Dijital Ceza Hukuku

Murat BALCI

Kerim ÇAKIR

İÇİNDEKİLER

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ . 5

İÇİNDEKİLER  7

KISALTMALAR . 19

GİRİŞ . 23

BİRİNCİ BÖLÜM

SOSYAL MEDYADA İŞLENEN SUÇLAR

1. SOSYAL MEDYADA ÖRGÜTLENME HÜRRİYETİ 39

Genel Açıklamalar. 39

Sosyal Medyada Örgütlenmeyle İlgili Kavramlar 40

III. Örgütlenme Hürriyeti . 42

Örgütlenme Hüriyetinin Sosyal Medyada Sınırlandırılması 45

Suç Teşkil Eden İçerik Nedeniyle Hizmet Sağlayıcıların Ceza

Sorumluluğu . 48

Değerlendirme 50

2. SOSYAL AĞLARDA SİBER ZORBALIK VE CEZA HUKUKU . 53

Genel Açıklamalar. 53

Siber Zorbalık 55

III. Sosyal Ağlarda Siber Zorbalığın Ceza Hukuku ile İlişkisi 58

Ceza Hukukunda Siber Zorbalıkla İlgili Yaklaşımlar. 63

Değerlendirme 64

3. SOSYAL MEDYADA İŞLENEN CİNSEL SUÇLAR 67

Genel Açıklamalar. 67

Cinsel Suçların İşlenmesinde Sosyal Medyanın Rolü 68

III. Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Cinsel Suçlar 69

Cinsel Taciz. 69

Çocukların Cinsel İstismarı. 70

Rıza Dışı Elde Edilen Cinsel İçerikli Görüntülerin İfşası 74

Genel Olarak . 74

Cinsel ve Özel Görüntüler . 75

Cinsel Görüntülerin Rıza Dışı Oluşturulması ve Siber Alanda

Dağıtılması  77

8 İçindekiler

Benzer Suçlar 79

Çocuk Pornografisi . 79

Müstehcenlik 83

Şantaj . 87

Rıza Dışı Elde Edilen Cinsel İçerikli Görüntülerin Mağdur Üzerindeki

Etkisi 89

Değerlendirme 91

4. ISRARLI TAKİP VE CYBERSTALK 93

Genel Açıklamalar . 93

Suçla Korunan Hukuki Değer. 98

III. Suçun Unsurları. 100

Suçun Objektif Unsurları 100

Fiil 100

Fiziken Takip Etme 102

Haberleşme, İletişim Araçları ve Bilişim Sistemlerini

Kullanma. 103

Netice 105

Ciddi Bir Huzursuzluk Oluşmasına Neden Olma .105

Kendisinin veya Yakınlarından Birinin Güvenliğinden

Endişe Duymasına Neden Olma 107

Fail ve Mağdur. 108

Suçun Sübjektif Unsurları. 109

Nitelikli Unsurlar (m. 123/A, 2-a, c) 109

Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Hal: Mağdurun Okulunu, İş Yerini,

Konutunu Değiştirmesine ya da Okulunu veya İşini Bırakmasına

Neden Olma (m. 123/A, 2-b) 110

Suçun Özel Görünüş Şekilleri 111

Siber Israrlı Takip (Cyberstalking) 112

Benzer Suçlarla Mukayese 114

Cinsel taciz 114

Tehdit . 115

Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma Suçu 116

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal 118

Soruşturma, Kovuşturma Usulü ve Yaptırım. 119

VII. Değerlendirme  119

5. SOSYAL MEDYADA İŞLENEN HAKARET SUÇU123

Genel Açıklamalar . 123

İçindekiler 9

Sosyal Ağlar ve Sosyal Ağlarda İşlenen Hakaret Suçuyla İlgili

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar  125

III. Sosyal Ağlarda İşlenen Hakaret Suçunda Ceza Sorumluluğu 131

Genel Olarak 131

Hakaret İçerikli Paylaşımda Bulunma 132

Hakaret İçerikli Paylaşımı Beğenme. 134

Hakaret İçerikli Paylaşımı “Repost” Etme 139

Sosyal Ağlarda İşlenen Hakaret Suçunda Yaptırım . 146

Sosyal Ağlarda İşlenen Hakaret Suçunun Mağdur Üzerindeki Etkisi 148

Değerlendirme 149

Ekskurs: X’de ve Facebook’da Yapılan Paylaşımlardan Kaynaklı Ceza

Sorumluluğu İle İlgili İsviçre Federal Mahkemesi Kararlarının

Değerlendirilmesi . 151

6. SOSYAL MEDYADA UYUŞTURUCU MADDE KULLANIMINI ÖZENDİRME

SUÇU  167

Genel Açıklamalar. 167

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Özendirme Suçunun

Unsurları. 168

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde 168

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanımını Alenen Özendirme 172

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanımını Özendirici Nitelikte

(Sosyal Ağlarda) Yayın Yapma 177

III. Sosyal Ağların Uyuşturucu Madde Kullanımını Özendirme Suçundaki

Rolü  179

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Alenen Özendirme ve

İfade Hürriyeti  183

Değerlendirme 185

7. SOSYAL MEDYADA KAMU BARIŞINA KARŞI İŞLENEN SUÇLAR . 187

Genel Açıklamalar. 187

Suç İşlemeye (m. 214) ve Kanunlara Uymamaya Tahrik (m. 217) ve

Suçu ve Suçluyu Övme (m.215)  189

III. Örgüt Propagandası Yapma ve Örgüte Üye Kazandırma (m. 220/8) 193

Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma (m. 217/A) 199

Gerçeğe Aykırı Bilgi Kavramı (Dezenformasyon) . 207

Gerçeğe Aykırı Bilgiyi Yayma Suçuyla İlgili Mukayeseli Hukukta

Durum 210

Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçunun Objektif Unsurları . 214

Fiil 214

10 İçindekiler

Fail ve Mağdur. 217

Konu 217

Nitelikli Unsurlar 221

Failin Suçu Gerçek Kimliğini Gizleyerek İşlemesi 221

Suçun Örgüt Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi . 222

Suçun Basın ve Yayın Yoluyla İşlenmesi 223

Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçunun Sübjektif

Unsurları 224

Hukuka Aykırılık Unsuru 225

Değerlendirme 228

8. SOSYAL MEDYADA TELİF HAKKININ İHLALİ 231

Genel Açıklamalar . 231

Telif Hakkı ve Bu Hakkın Korunması 233

III. Sosyal Ağlarda Gerçekleşen Telif Hakkı İhlalleri 235

Telif Hakkı İhlalini Önleyici Tedbirler. 243

Telif Hakkı İhlalinde Soruşturma ve Kovuşturma Usulü 245

Değerlendirme 246

9. SOSYAL MEDYADA SERMAYE PİYASASI KANUNU’NA AYKIRI EYLEMLER

VE BU EYLEMLER SEBEBİYLE ERİŞİM ENGELLEME .249

Genel Açıklamalar . 251

Sermaye Piyasası Kanunu’na Aykırılık Teşkil Eden Eylemler . 250

Genel Olarak. 250

Bilgi Suistimali . 251

Piyasa Dolandırıcılığı. 252

Genel Olarak 252

Piyasa Dolandırıcılığı Suçuna İştirak 256

Usulsüz Halka Arz ve İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyeti . 259

III. Sermaye Piyasasını Olumsuz Etkileyen Eylemlerle İlgili Tedbirler  260

Sermaye Piyasası Kanunu’na Aykırılık Dolayısıyla İçeriğe Erişimin

Engellenmesi Tedbiri. 262

Değerlendirme. 263

10. DİJİTALLEŞME VE UNUTULMA HAKKI.265

Genel Açıklamalar . 265

Unutulma Hakkının Unsurları 271

Unutulma Hakkının Kullanılmasında “Kişisel Veri ve Veri Öznesi”

Unsuru 271

Unutulma Hakkının Kullanılmasında “Zaman ve Mecra” Unsuru . 273

III. Unutulma Hakkının Uygulanma Şartları 275

Unutulma Hakkıyla İlişkili Haklar. 276

İçindekiler 11

Genel Olarak 276

Özel Hayatın Gizliliği ve Kişisel Verilerin Korunması 278

İfade Hürriyeti 279

Ceza Muhakemesi Sürecinde Unutulma Hakkı. 281

Genel Olarak 281

Hükümlülerin Unutulma Hakkı 282

Şüpheli ve Sanığın Unutulma Hakkı . 285

Mağdurun Unutulma Hakkı . 287

Ceza Muhakemesi Sürecine Katılan Diğer Kişilerin Unutulma

Hakkı  288

Değerlendirme 289

11. ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL VE İNTERNET ORTAMINDA YAPILAN

YAYIN İÇERİĞİNE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ . 293

Genel Açıklamalar. 293

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu 300

III. Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali Nedeniyle İçeriğe Erişimin Engellenmesi

Tedbiri  305

Değerlendirme 309

12. SOSYAL MEDYADA İŞLENEN SUÇLARDA YER BAKIMINDAN YETKİ. 313

Genel Açıklamalar. 313

Sosyal Medyada İşlenen Suçlarda Yer Bakımından Yetkili Savcılığın ve

Mahkemenin Tespiti. 314

III. Sosyal Medyada İşlenen ve Takibi Şikâyete Bağlı Suçlarda Yetkili

Mahkeme . 318

Sosyal Medyada İşlenen ve Re’sen Takip Edilen Suçlarda Yetkili

Mahkeme . 325

Değerlendirme 328

İKİNCİ BÖLÜM

KRİPTO PARA VE ELEKTRONİK PARA SUÇLARI

1. GENEL AÇIKLAMALAR . 331

2. BLOKZİNCİR (BLOCKCHAİN) TEKNOLOJİSİ VE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR 355

Blokzincir (Blockchain) 355

Kriptografi. 360

Genel Açıklamalar 360

Şifreleme ve Şifre Çözme. 360

Açık Anahtar Kriptografisi 362

Kriptografik Hash Fonksiyonları. 364

Dijital İmzalar. 365

12 İçindekiler

III. Akıllı Sözleşmeler  365

Genel Açıklamalar 365

Akıllı Sözleşme Kavramı ve İşleyişi 366

Akıllı Sözleşmelerin Hukuki Boyutu 369

Dijital Token’lar. 371

Genel Açıklamalar 371

Token Türleri 372

Bir Dijital Token Türü Olarak Taraftar Token’ları . 374

Non-Fungible Token/Nitelikli Fikri Tapu (NFT). 379

Genel Açıklamalar 379

NFT’lerin Hukuki Boyutu 380

NFT Kavramı ve Üretim Sistemi 381

NFT’nin Riskleri. 383

Kripto Para Borsaları . 383

Genel Açıklamalar 383

Türkiye 385

Amerika Birleşik Devletleri . 389

Birleşik Krallık . 391

Almanya . 392

3. KRİPTO PARA SUÇLARI 393

Kripto Para 393

Kripto Paraların Hukuki Niteliği. 398

Genel Açıklamalar 398

Kripto Para- Elektronik Para Ayrımı 401

III. Kripto Paraların Ceza Hukuku İle İlişkisi  403

Dolandırıcılık Suçu. 407

Genel Olarak. 407

Kripto Paraların Dolandırıcılık Suçunun İşlenmesini Kolaylaştıran

Özellikleri 408

Dolandırıcılık Suçunun Konusu ve Kripto Paralar . 409

Kripto Paralarla Dolandırıcılık Suçunun İşlenmesi 410

Kripto Paralara Özgü Dolandırıcılık Yöntemleri (Rug-Pull, Soft-

Rug, Honeypot)  415

Değerlendirme . 417

Yasa Dışı Kripto Para Madenciliği ve Bilişim Suçları 418

Genel Olarak. 418

Kripto Para Madenciliği 420

Yasa Dışı Kripto Para Madenciliğinin Yapılışı 422

İçindekiler 13

Başlıca Kripto Para Madenciliği Yöntemleri. 426

Yasa Dışı Kripto Para Madenciliğiyle İlgili Suç Tipleri . 428

Genel Olarak . 428

Bilişim Sistemine Girme Suçu 428

Verileri Değiştirme Suçu 431

Yasak Cihaz veya Programlar Suçu 435

Karşılıksız Yararlanma Suçu. 436

Değerlendirme. 438

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu (Karapara

Aklama). 440

Genel Olarak 440

Kripto Paraların Karapara Aklamayı Kolaylaştıran Özellikleri 442

Karapara Aklama Suçu . 444

Karapara Aklama Yöntemi Olarak Kripto Para Kullanımı . 449

Kripto Paralarla Karapara Aklamada Mali Eylem Görev Gücü . 455

Değerlendirme. 460

VII. Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarda Zimmet Suçu. 463

Genel Olarak 463

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarda Zimmet. 465

Korunan Hukuki Değer. 466

Suçun Unsurları 467

Tipikliğin Maddi Unsurları. 467

Fiil. 467

Fail 468

Mağdur. 469

Konu . 469

Nitelikli Unsurlar 471

Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsur 471

aaa. Suçun Zimmetin Açığa Çıkmamasını Sağlamaya

Yönelik Hileli Davranışlarla İşlenmesi. 471

bbb. Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıyı veya

Müşterilerini Zarara Uğratma  472

Daha Az Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsur Olarak

Elde Edilen Yararın Değerinin Azlığı. 474

Tipikliğin Manevi Unsurları . 475

Suçun Özel Görünüş Şekilleri . 475

Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep Olarak Etkin

Pişmanlık 476

14 İçindekiler

Soruşturma ve Kovuşturma Usulü 477

Değerlendirme . 478

VIII.Kripto Paralarda Güvenlik ve Koruma Tedbirleri  479

Genel Olarak. 479

Kripto Paralara Elkoyma. 480

Kripto Paralara Malvarlığı Değeri Olarak Elkoyma 483

Bir Devlet Cüzdanının Kurulması ve Devlet Cüzdanına

Aktarma Yoluyla Elkoyma 489

Elkonulan Kripto Paraların Muhafazası, İadesi ve Elden

Çıkarılması . 490

Kripto Paraların Müsaderesi. 492

Değerlendirme . 496

4. ELEKTRONİK PARA SUÇLARI 499

Genel Açıklamalar . 499

Para ve Elektronik Para . 503

III. Elektronik Para Kuruluşları Kanunu’nda Düzenlenen Suçlarla Korunan

Hukuki Değer. 505

Elektronik Para Kuruluşları Kanunu’nda Düzenlenen Zimmet Suçu

(m. 36). 506

Genel Olarak. 506

Suçun Objektif Unsurları 507

Suçun Sübjektif Unsurları. 509

Suçun Özel Görünüş Şekilleri 509

Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep Olarak Etkin

Pişmanlık  510

Elektronik Para Kuruluşları Kanunu’nda Düzenlenen Diğer Suçlar . 510

İzinsiz Faaliyette Bulunmak (m. 28) 510

Denetim ve Gözetim Faaliyetlerini Engellemek ve İstenilen

Bilgileri Vermemek (m. 29). 512

Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunmak (m. 30) 513

Belgelerin Saklanması ve Bilgi Güvenliği Yükümlülüğüne Aykırı

Davranmak (m. 31). 514

Sırların Açıklanması (m. 32) 515

İtibarın Zedelenmesi (m. 33) 517

Elektronik Para Kuruluşlarının Görevli ve İlgililerinin Cezai

Sorumluluğu (m. 34). 518

İşlemlerin Kayıt Dışı Bırakılması ve Gerçeğe Aykırı

Muhasebeleştirme (m. 35). 519

Elektronik Para Kuruluşları Kanunu’nda Düzenlenen Suçlarda

Soruşturma ve Kovuşturma Usulü  520

İçindekiler 15

Genel Olarak 520

Elektronik Para Kuruluşları Kanunu’nda Düzenlenen Suçlarda Yer

Bakımından Yetki . 521

VII. Değerlendirme 523

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YAPAY ZEKA VE CEZA HUKUKU

1. YAPAY ZEKANIN CEZA SORUMLULUĞU 527

Genel Açıklamalar. 527

Yapay Zeka ve Ceza Hukuku . 528

III. Yapay Zekânın Ceza Sorumluluğu. 531

Değerlendirme 537

2. YAPAY ZEKA VE AYRIMCILIK 538

Genel Olarak. 538

Ayrımcılık Kavramı 540

III. Ayrımcılık Yasağı. 542

Genel Olarak Ayrımcılık Yasağı 542

Birleşmiş Milletler Sözleşmesi . 542

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 542

Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin

Uluslararası Sözleşme  543

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi . 544

Türk Hukukunda Anayasada Ayrımcılık Yasağı . 546

Anayasa 546

Türk Ceza Kanunu 546

6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu 547

Cumhurbaşkanlığı Yapay Zeka Strateji Belgesi 548

Yapay Zekada Ayrımcılık Yasağı ile İlgili Düzenlemeler. 549

Ceza Hukukunda Yapay Zekâ ve Bunun Ceza Davalarında Kolluk

Ve Yargı Makamları Tarafından Kullanılması Hakkında Avrupa

Parlamentosu İlke Kararı 549

Avrupa Birliği Güvenilir Yapay Zeka İçin Etik Kılavuz 549

Avrupa Birliği Yapay Zeka Yaklaşımı Hakkında Tüzük Taslağı. 550

Yapay Zekada Ayrımcılık Sebepleri . 551

Hedef Değişkenleri ve Sınıf Etiketlerini Tanımlama. 552

Eğitim verileri: Etiketleme örnekleri 553

Eğitim verileri: Veri toplama 554

Özellik Seçimi. 555

Vekil Sunucular (Proxyler) 556

Kasıtlı Ayrımcılık. 557

16 İçindekiler

VII. Yapay Zekada Ayrımcılık Örnekleri 558

TAY (Thinking About You). 558

Compas. 559

Google Fotoğraflar . 559

Facebook 560

Amazon 560

Göçmenler ve Yüz Tanıma 561

VIII. Değerlendirme 562

3. YAPAY ZEKA KULLANARAK İŞLENEN DOLANDIRICILIK SUÇU VE

DOLANDIRICILIĞIN YAPAY ZEKA İLE TESPİTİ .562

Genel Açıklamalar. 562

Yapay Zeka Teknolojileri . 565

III. Yapay Zeka Teknolojilerinin Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık . 566

Deepfake ile Dolandırıcılık 571

Dolandırıcılığın Yapay Zeka ile Tespiti. 576

Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi . 576

Makine Öğrenmesi Kullanılarak Dolandırıcılığın Tespiti. 578

Makine Öğrenmesiyle Suç Tespitinde Karşılaşılan Riskler 580

Değerlendirme 582

4. DERİN İNTERNET VE UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİ SUÇU584

Genel Açıklamalar . 584

Surface Web - Deep Web ve Dark Web 586

Surface Web (Yüzey Ağı) 586

Deep Web (Derin Ağ) . 587

Dark Web (Karanlık Ağ) 587

Tor . 587

12P. 588

FreeNet 588

III. Blockchain. 588

Blockchain ve Kripto Para. 588

Darknet Pazarı 589

Karanlık Ağdaki Uyuşturucu Madde Pazarları. 589

Silk Road. 589

Agora 590

AlphaBay 592

WallStreet 593

İçindekiler 17

Dream Market . 594

White House Market . 595

Vice City . 596

Joker’s Stash 596

DarkFox 598

Türk Hukukunda Durum . 598

Değerlendirme 600

5. İHALE UYGULAMALARINDA YAPAY ZEKA VE CEZAİ SORUMLULUK . 600

Genel Açıklamalar. 600

Elektronik Kamu Alımları Platformu . 601

Hukuki Düzenleme ve Genel Bilgiler 601

Elektronik İhalelerin Yararları ve Tehlikeleri 603

Elektronik İhalenin Yararları 603

Elektronik İhalenin Tehlikeleri 603

Elektronik İhale İle İlgili Bazı Temel Kavramlar 603

Atom saati. 603

Elektronik Kamu Alımları Platformu Üzerinden Yapılabilecek

İşlemler  604

İhale Kaydı ve “İKN” Alınması 605

İhale Komisyonunun Kurulması ve Çalışma Esasları 605

Elektronik İhalede E-Tekliflerin Hazırlanması ve Sunulması 606

Elektronik İhalede E-Tekliflerin Değerlendirilmesi. 607

III. Elektronik İhaleler ve Yapay Zeka. 608

İhalelerin Yapay Zeka İle Sonuçlandırılması. 608

İhalenin Yapay Zeka Tarafından Sonuçlandırılması Halinde Cezai

Sorumluluk. 609

Elektronik İhalelerde Cezai Sorumluluk . 610

EKAP’a Yetkisiz Girme ve Verileri Yok Etme 610

EKAP Sistemini Engelleme veya Bozma 611

EKAP Şifresi Oluşturulması 612

Elektronik İhalelerde İhaleye Fesat Karıştırma . 612

Değerlendirme 614

KAYNAKÇA  615