Dr. Ogün Erşan AYDINLI
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR CETVELİ 15
GİRİŞ .19
BİRİNCİ BÖLÜM
KOLEKTİF HUKUKİ HİMAYE VE TOPLULUK DAVASI
KOLEKTİF HUKUKİ HİMAYE KAVRAMI .21
KOLEKTİF HUKUKİ HİMAYENİN TARİHÇESİ 28
Roma Hukuku . 28
Anglo-Amerikan Hukuk Düzenleri. 30
Kıta Avrupası Hukuk Düzenleri . 33
III. KOLEKTİF HUKUKİ HİMAYENİN AMACI39
Kitlesel Haksız Fiiller . 40
Değeri Az Olan Davalar . 41
MODERN HUKUK DÜZENLERİNDE KOLEKTİF HUKUKİ HİMAYE ARAÇLARI 43
Kolektif Hukuki Himaye Araçlarının Sınıflandırılması 43
Davaya Katılma ya da Davadan Hariç Tutulma Seçeneğine Göre Sınıflandırma 43
Araçların Niteliğine Göre Sınıflandırma. 44
Kolektif Hukuki Himaye Modelleri 47
Deneme Davası Modeli (Test Case Model) . 47
Anglo-Amerikan Hukuk Düzenleri 48
Amerika Birleşik Devletleri . 48
İngiltere 51
Kıta Avrupası Hukuku ve Almanya Örneği . 52
Grup Davası Modeli (Group Action Model). 54
Temsilî Dava (Representative Action) ve İngiltere Örneği . 54
10 İçindekiler
Sınıf Davası (Class Action) 58
Temsilî Model (Representation Model) ve Fransa Örneği. 63
Fransa Örneği. 64
Halk Davası (Actio Popularis) ve Portekiz Örneği. 67
TÜRK HUKUKU VE TOPLULUK DAVASI 70
Özel Kanunlarda Yer Alan Düzenlemeler 71
6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 71
6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu 71
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu 73
Hukuk Muhakemeleri Kanunu 74
Terminoloji Sorunu . 76
Topluluk Davasına Getirilen Eleştiriler 78
Türk Hukukunda Topluluk Davasına İlişkin Çeşitli Hususlar 79
Türk Usul Hukukunda Topluluk Davasında Taraflar ve Dava Takip Yetkisi 80
Milletlerarası Özel Hukukta Taraflar 84
Milletlerarası Özel Hukukta Dava Takip Yetkisi 86
Milletlerarası Özel Hukukta Kolektif Menfaatin Tespiti . 87
Topluluk Davasında Hükmün Kesin Hüküm Etkisi . 87
Genel Olarak Kesin Hüküm Kavramı 88
Topluluk Davalarında Verilen Kararların Kesin Hüküm Etkisi. 89
DEĞERLENDİRME92
İKİNCİ BÖLÜM
TOPLULUK DAVASINDA
MİLLETLERLERASI YETKİNİN VE
UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ
TÜRK HUKUKUNDA MİLLETLERARASI YETKİNİN TESPİTİ96
Türk Hukukundaki Milletlerarası Yetki Kuralları . 96
Milletlerarası Yetki Kurallarının Tasnifi 97
Genel Yetki – Özel Yetki Kuralı Ayrımı 97
Kesin Yetki – Kesin Olmayan Yetki Kuralı Ayrımı 98
İçindekiler 11
Münhasır Milletlerarası Yetki Kuralı 98
Milletlerarası Yetki Kurallarının Özellikleri 99
Milletlerarası Yetki Kurallarının Ardında Yatan Mülahazalar. 100
TÜRK HUKUKUNDA UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ VE BAĞLAMA KURALLARININ
ARDINDA YATAN MÜLAHAZALAR .102
III. TOPLULUK DAVALARI VE MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUN KAPSAMI 103
TOPLULUK DAVALARINDA UYUŞMAZLIĞIN VASIFLANDIRILMASI 104
TOPLULUK DAVALARINDA TÜRK MAHKEMELERİNİN MİLLETLERARASI YETKİSİ VE
UYGULANACAK HUKUK 105
Haksız Fiillerden Doğan Topluluk Davaları 106
Milletlerarası Yetkinin Tespiti 106
Haksız Fiilin İşlendiği veya Zararın Meydana Geldiği yahut
Gelme İhtimalinin Bulunduğu Yer Mahkemesi 107
Zarar Görenin Yerleşim Yeri Mahkemesi . 109
Davalının Yerleşim Yeri Mahkemesi. 111
Uygulanacak Hukukun Tespiti . 112
Tüketici Sözleşmelerinden Doğan Topluluk Davaları 117
Milletlerarası Yetkinin Tespiti 118
Uygulanacak Hukukun Tespiti . 121
İmalatçının Sözleşme Dışı Sorumluluğundan Doğan Topluluk Davaları 124
Rekabet Hukukundan Doğan Topluluk Davaları . 126
Milletlerarası Yetkinin Tespiti 126
Uygulanacak Hukukun Tespiti . 127
İş Hukukundan Doğan Topluluk Davaları 129
Bireysel İş Sözleşmelerinden Doğan Topluluk Davaları . 130
Milletlerarası Yetkinin Tespiti 131
Uygulanacak Hukukun Tespiti 133
Toplu İş Hukukundan Doğan Topluluk Davaları. 134
Milletlerarası Yetkinin Tespiti 135
Uygulanacak Hukukun Tespiti 136
Topluluk Davalarında Yetkili Mahkemenin ve Uygulanacak Hukukun Seçimi Hususu . 138
Yetkili Mahkemenin Seçimi . 138
Türk Mahkemelerinin Yetkili Kılınması 138
Yabancı Devlet Mahkemelerinin Yetkili Kılınması 140
12 İçindekiler
Uygulanacak Hukukun Seçimi ve Tüzel Kişiliğin Hukuk Seçimi İmkânı 142
Topluluk Davalarında Zayıf Tarafın Korunması 145
Menfaat Sahipleri Tarafından Yapılan Yetki Sözleşmelerinin ve
Hukuk Seçiminin Topluluk Davasına Etkisi 147
TOPLULUK DAVALARINI KONU EDİNEN YABANCI MAHKEME KARARLARI . 148
Verein für Konsumenteninformation v Karl Heinz Henkel Kararı . 149
Verein für Konsumenteninformation v Amazon EU Sàrl Kararı 151
VII. DEĞERLENDİRME: YENİ BİR DÜZENLEME İHTİYACI 152
Milletlerarası Yetki Kurallarının Değerlendirilmesi . 152
Yeni Milletlerarası Yetki Kuralına İlişkin Öneri 154
İlgili Bağlama Kurallarına Genel Bakış ve Sorunların Tespiti . 157
Topluluk Davalarında Uygulanacak Hukukun Tespitine İlişkin Olası Çözümler ve
Bunların Değerlendirilmesi . 159
Topluluk Davalarına Özgü Bir İstisna Kuralı Önerisi 162
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KOLEKTİF MENFAATİN KORUNMASINA YÖNELİK VERİLEN
YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ
TÜRK HUKUKUNDA TANIMA VE TENFİZ SİSTEMİ. 164
TÜRK HUKUKUNDA TANIMA VE TENFİZİN ŞARTLARI. 166
Kararın Kesinleşmesi Şartı. 166
Kararın Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisine Girmeyen Bir Konuda Verilmiş
Olması Şartı 168
Kararın Kamu Düzenine Aykırılık Teşkil Etmemesi Şartı 170
Davalının Savunma Hakkına Riayet Edilmesi Şartı 173
III. TÜRK HUKUKUNDA TANIMA VE TENFİZ KARARLARININ HUKUKİ SONUÇLARI . 175
TÜRK HUKUKUNDA KABUL EDİLEN TANIMA – TENFİZ SİSTEMİNİN KOLEKTİF DAVA
TÜRLERİ BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. 176
Deneme Davalarında Verilen Kararların Tanınması ve Tenfizi 176
Grup Davalarında Verilen Kararların Tanınması ve Tenfizi . 178
Temsilî Davalarda Verilen Kararların Tanınması ve Tenfizi . 182
KOLEKTİF DAVALARDA VERİLEN KARARLARIN TANINMASI VE TENFİZİNDE
KARŞILAŞILABİLECEK ORTAK SORUNLAR. 183
Tanıma Tenfiz Talebi ve Hukuki Yararı Bulunan Kişi Kavramı 184
İçindekiler 13
Daha Önce Verilmiş Bir Hükmün Varlığı 185
Daha Önce Verilmiş Hükmün Konusunun, Taraflarının ve Sebebinin
Aynı Olması . 186
Farklı Olması 187
Cezalandırıcı Tazminat (Punitive Damages) 188
Genel Olarak Cezalandırıcı Tazminat. 189
Kolektif Davalarda Cezalandırıcı Tazminat 190
Cezalandırıcı Tazminat Kararlarının Tanınması ve Tenfizi 191
Sulh Anlaşmalarının Tanınması ve Tenfizi. 193
Kolektif Davalarda Sulh Anlaşmaları 194
Sulh Anlaşmalarının Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi 195
DEĞERLENDİRME197
SONUÇ.199
KAYNAKÇA.203
