Navlun Sözleşmesinin Sona Ermesi

Dr. Murat Aydın

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .. III

İÇİNDEKİLER . V

KISALTMALAR LİSTESİ  VII

ÖZET .. IX

ABSTRACT  IX

GİRİŞ . 1

BİRİNCİ BÖLÜM

NAVLUN SÖZLEŞMESİ VE SONA ERMESİNE İLİŞKİN TEMEL HUSUSLAR

1. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE UNSURLARI . 5
2. Tanım . 5
3. Unsurları 6
4. Eşya Taşımanın Taahhüt Edilmesi . 6
5. Taşımanın Deniz Yoluyla (Gemiyle) Yapılacak Olması . 8
6. Eşyanın Taşıyanın Zilyetliğinde Taşınacak Olması . 10
7. Taşımanın Ücret (Navlun) Karşılığında Yapılması . 11
8. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE İLGİLİLERİ . 11
9. Taşıyan 11
10. Taşıtan . 13
11. Fiilî Taşıyan.. 13
12. Yükleten . 16
13. Gönderilen . 18

III. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI VE BELGELENMESİ . 19

1. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ . 22
2. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ . 30
3. Yolculuk Çarteri Sözleşmesi 30
4. Tanım .. 30
5. Yolculuk Çarteri Sözleşmesi Türleri .. 31
6. Tam Yolculuk Çarteri – Kısmi Yolculuk Çarteri 31
7. Tek Yolculuk Çarteri - Birden Çok Yolculuk Çarteri .. 32
8. Kırkambar Sözleşmesi . 34
9. Bazı Navlun Sözleşmesi Türleri Bakımından Değerlendirme . 35
10. Miktar Sözleşmesi 36
11. Düzenli Hat Taşımacılığı Kapsamında Akdedilen Navlun Sözleşmeleri 39
12. ASIL – ALT NAVLUN SÖZLEŞMESİ AYIRIMI . 40

VII. TTK’DA NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN SONA ERME HÂLLERİNİN ÖZEL OLARAK DÜZENLENMESİ VE BUNA BAĞLANAN SONUÇLAR . 42

İKİNCİ BÖLÜM

NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMDEN DÜŞMESİ

1. GENEL OLARAK 47
2. UMULMAYAN HÂL KAVRAMI 48

III. GEMİNİN ZAYİ OLMASI VEYA ZAYİ OLMUŞ SAYILMASI .. 51

1. Geminin Zayi Olması veya Zayi Olmuş Sayılmasına Hükümden Düşme Sonucu Bağlanmasının Sebebi .. 51
2. Zayi Olması veya Zayi Olmuş Sayılması Hükümden Düşme Sonucunu Doğuran Gemi 52
3. Geminin Zayi Olması .. 55
4. Geminin Zayi Olmuş Sayılması . 57
5. Geminin Tamir Kabul Etmez veya Tamire Değmez Olması .. 60
6. Geminin Tamir Kabul Etmez Olması 61
7. Geminin Tamire Değmez Olması 63
8. Geminin Umulmayan Bir Hâl Yüzünden Tamir Kabul Etmez veya Tamire Değmez Hâle Geldiğinin Tespiti 64
9. Geminin Zayi Olmuş Sayılmasını Gerektiren Diğer Hâller .. 66
10. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN GEMİNİN ZAYİ OLMASI SEBEBİYLE HÜKÜMDEN DÜŞMESİNİN SONUÇLARI . 69
11. Genel Olarak 69
12. Yolculuk Başlamadan Önce Hükümden Düşmenin Sonuçları 71
13. Yolculuk Başladıktan Sonra Hükümden Düşmenin Sonuçları .. 74
14. Genel Olarak 74
15. Mesafe Navlunu . 76
16. Kaptanın Yükümlülükleri ve Bu Yükümlülüklerin İfa Edilmemesinden Sorumluluk .. 80
17. EŞYANIN UMULMAYAN BİR HÂL YÜZÜNDEN ZAYİ OLMASI VE ZAYİ OLMANIN HUKUKİ SONUÇLARI .. 82
18. Eşyanın Zayi Olması ya da Zayi Olmuş Sayılması .. 83
19. Genel Olarak 83
20. Eşyanın Zayi Olması 84
21. Eşyanın Zayi Olmuş Sayılması .. 85
22. Yolculuk Başlamadan Önce Eşyanın Zayi Olması ve Hukuki Sonuçları .. 86
23. Eşyanın Tamamının Zayi Olması . 87
24. Eşya Sözleşmede Ferden Belirlenmişse .. 87
25. Eşya Sözleşmede Tür veya Cinsi ile Belirlenmişse 91

(1) Eşyanın Tamamının Gemiye Yüklenmek Üzere Tesliminden Önce Zayi Olması  92

(2) Eşyanın Tamamının Gemiye Yüklenmek Üzere Tesliminden Sonra Zayi Olması .. 99

2. Eşyanın Bir Kısmının Zayi Olması 109
3. Eşya Sözleşmede Ferden Belirlenmişse 109

(1) Taşıtana Tanınan Seçimlik Haklar .. 110

1. Sözleşmeyi Feshetme .. 110
2. Zayi Olan Eşyalar Yerine Gemiye Başka Eşya Yükleme . 113

(2) Taşıtanın Seçimlik Haklarını Kullanması Gereken Süre .. 117

(3) Taşıtanın Seçimlik Haklarını Gemi Yükleme Limanından Ayrılana Kadar Kullanmamış Olması  119

1. Eşya Sözleşmede Tür veya Cinsi ile Belirlenmişse . 125

(1) Eşyanın Bir Kısmının Gemiye Yüklenmek Üzere Tesliminden Önce Zayi Olması . 125

(2) Eşyanın Bir Kısmının Gemiye Yüklenmek Üzere Tesliminden Sonra Zayi Olması  126

1. Yolculuk Başladıktan Sonra Eşyanın Zayi Olması ve Hukuki Sonuçları 127
2. Eşyanın Tamamının Zayi Olması .. 128
3. Eşyanın Bir Kısmının Zayi Olması 134

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TÜRK TİCARET KANUNU’NDA ÖNGÖRÜLEN HAKLI SEBEPLERLE NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN FESHİ VE HUKUKİ SONUÇLARI

1. GENEL OLARAK . 139
2. TTK HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE TARAFLARA NAVLUN SÖZLEŞMESİNİ FESHETME HAKKI TANIYAN HAKLI SEBEPLER 143
3. Bir Kamu Tasarrufu Nedeniyle Navlun Sözleşmesinin İfasının Engellenmiş Olması . 143
4. Kamu Tasarrufu Kavramı .. 144
5. Genel Olarak 144
6. Devlet Tasarrufları .. 145
7. Devlet Sayılmayan İnsan Topluluklarının Tasarrufları . 146
8. Milletlerarası Kuruluşların Tasarrufları. 147
9. Türk Ticaret Kanunu’nda Sayılan Kamu Tasarrufları . 147
10. Gemiye Ambargo Konulması . 147
11. Gemiye Devlet Hizmeti için El Konulması . 149
12. Varma Yeri Ülkesi ile Ticaretin Yasaklanması . 152
13. Yükleme veya Varma Limanlarının Abluka Altına Alınması 154
14. Eşyanın Yükleme Limanından İhracının veya Varma Limanına İthalinin Yasaklanması .. 156
15. Eşyanın Transit Geçişinin Yasaklanması .. 159
16. Diğer Kamu Tasarruflarının Navlun Sözleşmesinin İfasını

Engellemesi .. 163

3. Fesih Hakkının Kullanılabileceği An 165
4. Tam Yolculuk Çarteri Sözleşmeleri Bakımından . 166

(1) Navlun Sözleşmesinin İfasını Engelleyen Halin Yolculuk Başlamadan Önce Ortaya Çıkması .. 167

(2) Navlun Sözleşmesinin İfasını Engelleyen Halin Yolculuk Başladıktan Sonra Ortaya Çıkması .. 169

1. Kısmi Yolculuk Çarteri ile Kırkambar Sözleşmeleri Bakımından .. 172
2. Savaş Çıktığı için Gemi veya Eşyanın ya da Her İkisinin Artık Serbest Sayılmaması ve Zapt veya Müsadere Tehlikesinin Mevcut Olması .. 173
3. Bir Tabiî Olay veya Kanun’da Öngörülenler Dışındaki Umulmayan Diğer Bir Hâl Yüzünden Yolculuğun Gecikmesi Nedeniyle Sözleşmenin Belli Amacının Kaybolması 182
4. Tabii Bir Olay veya Umulmayan Bir Hâl Yüzünden Yolculuğun Gecikmesi .. 184
5. Sözleşmenin Belli Amacının “Kaybolmamış” Olması 186
6. Genel Olarak 186
7. Sözleşmenin Belli Amacının Kaybolduğu Hallerin Tespiti 191

(1) Taşıtan Bakımından. 196

(2) Taşıyan Bakımından  199

III. TTK’DA ÖNGÖRÜLEN HAKLI SEBEPLERLE TARAFLARIN NAVLUN SÖZLEŞMESİNİ FESHETME HAKKI VE FESHİN HUKUKİ SONUÇLARI .. 201

1. Fesih Hakkının Kullanılması . 201
2. Fesih Bildiriminin Şekli .. 201
3. Fesih Hakkına Sahip Kişiler . 203
4. Tarafların Fesih Hakkına Sahip Olmadığı Hâller 206
5. Fesih Hakkının Sözleşme ile Sınırlandırılması 206
6. Fesih Hakkının TTK Hükümleri Çerçevesinde Sınırlandırılması .. 207
7. Taşıtanın Serbest Sayılmayan Eşyanın Tamamı Yerine Gemiye Kararlaştırılandan Başka Eşya Yükleme Talebinde Bulunmuş Olması 208
8. Eşyanın Sadece Bir Kısmına İlişkin Engellerin Mevcut Olması .. 213

(1) Yolculuk Başlamadan Önce  215

1. Serbest Sayılmayan Eşyalar Yerine Başka Eşya Yükleme Hakkı . 215
2. Kararlaştırılan Navlunun Yarısını Ödeyerek Sözleşmeyi Feshetme Hakkı 217

iii. Taşıtanın Seçimlik Haklarını Kullanmamış Olması .. 219

(2) Yolculuk Başladıktan Sonra  221

1. Kaptanın Haklı Bir Sebeple Rotadan Sapması .. 223
2. Geminin Yolculuk Sırasında Tamirinin Gerekmesi 228

(1) Eşyanın Gemiden Alınması . 229

(2) Tamirin Bitmesinin Beklenmesi  233

1. Feshin Hukuki Sonuçları . 238
2. Yolculuk Başlamadan Önce Navlun Sözleşmesinin Feshi 238
3. Yolculuk Başladıktan Sonra Navlun Sözleşmesinin Feshi 244

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TAŞITANIN HAKLI SEBEP OLMAKSIZIN NAVLUN SÖZLEŞMESİNİ FESHETMESİ VE HUKUKİ SONUÇLARI

1. TAŞITANIN YOLCULUK ÇARTERİ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI SEBEP OLMAKSIZIN FESHETMESİ VE HUKUKİ SONUÇLARI .. 255
2. Genel Olarak . 255
3. Taşıtanın Yolculuk Başlamadan Önce Sözleşmeyi Feshetmesi ve Hukuki Sonuçları 256
4. Sözleşmenin Açık Bir Şekilde Feshedilmesi 256
5. Genel Olarak 256
6. Fesih Hakkının Kullanılması ve Hukuki Sonuçları . 257
7. Sözleşmenin Zımnî Şekilde Feshedilmesi . 268
8. Yüklemenin Hiç Yapılmaması Halinde . 268
9. Yüklemenin Eksik Yapılması Halinde .. 277
10. Taşıtanın Yolculuk Başladıktan Sonra Sözleşmeyi Feshetmesi ve Hukuki Sonuçları 281
11. TAŞITANIN KIRKAMBAR SÖZLEŞMESİNİ HAKLI SEBEP OLMAKSIZIN FESHETMESİ VE HUKUKİ SONUÇLARI .. 284
12. Genel Olarak . 284
13. Taşıtanın Yolculuk Başlamadan Önce Sözleşmeyi Feshetmesi ve Hukuki Sonuçları 285
14. Sözleşmenin Yüklemeden Önce Feshedilmesi 285
15. Sözleşmenin Zımnî Şekilde Feshedilmesi 285
16. Sözleşmenin Açık Bir Şekilde Feshedilmesi .. 291
17. Sözleşmenin Yüklemeden Sonra Feshedilmesi .. 294
18. Taşıtanın Yolculuk Başladıktan Sonra Sözleşmeyi Feshetmesi ve Hukuki Sonuçları 304

SONUÇ  307

KAYNAKÇA  327