İdarenin Yasama Tarafından Denetlenmesi

İDARENİN YASAMA TARAFINDAN DENETLENMESİ



Melikşah YASİN



Ön Bölüm

Genel Olarak İdarenin

Denetlenmesi

I. İdarenin Denetlenmesi ..3

1. İdare Ve Denetim Kavramları ..3

A. İdare ...3

B. Denetim ....4

2. Hukuk Devleti Ve İdarenin

Denetlenmesi ..5

3. İdarenin Denetlenmesinin

Uluslararası Boyutu .7

Iı. İdarenin Denetlenmesi Yolları 12

1. İdari Denetim 12

A. Hiyerarşi . 13

B. İdari Vesayet .... 14

C. Devlet Denetleme Kurulu .. 15





İçindekiler

D. Mali Denetim .. 16

2. Baskı Grupları Ve Kamuoyu Denetimi ... 17

3. Yargı Denetimi ... 20

4. Bağımsız İdari Otoriteler Eliyle

İdarenin Denetlenmesi .. 22



Birinci Bölüm

Yasama Denetimi

I. Yasama Denetiminin Gelişimi ... 25

1. İngiltere’de ... 25

2. Türk Parlamento Tarihinde 27

A. Osmanlı Dönemi . 27

A. 1.Meşrutiyet Dönemi . 27

B. 2.Meşrutiyet Dönemi . 29

B. Meclis Hükümeti (1921 Anayasası) Dönemi . 30

C. 1924 Anayasası Dönemi 32

D. Tek Parti Döneminde “Parti Müfettişliği”

Kurumu . 32

E. 1961 Anayasası Dönemi 34

Iı. Yasama Denetiminin Kapsamı Ve

Niteliği ... 35

1. Yasama Ve Yürütme İlişkileri

Açısından Yasama Denetimi .... 36

A. Parlamenter Rejimde .... 37

B. Başkanlık Rejiminde 38

2. Yasama Denetiminin Kapsamı 39

3. Yasama Denetiminin Niteliği 41

4. Yasama Denetiminin Yaptırımı 42

5. Yasama Denetiminin Yapıldığı Yer . 44



İkinci Bölüm

Meclisin Doğrudan Denetim

Yolları

I. Soru .. 45

1. Tanımı Ve Kapsamı . 45

2. Şekil Koşulları . 46

3. Konusu . 47

4. Soru Önergesinin Görüşülme Usulü ... 50

A. Sözlü Sorular ... 50

B. Yazılı Sorular .. 51

5. Başkanlıktan Sorular 53

Iı. Gensoru ... 54

1. Tanım .. 54

2. Gensoru Önergesinin Konusu Ve

Koşulları .... 55

A. Konusu ... 55

B. Koşulları . 59

3. Gensoru Önergesinin Görüşülme

Usulü .. 59

4. Gensorunun Sorudan Farkı .. 61

Iıı. Genel Görüşme .... 62

1. Tanımı Ve Konusu . 62

2. Niteliği 63

3. Koşulları .... 64

4. Görüşülme Usulü 65

Iv. Meclis Araştırması .... 66

1. Tanım .. 66

2. Meclis Araştırması Türleri ... 67

A. Yasama Araştırması .. 67

B. Seçim Araştırması .... 69

C. Siyasi Araştırma ... 70

A. Tanımı Ve Konusu 70

B. Koşulları .. 71

C. Meclis Araştırma Komisyonu . 71

Aa. Meclis Araştırma Komisyonunun Niteliği.... 71

Bb. Komisyonun Kuruluşu . 72

Cc. Komisyonun Çalışma Yeri 72

Dd. Komisyonun Çalışma Süresi .... 72

Ee. Komisyonun Yetkileri ... 73

Ff. Meclis Araştırmasının Sonucu .... 75

V. Meclis Soruşturması .... 77

1. Tanımı Ve Niteliği 77

A. Tanımı .... 77

B. Niteliği .... 77

2. Kapsamı 79

3. Koşulları .... 82

4. Önergenin Görüşülme Usulü . 83

5. Meclis Soruşturması Komisyonu ... 84

A. Komisyonun Kuruluşu . 84

B. Komisyonun Çalışma Usulü Ve Süresi .... 85

C. Komisyonun Yetkileri .. 86

D. Komisyon Çalışmalarının Sonuçlandırılması . 87

6. Yüce Divan ... 89

A. Tanımı Ve Niteliği 89

B. Yüce Divan Kararları .... 91



Üçüncü Bölüm

Yasamanın Diğer Denetim Yolları

I. Meclisin Denetim Fonksiyonu Da

İçeren Faaliyetleri ... 93

1. Meclis Komisyonları .... 94

2. Yasaların Yapılma Süreci .... 96

3. Kanun Hükmünde Kararnamelerin

Denetlenmesi 97

4. Mali İşlev ...100

5. Güvenoyu Ve Güven İstemi ....103

Iı. Denetim Amaçlı Meclis Komisyonları ..105

1. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu ....105

A. Komisyonun Kuruluşu .106

B. Komisyonun Görev Ve Yetkileri 107

A. Görevleri 107

B. Yetkileri ..109

C. Komisyonun Çalışma Usulü .109

D. Komisyona Yapılan Bireysel Başvurular ...110

E. Komisyon Faaliyetlerinin Denetim Etkisi Ve

Sorunlar 113

2. Dilekçe Komisyonu .113

A. Dilekçe Hakkının Gelişimi ....114

B. Dilekçe Hakkının Niteliği Ve Diğer Denetim

Yollarından Farkı ...116

C. Komisyona Başvuru Koşulları ...117

D. Dilekçe Komisyonunun Kuruluşu Ve Çalışma

Usulü 119

3. Kit Komisyonu .120

A. Denetimin Amacı Ve Kapsamı ...120

B. Komisyonun Kuruluşu .122

C. Komisyonun Çalışma Usulü Ve Yetkileri ...123

D. Komisyon Çalışmalarının Sonucu .125

A. İbra Kararı ..125

B. Şartlı İbra Kararı .126

C. İbra Etmeme Kararı ..126

D. Genel Görüşmeye Sunma Kararları ..127

E. Raporun Tbmm’de Görüşülmesi .127

4. Tbmm Hesaplarını İnceleme

Komisyonu 128

A. Meclis İdaresinin Denetlenmesi 128

B. Hik’nun Kuruluşu Ve Çalışmaları .130

C. Komisyonun Görevleri 130

A. Harcamaların Denetlenmesi .130

B. Eşya Ve Demirbaşların Denetlenmesi ... 131

Iıı. Meclis Adına Denetim Yapan Organlar ...131

1. Sayıştay ...131

A. Tanımı Ve Niteliği ...131

B. Sayıştay’ın Görevleri ..133

C. Sayıştay Ve Parlamento 136

2. Ombudsman .137

A. Ombudsman Kavramı Ve Ortaya Çıkışı ....139

B. İngiliz Ombudsmanı : Parlamento Komiseri 140

A. Kişisel Statüsü 141

B. Görevi Ve Yetkileri 142

C. Çalışma Usulü 144

Aa. Başvuru Koşulları ...144

Bb. Başvuruları İncelemesi .... 145

C. Parlamento Komiserinin Faaliyetlerinin Denetim

Etkisi 147

D. Türkiye İçin Ombudsman: Kamu Denetçiliği

Kurumu 148

Sonuç 155