Sermaye Piyasası Hukuku BakımındanMortgage
Dr. M. Murat AKTAŞ
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
KISALTMALAR 17
KAYNAKÇA . 21
GİRİŞ
1. KONUNUN SUNULMASI 41
2. İNCELEME YÖNTEMİ . 45
BİRİNCİ BÖLÜM MORTGAGE SİSTEMİ KAVRAMI TARİHİ GELİŞİMİ VE SİSTEMİN NİTELİĞİ OLARAK MENKUL KIYMETLEŞTİRME
1. MORTGAGE SİSTEMİ KAVRAMI . 49
KAVRAM 49
SERMAYE PİYASASI KANUNU DIŞINDA ÇEŞİTLİ KANUNLARDA YAPILAN SİSTEMSEL DÜZENLEMELER. 53
DÜZENLEMELER . 53
GENEL DEĞERLENDİRMEMİZ 59
III. SİSTEMSEL DÜZENLENMENİN GEREKLİLİĞİ 60
GENEL OLARAK 60
DÜZENLEME EKSİKLİĞİNİN ORTAYA ÇIKARDIĞI SİSTEMSEL TEHLİKE OLARAK ZEHİRLİ KREDİLER . 64
DÜZENLEMELER SİSTEMİN HER AŞAMASINI KAPSAMALIDIR 66
DÜZENLEMELER SİSTEMDEKİ AHLAKİ TEHLİKELERİ ÖNLEMELİDİR 67
DÜZENLEMELER İLE STANDARDİZASYON SAĞLANMALIDIR . 68
DÜZENLEMELER İLE KARMAŞIKLIK ÖNLENMELİDİR 72
2. TARİHİ GELİŞİMİ 75
SİSTEM ÖNCESİ DÖNEM 75
MORTGAGE SİSTEMİNDE İLK İDMK İHRAÇLARI ve SİSTEMİN KAMUSAL DESTEKLİ KURULUŞLAR ELİYLE YAYGINLAŞTIRILMASI . 76
III. SİSTEMİN YAYGINLAŞMASI ARDINDAN ÖZEL SEKTÖR İHRAÇLARI. 79
İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMETLERİN KARMAŞIKLIĞI BAKIMINDAN GELİŞİM . 82
MORTGAGE KRİZİ OLARAK ANILAN KÜRESEL FİNANSAL KRİZ DÖNEMİ 83
SİSTEMİN ABD DIŞINDAKİ ÜLKELERE YAYILMASI . 85
VII. MORTGAGE SİSTEMİ DÜZENLEMELERİNİN TÜRK HUKUKUNDA TARİHİ GELİŞİMİ . 90
2499 SAYILI SERMAYE PİYASASI KANUNU m. 13/A İLE DÜZENLENEN VARLIĞA DAYALI MENKUL KIYMETLER 90
5582 SAYILI KANUN ve İLK KEZ SİSTEMSEL BİR BÜTÜN DÂHİLİNDE İDMK IHRACININ DÜZENLENMESİ 97
6362 SAYILI SERMAYE PİYASASI KANUNU DÖNEMİ 101
3. SİSTEMİN NİTELİĞİ OLARAK MENKUL KIYMETLEŞTİRME . 106
TANIM . 106
MENKUL KIYMETLEŞTİRME KAVRAMINA İLİŞKİN NİTELENDİRMELER . 111
III. MENKUL KIYMETLEŞTİRME KAVRAMININ KAPSAMININ SINIRLANMASI GEREKLİLİĞİ 113
MENKUL KIYMETLEŞTİRME OLARAK ANILAN FARKLI KAVRAMLAR 114
YAPILANDIRILMIŞ FİNANSMAN 114
YENİDEN VEYA YAPAY MENKUL KIYMETLEŞTİRME 115
İKİNCİ BÖLÜM SİSTEMİN İŞLEYİŞİ
1. GENEL OLARAK 119
2. KAYNAKLAŞTIRMA SAFHASI 121
TANIM . 121
KAYNAKLAŞTIRMA SAFHASINDA DEVRETMEK ÜZERE OLUŞTUR ANLAYIŞI ESAS OLMALIDIR . 121
KAVRAM 121
ANLAYIŞIN OLUŞTURABİLECEĞİ SİSTEMİK RİSK . 123
ANLAYIŞIN ÜLKEMİZDE YERLEŞTİRİLMESİ BAKIMINDAN ÖNERİLERİMİZ 124
III. SİSTEMDE KULLANILABİLECEK VARLIKLAR 127
VARLIK KAVRAMI 127
KONUT FİNANSMANI KAVRAMI 132
KAVRAM 132
KANUNİ DÜZENLEME ÖNERİMİZ 142
İDMK BAKIMINDAN İHRAÇTA KULLANILABİLECEK VARLIKLAR 143
GENEL OLARAK 143
KAPSAM . 146
İpotekli Konut Finansmanı Alacakları 146
İpotek Dışında Teminatı Haiz Konut Finansmanı Alacakları . 147
Konut Finansmanı Niteliğini Haiz Finansal Kiralama Alacakları 147
İpotekli Ticari Kredi ve Alacaklar 148
Toplu Konut İdaresi Başkanlığının (TOKİ) Konut Alacakları . 149
Diğer Varlıklar 150
İDMK İHRACINDA KULLANILABİLECEK VARLIK KAPSAMINA DAİR ELEŞTİRİLERİMİZ . 151
İDMK İHRACINDA KULLANILACAK VARLIKLARIN NİTELİKLERİ . 154
VARLIK BAĞLAMINDA KIYMETLİ EVRAKA BAĞLANMA HUSUSU 156
3. MENKUL KIYMETLEŞTİRME SAFHASI 160
TANIM . 160
İDMK İHRAÇ SÜRECİ 160
GENEL OLARAK 160
VARLIKLARIN İHRAÇÇI KURULUŞA DEVRİ 165
VARLIKLARIN DEVİR ANI . 165
VARLIKLARIN GERÇEK SATIŞ NİTELİĞİNDE ALACAĞIN DEVRİ SÖZLEŞMESİ İLE İHRAÇÇIYA DEVRİ. 167
VARLIKLARIN DEVRİNDE ELEKTİRONİK DEVİR SİSTEMİ KULLANIMI ÖNERİMİZ 174
VARLIKLARI DEVREDEN KURULUŞUN KURUCU OLUP OLMAMASI BAKIMINDAN İHRAÇ . 176
İHRACIN HALKA ARZ ŞEKLİNDE YAPILIP YAPILMAMASI BAKIMINDAN İHRAÇ 176
İHRAÇ TAVANI 177
İHRAÇÇI FON’UN KURULUŞUNUN VE İDMK İHRACI ONAY BAŞVURUSUNUN BİRLİKTE VEYA AYRICA YAPILMASI BAKIMINDAN İHRAÇ . 178
İHRAÇ UYGULAMADA KURUMSAL YATIRIMCILARA YÖNELİKTİR . 182
İHRAÇ BELGERİ VE KAMUYU AYDINLATMA BELGELERİNDEN KAYNAKLI SORUMLULUK . 185
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SİSTEMDEKİ KURULUŞLAR
1. KAYNAK KURULUŞ. 191
TANIM . 191
KAYNAK KURULUŞ OLARAK KONUT FİNANSMANI KURULUŞLARI . 193
2. KURUCU KURULUŞ . 196
TANIM . 196
KURUCULARIN NİTELİKLERİ . 198
III. DOĞRUDAN VE DOLAYLI İHRAÇ BAKIMINDAN KURUCULAR . 199
TEBLİĞ BAKIMINDAN KURUCUNUN GÖREVLERİ 200
3. KAYNAK KURULUŞ VE KURUCU BAKIMINDAN DÜZENLENEN RİSK TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ . 202
4. ÖZEL AMAÇLI KURULUŞ 204
GENEL OLARAK 204
KONUT FİNANSMANI FONU . 210
TANIM . 210
FON İÇTÜZÜĞÜ . 211
TANIM . 211
UYGULANACAK HÜKÜMLER . 211
FON VE FON İÇTÜZÜĞÜNÜN NİTELİĞİ . 212
KFF ve YATIRIM FONLARI . 221
FON BAZI İŞLEMLERLE SINIRLI TÜZEL KİŞİLİĞİ VAR GİBİ ADDEDİLİR . 222
KURULUŞU ve SONA ERMESİ 224
FONUN İÇ ORGANİZASYONU . 225
FON KURULU . 226
Belirlenmesi 226
Görev ve sorumlulukları 228
FON OPERASYON SORUMLUSU . 231
FON İÇ KONTROL SİSTEMİ VE DENETÇİSİ . 232
FON PORTFÖYÜNÜN KORUNMASI 234
İFLAS – TALEP YALITIMI (BANKRUPTCY REMOTENESS) . 234
HARCAMALAR SINIRLANMIŞTIR 238
HİZMET SAĞLAYICININ FAALİYETLERİ VE FON VARLIKLARININ MEVCUDİYETİNİN İNCELENMESİ 239
FON PORTFÖYÜ BAKIMINDAN YAPISAL BİR TEDBİR OLARAK KREDİ KALİTESİNİN ARTIRIMI 240
KREDİ KALİTESİNİ ARTIRIM KAVRAMI . 240
TEBLİĞ DÜZENLEMESİ 245
III. İPOTEK FİNANSMANI KURULUŞLARI . 246
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İPOTEĞE DAYALI MENKUL KIYMETLER
1. KAVRAM VE NİTELİKLERİ 249
KAVRAM 249
NİTELİKLERİ 253
VARLIKLARIN KARŞILIK OLMASI . 253
MORTGAGE SİSTEMİNİN İŞLEV SAĞLAYABİLMESİNİN ÖN ŞARTIDIR 256
GERÇEK SATIŞ NEDENİYLE BİLANÇO DIŞI FİNANSMAN ARACIDIR . 258
MENKUL KIYMETTİR . 258
ABD HUKUKU BAKIMINDAN 258
TÜRK HUKUKU BAKIMINDAN . 261
İPOTEKLİ SERMAYE PİYASASI ARACIDIR . 264
SAF BORÇLANMA ARACI NİTELİĞİNDE DEĞİLDİR . 265
KENDİNİ AMORTİZE EDEN BİR MENKUL KIYMETTİR 267
İADE HAKKI BULUNMAMAKTADIR 269
SAHİBİNE DÖNEMSEL ÖDEME ALMA HAKKI VERİR 269
2. İDMK TÜRLERİ 270
GENEL OLARAK 270
DOĞRUDAN VE DOLAYLI AKTARIMLI OLMA BAKIMINDAN 272
GENEL OLARAK 272
DOĞRUDAN AKTARIMLI İDMK 273
DOLAYLI AKTARIMLI İDMK . 278
III. SADE YAPILI VEYA TEMİNATLI MORTGAGE YÜKÜMLÜĞÜ NİTELİĞİNDE OLMAK BAKIMINDAN 281
GENEL OLARAK 281
SADE YAPILI İDMK . 282
TEMİNATLI MORTGAGE YÜKÜMLÜLÜĞÜ NİTELİĞİNDEKİ İDMK 282
İçindekiler
ÖZEL VEYA KAMU SEKTÖRÜ TARAFINDAN İHRAÇ EDİLMELERİ BAKIMINDAN . 285
GENEL OLARAK 285
ÖZEL SEKTÖR İHRACI İDMK 286
KAMU SEKTÖRÜ İHRACI İDMK 289
BÜTÜNÜYLE KAMUSAL İHRAÇ OLARAK GINNIE MAE İDMK 290
KAMUSAL DESTEKLİ KURULUŞ İHRACI OLARAK FANNIE MAE VE FREDDIE MAC İDMK . 291
KONUT veya TİCARİ İPOTEK TEMİNATLI VARLIKLARA DAYALI OLMA BAKIMINDAN. 294
DİLİMLİ YAPIDA İHRAÇ EDİLEBİLMELERİ BAKIMINDAN 297
3. İDMK’NIN BAZI MENKUL KIYMETLER İLE KARŞILAŞTIRILMASI . 299
İPOTEK TEMİNATLI MENKUL KIYMETLER 299
KAVRAM 299
TEBLİĞ BAKIMINDAN GENEL ÖZELLİKLERİ . 301
İDMK İLE TEMEL FARKLILIKLARI BULUNMAKTADIR 302
VARLIĞA DAYALI MENKUL KIYMETLER 305
III. TÜRK MEDENİ KANUNU’NDA DÜZENLENEN SENETLER 307
GAYRİMENKUL SERTİFİKALARI . 311
PROJEYE DAYALI MENKUL KIYMETLER . 313
BEŞİNCİ BÖLÜM İDMK İHRACI İLE SAĞLANAN FAYDALAR VE İHRACINI ZORLAŞTIRAN SEBEPLER
1. İDMK İHRACI İLE SAĞLANAN FAYDALAR . 317
GENEL OLARAK 317
FİNANSAL KURULUŞLAR BAKIMINDAN 317
KAYNAK KURULUŞLAR BAKIMINDAN İDMK İHRACININ BORÇLANMA NİTELİĞİNDE OLMAMASI 318
İçindekiler
SERMAYE YETERLİLİK, MUHASEBE STANDARTLARI VE ŞİRKETİN DEĞERİNE İLİŞKİN ORANLARI İYİLEŞTİRME BAKIMINDAN FAYDALIDIR 319
LİKİT VARLIK İHRACI SAĞLANIR 324
KREDİ RİSKİNİN DEVRİ SAĞLANIR . 325
FAİZ RİSKİNİN DEVRİ SAĞLANIR 326
İDMK İHRACI GELENEKSEL FİNANSMAN YÖNTEMLERİNE GÖRE DAHA AZ MALİYETLİ ve ALTERNATİF YÖNTEMLE FİNANSMAN SAĞLAR 328
GENEL OLARAK 328
ERKEN FON DÖNÜŞÜNE BAĞLI FINANSMAN MALIYETI AVANTAJLARI 328
ARACISIZ FINANSMANA BAĞLI MALIYET AVANTAJI 330
IDMK’NIN KAYNAK KURULUŞLARIN HAIZ OLDUĞUNDAN DAHA YÜKSEK KREDİ NOTUNA SAHIP OLMASININ SAĞLADIĞI FİNANSMAN MALIYETİ AVANTAJI 332
III. YATIRIMCILAR İÇİN CAZİP VE GÜVENİLİR MENKUL KIYMET ARZI SAĞLANIR . 332
İPOTEKLİ FİNANSMAN BORÇLULARI İÇİN UCUZ FON KAYNAĞI SAĞLANIR 335
GENEL BİR FAYDA OLARAK STANDARDİZASYON VE AÇIKLIK . 336
2. İDMK İHRACINI ZORLAŞTIRAN SEBEPLER . 338
GENEL OLARAK 338
SERMAYE PİYASASININ AZ GELİŞMİŞ NİTELİĞİNE BAĞLI NEDENLER 339
III. KAYNAK KURULUŞLAR ve ÖZELLİKLE BANKALARIN İSTEKSİZLİĞİ . 340
TOKİ İLE İLİŞKİLİ SEBEPLER 340
TOKİ’NİN UYGULAMADAKİ FAALİYET ŞEKLİ ve KAMUSAL DESTEKLİ KURULUŞLARIN OLMAYIŞI . 340
İçindekiler
TOKİ’NİN FON KURUCUSU OLARAK TANIMLANMAMIŞ OLMASI 343
TRUST İLİŞKİSİNİN KANUN İLE DÜZENLEMESİ GEREKLİLİĞİ . 344
KONUT FİNANSMANI ALACAĞI KAVRAMI İLE İDMK İHRACI ARASINDA KANUNİ İLİŞKİ KURULMAMASI 345
VII. SERMAYE YETERLİLİK ve ZORUNLU KARŞILIK DÜZENLEMELERİNİN İDMK İHRACINI TEŞVİK ETMEMESİ 345
VIII. TÜRK MORTGAGE SİSTEMİNİN FİİLEN UYGULANMASI VE SÜRDÜRÜLEBİLİR İDMK İHRACI İÇİN VARLIĞI ŞART OLAN KAMUSAL DESTEKLİ KURULUŞLARIN OLMAYIŞI . 346
FAİZ ORANLARI 347
SONUÇ.349
