Anonim Şirketlerde Kısmi Bölünme

"Kitapta; kanun gerekçesi çerçevesinde Yeni Türk Ticaret Kanunu teorik olarak incelenmiş ve Yeni Türk Ticaret Kanunundaki anonim şirketlere ilişkin hükümler; kanun ve gerekçe itibariyle konu edilmiştir. Anonim şirketlerin kısmi bölünmeleri hakkında detaylı bilgi sunan çalışma, konu hakkında bilgi sahip olmak isteyen okurlara fayda sağlıyacaktır.



6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre

ANONİM ŞİRKETLERDE KISMİ BÖLÜNME



Mutlu KAĞITCIOĞLU



GİRİŞ...1

Birinci Bölüm

KISMİ BÖLÜNME KAVRAMI

I. TERİM.................................................5

II. KISMİ BÖLÜNMENİN TANIMI.........................................................8

A. Ekonomik Tanım........................8

B. Mevzuat ve Hukuki Tanımlar11

1. Ticaret Hukuku..................12

2. Vergi Hukuku......................15

3. Sermaye Piyasası Hukuku16

4. Banka Hukuku....................18

C. Öğretide Yer Alan Tanımlar.. 20

D. Kısmi Bölünme Kavramının Tespiti.............................................. 23

III. TÜRK HUKUKUNDA ANONİM ŞİRKETLERİN KISMİ

BÖLÜNMESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ................................ 23

A. 6102 sayılı TTK’dan Önceki Durum............................................. 23

İÇİNDEKİLERX

B. 6102 sayılı TTK’dan Sonraki Durum.............................................27

IV. KISMİ BÖLÜNME TÜRLERİ . 28

A. Bölünmeye Katılacak Şirketlerin Mevcut Olup

Olmamasına Göre Kısmi Bölünme Türleri...................................29

1. Devralma Yolu İle Kısmi Bölünme ...........................................29

2. Yeni Kuruluş Yolu İle Kısmi Bölünme .....................................29

B. Bölünen Şirketin Ortaklarına Dağıtılan Hisse Oranına

Göre Kısmi Bölünme Türleri 30

1. Oranların Korunduğu Kısmi Bölünme (Eşdeğer

Kısmi Bölünme) ................ 30

2. Oranların Korunmadığı Kısmi Bölünme (Eşdeğer

Olmayan Kısmi Bölünme)..........................................................32

V. Kısmi Bölünmenin Yakın Kavramlardan Ayırt Edilmesi ................ 34

A. Birleşme...................................... 34

B. Malvarlığı veya Ticari İşletmenin Devri ....................................... 40

C. Split-Up (Bölünen Şirketin İnfisahı Suretiyle Bölünme) .......... 46

D. Spin-Off (Mevcut Ortaklara Hisse Dağıtımı Şeklinde

Bölünme-Farklılaştırma) ........47

E. Split-Off (Hisse Değişimi Şeklinde Bölünme) ............................ 48

F. Divestiture (Ayrıştırma-Elden Çıkarma)...................................... 49

G. Equity Carve-Out (Şirket Özvarlıklarını Parçalara

Bölme-Hisse Satma)................ 50

VI. KISMİ BÖLÜNME NEDENLERİ.......................................................51

A. Ölçek Ekonomisinden Yararlanılması (“Economies

Scale”)......................................... 54

B. Uzmanlaşmanın Sağlanması..55

C. Verimliliğin Artırılması ..........57

D. Pazar Payının Korunması ve Rekabet Gücünün

Artırılması ..................................59

E. Risk Azaltılması ....................... 60

F. Ortaklar Arasındaki Anlaşmazlıklar...............................................61XI

G. Birleşmenin Ortaya Çıkardığı Olumsuzlukların

Giderilmesi.................................61

H. Miras Nedeniyle Ortaya Çıkabilecek Anlaşmazlıkların

Önlenmesi ..................................62

I. Vergi Avantajının Sağlanması 62

J. Diğer Nedenler..........................62

VII. KISMİ BÖLÜNMENİN TARİHSEL SÜRECİ............................... 63

VIII. ÇEŞİTLİ HUKUK SİSTEMLERİNDE KISMİ BÖLÜNME ...... 68

A. Amerikan Hukuku................... 68

B. Avrupa Birliği Hukuku ........... 69

C. İngiliz Hukuku ......................... 72

D. Alman Hukuku..........................73

E. İsviçre Hukuku..........................75

İkinci Bölüm

TİCARET HUKUKU BAKIMINDAN

ANONİM ŞİRKETLERDE KISMİ BÖLÜNME

I. KISMİ BÖLÜNMENİN ŞARTLARI................................................. 77

A. Kısmi Bölünmeye Katılan Şirketlerin Sermaye Şirketi

Olması ........................................ 77

B. En Az İki Şirketin Varlığı ....... 80

II. KISMİ BÖLÜNME İŞLEMLERİ......................................................... 80

A. Kısmi Bölünme Görüşmeleri 80

B. Bölünme Sözleşmesi veya Planının Hazırlanması...................... 82

1. Yetkili Organ...................... 83

2. Bölünme Sözleşmesi veya Planın Şekli................................... 84

3. Bölünme Sözleşmesi veya Planının Hukuki Niteliği .......... 86

4. Bölünme Sözleşmesi veya Planının Kapsamı........................ 87

a. Kısmi Bölünmeye Katılan Şirketlerin Ticaret

Unvanları, Merkezleri ve Türleri....................................... 90XII

b. Kısmi Bölünmeye Konu Aktif ve Pasif

Malvarlığının Dökümleri.....................................................91

c. Payların Değişim Oranlarının ve Gereğinde

Ödenecek Denkleştirme Tutarının Tespiti ve

Devralan Şirketin Tahsis Ettiği Hakların Niteliği .........93

d. İntifa Senedi, Oydan Yoksun Pay ve Özel Hak

Sahiplerinin Korunması...................................................... 94

e. Şirket Paylarının Değişim Tarzları ....................................95

f. Bilanço Kârını Kazanma Tarihi ve Bu Kârı Talep

Hakkının Özellikleri..95

g. Bölünen Şirketin İşlemlerinin Hangi Tarihten

İtibaren Devralan Şirketin Hesabına Yapılmış

Kabul Edildiği..............95

h. Yönetim Organlarının Üyelerine, Müdürlere,

Yönetim Hakkına Sahip Kişilere ve Denetçilere

Tanınan Özel Menfaatler.................................................... 96

i. Kısmi Bölünme Sonucu Devralan Şirketlere

Geçen İş İlişkileri....... 97

j. Bölünme Sözleşmesinde veya Planında

Bulunabilecek Diğer Kayıtlar............................................. 97

5. Bölünme Sözleşmesi veya Planının Hükümsüzlüğü ............98

C. Bölünme Raporunun Hazırlanması ................................................98

1. Yetkili Organ.....................101

2. Bölünme Raporunun Şekli ......................................................101

3. Bölünme Raporunun Kapsamı............................................... 102

a. Kısmi Bölünmenin Amacı ve Sonuçları ........................ 103

b. Bölünme Sözleşmesi veya Planı....................................... 104

c. Pay Değişim Oranının ve Denkleştirme Tutarının

ve Devralan Şirketin Tahsis Ettiği Hakların Niteliği. 104

d. Payların Değerlemesine İlişkin Özellikler.................... 105

e. Kısmi Bölünme Dolayısıyla Ortaklara Getirilen

Ek Yükümlülükler.... 106XIII

f. Kısmi Bölünmeye Katılan Şirketlerin Farklı

Türden Olması Sebebiyle Getirilen Yükümlülükler .. 107

g. Kısmi Bölünmenin İşçiler Üzerindeki Etkileri............ 108

h. Kısmi Bölünmenin, Bölünmeye Katılan

Şirketlerin Alacaklıları Üzerindeki Etkileri.................. 108

i. Yeni Kurulacak Şirkete İlişkin Açıklamalar ................. 108

D. Bölünme Sözleşmesi veya Planının ve Bölünme

Raporunun Pay Sahiplerinin İncelemesine Sunulması ........... 109

E. Genel Kurulda Kısmi Bölünme Kararı Alınması...................... 113

1. Genel Kurul Toplantısı Öncesi Hazırlık İşlemleri ............. 113

2. Kısmi Bölünen Şirkette Sermaye Azaltımı Kararı

Alınması.............................116

3. Kısmi Bölünmede Devralan Şirket Tarafından

Sermaye Artırımı Kararı Alınması........................................120

4. Nisaplar .............................124

a. Oranların Korunduğu Kısmi Bölünmede

(Eşdeğer Kısmi Bölünmede) Nisap................................126

b. Oranların Korunmadığı Kısmi Bölünmede

(Eşdeğer Olmayan Kısmi Bölünmede) Nisap.............. 129

5. Bölünme Kararının Şekli ......................................................... 131

F. Kısmi Bölünmenin Ticaret Siciline Tescili ve İlanı.................. 131

1. Tescil .................................. 131

2. İlan ..................................... 134

Üçüncü Bölüm

KISMİ BÖLÜNMENİN SONUÇLARI

I. MALVARLIĞI BÖLÜMLERİNİN DEVRİNE BAĞLI

SONUÇLAR ................................. 136

A. Külli Halefiyet İlkesi ............. 138

B. Bölünme Sözleşmesinde veya Planında Yer Verilmeyen

Malvarlığı Unsurları.............. 143XIV

II. DEVRALAN ŞİRKETLERDE PAY SAHİPLİĞİ

HAKLARININ TAHSİSİ......... 145

III. PAY SAHİPLERİNİN KORUNMASI.............................................. 146

A. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı ....................................................... 147

B. Denkleştirme Tutarını Talep Hakkı............................................. 150

C. Ayrılma Hakkı........................ 153

D. Bölünmenin İptali.................. 154

E. Özel Haklara Sahip Pay Sahiplerinin Korunması..................... 158

F. Kısmi Bölünmenin Denetimi ve Denetleme Raporu:

TTK’da Yer Almayan Bir Düzenleme.......................................... 159

1. Bölünme Denetçisi ......... 162

2. Bölünme Denetçisinin Seçiminde Yetkili Organ............... 165

3. Denetleme Raporunun Şekli................................................... 166

4. Denetleme Raporunun Kapsamı............................................ 166

IV. İNTİFA SENEDİ SAHİPLERİNİN KORUNMASI.................... 169

V. ALACAKLILARIN KORUNMASI...................................................170

A. Türk Hukukunda Koruma Sistemleri...........................................171

B. Yabancı Hukuklarda Koruma Sistemleri......................................175

VI. İŞÇİLERİN KORUNMASI...... 177

VII. KISMİ BÖLÜNME İŞLEMLERİNDEN DOĞAN

SORUMLULUK ...........................181

VIII. KISMİ BÖLÜNMENİN VERGİSEL SONUÇLARI ................... 183

A. Kurumlar Vergisi Bakımından Kısmi Bölünmenin

Sonuçları .................................. 183

1. Kısmi Bölünmenin Şartları ..................................................... 184

a. Bölünen ve Devralan Şirketlerin Sermaye Şirketi

Olması......................... 184

b. Devralan Şirketin Tam Mükellef Olması ...................... 185

c. Kısmi Bölünme Sonucunda Taşınmazlar,

İştirak Hisseleri, Üretim İşletmeleri ve Hizmet

İşletmelerinin Ayni Sermaye Olarak Konulması......... 186XV

d. Kısmi Bölünme İle Ayni Sermaye Olarak

Konulacak Değerlerin Kayıtlı Değerleri İle

Aktarılması................ 192

e. Devralan Şirketin Sermayesini Temsil Eden

İştirak Hisselerinin, Bölünen Şirkete veya

Ortaklarına Verilmesi ........................................................ 194

2. Kısmi Bölünme Halinde Vergilendirme............................... 195

3. Devralan Şirketin Sorumluluğu ............................................. 196

4. Diğer Hususlar................. 197

B. Katma Değer Vergisi Bakımından Kısmi Bölünmenin

Sonuçları .................................. 198

C. Diğer Vergi Türleri Bakımından Kısmi Bölünmenin

Sonuçları .................................. 199

SONUÇ.....................................................203

BİBLİYOGRAFYA.................................205"