŞARTLARI 668
1- Genel Açıklamalar 668
2- Ceza Muhakemesi Yönünden Önem Arz Eden Hususlar 673
§6. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ
I- GENEL BİLGİLER 675
II- TEŞEBBÜS 676
1- Kavram ve Türk Ceza Kanununun Düzenlemesi 676
2- Teşebbüs Halinde Kalan Suçun Cezalandırılmasının Sebepleri ve
Teşebbüsün Hukuki Niteliği 681
3- Teşebbüsün Şartları 683
A- Kasten İka Edilebilen Bir Suçun İşlenmek İstenmesi 683
B- Gerçekleştirilen Fiilin İcra Hareketi Niteliğinde Olması 686
a- Genel Bilgiler 686
b- Hazırlık Hareketlerinin Cezalandırılmamasının Sebepleri 687
c- Hazırlık Hareketleriyle İcra Hareketlerinin Birbirinden Ayrılması 689
aa- Genel Açıklamalar 689
aaa- Sübjektif Teoriler 690
aaaa- Açıkça Ortaya Çıkan Suç Kastı Teorisi 690
bbbb- Failin Planına Dayanan Sübjektif Teori 691
bbb- Objektif Teoriler 691
aaaa- Kronolojik Teori 691
bbbb- Şekli ve Maddi Objektif Teori 691
cccc- Tek Anlamlı Hareket Teorisi 693
ccc- Karma Teoriler 694
bb- Hazırlık Hareketleri İle İcra Hareketlerinin Birbirinden
Ayrılmasına İlişkin Özel Durumlar 697
C- Fiilin Elverişli Olması 699
D- Neticeli Suçun veya İcra Hareketleri Kısımlara Bölünebilen Sırf Hareket
Suçunun Bulunması 701
E- İcra Hareketlerine Başlanmış Olmakla Birlikte Hareketlerin Tamamlanamamış veya Tamamlanmış Olmakla Birlikte Neticenin
Gerçekleşememiş Olması 701
4- Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık 706
A- Gönüllü Vazgeçme 706
a- Sübjektif Teoriler 708
b- Objektif Teoriler 708
c- Suç Politikası Teorileri 708
B- Etkin Pişmanlık 715
5- Teşebbüse Elverişli Olmayan Suçlar 715
6 - İşlenemez Suç (Elverişsiz Teşebbüs) 718
III- İŞTİRAK 721
1- Genel Bilgiler, Eski ve Yeni TCK’daki Düzenlemeler 721
2- Suça İştirakin Hukuki Esası 724
3- Suça İştirakin Cezalandırılması Konusunda Sistemler 725
4- İştirak Şekilleri ve Bağlılık Kuralı 727
A- Faillik 728
a- Genel Bilgiler 728
b- Müstakil Faillik 729
c- Müşterek Faillik (m.37/1) 730
aa- Şartları 731
aaa- Birden Çok Failin, Fiilin İcrasında Müşterek Hakimiyet Kurması 732
bbb- Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması 736
bb- Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 738
cc- İhmali Suçlarda Müşterek Faillik 740
dd- Taksirli Suçlar ve Müşterek Faillik 740
d- Dolaylı Faillik 741
B- Şeriklik 743
a- Azmettirme 743
aa- Genel Bilgiler ve Benzer Kavramlardan Farkı 743
bb- Azmettirme ve Manevi Yardım Etme 744
cc- Azmettirme ve Dolaylı Faillik 744
dd- Azmettirme ve Suç İşlemeye Tahrik 745
ee- Azmettirmenin Cezalandırılmasının Şartları 745
aaa- Suç İşleme Hususunda Karar Vermemiş Olan Kişiye Belli
Bir Suçun İşlenmesine Karar Verdirilmesi 746
bbb- Azmettirilenin Kasten, Hukuka Aykırı ve En Azından
Teşebbüs Aşamasında Kalmış Bir Fiil İşlemesi 748
ff- İhmali ve Özgü Suçlarda Azmettirme 751
gg- Azmettirenin Cezalandırılması 752
b- Yardım Etme 754
aa- Maddi Yardım Etme 756
aaa- Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçları Temin Etmek 757
bbb- Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında
Maddî Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 758
bb- Manevi Yardım Etme 761
aaa- Suç İşlemeye Teşvik 762
bbb- Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 763
ccc- Suçun İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunmayı Vaad
Etmek 763
ddd- Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Göstermek 763
C- Bağlılık Kuralı 764
a- Şartları 765
aa- Kasten ve Hukuka Aykırı İşlenmiş Bir Fiilin Varlığı 765
bb- Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Varmış Olması 766
b- Nitelikli Hallerin Suç Ortaklarına Sirayeti 767
5- İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme (m.41) 770
6- Kışkırtıcı Ajan ve Gizli Soruşturmacı. 772
7- Yığınların Etkisiyle İşlenen Suçlar 775
A- Genel Açıklamalar 775
B- Yığınların Cezai Sorumluluğu 775
a- Sistemler 775
b- 765 ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun Sistemi 777
8- Çok Failli Suçlar 778
9- Kabahate İştirak 780
IV- SUÇLARIN İÇTİMAI 781
1- Suçların İçtimaı Konusunda Genel Bilgiler, Görünüşte İçtima. 781
2- Bileşik Suç 784
3- Zincirleme Suç 791
A- Genel Bilgiler 791
B- Zincirleme Suçun Şartları 792
a- Aynı Suçun Değişik Zamanlarda Birden Çok İşlenmesi 792
b- Birden Fazla Suçun Bir Suç İşleme Kararıyla İşlenmesi 797
c- Suçun Aynı Kişiye Karşı İşlenmiş Olması 799
C- Zincirleme Suçta Müeyyide 800
4- Fikri İçtima 802
A- Genel Bilgiler 802
B- Fikri İçtimaın Hukuki Esası ve Şartları 803
a- Fiilin Tek Olması 804
b- Birden Fazla Suçun Oluşmasına Sebebiyet Verme 811
aa- Aynı Neviden Fikri İçtima (m. 43/2) 811
bb- Farklı Neviden Fikri İçtima (m. 44) 814
C- Fikri İçtimaı Kabulün Sonuçları 819
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YAPTIRIM TEORİSİ
§1. CEZA KAVRAMI, CEZANIN AMACI, NİTELİKLERİ VE ÇEŞİTLERİ
I- CEZA KAVRAMI 823
II- CEZANIN AMACI 824
1- Mutlak Ceza Teorileri 825
A- Genel Açıklamalar 825
B- Kefaret Teorisi 825
C- Adalet Teorisi 825
D- Teorinin Eleştirisi 826
2- Nisbi Ceza Teorileri 827
A- Genel Açıklamalar 827
B- Genel Önleme Teorisi 827
C- Özel Önleme Teorisi 828
D- Teorinin Eleştirisi 828
3- Karma Teoriler 829
4- TCK’nın Benimsediği Sistem 829
III- CEZANIN NİTELİKLERİ 830
IV- CEZANIN ÇEŞİTLERİ 833
§2. HAPİS CEZASI
I- HAPİS CEZASININ TARİHİ GELİŞİMİ 835
1- Batı Hukuku 835
2- Türk Hukuku 837
II- HAPİS CEZASININ İNFAZ SİSTEMLERİ 837
1- Müşterek Hapis (Topluluk) Sistemi 837
2- Hücre (Pennsylvania) Sistemi 839
3- Karma (Auburn) Sistemi 842
4- İrlanda Sistemi (Dereceli Sistem) 843
5- Yeni Sistem 847
III- HAPİS CEZASININ LEH VE ALEYHİNDEKİ DÜŞÜNCELER 848
1- Hapis Cezasının Lehindeki Düşünceler 848
2- Hapis Cezasının Aleyhindeki Düşünceler 849
IV- HAPİS CEZASININ ÇEŞİTLERİ 850
1- Genel Bilgiler 850
2- Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 850
3- Müebbet Hapis Cezası 852
4- Süreli Hapis Cezası 852
A- Kısa Süreli Hapis Cezası 853
a- Genel Bilgiler 853
b- Kısa Süreli Hapis Cezasının Adli Para Cezasına veya Tedbirlerden
Birine Çevrilmesi 854
aa- Genel Bilgiler 854
bb- Seçenek Yaptırımlara Çevirme Şartları 856
cc- Seçenek Yaptırımlar 858
aaa- Adli para cezasına çevirme 858
bbb- Tedbire çevirme 860
aaaa- Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin
suretiyle tamamen giderilmesi (TCK. m.50/1-b) 860
bbbb- En az iki yıl süreyle, bir eğitim kurumuna devam
etme (TCK. m.50/1-c) 861
cccc- Belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanma (TCK. m. 50/1-d) 861
dddd- Ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanma (TCK.
m.50/1-e) 862
eeee- Gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte
çalıştırma (TCK. m.50/1-f) 863
dd- Adli para cezası ya da tedbire çevirmenin sonuçları 864
ee- Çevrilen ceza veya tedbire uymamanın yaptırımı 864
c- Kısa Süreli Hapis Cezasının Özel İnfaz Usulleri 865
aa- Cezanın Hafta Sonunda İnfazı 865
bb- Cezanın Geceleri İnfazı 865
cc- Hükümlünün Konutunda Cezasının İnfazı 865
dd- Cezanın Özel İnfaz Şekline Uyulmamasının Yaptırımı 866
V- CEZALARIN İNFAZI 866
1- Hapis Cezasının İnfazına Başlanması 866
A- Genel Açıklamalar 866
B- Hükümlülerin Kuruma Kabulü 868
C- Hükümlülerin Kuruma Yerleştirilmesi 869
2- Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi 871
3- Hükümlülerin Kişilerle Görüşmesi ve Dışarıyla Haberleşmesi 872
4- İzin 874
5- Ödüllendirme 875
6- Ceza İnfaz Kurumlarının Türleri 877
VI- HAPİS CEZASININ SAKINCALARINI GİDERMEYE YÖNELİK KURUMLAR 879
1- Cezaya Mahkumiyete Engel Olan Seçenek Kurumlar 879
A- Önödeme 880
a- Genel Açıklamalar ve Hukuki Niteliği 880
b- Önödemenin Şartları 881
aa- Önödemelik Bir Suçun Bulunması 882
bb- Suçun Uzlaştırma Kapsamında Olmaması 883
cc- Suçun İşlendiği Hususunda Yeterli Şüphe Bulunması 884
c- Önödeme Usulü 885
d- Önödemenin Gerçekleşmesi ve Sonuçları 887
B- Uzlaştırma 888
C- Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 891
D- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 892
a- Genel Açıklamalar 892
b- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları 894
aa- Cezaya İlişkin Şartlar 894
bb- Faile İlişkin Şartlar 894
c- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Uygulanması 895
d- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları 896
2- Hapis Cezasının İnfazına Seçenek Kurumlar 897
A- Hapis Cezasının Ertelenmesi 897
a- Genel Açıklamalar 897
b- Hapis Cezasının Ertelenmesinin Şartları 900
aa- Sanığın Adli Geçmişi 900
bb- Ertelemeye Konu Olan Mahkumiyet 902
cc- Sanığın Yeniden Suç İşlemeyeceği Kanaatinin Oluşması 905
dd- Verilen Zararın Tazmini 906
c- Erteleme Kararı 907
d- Denetim Süresi ve Mahkumun Yükümlülükleri 908
e- Ertelemenin Geri Alınması 909
f- Ertelemenin Sonucu 910
B- Şartla Salıverme 910
a- Genel Açıklamalar 910
b- Şartla Salıvermenin Şartları 911
aa- Mahkum Olunan Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmiş Olması 912
bb- Mahkumun İyi Halli Olması 915
c- Sürenin Hesaplanması 916
d- Şartla Salıvermeden Yararlanamayanlar 917
e- Şartla Salıvermeye Hazırlanma 918
f- Kararın Verilmesi 918
g- Şartla Salıverme Sonrasında Kalan Cezanın Dışarıda İnfaz Edilmesi 919
h- Şartla Salıverme Kararının Geri Alınması 920
C- Denetimli Serbestlik Tedbirinin Uygulanması 922
a- Genel Açıklamalar 922
b- Şartları 923
c- Denetimli Serbestlik Tedbirinin İnfaz Usulü ve Sona Ermesi 924
§3. ADLİ PARA CEZASI
I- GENEL AÇIKLAMALAR 927
II- ADLİ-İDARİ PARA CEZASI AYIRIMI 927
III- ADLİ PARA CEZASININ BELİRLENMESİNDE SİSTEMLER 928
IV- ADLİ PARA CEZASININ TESPİTİ 929
V- ADLİ PARA CEZASININ İNFAZI 931
§4. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
I- TEMEL CEZANIN TAYİNİ VE FERDİLEŞTİRME 933
1- Genel Bilgiler 933
2- Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesinde Kurallar 934
A- Cezaların Artırılmasının, Eksiltilmesinin ve Değiştirilmesinin Kanuniliği 936
B- Temel Cezanın Tespiti ve Takdir Hakkını Kullanırken Dikkate Alınması
Gereken Kriterler 937
a- Suçun İşleniş Biçimi 940
b- Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araç 941
c- Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 941
d- Suçun Konusunun Önem ve Değeri 942
e- Meydana Gelen Zarar veya Tehlikenin Ağırlığı 942
f- Kasta veya Taksire Dayalı Kusurun Ağırlığı 943
g- Failin Güttüğü Amaç ve Saik 944
C- Suçun Olası Kastla ya da Bilinçli Taksirle İşlenmesi 945
D- Nitelikli Unsurlara Göre Cezanın Artırılması ve Eksiltilmesi 945
E- Cezanın Hesaplanmasına İlişkin Prensipler 947
II- TAKDİRİ İNDİRİM NEDENLERİ 949
1- Genel Bilgiler 949
2- Leh ve Aleyhteki Düşünceler 950
3- Takdiri İndirim Sebeplerinin Uygulanması 951
A- Failin Geçmişi 951
B- Sosyal İlişkileri 952
C- Fiilden Sonraki ve Yargılama Sürecindeki Davranışları 952
D- Cezanın Failin Geleceği Üzerindeki Olası Etkileri 952
III- MAHSUP 953
1- Genel Bilgiler 953
2- Şahsî Hürriyeti Sınırlama Sonucunu Doğuran Hâller 954
3- Mahsubun Hangi “Mahkûmiyet”ten Yapılacağı Hususu 954
4- Mahsubun Hangi Suç Dolayısıyla Verilecek Mahkûmiyetten Yapılacağı
Hususu 955
§5. GÜVENLİK TEDBİRLERİ
I- GÜVENLİK TEDBİRLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER 957
1- Kavram 957
2- Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Şartları 957
A- Tehlikeli Hal Bulunmalıdır 958
B- Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır 959
C- Kanunda Hüküm Bulunmalıdır 960
D- Mahkeme (Hâkim) Kararına Dayalı Olmalıdır 961
3- Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Niteliği 963
4- Güvenlik Tedbirlerinin Çeşitleri 965
II- BELLİ HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKILMA 967
1- Genel Bilgiler 967
2- Şartları 970
3- Hak Yoksunluğuna İlişkin Kurallara İstisna Oluşturan Durumlar 971
4- İnfazı 974
III- MÜSADERE 975
1- Genel Bilgiler 975
2- Müsaderenin Çeşitleri 976
3- Eşya Müsaderesi 977
A- Genel Açıklamalar 977
B- Bir Suçun İşlenmesine Bağlı Müsadere 978
C- Suçun İşlenmesinde Kullanılmak Üzere Hazırlanan Eşyanın Müsaderesi 980
D- Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi 981
E- Eşdeğer Müsadere 981
4- Kazanç Müsaderesi 982
5- Müsadere Kararı 984
IV- TEKERRÜR 985
1- Genel Bilgiler 985
2- Tarihi Gelişim 987
A- Batı Hukuku 987
B- Türk Hukuku 989
3- Hukukî Niteliği, Çeşitleri ve Tekerrüre Benzeyen Müesseseler 990
A- Hukukî Niteliği 990
B- Tekerrürün Çeşitleri 990
4- Tekerrürün Leh ve Aleyhindeki Görüşler 992
A- Genel Bilgiler 992
B- İlga Teorisi 993
C- Tekerrürü Kabul Eden Teoriler 994
a- Cezanın Yetersizliği Teorisi 994
b- İsnadiyetin Ağırlığı Teorisi 995
D- Pozitivist Teori 996
5- Tekerrürün Şartları 997
A- Mahkûmiyet Şartı 997
B- Yeni Bir Suç İşlenmesi 1002
C- Süre Şartı 1004
6- Tekerrürün Neticeleri 1005
7- Tekerrür Benzeri Müesseseler: Özel Tehlikeli Suçlular 1009
V- TÜZEL KİŞİLER HAKKINDA UYGULANACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ 1010
§6. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONLANDIRAN HALLER
I- SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ 1015
II- AF 1016
1- Kavram ve Hukuki Niteliği 1016
2- Affın Çeşitleri 1019
A- Genel Af 1019
B- Özel Af. 1019
C- Cumhurbaşkanı’nın Özel Af Yetkisi 1020
III- ZAMANAŞIMI 1021
1- Genel Bilgiler 1021
2- Zamanaşımının Tarihi Gelişimi 1023
A- Zamanaşımının Batı Hukukundaki Gelişimi 1023
B- Zamanaşımının Türk Hukukundaki Gelişimi 1026
3- Zamanaşımının Leh ve Aleyhindeki Görüşler 1026
A- Zamanaşımı Müessesesinin Lehinde Olan Görüşler 1027
a- Manevi Ceza 1027
b- Uslanma 1027
c- Cezanın Önleme Özelliği 1028
d- Takibatın Terki 1028
e- Psikolojik Değişme 1028
f- Unutma- Sosyal Fayda 1028
g- Delillerin Bozulması 1029
B- Zamanaşımı Müessesesinin Aleyhindeki Görüşler 1029
a- Beccaria’nın Görüşü 1029
b- Bentham’ın Görüşü 1030
c- Pozitivist Görüş 1030
4- Zamanaşımının Hukuki Niteliği 1031
A- Zamanaşımını Ceza Muhakemesi Hukuku Müessesesi Kabul Eden Görüş 1031
B- Zamanaşımını Ceza Hukuku Müessesesi Kabul Eden Görüş 1032
C- Zamanaşımını Karma Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 1032
D- Görüşümüz 1032
5- Dava Zamanaşımı 1034
A- Kavram, Şikayet ve Dava Süresinden Farkı 1034
B- Dava Zamanaşımına Uğramayan Suçlar 1036
C- Dava Zamanaşımı Süreleri ve Türk Ceza Kanununun Sistemi, Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuk İlişkilerine Etkisi (Uzamış
Zamanaşımı) 1038
a- Dava Zamanaşımı Süreleri ve Türk Ceza Kanununun Sistemi 1038
b- Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuk İlişkilerine Etkisi (Uzamış
Zamanaşımı) 1040
D- Zamanaşımı Sürelerinin Tespitinde Esas Alınacak Ceza 1041
E- İki Çeşit Ceza Gerektiren Suçlarda Dava Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 1045
F- Dava Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması ve Suçun Özel Görünüş
Şekilleri Açısından Değerlendirme 1046
G- Dava Zamanaşımı Sürelerinin Durması ve Kesilmesi 1052
a- Genel Bilgiler 1052
b- Dava Zamanaşımı Süresini Durduran Sebepler 1053
aa- İzin 1054
bb- Karar 1055
cc- Bekletici Mesele 1055
dd- Suç Faili Hakkında Kanun Gereğince Hakkında Kaçak Olduğu Hususunda Karar Verilmiş Olması 1057
ee- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilmesi
Sonucunda Sanığın Denetim Süresine Tabi Tutulması 1057
ff- Uzlaşma 1059
gg- Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 1059
c- Dava Zamanaşımının Kesilmesi 1059
aa- Zamanaşımını Kesme Sebepleri 1060
aaa- Genel Bilgiler ve 765 sayılı TCK.’nın Düzenlemesi 1060
bbb- 5237 sayılı TCK.’nda Zamanaşımını Kesme Sebepleri 1062
aaaa- Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi 1062
bbbb- Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama Kararının Verilmesi 1064
cccc- Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi 1065
dddd- Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında da Olsa,
Mahkûmiyet Kararı Verilmesi 1066
bb- Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Etkileri 1067
6- Ceza Zamanaşımı 1069
A- Kavram 1069
B- Ceza Zamanaşımına Uğramayan Cezalar 1070
C- Ceza Zamanaşımı Süreleri ve Türk Ceza Kanunu’nun Sistemi 1070
D- Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Başlangıcı 1072
E- Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Durması ve Kesilmesi 1074
a- Ceza Zamanaşımının Durması 1074
b- Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 1074
aa- Mahkûmiyet Hükmünün İnfazı İçin Yetkili Merci Tarafından
Hükümlüye Kanuna Göre Tebligat Yapılması 1075
bb- Hükümlünün Yakalanması 1076
cc- Bir Suçtan Dolayı Mahkûm Olan Kimsenin Üst Sınırı İki Yıldan
Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Kasıtlı Bir Suç İşlemesi 1076
c- Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkileri 1077
7- Zamanaşımının Güvenlik Tedbirlerine Etkisi 1077
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
MİLLETLERARASI CEZA HUKUKU
§1. CEZA HUKUKU KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
I- CEZA YASASININ MÜLKİLİĞİ SİSTEMİ 1081
1- Genel Bilgiler 1081
2- Mülkilik Sisteminin Gerekçeleri 1082
A- Ceza Hukuku Bakımından 1082
B- Ceza Muhakemesi Hukuku Bakımından 1082
C- Milletlerarası Hukuk Bakımından 1083
3- Ceza Yasalarının Mülki Olması Sistemi İle İlgili Meseleler 1083
A- Türkiye’ye (Ülke) Neler Dâhil Olduğu Sorunu 1083
a- İç Sular 1083
b- Karasuları 1084
aa- Karasularında Bulunan Yabancı Savaş Gemileri Hakkında Sahil Devletinin Yargı Yetkisi 1085
bb- Karasularında Bulunan Yabancı Ticaret ve Yolcu Gemileri
Hakkında Sahil Devletinin Yargı Yetkisi. 1085
aaa- İngiliz Sistemi 1085
bbb- Fransız Sistemi 1085
ccc- 1958 Cenevre “Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi” 1086
ddd- Türk Sistemi 1086
c- Açık Denizler Üzerinde Devletin Yetkisi 1087
d- Hava Ülkesi 1088
aa- Devletlerin Bu Sahadaki Egemenlik Haklarının Kapsamı
Konusundaki Sistemler ve Anlaşmaların Kabul Ettiği Çözüm 1088
bb- Havada İşlenen Suçlarda Uygulanacak Yasa. 1089
aaa- Askeri Hava Vasıtaları 1089
bbb- Sivil Hava Vasıtaları 1090
e- Kıta Sahanlığında veya Münhasır Ekonomik Bölgede Tesis Edilmiş
Sabit Platformlar 1091
f- Askeri İşgal Altında Bulunan Yerler 1092
B- Suçun İşlendiği Yerin Saptanması 1093
a- Hareket Teorisi 1093
b- Netice Teorisi 1094
c- İsabet veya Arada Tesir Teorisi 1095
d- Karma Teori 1096
4- Türkiye’de İşlenen Bir Suçtan Dolayı Yabancı Ülkede Hüküm Verilmiş Olması 1100
II- FAİLE GÖRE ŞAHSİLİK SİSTEMİ 1101
1- Genel Bilgiler 1101
2- Sistemin Gerekçeleri 1101
3- Faile Göre Şahsilik Sistemi Gereğince Cezalandırılan Fiiller (TCK. m.10, 11) 1102
A- Memur veya Görevli Olarak Yabancı Ülkeye Gidenlerin İşledikleri Suçlar
(TCK. m. 10) 1102
B- Yabancı Ülkede Türk Vatandaşı Tarafından İşlenen Suçlar (TCK. m.11) 1103
4- Faile Göre Şahsilik Sistemi Gereğince Türk Ceza Kanunu Tarafından
Cezalandırılan Fiiller Hakkında Yabancı Ülkede Hüküm Verilmiş Olması 1105
III- KORUMA SİSTEMİ 1106
1- Genel Bilgiler 1106
2- Devleti Koruma İlkesi (TCK. m.12/1, 13/1(b)) 1107
A- TCK. m.12/1 Kapsamında Devletin Korunması 1107
B- TCK. m.13/1 (b) Kapsamında Devletin Korunması 1108
3- Vatandaşı Koruma 1110
IV- EVRENSELLİK SİSTEMİ 1110
1- İkame (Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi (TCK.m.12/3) 1111
2- Bütün İnsanlığı İlgilendiren Suçlar (TCK. m.13) 1111
V- BİR TÜRK VEYA YABANCININ YABANCI ÜLKEDE SUÇ İŞLEYİP TÜRKİYEDE YARGILANMASI (TCK. m. 19) 1113
1- Genel Bilgiler 1113
2- Hükmün Uygulanma Şartları 1113
A- Fail Türk Vatandaşı veya Yabancı Olmalıdır 1114
B- Suç Yabancı Ülkede İşlenmelidir 1114
C- Fail Türkiye’de Bulunmalıdır 1114
D- Fiil Türkiye’nin Güvenliğine veya Zararına İşlenmiş Bir Suç Olmamalıdır 1114
E- Fiil, Türk Vatandaşına Karşı ya da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Özel
Hukuk Tüzel Kişisi Zararına İşlenmemiş Olmalıdır 1114
3- Hükmün Tatbiki 1115
VI- YABANCI MAHKEMELER TARAFINDAN VERİLEN MAHKÛMİYETE BAĞLI HAK YOKSUNLUKLARI 1115
§2. GERİ VERME
I- GENEL BİLGİLER 1117
II- GERİ VERME KURUMUNUN KAYNAKLARI 1119
III- GERİ VERMENİN ŞARTLARI 1124
1- Geri Vermenin Olumlu Şartları 1124
A- Bir Antlaşmanın Varlığı 1124
B- Suç Teşkil Eden Bir Fiilin Varlığı 1124
a- Fiil Her İki Devlet Kanununa Göre de Suç Olmalıdır 1124
b- Suç Geri Vermeye Konu Teşkil Etmelidir 1128
C- Geri Vermenin Talep Edilmiş Olması 1131
D- Fiilin Ağırlığı ile İade Dolayısıyla Oluşacak Mağduriyetin Orantılı Olması 1131
2- Geri Vermenin Olumsuz Şartları 1131
A- Vatandaşın İade Edilmezliği Kuralı 1131
B- Düşünce Suçundan Dolayı İade Edilmezlik Kuralı 1134
C- Siyasi Suçlardan Dolayı İade Edilmezlik Kuralı 1134
a- Genel Bilgiler 1134
b- Siyasi Suçu Açıklayan Görüşler 1135
aa- Objektif Teori 1135
bb- Sübjektif Teori 1135
cc- Üstünlük Teorisi 1136
dd- Ayırma Teorisi 1136
ee- Harp Adetleri Teorisi 1137
c- Siyasi Suçun İstisnaları 1138
aa- Belçika Kuralı 1138
bb- Tedhişçilik Fiilleri 1139
cc- Anarşizm 1142
dd- Soykırım (Jenosit) 1143
ee- Savaş Suçları 1146
d- Avrupa Sözleşmesinde ve Türk Hukukunda Siyasi Suçlar Nedeniyle
Geri Verilmezlik Kuralı 1149
D- Samimi Olmayan Taleplerden Dolayı Geri Verilmezlik Kuralı 1154
E- Askeri Suçlardan Dolayı İade Edilmezlik Kuralı 1154
F- Mali Suçlardan Dolayı Geri Verilmezlik Kuralı 1156
G- Talep Edilen Devletin Yargı Hakkı Olması Halinde Geri Verilmezlik Kuralı 1157
a- Suçun Talep Edilen Devletin Ülkesinde İşlenmesi 1157
b- Suçun Yabancı Bir Ülkede İşlenmesine Rağmen, Talep Edilen
Devletin Yargı Hakkının Mevcut Olması 1158
H- “Non bis in idem” Kuralı 1159
IV- GERİ VERMENİN USULÜ 1161
1- Geri Vermeyi İsteyen Devlet Tarafından Yapılacak İşlemler 1161
2- Geri Verme İstenilen Devletçe Yapılacak İşlemler 1163
A- İdari Sistem 1163
B- Adli Sistem 1164
C- Karma Sistem (Belçika Sistemi) 1164
3- Geri Verme İsteminin Yerine Getirilmesi 1168
V- GERİ VERMENİN SONUÇLARI 1171
BİBLİYOGRAFYA 1175
