Maddi Zarar Ve Bu Zararın Belirlenmesi

MADDİ ZARAR VE BU ZARARIN BELİRLENMESİ



Murat TOPUZ



1. Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan

İletişimin Denetlenmesine İlişkin Temel

Bilgiler 5

1.1. Koruma Tedbiri Kavramı .5

1.1.1. Genel Olarak .5

1.1.2. Koruma Tedbirlerinin Özellikleri ..6

1.1.2.1. Araç Olma .6

1.1.2.2. Geçici Olma 7

1.1.2.3. Temel Bir Hakkı Sınırlama 7

1.1.3. Koruma Tedbirlerinin Ön Şartları .7

1.1.3.1. Kanuni Düzenleme Bulunması 7

1.1.3.2. Gecikemezlik .8

1.1.3.3. Haklı Görünüş ..8

1.1.3.4. Orantılılık 8

1.2. İletişimin Denetlenmesiyle İlgili Kavramlar 9

1.2.1. İletişim Kavramı 9

1.2.2. Telekomünikasyon Kavramı ..11

1.2.3. İletişimin Dinlenmesi Ve Kayda Alınması Kavramı .12

1.2.4. İletişimin Tespiti 13



İçindekiler

1.2.5. Sinyal Bilgisi ..13

1.2.6. Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi 13

1.2.7. Veri Taşıyıcı 14

1.3. Türk Anayasası Ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

Bağlamında İletişimin Denetlenmesinin Temel Hak Ve

Hürriyetlerle İlişkisi .14

1.3.1. Türk Anayasasında Durum ..14

1.3.1.1. Haberleşme Hürriyeti .14

1.3.1.1.1. 1961 Anayasasında Haberleşme Hürriyeti 16

1.3.1.1.2. 1982 Anayasasında Haberleşme Hürriyeti 17

1.3.1.2. Özel Hayatın Gizliliği .18

1.3.1.2.1. 1961 Anayasasında Özel Hayatın Gizliliği.. 20

1.3.1.2.2. 1982 Anayasasında Özel Hayatın Gizliliği 21

1.3.2. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde Haberleşme

Hürriyeti .. 23

1.3.2.1. Genel Olarak .. 23

1.3.2.2. Aihm İçtihatlarında İletişimin

Denetlenmesinin Sınırları . 26

1.3.2.2.1. Müdahalenin Varlığı . 26

1.3.2.2.2. Müdahalenin Hukuka Uygun Olması .27

1.3.2.2.3. Müdahalenin Amacı 28

1.3.2.2.4. Müdahalenin Demokratik Toplumda

Gerekliliği 29



2. Mukayeseli Hukukta Telekomünikasyon

Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi ..31

2.1. Genel Olarak 31

2.2. Avrupa Birliği Konseyinin İletişimin Yasal

Denetlenmesine İlişkin İlke Kararı .33

2.3. Alman Hukuku 34

2.3.1. Genel Olarak 34

2.3.2. Tedbirin Şartları .. 34

2.3.2.1. Maddi Şartlar . 34

2.3.2.1.1. Tedbirin Uygulandığı Suçlar . 34

2.3.2.1.2. Tedbirin Uygulanacağı Şahıslar ..39

2.3.2.1.2.1 Kapsamı 39

2.3.2.1.2.2 Suç Şüphesinin Yoğunluğu 40

2.3.2.1.2.3 Tedbirin Tali Niteliği .41

2.3.2.2. Şekli Şartlar .42

2.3.2.2.1. Yetki .42

2.3.2.2.2. Tedbirin Uygulanması .42

2.3.3. Tedbirin Hukuki Sonuçları .43

2.3.3.1. Genel Olarak 43

2.3.3.2. Tesadüfen Elde Edilen Deliller 45

2.3.4. Tedbirin Sona Ermesi 46

2.4. Fransız Hukuku 47

2.4.1. Genel Olarak ..47

2.4.2. Tedbirin Şartları 48

2.4.2.1. Maddi Şartlar . 48

2.4.2.1.1. Tedbirin Uygulanacağı Suçlar . 48

2.4.2.1.2. Tedbirin Uygulanacağı Kişiler 49

2.4.2.1.2.1 Kapsam .. 49

2.4.2.1.2.2 Suç Şüphesinin Yoğunluğu 50

2.4.2.1.2.3 Tedbirin Tali Niteliği 50

2.4.2.2. Tedbirin Şekli Şartları .. 50

2.4.2.2.1. Yetki 50

2.4.2.2.2. Tedbirin Uygulanması .51

2.4.3. Hukuki Sonuçları .52

2.4.4. Tedbirin Sona Ermesi .52

2.5. Amerikan Hukuku . 54

2.5.1. Genel Olarak 54

2.5.2. Tedbirin Şartları .. 56

2.5.2.1. Maddi Şartlar . 56

2.5.2.1.1. Tedbirin Uygulandığı Suçlar . 56

2.5.2.1.2. Tedbirin Uygulanacağı Kişiler 56

2.5.2.1.2.1 Kapsamı 56

2.5.2.1.2.2 Suç Şüphesi ..57

2.5.2.1.2.3 Tedbirin Tali Niteliği .57

2.5.2.2. Şekli Şartlar .57

2.5.2.2.1. Yetki .57

2.5.2.2.2. Tedbirin Uygulanması 59

2.5.3. Tedbirin Hukuki Sonuçları .59

2.5.4. Tedbirin Sona Ermesi 60

2.6. İngiliz Hukuku . 60

2.6.1. Genel Olarak 60

2.6.2. Tedbirin Şartları 61

2.6.2.1. Maddi Şartlar .61

2.6.2.1.1. Tedbirin Uygulanacağı Suçlar ..61

2.6.2.1.2. Tedbirin Uygulanacağı Kişiler .61

2.6.2.1.2.1 Kapsamı .61

2.6.2.1.2.2 Şüphenin Yoğunluğu ..62

2.6.2.1.2.3 Tedbirin Tali Niteliği .62

2.6.2.2. Şekli Şartlar 63

2.6.2.2.1. Yetki 63

2.6.2.2.2. Tedbirin Uygulanması 63

2.6.3. Tedbirin Hukuki Sonuçları 64

2.6.4. Tedbirin Sona Ermesi 64

2.7. Avusturya Hukuku ..65

2.7.1. Genel Olarak ..65

2.7.2. Tedbirin Şartları 66

2.7.2.1. Maddi Şartlar . 66

2.7.2.1.1. Tedbirin Uygulanacağı Suçlar .. 66

2.7.2.1.2. Tedbirin Uygulanacağı Kişiler ..67

2.7.2.1.2.1 Kapsamı ..67

2.7.2.1.2.2 Şüphenin Yoğunluğu .. 68

2.7.2.1.2.3 Tedbirin Tali Niteliği . 68

2.7.2.2. Şekli Şartlar . 68

2.7.2.2.1. Yetki . 68

2.7.2.2.2. Tedbirin Uygulanması 69

2.7.3. Tedbirin Hukuki Sonuçları . 69

2.7.4. Tedbirin Sona Ermesi ..70

2.8. İsviçre Hukuku .70

2.8.1. Genel Olarak .70

2.8.2. Tedbirin Şartları .. 72

2.8.2.1. Maddi Şartlar . 72

2.8.2.1.1. Tedbirin Uygulanacağı Suçlar . 72

2.8.2.1.2. Tedbirin Uygulanacağı Kişiler 72

2.8.2.1.2.1 Kapsamı 72

2.8.2.1.2.2 Şüphenin Yoğunluğu ..73

2.8.2.1.2.3 Tedbirin Tali Niteliği .73

2.8.2.2. Şekli Şartlar .74

2.8.2.2.1. Yetki .74

2.8.2.2.2. Tedbirin Uygulanması .74

2.8.3. Tedbirin Hukuki Sonuçları .75

2.8.4. Tedbirin Sona Ermesi .76

2.9. İtalyan Hukuku 77

2.9.1. Genel Olarak . 77

2.9.2. Tedbirin Şartları 78

2.9.2.1. Maddi Şartlar ..78

2.9.2.1.1. Tedbirin Uygulanacağı Suçlar 78

2.9.2.1.2. Tedbirin Uygulanacağı Kişiler .79

2.9.2.1.2.1 Kapsamı ..79

2.9.2.1.2.2 Şüphenin Yoğunluğu ..79

2.9.2.1.2.3 Tedbirin Tali Niteliği ..79

2.9.2.2. Şekli Şartlar . 80

2.9.2.2.1. Yetki . 80

2.9.2.2.2. Tedbirin Uygulanması 80

2.9.3. Tedbirin Hukuki Sonuçları ..81

2.9.4. Tedbirin Sona Ermesi ..81



3. Ceza Muhakemesi Kanununa Göre

Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan

İletişimin Denetlenmesi . 83

3.1. İletişimin Denetlenmesinin Amacı, Kapsamı Ve Türleri .. 83

3.1.1. Amaç .. 83

3.1.2. Kapsamı .. 84

3.1.3. Türleri 85

3.1.3.1. İletişimin Tespiti 85

3.1.3.2. İletişimin Dinlenmesi Ve Kayda Alınması . 87

3.1.3.2.1. İletişimin Dinlenmesi .. 87

3.1.3.2.2. İletişimin Kayda Alınması 88

3.1.3.3. Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi ..89

3.1.3.4. Mobil Telefonun Yerinin Tespiti . 90

3.1.3.5. Diğer İletişim Bilgilerinin İstenmesi 92

3.2. Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin

Denetlenmesinin Şartları .. 92

3.2.1. Genel Olarak .. 92

3.2.2. Denetimin Uygulanacağı Suçlar Açısından ..93

3.2.2.1. Genel Olarak 93

3.2.2.2. Katalog Halinde Sayılan Suçlar 95

3.2.2.3. Özel Durumlar 98

3.2.2.3.1. Suçun Teşebbüs Halinde Kalması ..98

3.2.2.3.2. Suça İştirak Durumu 99

3.2.2.3.3. Örgüt Suçları Ve Örgütün Faaliyeti

Çerçevesinde İşlenen Suçlar . 100

3.2.2.3.4. Suçun Niteliğinin Değişmesi 103

3.2.3. Şüphe Açısından . 104

3.2.3.1. Şüphe Kavramı Ve Çeşitleri . 104

3.2.3.1.1. Genel Olarak 104

3.2.3.1.2. Basit Şüphe (Başlangıç Şüphesi) .. 106

3.2.3.1.3. Makul Şüphe 106

3.2.3.1.4. Yeterli Şüphe . 107

3.2.3.1.5. Kuvvetli Şüphe .. 108

3.2.3.2. İletişimin Denetlenmesi İçin Gerekli Olan

Şüphe .. 109

3.2.4. Başka Yolla Delil Elde Edilememesi (Son Çare Olması).114

3.2.5. Denetim Tedbirin Uygulanacağı Kişi Açısından 118

3.2.5.1. Şüpheli Ve Sanık ..118

3.2.5.2. Diğer Kişiler 121

3.2.5.2.1. Suça İştirak, Yardım Ve Yataklık Edenler .. 122

3.2.5.2.2. Şikayette Bulunan Veya Mağdur Ya Da

Mağdurun Rızası .124

3.2.5.3. Denetimi Özel Usule Tabi Olan Kişiler 126

3.2.5.3.1. Kamu Görevlileri ..126

3.2.5.3.2. Hakim Ve Savcılar 127

3.2.5.3.3. Milletvekilleri 129

3.2.5.4. Denetimi Yasak Olan Kişiler 131

3.2.5.4.1. Genel Olarak .. 131

3.2.5.4.2. Tanıklıktan Çekinme Hakkına Sahip Olan

Kişilerle Yapılan İletişimin Denetlenmesi Yasağı

(Cmk 135/2) . 131

3.2.5.4.2.1 Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan

Çekinme Hakkına Sahip Kişiler 131

3.2.5.4.2.2 Meslek Ve Sürekli Uğraşıları

Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme . 133

3.2.5.4.2.3 Yasağın Kapsamı 135

3.2.5.4.3. Müdafii İle Yapılan İletişimin Denetlenmesi

Yasağı .. 136

3.2.6. İletişimin Denetlenmesi Açısından Talep Ve Karar 139

3.2.6.1. Cumhuriyet Savcısının Talebi 139

3.2.6.2. Hakim Kararı .. 140

3.2.6.3. Cumhuriyet Savcısının Kararı .. 144

3.2.6.4. Tedbir Kararına Karşı Başvurulacak Kanun Yolu .146

3.2.7. Tedbirin Süresi 148

3.2.7.1. Genel Olarak . 148

3.2.7.2. Sürenin Başlangıcı . 149

3.2.7.3. Sürenin Kesintiye Uğraması, Uzatılması Ve

Sona Ermesi . 151

3.3. İletişimin Denetlenmesi Tedbirinin Uygulanması . 152

3.3.1. Denetleme İşleminin Yerine Getirilmesi . 152

3.3.2. Gizlilik .. 156

3.3.3. Tedbirin Uygulanmasına Son Verilmesi .. 157

3.3.4. İletişimin Denetlenmesi Tedbirinin Sona Ermesinin

Sonuçları . 159

3.3.4.1. Verilerin Yok Edilmesi Yükümlülüğü 159

3.3.4.2. İletişimin Denetlenmesi Tedbirinin

Uygulandığı Konusunda İlgiliye Bildirim 163



4. İletişimin Denetlenmesi Sonucunda Elde

Edilen Bilgilerin Kullanılması, Tesadüfi

Deliller Ve Hukuka Aykırılık Yaptırımı . 167

4.1. İletişimin Denetlenmesi Sonucu Elde Edilen Bilgilerin

Niteliği Ve Kullanılması 167

4.1.1. Elde Edilen Bilgilerin Niteliği 167

4.1.2. Elde Edilen Bilgilerin Kullanılması .171

4.2. Tesadüfen Elde Edilen Deliller 173

4.2.1. Genel Olarak . 173

4.2.2. Katalog Suçlarla İlgili Elde Edilen Tesadüfi Deliller ..175

4.2.3. Katalog Kapsamında Olmayan Suçlarla İlgili Elde

Edilen Tesadüfi Deliller .176

4.3. Hukuka Aykırı Olarak İletişimin Denetlenmesi Ve Yaptırımı ..178

4.3.1. Genel Olarak ..178

4.3.2. Hukuka Aykırı Olarak İletişimin Denetlenmesinin

Yaptırımı . 179

4.3.2.1. Cezai Yaptırım 179

4.3.2.2. Hukuki Yaptırım .. 180

4.3.2.3. Disiplin Yaptırımı ..181



Sonuç 183

Konuyla İlgili Yargıtay Kararları 191

Kaynakça .205

Ekler .. 221