Deniz İş Sözleşmesi
DENİZ İŞ SÖZLEŞMESİ
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Nusret BEDÜK
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL BİLGİLER
§ 1. DENİZ İŞ SÖZLEŞMESİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
I. GEMİ ADAMI (İŞÇİ)
A) GENEL OLARAK
B) GEMİ ADAMLARI (Seafarers)
1. Kaptan
2. Gemi Zabitleri
3. Tayfa
4. Diğer Yardımcılar
C) GEMİ ADAMI OLABİLME KOŞULLARI
D) YABANCI GEMİ ADAMLARI
II. İŞVEREN
III. İŞVEREN VEKİLİ
IV. İŞYERİ (GEMİ)
A) GENEL OLARAK
B) DENİZ İŞ KANUNU KAPSAMINDAKİ GEMİ
C) GEMİNİN BAĞLAMA LİMANI
§ 2. DENİZ İŞ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ KAYNAKLARI
I. ULUSAL KAYNAKLAR
A) Anayasa
B) Kanunlar
1. Deniz İş Kanunu
2. İş Kanunu
3. Türk Ticaret Kanunu
4. Türk Borçlar Kanunu
5. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu
6. İşçi Sağlığı ve Güvenliği Kanunu - Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
7. Kabotaj Kanunu
8. Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu
9. Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun
C) Tüzük, Yönetmelik Ve Diğer Kaynaklar
II. ULUSLARARASI KAYNAKLAR
A. ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (ILO) DÜZENLEMELERİ
1. Deniz İş Hukukuna İlişkin ILO Sözleşme ve Tavsiye Kararları
2.. Denizcilik Çalışma Sözleşmesi (Maritime Labour Convention - MLC-2006)
a) Sözleşmenin Amacı
b) Sözleşmenin Yapısı ve İçeriği
aa) Genel Olarak
bb) Sözleşmenin Yapısı
cc) Sözleşmenin İçeriği
c) Sözleşmenin Uygulama Alanı
d) Sözleşmenin Sağladığı Avantajlar
aa) Devletler Bakımından
bb) Gemi Sahipleri Bakımından
cc) Gemi Adamları Bakımından
e) MLC-2006’nın Diğer ILO Sözleşmeleri Üzerindeki Etkisi
f) Sözleşmenin Yürürlüğü
B)ULUSLARARASI DENİZ ÖRGÜTÜ (IMO) DÜZENLEMELERİ
1. Genel Olarak
2. Uluslararası Denizde Can Güvenliği Sözleşmesi ( SOLAS- Safety of Life At Sea )
a) Genel Olarak
b) Uluslararası Güvenlik Yönetimi Kodu (ISM Kodu-International Safety Management Code)
c) Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu (ISPS Kodu – International Ship and Port Facility Security Code)
3. Gemilerden Kaynaklanan Deniz Kirliliğinin Önlenmesi Hakkında Uluslararası Sözleşme (MARPOL - Marine Pollution)
4.. Gemi Adamlarının Eğitimi, Sertifikalandırılması ve Vardiya Tutma Esasları İle İlgili Uluslararası Sözleşme (STCW - Standards of Training, Certification and Watchkeeping Convention)
§ 3. GEMİ ADAMLARI İLE İLGİLİ TEŞKİLAT
İKİNCİ BÖLÜM
DENİZ İŞ SÖZLEŞMESİ YAPILMASI, TARAFLARIN BORÇLARI, İŞİN DÜZENLENMESİ, SÖZLEŞMEDEN DOĞAN HAKLARIN KORUNMASI
§ 4. İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI
I. SÖZLEŞME YAPILABİLMESİ İÇİN ARANAN EHLİYET
A) SÖZLEŞME EHLİYETİ
B) ÇALIŞMA YETERLİLİĞİ
II. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ VE SÖZLEŞMEDE YER ALMASI GEREKEN HUSUSLAR
A) SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ
B) SÖZLEŞMEDE YER ALMASI GEREKEN HUSUSLAR
III. SÖZLEŞME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜ VE SINIRLARI
A) SÖZLEŞME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜ
B)SÖZLEŞME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLANDIRILMASI
1. Genel Olarak
2. Sözleşme Yapma Koşulları ve Sınırları (Yasakları)
a) Yaş Durumu
b) Eğitim Durumu
c) Sağlık Durumu
d) Yabancılık Durumu
3. Sözleşme Yapma Zorunluluğu
IV. SÖZLEŞME TÜRLERİ
A) BELİRLİ SÜRELİ – BELİRSİZ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ
1. Belirli Süreli İş Sözleşmesi
a) Genel Olarak
b) Belirli Sefer İçin Yapılan İş Sözleşmesi
2. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi
B) DENEME SÜRELİİŞ SÖZLEŞMESİ
C) ALT İŞVEREN, GEMİ KİRALAMA ve GEÇİCİ (ÖDÜNÇ) İŞ İLİŞKİSİ
1. Alt İşveren İlişkisi
2. Gemi Kiralama İlişkisi
3. Geçici (Ödünç) İşİlişkisi
§ 5. TARAFLARIN BORÇLARI
I. GENEL OLARAK
II. İŞVERENİN BORÇLARI
A) ÜCRET ÖDEME BORCU
1. Genel Olarak Deniz İş Hukukunda Ücret
2. Ücretin Ödenmesi
3. Ücretin Ödenmemesi
4. Gemi Adamının Ücret Güvencesi
a) Genel Olarak
b) Gemi Alacaklısı Hakkı
B) İKAMET YERİ VE İAŞE SAĞLAMA BORCU
1. Genel Olarak
2. İkamet Yeri Sağlama Borcu
3. İaşe Sağlama Borcu
C) EŞİT İŞLEM YAPMA BORCU
D) GÖZETME (KORUMA) BORCU
1. Genel Olarak
2. Gemi Adamının Sağlık ve Güvenliğini Koruma
3.. Gemi Adamının Yurda İadesini (Ülkesine Geri Dönmesini) Sağlama
III. GEMİADAMININ BORÇLARI
A) İŞ GÖRME BORCU
B) ÖZEN BORCU
C) DÜZENLEMELERE VE TALİMATA UYMA BORCU
D) SADAKAT BORCU
§ 6. İŞİN DÜZENLENMESİ
I. GENEL OLARAK
II. ÇALIŞMA SÜRELERİ
A) NORMAL ÇALIŞMA
1. Genel Olarak
2. İş Süresine Bağlı Olmayan Çalışmalar
B) FAZLA ÇALIŞMA
1. Genel Olarak
2. Fazla Çalışma Sayılmayan Haller
3. Fazla Çalışmaların Belgelenmesi
4. Fazla Çalışma Ücreti
III. DİNLENME SÜRELERİ
A) ARA DİNLENMESİ
B) HAFTA TATİLİ
C) ULUSAL BAYRAM ve GENEL TATİLLER
D) TATİLLERE İLİŞKİN ORTAK ESASLAR
E) YILLIK ÜCRETLİİZİN
1. Genel Olarak
2. Yıllık Ücretli İzin Hakkından Yararlanma Koşulları
3. Yıllık Ücretli İzin Süreleri
4. Yıllık Ücretli İznin Kullanılması
5. Yıllık İzin Ücreti
§ 7. GEMİ ADAMININ SÖZLEŞMEDEN DOĞAN HAKLARININ KORUNMASI
I. GENEL OLARAK
II. İDARİ YOLLA KORUNMASI
A) GENEL OLARAK
B) İDARİ DENETİM
1. Ulusal Denetim
2. ILO MLC-2006 İle Sağlanan Denetim
III. YARGISAL YOLLA KORUNMASI
A) GENEL OLARAK
B) GÖREVLİ ve YETKİLİ MAHKEME
1. Görevli Mahkeme
2. Yetkili Mahkeme
C) DAVADA TARAF
D) YARGILAMA ve USULÜ
E) İSPAT VE DELİLLER
IV. CEZAİ YAPTIRIMLAR
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DENİZ İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ ve HUKUKİ SONUÇLARI
§ 8. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ
I. SÖZLEŞMENİN FESİH DIŞINDAKİ NEDENLERLE SONA ERMESİ
A) SÖZLEŞME SÜRESİNİN DOLMASI VEYA SEFERİN SONA ERMESİ
B) GEMİ ADAMININ VEYA İŞVERENİN ÖLMESİ
C) GEMİNİN KAYBA UĞRAMASI, TERK EDİLMESİ, SAVAŞ GANİMETİ İLAN EDİLMESİ VEYA TÜRK BAYRAĞINDAN AYRILMASI
D) TARAFLARIN ANLAŞMASI (İKALE)
E) SÖZLEŞMENİN GEÇERSİZLİĞİ VE İPTALİ
F) İŞYERİ (GEMİ) DEVRİNİN İŞ SÖZLEŞMESİNE ETKİSİ
II. SÖZLEŞMENİN FESİH İLE SONA ERMESİ
A) GENEL OLARAK
B) SÖZLEŞMENİN BİLDİRİMLİ FESHİ
1. Fesih Bildirimi ve Bildirim Süreleri
a) Fesih Bildirimi
b) Bildirim Süreleri
2. Bildirimli Feshin Hukuki Sonuçları
a) Genel Olarak
b) Bildirim Sürelerine Uyulmadan Yapılan Fesih (Usulsüz Fesih)
aa) Genel Olarak
bb) İhbar Tazminatı
c) Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması
aa) Genel Olarak
bb) Fesih Hakkının Kötüye Kullanılmasının Yaptırımı
C) SÖZLEŞMENİN BİLDİRİMSİZ FESHİ
1. Genel Olarak
2. Gemi Adamı Bakımından Haklı Nedenler
a) Ücretin Kanun Hükümleri veya İş Sözleşmesi Gereğince Ödenmemesi
b). İşveren veya İşveren Vekilinin Gemi Adamına Karşı, Kanuna, İş Sözleşmelerine veya Sair İş Şartlarına Aykırı Hareket Etmesi
c) İşveren veya İşveren Vekilinin Gemi Adamına Karşı Denizcilik Kural ve Teamüllerine veya Ahlak ve Adaba Aykırı Hareket Etmesi
3. İşveren (Gemi Sahibi veya İşleteni) Bakımından Haklı Nedenler
a). Gemi Adamının Herhangi Bir Limanda Geminin Hareketinden Önce Gemiye Dönerek Hizmete Girmemesi veya Gemiye Hiç Dönmemesi
b) Gemi Adamının Gemide Hizmet Görmesinin Tutukluluk, Hapisveya Gemide Çalışmaktan Menolunması Gibi Sebeplerle İmkânsız Bir Hal Alması
c) Gemi Adamının İşveren veya İşveren Vekiline Karşı, Kanuna, İş Sözleşmelerine Sair İş ve Çalışma Şartlarına Aykırı Hareket Etmesi
d) Gemi Adamının İşveren veya İşveren Vekiline Karşı Denizcilik Kural ve Teamüllerine veya Ahlak ve Adaba Aykırı Hareket Etmesi
4. Sözleşmenin Her İki Tarafı İçin Ortak Haklı Nedenler
5. Fesih Hakkının Kullanılması
§ 9. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI
I. GENEL OLARAK
II. KIDEM TAZMİNATI
A) GENEL OLARAK
B) KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMA KOŞULLARI
1. Deniz İş Kanunu Kapsamına Giren Bir Gemide İş Sözleşmesi İle Çalışıyor Olma
2. Asgari Kıdeme Sahip Olma
3. Sözleşmenin Deniz İş Kanunu’nda Belirtilen Hallerden Biri Nedeniyle Sona Erme
a) Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Sona Erme Halleri
aa) Sözleşmenin Kanunun 14. Maddesinin 1. Bendinde Gösterilen Sebepler Dışında İşveren Tarafından Feshedilmesi
bb)Sözleşmenin Kanunun 14. Maddesinin 2. Bendi Uyarınca Gemi Adamı Tarafından Feshedilmesi
cc) Sözleşmenin Kanunun 14. Maddesinin 3. Bendinde Gösterilen Sebeplerden Dolayı İşveren, İşveren Vekili veya Gemi Adamı Tarafından Feshedilmesi
dd)Sözleşmenin Muvazzaf Askerlik Hizmeti Dolayısıyla Gemi Adamı Tarafından Feshedilmesi
