Sermaye Piyasası Hukukunda Portföy Yönetim Şirketlerinin Faaliyetleri Kapsamında Portföy Yönetimi ve Sorumluluk Çerçevesi

Meltem KARATEPE KAYA

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  5

ÖZET . 7

İÇİNDEKİLER 9

KISALTMALAR . 15

GİRİŞ .19

BİRİNCİ BÖLÜM

PORTFÖY YÖNETİMİ

PORTFÖY YÖNETİMİNİN HUKUKİ ÇERÇEVESİ 25

Genel Açıklamalar. 25

Bireysel Portföy Yönetimi ve Kolektif Portföy Yönetimi Ayrımı 27

Portföy Yönetim Sözleşmeleri 31

Portföy Yönetim Sözleşmesi Kavramı ve Tanımı . 31

Portföy Yönetim Sözleşmesinin Konusu 33

Bireysel Portföy Yönetimi Sözleşmesinin Konusu 33

Kolektif Portföy Yönetimi Sözleşmesinin Konusu 35

Portföy Yönetim Sözleşmesinin Tarafları. 38

Bireysel Portföy Yönetimi Sözleşmesinin Taraflar . 38

Kolektif Portföy Yönetimi Sözleşmesinin Tarafları. 40

Portföy Yönetim Sözleşmesinin Hukuki Niteliğinin Belirlenmesi. 43

Değerlendirmemiz. 50

Bireysel Portföy Yönetim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği . 56

Kolektif Portföy Yönetimi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği. 58

PORTFÖY YÖNETİMİNİN DÜZENLENDİĞİ MEVZUAT . 67

Sermaye Piyasası Kanunu’nda Portföy Yönetim Şirketlerine İlişkin

Hükümler  68

Sermaye Piyasası Hukukunda Tebliğler 72

III-55.1 Portföy Yönetim Şirketleri ve Bu Şirketlerin Faaliyetlerine

İlişkin Esaslar Tebliği  73

III-37.1 sayılı Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere

İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ . 75

10 İçindekiler

III-52.1 sayılı Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği .77

III-56.1 sayılı Portföy Saklama Hizmetine ve Bu Hizmette

Bulunacak Kuruluşlara İlişkin Esaslar Tebliği 80

İKİNCİ BÖLÜM

PORTFÖY YÖNETİMİNİN YABANCI HUKUKTAKİ GÖRÜNÜMÜ VE

TÜRK HUKUKUNA YANSIMALARI

AVRUPA BİRLİĞİ (AB) HUKUKU 83

Alternatif Yatırım Fonu Yöneticileri Direktifi .85

Tarihsel Gelişimi .85

Alternatif Yatırım Fonu Yöneticileri Direktifi Tanımı ve Kapsamı .89

Avrupa Birliği’nin Alternatif Yatırım Fonu Yöneticileri Direktifi

Değişiklikleri .93

Alternatif Yatırım Fonu Yöneticileri Direktifi II (AIFMD II)93

AIFMD II’nin Gerekçesi ve Temel Amaçları.93

AIFMD II’nin Getirdiği Temel Yenilikler 94

MiCA’da Portföy Yönetime Yer Alan İlişkin Düzenlemeler 97

UCITS Direktifi .99

MiFID II Direktifi 104

AB ve Türk Hukuku Arasındaki İlişki.107

Türkiye'nin Üçüncü Ülke Statüsü .108

Türkiye Merkezli Bir Portföy Yatırım Şirketinin AB'deki Durumu.109

Türkiye'den Yatırımcıların AB Fonlarına Yatırım Yapmaları110

Kolektif Portföy Yönetiminin AB Hukuku ve Türk Hukuku’nda

Kıyaslanması.111

ALMANYA’DA PORTFÖY YÖNETİMİ118

III. İNGİLTERE’DE PORTFÖY YÖNETİMİ121

Genel Açıklamalar121

İngiliz Hukukunda Portföy Yönetimine İlişkin Düzenlemeler 123

İSVİÇRE’DE PORTFÖY YÖNETİMİ 130

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİNİN HUKUKİ YAPISI

PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİNİN KURULUŞU 133

Anonim Şirket Olarak Yapılanma.133

Genel Açıklamalar 133

İçindekiler 11

Portföy Yönetim Şirketlerinin Anonim Şirket Olarak

Yapılanmasının Gerekçe ve Sonuçları 134

Portföy Yönetim Şirketinin Yapısal Özellikleri. 143

Kayıtlı Sermaye Sistemi . 143

Payların Nama Yazılı Olması 147

Esas Sözleşmenin Hukuka Uygunluğu . 150

Portföy Yönetim Şirketi Kurucularında Aranan Şartlar . 152

Kuruluş İşlemleri . 153

Genel Olarak 153

Kuruluş İşlemlerinin Aşamaları 154

Denetim ve İnceleme Süreci 155

İzin ve Tescil Aşaması 156

PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİ İÇİN TİCARET UNVANI VE İŞLETME ADININ

ÖZELLİKLERİ. 156

III. PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİNDE YÖNETİM KURULU. 158

Yönetim Kurulunun Yapısı 158

Portföy Yönetim Şirketlerinde Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri. 163

Portföy Yönetim Şirketlerine Özgü Düzenlemeler 164

Kolektif Portföy Yönetiminde Fonların Temsili ve İlzam Yetkisi 164

Çıkar Çatışmalarının Önlenmesi 166

Portföy Yönetim Şirketlerinde Kurumsal Yükümlülükler ve

Yönetim Kurulunun Gözetim Rolü. 169

Portföy Yönetim Şirketlerinde Yönetim Kurulunun Görevi Olarak

İç Kontrol, Risk Yönetimi ve Gözetim Rolü  171

Genel Açıklamalar 171

İç Kontrol Sisteminin Kuruluşu ve Yönetim Kurulu

Sorumluluğu  171

Risk Yönetim Sisteminin Yapılandırılması 172

Teftiş Biriminin Bağımsızlığı ve Denetim Fonksiyonu 173

Entegrasyonun Yönetim Kurulu Gözetim Rolüne Katkısı. 174

PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİ YÖNETİM KURULUNDA YETKİ DEVRİ 175

PORTFÖY YÖNETİCİLERİNİN YETKİ DEVRİNDEKİ KONUMU . 180

SERMAYE PİYASASI KURULU’NUN SORUMLU YÖNETİM İLKELERİ REHBERİ

VE PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİ ÜZERİNDEKİ HUKUKİ ETKİLERİ. 182

Rehberin hukuki dayanağı ve kapsamı . 182

Kurumsal haklar ve ESG entegrasyonu . 184

Uluslararası Düzenlemeler ile Uyum 185

12 İçindekiler

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

PORTFÖY YÖNETİMİNİN TÜRLERİ: KOLEKTİF VE

BİREYSEL PORTFÖY YÖNETİMİ

PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PİYASALARDAKİ ROLÜ189

Portföy Yönetim Şirketlerinin Kolektif Yatırım Kuruluşlarını Yönetmesi .190

Bireysel Emeklilik Yatırım Fonlarına İlişkin Portföy Yönetim

Şirketlerinin Faaliyetleri.191

Sınırlı Faaliyetli Şirketlere İlişkin Portföy Yönetim Şirketlerinin Etkinliği.194

Yan Hizmetler ve Ek Faaliyetler .195

Faaliyet İzni ve Yükümlülükler.196

KOLEKTİF PORTFÖY YÖNETİMİ.197

Kolektif Yatırım Kuruluşlarında Portföy Yönetimi197

Kolektif Yatırım Kuruluşları.197

Kolektif Yatırım Ortaklıkları ve Yatırım Fonlarından Farkları199

Yatırım Fonları .202

Yatırım Fonlarının Kuruluşu202

Portföy Yönetim Şirketlerinin Yatırım Fonları Üzerindeki Rolünün

Tarihsel Gelişimi .204

Yatırım Fonlarının Yönetimi ve İşlemin Hukuki Niteliği 206

Tüzel Kişilikten Yoksunluk.207

İnançlı Mülkiyet İlişkisi209

Katılımcı Haklarının Korunması 210

Katılım Payı ve Portföy Yapısı .211

Katılma Paylarının Kaydileştirilmesi .212

Yatırım Fonlarının Türleri .213

Portföy Saklama Hizmetleri.216

Sermaye Piyasası Kurulu’nun Kolektif Portföy Yönetimindeki

Düzenleme Ve Denetleme Yetkisi .218

III. BİREYSEL PORTFÖY YÖNETİMİ .220

Portföy Yönetim Şirketlerinin Bireysel Portföy Yönetimi Faaliyeti220

Bireysel Portföy Yönetiminde Portföy Yöneticisinin Konumu .224

Bireysel Portföy Yönetiminde Güncel Tartışma Alanları .226

Yabancı Yatırımcılara Bireysel Portföy Yönetim Hizmetlerinin

Sunulması.226

Portföy Yönetiminde Yapay Zekâ (Robo-Danışman) Kullanımı ve

Bundan Doğan Sorumluluklar 228

İçindekiler 13

Robo-Danışmanların Bireysel Portföy Yönetimindeki Rolü . 229

Robo-Danışman Kullanımından Doğan Hukuki ve Etik

Sorumluluklar  231

(1) Veri Gizliliği ve Güvenliği  231

(2) Verilerin Şeffaflığı. 234

(3) Yatırımcılara Eğitim Verilmesinin Gerekliliği  235

(4) Risk Yönetiminin Gerçekleştirilmesi . 235

Robo-Danışmanların Kullanımı Hususunda MiFID II

Kapsamındaki AB Hukuku Düzenlemeleri 236

Türk Hukukunda Portföy Yönetim Şirketinin Robo-Danışman

Kullanımından Kaynaklı Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu. 239

BEŞİNCİ BÖLÜM

PORTFÖY YÖNETİMİNDE HUKUKİ SORUMLULUĞUN VE

SORUMLULARIN TESPİTİ

PORTFÖY YÖNETİMİNDE HUKUKİ SORUMLULUK . 241

PORTFÖY YÖNETİMİNDE SORUMLULUĞUNUN KAYNAĞI VE SORUMLULUK

TÜRLERİ. 242

Portföy Yönetim Şirketlerinin Hukuki Sorumluluğu 246

Portföy Yönetim Şirketlerinin Bireysel Portföy Yöneticiliğinde

Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu. 247

Kusurun Niteliği ve Faili . 249

Zarar Kavramı 254

Uygun İlliyet Bağı . 255

Tazminatın Kapsamı. 258

Portföy Yönetim Şirketinin Kolektif Portföy Yönetiminden

Kaynaklı Sorumluluğu 259

Kusurun Niteliği ve Faili . 261

Zarar ve Uygun İlliyet Bağı . 263

Portföy Yönetim Şirketlerinin İdari Yönüyle Yönetim ve Gözetim

Sorumluluğu  264

Portföy Yönetim Şirketlerinin Cezai Sorumluluğu . 266

Portföy Yöneticisinin Hukuki Sorumluluğu . 270

Portföy Yöneticisinin Portföy Yönetim Şirketi ile Olan Hukuki

İlişkisi . 270

Bireysel ve Kolektif Portföy Yönetiminde Portföy Yöneticisinin

Hukuki Sorumluluğu  276

14 İçindekiler

Haksız Fiilden Kaynaklanan Sorumluluk .283

Bireysel ve Kolektif Portföy Yöneticiliğinde Rücu İlişkisi 286

Zamanaşımı 288

PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETİ YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ

SORUMLULUĞU.289

Portföy Saklayıcısının Hukuki Sorumluluğu .293

III. PORTFÖY YÖNETİMİNDE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ295

Görevli Mahkemenin Tespiti .295

Portföy Yönetiminden Kaynaklı Uyuşmazlıklarda Alternatif Çözüm

Yöntemleri.298

SONUÇ.303

KAYNAKÇA.307