Trafik Sigortası Kapsamında Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Önsöz 

Tablolar Listesi 

Kısaltmalar 

Giriş 

I. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NA GÖRE MOTORLU ARAÇ İŞLETENİNİN SORUMLULUĞU 

A. İşletenin Sorumluluğu ve Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 

1. Genel Olarak 

2. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 

a. Aracın İşletilmesinden Doğan Zararlardan Sorumluluk 

b. İşletilme Halinde Olmayan Aracın Sebep Olduğu Zarardan Sorumluluk 

c. Yardım Edenin Uğradığı Zarardan Sorumluluk 

3. Genel Hükümlere Tabi Tutulan Sorumlular 

B. İşletenin Sorumluluğunun Şartları 

1. Bir Kimsenin Ölmesi, Yaralanması veya Bir Malın Zarara Uğramış Olması 

2. Zararın bir Trafik Kazasından Doğmuş Olması 

3. Kaza ve Zarara Motorlu bir Aracın Sebep Olması 

a. Motorlu Araç Kavramı 

b. Motorlu Aracın Unsurları 

aa. Makine Gücüyle Hareket Unsuru 

bb. Karada Hareket Unsuru 

4. Trafik Kazası ile Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağı Bulunması 

5. Zarara Motorlu Aracın İşletilmesinin Sebep Olması 

a. Makine Tekniği (Mekanoteknik) Görüşü 

b. Aracı Trafiğe Çıkarma (Trafik Tekniği) Görüşü 

6. Motorlu Aracın İşleteninin Bulunması 

a. İşleten Kavramı 

aa. Tasarruf Edebilme Unsuru 

bb. Ekonomik Unsur 

b. İşletenin Belirlenmesine İlişkin Kriterler 

aa. Şekli Kriter 

bb. Maddi Kriter 

c. İşleten Çeşitleri 

aa. Gerçek İşleten 

aaa. Araç Sahibi 

bbb. Aracı Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Alan Kişi 

ccc. Aracın Uzun Süreli Kiracısı, Ariyet veya Rehin Alanı 

bb. Farazi İşleten 

aaa. Motorlu Araçla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanlar 

bbb. Yarış Düzenleyicileri 

ccc. Bir Motorlu Aracı Çalan veya Gasbeden Kimse 

ddd. Devlet ve Diğer Kamu Tüzel Kişileri 

d. Araç İşleteninin Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibi 

7. İşletenin Kurtuluş Kanıtı Getirememiş Olması 

a. Kazanın Mücbir Sebepten veya Zarar Görenin ya da Üçüncü Kişinin Ağır Kusurundan Meydana Gelmesi 

aa. Mücbir Sebep 

bb. Zarar Görenin Ağır Kusuru 

cc. Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru 

b. Kazanın Doğmasında İşletenin Kendisinin ya da Eylemlerinden Sorumlu Tutulduğu Kişilerin Kusurunun Bulunmaması ve Araçtaki Bir Bozukluğun Kazayı Etkilemiş Olması 

C. Zarar Verenlerin Birden Fazla Olması 

II. MOTORLU ARAÇ İŞLETENİNİN MALİ SORUMLULUK SİGORTASI YAPTIRMA ZORUNLULUĞU 

A. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası 

B. ZMSS Yaptırma Yükümlülüğünün İhlali ve Güvence Hesabı 

C. Zarar Görenin Sigortacıya Doğrudan Doğruya Talep ve Dava Hakkı 

1. Genel Olarak 

2. Yazılı Başvuru Zorunluluğu 

3. Yazılı Başvuruya Eklenmesi Gereken Belgeler 

4. Zorunlu Arabulucuğa İlişkin Değerlendirme 

5. Zamanaşımı 

D. Sigortacının Savunmalarını Zarar Görene Karşı İleri Sürememesi ve Başvuru (Rücu) Hakkı 

E. Sorumluluğu Kaldıran veya Azaltan Anlaşmaların İptal Edilebilirliği 

I. KARAYOLLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 

A. Zorunlu Sigorta Kavramı 

1. Sigorta Kavramı 

2. Zorunlu Sigortalar 

B. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Hukuki Niteliği ve Tabi Olduğu Hukuk Kuralları 

1. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Hukuki Niteliği 

2. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Tabi Olduğu Hukuk Kuralları 

a. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu 

b. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu 

c. 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu 

C. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Sözleşmesi, Tarafları ve Zarar Gören 

1. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Sözleşmesinin Tanımı 

2. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Sözleşmesinin Kurulması 

3. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Sözleşmesinin Tarafları 

a. Sigortacı 

b. Sigorta Ettiren 

aa. Genel Olarak 

bb. İşletenin Değişmesi ve Bu Değişikliğin Motorlu Araçlar Sorumluluk Sigortasına Etkisi 

4. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Zarar Gören 

II. KARAYOLLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK KAPSAMINDA SİGORTA ŞİRKETİNİN SORUMLULUĞU 

A. Sigorta Şirketinin Sorumluluğunun Şartları 

1. Sigorta Sözleşmesinin Varlığı 

2. Bir Zararın Meydana Gelmiş Olması 

3. Motorlu Aracın Karayolunda İşletilmesi Sebebiyle Zararın Meydana Gelmesi 

4. Zarar ile Motorlu Araç Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması 

B. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Kapsamı 

1. Genel Olarak 

2. Sorumluluğun Kazanın Meydana Geldiği Tarihteki Poliçe Limiti ile Sınırlı Olması 

3. Sorumluluk Kapsamına Giren Teminat Türleri 

a. Maddi Zararlar Teminatı 

b. Sağlık Gideri Teminatı 

c. Sakatlanma Teminatı 

d. Destekten Yoksun Kalma (Ölüm) Teminatı 

C. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Kapsamı Dışında Kalan Haller 

1. İşletilme Halinde Olmayan Motorlu Aracın Neden Olduğu Zararlar 

2. Hak Sahibinin Kendi Kusuruna Denk Gelen Tazminat Talepleri 

3. İlgililerin, Sigortalının Sorumluluk Riski Kapsamında Olmayan Tazminat Talepleri 

4. İşletenin Yakınlarının Mallarına Gelen Zararlar 

5. Destekten Yoksun Kalan Hak Sahibinin, Destek Şahsının Kusuruna Denk Gelen Tazminat Talepleri 

6. Motorlu Araçta Taşınan Eşyanın Uğrayacağı Zararlar 

7. Manevi Tazminat Talepleri 

8. Sigortalının Karayolları Trafik Kanunu Uyarınca Eylemlerinden Sorumlu Tutulduğu Kişilere Karşı Yöneltebileceği Talepler 

9. Çekilen Aracın Sebep Olduğu Zararlar 

10. Çalınan veya Gasbedilen Motorlu Aracın Neden Olduğu Zararlar 

11. Motorlu Bisikletlerin Sebep Olduğu Zararlar 

12. 12/4/1991 Tarihli ve 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununda Belirtilen Terör Eylemlerinde ve Bu Eylemlerden Doğan Sabotajda Kullanılan Araçların Neden Olduğu ve 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununa Göre Sigortalının Sorumlu Olmadığı Zararlar İle Aracın Terör Eylemlerinde Kullanıldığını ya da Kullanılacağını Bilerek Binen Kişilerin Zarara Uğramaları Nedeniyle İleri Sürecekleri Talepler, Terör ve Buna Bağlı Sabotaj Eylemlerinde Kullanan Kişilerin Talepleri 

13. Çevresel Zararlardan İleri Gelen Talepler 

14. Dolaylı Zararlar Nedeniyle Yöneltilebilecek Tazminat Talepleri 

15. İlgili Mevzuatla Genel Hükümlere Tabi Kılınan Talepler 

a. Genel Olarak 

b. Hatır İlişkisinin Sigorta Kapsamında Değerlendirilmesi 

16. 2918 sayılı KTK madde 104 ve 105’te Düzenlenen Sorumluluklar 

17. Cezai Kovuşturmadan Doğan Tüm Giderler ile İdari ve Adli Para Cezaları 

18. KZMSS Genel Şartları ve Ekleri ile Tanımlanan Teminat İçeriği Dışında Kalan Talepler 

19. Hasar Sebebiyle Trafikten Çekme veya Hurdaya Çıkarılma İşlemi Görmüş Araçların Değer Kaybı Tazminatı Talepleri 

D. Sigorta Şirketinin Sorumluluğunun Belirlenmesinde Genel Şartlar 

1. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının Tanımı 

a. Genel Olarak Sigorta Genel Şartları 

b. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları 

2. Sigorta Genel Şartlarının Kimin Tarafından Düzenleneceği Sorunu 

3. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının Zaman Bakımından Uygulanması 

4. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının Hukuki Niteliği 

5. Karayolları Trafik Kanunu’n 90. Maddesine İlişkin İnceleme 

a. KTK m. 90 Hükmünde Yapılan Değişikliklere İlişkin İnceleme 

b. KTK ile Genel Şartlara Atıf Yapılmasının Anayasaya Uygunluk Bakımından İncelenmesi 

aa. Anayasa Mahkemesi’nin 2019/40 E., 2020/40 K. sayılı Kararı ve 17/7/2020 tarihli kararı 

bb. Anayasa Mahkemesi’nin 2021/82 E., 2022/167 K. sayılı ve 29/12/2022 tarihli kararı 

I. GENEL OLARAK DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI 

A. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Düzenleniş Şekli 

B. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Konusu ve Amacı 

C. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Özellikleri 

1. Bağımsız Bir Tazminat Talebi Olması 

2. İstisnai Bir Tazminat Olması 

3. Yansıma Zararın Tazmin Olması 

4. Maddi Bir Tazminat Olması 

5. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Nafaka Borcu Olmaması 

6. Tazminatın Haczedilemez Olması 

7. Tazminatın Devri ve Mirasçılara İntikali 

a. Destekten Yoksun Kalma Tazminatın Devri 

b. Tazminatın Mirasçılara İntikali 

8. Tazminat Alacağının Takası 

D. Destek Kavramı ve Destek Olarak Kabul Edilen Değerler 

1. Destek Kavramı 

a. Genel Olarak 

b. Destek Çeşitleri 

aa. Gerçek Destek 

bb. Farazi Destek 

c. Destek Olarak Kabul Edilen Kişiler 

aa. Destek Olarak Eş 

bb. Destek Olarak Anne ve Baba 

cc. Destek Olarak Çocuklar 

çç. Destek Olarak Kardeşler 

dd. Destek Olarak Nişanlılar 

ee. Destek Olarak Birlikte Yaşayanlar 

ff. Diğer Destek Durumları 

2. Destek Olarak Kabul Edilen Değerler 

a. Desteğin Çalışarak Kazandığı Gelirden Yoksun Kalınması 

b. Desteğin Yardım ve Hizmetinden Yoksun Kalınması 

E. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Şartları 

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Genel Şartları 

a. Hukuka Aykırı Bir Fiil ile Desteğin Ölümü 

b. Hukuka Aykırı Fiilden Bir Zarar Doğması 

c. Hukuka Aykırı Fiil ile Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması 

d. Hukuka Aykırı Fiilin Kusurla İşlenmiş Olması 

2. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Özel Şartları 

a. Desteklik İlişkisinin Bulunması 

b. Bakmanın Karşılıksız ve İktisadi Olması 

c. Bakmanın Ahlaka Aykırı Amaç Taşımaması 

d. Desteğin Bakım Gücüne Sahip Olması 

e. Destekten Yoksun Kalan Kişinin Bakım İhtiyacının Bulunması 

II. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ BELİRLENMESİ 

A. Genel Olarak 

B. Destekten Yoksun Kalma Zararının Belirlenmesinde Göz Önünde Tutulacak Esaslar 

1. Zararın Miktarında Esas Alınacak Tarih 

2. Desteğin Geliri ve Sağladığı Diğer Gelir Değerlerinin Belirlenmesi 

2. Desteğin Gelirinin Netleştirilmesi 

3. Desteğe Ait Gelirin Paylaştırılması 

a. Genel Olarak 

b. Birden Fazla Destekten Yoksun Kalan Kişinin Bulunması 

aa. Sağ Kalan Eşe Ayrılacak Pay 

bb. Çocuklara Ayrılacak Pay 

cc. Anne ve Babaya Ayrılacak Pay 

çç. Diğer Destek Görenlere Ayrılacak Pay 

4. Destekten Yoksun Kalma Zararının Süresi 

a. Genel Olarak 

b. Desteğin Bakım Gücü Süresi 

aa. Destek Çeşitlerine Göre 

aaa. Gerçek Destek Bakımından 

bbb. Farazi Destek Bakımından 

bb. Desteğin Muhtemel Yaşam Süresinin Belirlenmesi 

cc. Desteklikte Dönemler 

aaa. Bilinen Dönem (İşlemiş Dönem) 

bbb. Bilinmeyen Dönem (İşleyecek Dönem) 

ccc. Aktif Dönem 

ddd. Pasif Dönem 

dd. Bilinmeyen Dönemin Hesaplanmasında Bugüne Kadar Kullanılan Yöntemler 

aaa. Ortalama Kazanç ve Sabit Rant Yöntemi 

bbb. Progresif Rant Hesabı Dönemi 

ccc. Genel Şartlar ile Tayin Edilen Teknik Faiz Oranları 

ddd. Değerlendirme 

c. Destekten Yoksun Kalan Kişilerin Bakım İhtiyacı Süresi 

aa. Sağ Kalan Eş 

bb. Çocuklar 

cc. Anne ve Baba 

çç. Kardeşler 

dd. Nişanlılar 

ee. Birlikte Yaşayanlar 

ff. Diğer Destek Görenler 

C. Destekten Yoksun Kalma Zararını Azaltan Haller 

1. Rücu Edilemeyen Sosyal Güvenlik Ödemeleri ile İfa Amacı Taşımayan Ödemelerin Zarardan ya da Tazminattan İndirilememesi 

a. Genel Olarak 

b. Hükmün Değerlendirilmesi 

2. Destekten Yoksun Kalma Zararın Belirlenmesinde Denkleştirme 

a. Denkleştirme Kavramı 

b. Denkleştirmeye Tabi Olan Menfaatler 

3. Ölüm Sebebiyle Elde Edilen Menfaatlerin Değerlendirilmesi 

a. Miras Menfaatleri 

aa. Öğretide İleri Sürülen Görüşler 

bb. Görüşlerin Değerlendirilmesi 

b. Mal Rejimi Tasfiyesinden Doğan Alacaklar 

c. Sigorta Ödemeleri 

aa. Sosyal Güvenlik Kurumu Ödemeleri 

bb. Özel Sigorta Ödemeleri 

aaa. Can Sigortaları 

bbb. Zarar Sigortaları 

d. Ceza Dosyası Kapsamında Yapılan Ödemelerin Değerlendirilmesi 

4. Destekten Yoksun Kalan Eşin Yeniden Evlenme İhtimali 

III. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ BELİRLENMESİ, TAZMİN BİÇİMİ 

A. Genel Olarak 

B. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Tazmin Biçimleri 

1. İrat Şeklinde Tazminat 

2. Sermaye Şeklinde Tazminat 

C. Tazminatın Miktarını Etkileyen Faktörler 

1. İşletenin Kusuru 

2. Zarar Görenin Sorumlu Olduğu Durumlar 

a. Zarar Görenin Kusuru 

b. Zarar Görenin Zarar Doğuran Fiile Önceden Razı Olması 

c. Zararın Doğmasına veya Artmasına Neden Olma (Müterafik Kusur) 

3. Ekonomik Durum 

a. Sorumlu Kişinin/İşletenin Yoksulluğa Düşecek Olması 

b. Zarar Görenin Varlıklı Olması 

4. Diğer Nedenler 

a. Hatır için Taşıma veya Aracın Hatır için Kullandırılması 

aa. Hatır Taşımasının Unsurları 

aaa. Kişinin Araçla Taşınması veya Aracın Şahsa Verilmesi 

bbb. Taşımanın ve Kullandırmanın Ücretsiz Olması 

ccc. Hatır İçin Taşınan veya Kullanan Kişinin Ölmesi 

bb. Hatır için Taşımanın Hukuki Niteliği 

b. Beklenmeyen Hal 

c. Zarar Görenin Bedensel Yatkınlığı 

Sonuç 

Kaynakça 

Kavram Dizini