Özel Hukukta Zamanaşmı

ÖZEL HUKUKTA ZAMANAŞMI



Mehmet ERDEM



- Zamanaşımına İlişkin Temel Noktalar

- Zamanaşımı Kavramı

- Zamanaşımının Öngörülme Nedenleri

- Zamanaşımına Tâbi Olan Haklar

- Haklarında Zamanaşımı İşlemeyecek Alacaklar

- Hak Düşürücü Süre Kavramı

- Zamanaşımının Uygulaması

- Zamanaşımı Süreleri

- Zamanaşımı Sürelerinin İşlemeye Başlaması

- Başka Kanunlarda Öngörülmüş Zamanaşımı Süreleri

- Zamanaşımı Sürelerinin Hesaplanması

- Zamanaşımının Durması

- Zamanaşımını Durduran Nedenler

- Zamanaşımının Durmasının Hükümleri

- Zamanaşımının Kesilmesi

- Zamanaşımını Kesen Nedenler

- Zamanaşımının Kesilmesinin Hükümleri

- Zamanaşımının Hükümleri

- Asıl Alacak Bakımından Zamanaşımının Hükümleri

- Alacağa Bağlı Fer’i Haklar Bakımından Zamanaşımının Hükümleri

- Zamanaşımı Sürelerinin Taraflarca Değiştirilmesi

- Zamanaşımından Ferâgat

- Zamanaşımı Def’inin Kötüye Kullanılması

- Milletlerarası Özel Hukukunda Zamanaşımı



ÖZEL HUKUKTA

ZAMANAŞIMI

Yrd. Doç. Dr. Mehmet ERDEM

Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Medeni Hukuk Anabilim Dalı



Önsöz...................................................................................................................... v ii

İçindekiler................................................................................................................ix

Kısaltmalar..............................................................................................................xv

Giriş............................................................................................................................1

Birinci Bölüm

Zamanaşımına İlişkin Temel Noktalar

§ 1.Zamanaşımı Kavramı......................................................................................5

§ 2.Zamanaşımının Öngörülme Nedenleri......................................................9

§ 3.Zamanaşımına Tâbi Olan Haklar ..............................................................14

§ 4.Haklarında Zamanaşımı İşlemeyecek Alacaklar....................................19

§ 5.Hak Düşürücü Süre Kavramı..................................................................... 25

İkinci Bölüm

Zamanaşımının Uygulaması

§ 1.Zamanaşımı Süreleri .....................................................................................33

I. Genel Olarak ...........................................................................................33

II. Borçlar Kanununda Öngörülmüş Zamanaşımı Süreleri...............41

A. Sözleşmeden Kaynaklanan Alacaklarda Zamanaşımı

Süreleri...............................................................................................41

İçindekilerx

1. On Yıllık Zamanaşımı.............................................................41

2. Beş Yıllık Zamanaşımı ............................................................58

a. Genel Olarak.......................................................................58

b. Kira Alacakları, Sermaye Faizleri ve Belirli

Zamanlarda İfa Edilmesi Gereken Edimler............... 60

i. Kira Alacakları........................................................... 60

ii. Sermaye Faizleri..........................................................62

iii. Belirli Zamanlarda İfa Edilmesi Gereken

Edimler ....................................................................... 63

c. Erzak Bedeli, Nafaka, Otel ve Lokanta Masrafları....65

d. Sanatkârların ve Esnafın, Perakendecilerin,

Noterlerin ve İşçilerin Yaptıkları İş ve Hizmetlerden

Kaynaklanan Alacaklar................................................... 66

e. Diğer Alacaklar (BK 126 bent 4) ...................................70

i. Ortaklık Sözleşmesinden Kaynaklanan

Alacaklar.......................................................................70

ii. Vekâlet, Komisyon, Acentelik ve Tellâllık

Sözleşmelerinden Kaynaklanan Alacaklar...........78

iii. İstisna (Eser) Sözleşmesinden Kaynaklanan

Alacaklar...................................................................... 84

f. Satım ve Trampa Sözleşmesinde Ayıba Karşı

Tekeffülden Kaynaklanan Alacaklar........................... 84

3. Bir ve İki Yıllık Zamanaşımı..................................................85

4. Altı Aylık Zamanaşımı............................................................85

5. Özel Bazı Durumlar................................................................ 86

a. Satım ve Trampa Sözleşmelerinden Kaynaklanan

Alacaklarda Zamanaşımı................................................ 86

b. İstisna (Eser) Sözleşmesinden Kaynaklanan

Alacaklarda Zamanaşımı................................................ 96

c. Müteselsil Borçlulukta Rücû Alacağı Zamanaşımı 107

B. Haksız Fiilden Kaynaklanan Alacaklarda Zamanaşımı ..... 122

1. Normal Süre - Bir Yıl ............................................................ 134

2. Mutlak Süre - On Yıl............................................................. 135

3. Olağanüstü Süre - Ceza Davası Zamanaşımı.................. 136

C. Haksız Fiil Mağdurunun (Borçlu) Daimi Def’i İmkanı ..... 148xi

D. Sebepsiz Zenginleşmeden Kaynaklanan Alacaklarda

Zamanaşımı................................................................................... 149

1. Normal Süre – Bir Yıl ........................................................... 154

2. Mutlak Süre – On Yıl............................................................ 155

3. Sebepsiz Zenginleşme Def’i................................................ 156

E. Vekâletsiz İş Görmeden Kaynaklanan Alacaklarda

Zamanaşımı................................................................................... 158

§ 2.Zamanaşımı Sürelerinin İşlemeye Başlaması....................................... 162

I. Genel Olarak ........................................................................................ 162

II. Haksız Fiilden Kaynaklanan Alacaklarda Zamanaşımının

İşlemeye Başlaması ..............................................................................171

III. Sebepsiz Zenginleşmeden Kaynaklanan Alacaklarda

Zamanaşımının İşlemeye Başlaması .............................................. 193

§ 3.Başka Kanunlarda Öngörülmüş Zamanaşımı Süreleri ..................... 199

I. Genel Olarak ........................................................................................ 199

II. Medeni Kanunda Öngörülmüş Zamanaşımı Süreleri................202

III. Türk Ticaret Kanununda Öngörülmüş Zamanaşımı

Süreleri................................................................................................... 212

IV. İcra ve İflas Kanununda Öngörülmüş Zamanaşımı Süreleri....226

V. Kooperatifler Kanununda Öngörülmüş Zamanaşımı

Süreleri................................................................................................... 227

VI. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Öngörülmüş

Zamanaşımı Süreleri ..........................................................................228

VII.Karayolları Trafik Kanununda Öngörülmüş Zamanaşımı

Süreleri................................................................................................... 229

§ 4.Zamanaşımı Sürelerinin Hesaplanması................................................. 231

Üçüncü Bölüm

Zamanaşımının Durması

§ 1.Genel Olarak.................................................................................................235

§ 2.Zamanaşımını Durduran Nedenler........................................................238xii

I. Velayetin Devamı Süresince Çocukların Baba ve Analarına

Karşı Olan Alacakları.........................................................................238

II. Vesayetin Devamı Süresince Vesayet Altındakilerin Vasi,

Sulh Hâkimi ve Asliye Mahkemesi Hâkimleri Zimmetinde

Bulunan Alacakları .............................................................................240

III. Evlilik Devam Ettiği Sürece Eşlerin Diğeri Zimmetindeki

Alacakları ..............................................................................................247

IV. Hizmet Sözleşmesi Devam Ettiği Sürece İstihdam

Edenlere Karşı Olan Alacaklar......................................................... 251

V. Alacak Üzerinde İntifa Hakkına Sahip Borçluya Karşı

Olan Alacaklar.....................................................................................254

VI. Türk Mahkemelerinde Dava Etme İmkânı Olmayan

Alacaklar................................................................................................ 255

VII.Zamanaşımını Durduran Diğer Nedenler .................................... 258

§ 3.Zamanaşımının Durmasının Hükümleri..............................................266

Dördüncü Bölüm

Zamanaşımının Kesilmesi

§ 1.Genel Olarak................................................................................................. 271

§ 2.Zamanaşımını Kesen Nedenler............................................................... 275

I. Borçlunun Borcu İkrarı ile Zamanaşımının Kesilmesi.............. 275

II. Alacaklının Fiilleri ile Zamanaşımının Kesilmesi......................284

A. Alacaklının Dava Açması ...........................................................284

1. Genel Olarak...........................................................................284

2. Çeşitli Dava Türleri ve Benzer Kurumlar Açısından

Durum...................................................................................... 294

a. Tespit Davası.................................................................... 294

b. Kısmi Dava....................................................................... 296

c. Karşılık Dava ...................................................................300

d. İnşaî Dava.........................................................................300

e. Terditli Dava .................................................................... 301

f. Grup (Topluluk) Davası................................................ 301xiii

g. Davanın İhbarı................................................................302

h. Davaya Müdahale ........................................................... 303

i. Davanın Islahı .................................................................304

3. Tahkim......................................................................................311

4. Davanın Reddi Halinde Ek (Munzam) Süre .................. 312

B. Alacaklının Def’i İleri Sürmesi .................................................319

C. Alacaklının İcra Takibine Girişmesi ....................................... 321

D. Alacaklının Borçlu Aleyhine İflas Masasına Katılması ...... 325

§ 3.Zamanaşımının Kesilmesinin Hükümleri............................................ 327

I. Kesilmeden Sonraki Süre .................................................................. 327

A. Genel Olarak.................................................................................. 327

B. Senet Düzenlenmesi Halinde Yeni Süre ................................. 328

C. Borcun Mahkemenin Hükmü ile Belirlenmiş Olması

Halinde Yeni Süre ........................................................................ 332

II. Tarafların ve Mahkemenin İşlemleri ve Mahkemenin

Karar ve Hükmü ile Zamanaşımının Kesilmesinde Durum .... 335

III. İcra Takibi ile Zamanaşımının Kesilmesinde Durum ............... 337

IV. Zamanaşımının Kesilmesinin Borçludan Başka Kişilere

Etkisi ...................................................................................................... 338

A. Müteselsil Borçlulukta Zamanaşımının Kesilmesi.............. 338

B. Müteselsil Alacaklılıkta Zamanaşımının Kesilmesi............344

C. Kefalette Zamanaşımının Kesilmesi ....................................... 345

Beşinci Bölüm

Zamanaşımının Hükümleri

§ 1.Asıl Alacak Bakımından Zamanaşımının Hükümleri .......................349

§ 2.Alacağa Bağlı Fer’i Haklar Bakımından Zamanaşımının

Hükümleri..................................................................................................... 367

§ 3.Zamanaşımı Sürelerinin Taraflarca Değiştirilmesi............................ 370

§ 4.Zamanaşımından Ferâgat ......................................................................... 378xiv

§ 5.Zamanaşımı Def’inin Kötüye Kullanılması......................................... 390

§ 6.Milletlerarası Özel Hukukunda Zamanaşımı ...................................... 393

Genel Değerlendirme .......................................................................................403

Kaynakça ..............................................................................................................409

Kavram İndeksi...................................................................................................4 43

Madde İndeksi......................................................................................................451