Boşanma Davaları

Evlilik Birliğinin

Temelinden Sarsılması Nedeniyle

Boşanma Davaları

- Yeni Türk Medeni Kanununun Getirdikleri

- Boşanma Hukukuna Hakim Olan İlkeler

- Görevli Ve Yetkili Mahkeme

- Aile Mahkemeleri Ve Yargılama Usulü

- Mirasçıların Kusur Bakımından Boşanma Davasını Devam Ettirmesi

- Kusurlu Eşin Açtığı Dava

- Karşılıklı Boşanma Davaları

- Dava Açma Koşulları

- Yabancıların Boşanma Davaları

- Dilekçe Örnekleri

- Mahkeme Karar Örnekleri



İÇİNDEKİLER



I. Bölüm

GENEL OLARAK BOŞANMA



I. GENEL AÇIKLAMALAR 19



II. “BOŞANMA”NIN TANIMI 20



III. BOŞANMA VE TARİHÇE 21



A. Genel Olarak 21

B. 4721 Sayılı Türk Medenî Kanunundaki Düzenleme 22



IV. BOŞANMAYA İLİŞKİN SİSTEMLER 24



A. Boşanmayı Kabul Etmeyen Sistemler (Görüşler) 24

B. Boşanmaya Serbestlik Tanıyan Sistemler (Görüşler) 25

C. Hâkimin Kararı ile Boşanma Sistemi (Görüşü) 25

D. Boşanma Nedenlerini Saymacalı Sistemi (Görüşü) 25



V. BOŞANMA HUKUKUNDA İLKELER 26



A. İlkeler 26

1. Kusur İlkesi 26

2. Evliliğin Temelden Sarsılması İlkesi 26

3. İradilik (İrade) İlkesi 26

4. Elverişsizlik İlkesi 27

B. Türk Medenî Kanununun Madde 166/I-II Fıkralarında Benimsediği Sistem 27

C. Yargıtay’ın Benimsediği İlke ve Uygulama 29



II. EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI BOŞANMA NEDENİ 30



A. Genel Açıklamalar 30

B. Yasal Dayanak 30

1. Madde Metni 31

2. Madde Gerekçesi 31

3. 743 Sayılı Türk Kanunu Medenîsinin Karşılık Maddesi 32

4. Maddenin TBMM Adalet Komisyonunda Görüşülmesine İlişkin Görüşme Tutanağı 32

5. Uygulamada En Sık Görülen Boşanma Sebebi 34

C. Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılmasına Dayalı Boşanma 36

1. Koşulları 36

a. Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Koşulu (Objektif Koşul) 36

aa. Genel Olarak 36

bb. Hâkimin Takdir Hakkı 37

aaa. Genel Olarak 37

bbb. Hâkimin Takdir Hakkını Kullanırken Göz Önünde Tutacağı Hususlar 38

b. Ortak Hayatın Çekilmez Hâle Gelmesi (Sübjektif Koşul) 41

aa. Genel Olarak 41

bb. İspat Yükü 42

aaa. Genel Olarak 42

bb. Birliğin Temelinden Sarsıldığı Kanıtlanamadığında Davanın Reddi Gerekir 44

cc. Hâkimin Takdir Hakkı 44

aaa. Genel Olarak 44

bbb. Hakimin Takdir Yetkisine İlişkin Uygulamada Gelişen Kıstaslar (Ölçütler) 45

aaaa. Davacının veya Davalının Kişiliği 46

cccc. Evlenme Akdi Yapılırken Geçimsizlik Nedeni Olayın Bilinmesi 46

dddd. Zaman Unsuru 46

eeee. Boşanma Davasının Açılmasından Sonraki Olaylara Dayanamama 47

ffff. Evlilik Birliğinin Sarsılmasına Neden Olan Olayda Affetme veya Bu Olaya rıza

Gösterme 48

gggg. Eşlerin Yaşı ve Evliliğin Süresi 49

hhhh. Aynı Konutu Paylaşmanın Ortak Hayatı Devam Ettirmek Anlamına Gelmemesi 49

ıııı. Bireysel Özgürlüğün Vazgeçilmezliği 49

c. Kusur Esasının Kabul Edilmemesi 49

aa. Genel Açıklamalar 49

bb. Kusura İlişkin İlke ve Uygulamalar 51

aaa. Kusur Yerine Evlilik Birliğinin Onarılmaz Bir Şekilde Sarsılması ve Bu Durumun

Eşlerden Biri İçin Ortak Hayatı Çekilmez Hale Getirmiş Olması İlkesi 51

bbb. Kendi Kusuruna Dayanarak Hak Elde Edilememe İlkesi 51

cc. Kusur Tartışmasına İlişkin Örnek İçtihatlar 52

dd. Karşılıklı Boşanma Davasında Kusur Durumu 55

2. Davalının Davaya İtiraz Hakkı 57

a. Genel Olarak 57

b. İtiraz Hakkının Kötüye Kullanılması 57

c. Az Kusurlu Eş 59

d. Kusur Eşitse Boşanmaya Karar Vermek Gerekir 60

e. Her İki Eşte Kusursuz 61

f. Doğal Tepkinin Ürünü Olaylar 62

2. Boşanmaya Karar Verebilmek İçin Diğer Hususlar 62

a. Boşanmaya Sebebiyet Veren Olayların İradî Olması 62

b. Boşanmaya Sebep Gösterilen Olayların Af Edilmemiş veya Hoşgörüyle

Karşılanmamış Olması 63

c. Fiili Ayrılık Başlı Başına Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsıldığını ve Ortak

Hayatın Çekilmez Hale Geldiğini Göstermez 63

d. Nikahtan Sonra Eşlerin Bir Araya Gelmemiş Olmaları, Şartları Varsa Boşanma

Davası Açmaya Engel Değildir 63

e. Tanık Beyanlarında Geçen Olayların Yer, Zaman Yönünden Tereddüte Meydan

Vermeyecek Şekilde Açık Olması Gerekir 64

f. Boşanma Davasının Açılması Koşulu 64

3. Evliliğin Bir Yıldan Az Sürdüğü Halde Anlaşmalı Boşanma Davası Açılmış İse 65

4. Başka Nedenlerle Boşanma Davası Açılmış Reddedilmiş İse Genel Nedenlere

Dayalı (Geçimsizliğe) Dava Açılabilir 66

5. Müşterek Konut Temin Etmede Anlaşamama 66

6. Cinsel Uyumsuzluklar 66

7. Hastalıklara Yakalanma 67

8. Aynı Çatı Altında Otururken Boşanma Davası Açılabilir 67

9. Ayrılık İsteme Hakkı 68

a. Yasal Dayanak 68

b. Madde Metni 68

c. Hükümet Gerekçesi: 68

d. Yürürlükten kaldırılan Kanunun karşılık hükmü: 68

10. Hâkim Ayrılığı da Karar Verebilir 68

a. Genel Olarak Ayrılık 68

b. Yasal Düzenleme 68

aa. Madde Metni 68

bb. Hükümet Gerekçesi 69

cc. Yürürlükten Kaldırılan Kanunun Karşılık Hükmü 69

c. Konuya İlişkin İçtihatlar 69

d. Ayrılık Süresi 69

aa. Madde Metni 69

bb. Hükümet Gerekçesi 69

cc. Yürürlükten Kaldırılan Kanunun Karşılık Hükmü 69

ee. Ayrılık Süresine İlişkin İçtihat 69

e. Ayrılık Süresinin Bitimi 70

aa. Madde Metni 70

bb. Hükümet Gerekçesi: 70

cc. Yürürlükten Kaldırılan Kanunun Karşılık Hükmü 70



III. Bölüm

GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME İLE

YARGILAMA USULÜ



I. GÖREVLİ MAHKEME 71



A. Genel Olarak 71

B. Sonuçlanmamış Davaların Yetkili ve Görevli Aile Mahkemesine Devredileceği 71



II. YETKİLİ MAHKEME 72



A. Madde Metni 72

B. Hükümet Gerekçesi 72

C. Yürürlükten Kaldırılan Kanunun Karşılık Hükmü 72

D. Açıklamalar 73

1. Genel Olarak 73

2. Yetki İtirazında Yetkili Mahkemeyi Gösterme Koşulu 76

3. Yetki İtirazı İlk İtirazlardandır 76

4. Boşanma Davalarında Yetki, Kamu Düzeni Esasına Dayalı Olarak Öngörülmemiştir 76

5. Yetki İtirazı İlk İtirazlardan Olup 10 Günlük Cevap Süresi İçinde Mahkemeye

Bildirmesi Gerekir. (HUMK. 189). 77

E. Yetkiye İlişkin Maddenin TBMM Adalet Komisyonunda Görüşülmesine İlişkin

Tutanak 77



III. YARGILAMA USULÜ 86



A. Boşanma Davalarına Öncelikle Uygulanacak Yargılama Usulü 86

B. Aile Mahkemeleri Kanunundaki Usul Hükümleri 87

1. Yasal Düzenleme 87

2. Sulh Yoluyla Çözüme Teşvik 89

4. Sonuçlanmamış Dava ve İşlerde Görevli ve Yetkili Mahkeme 89

5. Davacı 89

6. Davalı 89

7. Dava Açma Koşulları 89

C. Boşanma Davasında Diğer Usul Kuralları ve Yargıtay Uygulaması ile Dikkat

Edilecek Diğer Hususlar 89

1. Boşanma Davası Devam Ederken Ölüm Hâlinde Verilecek Karar 89

2. Evlilik Birliği Ölümle Sona Erdiğinde Mahkemece Sadece Kusur Durumunun

Tespitiyle Yetinilmesi Gerekir 90

3. Temyiz Dilekçesi Harçsız Olduğundan ve Kaydı da Bulunmadığından

İncelenemez. (Y. 2. HD. 24.03.2005 – 2655/4652) 90

4. Karar Düzeltmede Süre 90

5. Davacı Hüküm Kesinleşmeden Ölmüşse Verilecek Karar 90

6. Tanıkların Sözünü Ettiği Olayların Yeri ve Zamanı Belli Olmadığından Bu Yön

Açıklattırılmalı 90

7. Davalı Usulüne Uygun Davet Edilmediğinden, Yokluğunda Davaya Devamla

Hüküm Tesisi Bozma Nedenidir 91

8. Çelişkili ve İkinci Tanık Listesinden Dinlenen Beyanlara Dayalı Boşanma

Hükmü Verilemez 91

9. Kısa Kararla Gerekçeli Karar Arasında Çelişki Olamaz 91

10. Tanıkların Davacıdan Aktardıkları Olaylar Boşanma Hükmüne Esas Alınamaz 92

11. Tanıklara Sorulacaklar 92

12. Karar Tarihinden Sonra Davacının Ölümü 93

13. Karşı Davada Harç 94

14. Evlilik Boşanma ile İlgili Hüküm Kesinleşmeden Önce Ölümle Sona Erdiğinde

Kurulacak Hüküm 95

15. Akıl Hastası Olan Kişinin Taraf Ehliyeti Bulunmadığından Husumetin Vasisine

Yöneltilmeli 95

16. Davalının Ruhsal Rahatsızlığı İleri Sürülmüş- Dava ve Taraf Ehliyeti 95

17. Yasal Danışman Onayı 96

18. İlk Dava Açıldıktan Sonra Meydana Gelen Olay Ayrı Bir Boşanma Nedeni

Oluşturur 96

19. Boşanmanın Sonuçlarına İlişkin Anlaşmalar 97

20. Derdestlik 97

21. Günlük- Boşanma Davasında Kadının Yasak Aşkını Anlattığı Hatıra (Günlük)

Defterine Delil Olarak Dayanma 9 8

22. Davalı Boşanma ile İlgili Davanın Devamı Sırasında Ölmüşse Vekalet İlişkisi 99

23. Hukuk Hakimi Ceza Mahkemesinin Mahkumiyet Kararıyla Bağlıdır 99

24. Davalının Eylemlerinin İradi Olup Olmadığı Konusundaki Raporlar Çelişkili İse 100

25. Davacı Kadının Ruhsal Rahatsızlığı İleri Sürüldüğüne Göre Kısıtlanması Gerekip,

Gerekmediği Önmesele Olarak İncelenmelidir 100

26. Boşanma Davalarında Tarafların İkrar ve Kabulü Hakimi Bağlamaz 101

27. Kendisine Yasal Danışman Atanan Koca 101

28. Fiilî Ayrılık Tek Başına Boşanma Nedeni Değildir 102

29. Karşılık Dava Asıl Davanın Koşullarına Tâbidir 102

30. Davanın Yetki Yönünden Red Kararının Kesinleşmesinden On Gün Sonra

Başvurursa Açılmamış Sayılır 103

31. Davadan Feragat Tarihinden Önceki Olaylara Dayalı Boşanma Hükmü

Kurulamaz 103

32. Dava, Dosyanın İşlemden Kaldırıldığı Tarihten Başlayarak Bir Ay Geçtikten

Sonra Yenilenirse Yeniden Harç Alınır 103

33. Terk Nedenine Dayalı İhtardan Önceki Olaylar Affedilmiş Sayıldığından Bu

Önceki Olaylara Dayanılamaz 104

34. Tefhim Edilen Kısa Karar Yanlışta Olsa Gerekçeli Karar Arasında Çelişki

Meydana Getirilmesi Bozma Nedenidir 104

35. Kısmi Kabulde Vekalet Ücreti ve Yargılama Gideri 104

36. İlanen Tebligat 104

37. Dava Nedenini Yanlış Niteleyip Ret Olmaz 106

38. Avukatlık Ücretine Ayrıca Katma Değer Vergisi Eklenmesi Kanuna Aykırıdır 106

39. Ceza Davasından Vazgeçmesi Kendisini Döven Kocasını Affettiğini Göstermez 106

40. Dava Sebebi Olarak Hem Terk, Hem Birliğin Temelinden Sarsılması Neden

Gösterildiğinde Her İki Davanın Reddi Gerekir 106

41. Tanıklar Yönünden Kesin Mehil 107

42. Yetki İlk İtirazı ile İlgili Ara Karar Davalıya Tebliğ Edilmeden Davaya Devamla

Hüküm Kurulamaz 107

43. Birliğin Temelinden Sarsıldığı Kanıtlanmadıkça Boşanma Hükmü Kurulamaz 107

44. Şahitlerden Bir Kısmının Davacının Meslektaşları Olmaları, Beyanlarının

Samimi Olmadığına Delalet Etmez 108

45. Tanıklardan (Şahitlerden) Birinin İfadesini Nazara Alıp Diğerlerini İhmal

Etmek Doğru Değildir 108

46. Aksine Ciddi ve İnandırıcı Delil ve Olaylar Bulunmadıkça Asıl Olan Tanıkların

Gerçeği Söylemiş Olmalarıdır 108

47. Evlendiği Sırada Mevcut Olan Bedeni Araz Geçimsizlik Sebebi Olarak İleri

Sürülemez 108

48. Karşılıklı Davaların Her İkisi de Kabul Olunduğunda Yargılama Gideri 109

49. Usule Aykırı Bir İşlemin Bozma Sebebi Yapılabilmesi Şartı 109

50. Tanıkların Davet Usulü 109

51. Yabancıların Boşanma Davaları 109

52. Düğün Yapmamak 109

53. Kısırlık Başlıbaşına Boşanma Sebebi Değildir 109

54. Tarafların Vazgeçmeye İlişkin İrade Beyanları 110

55. Eşlerden Birinin Zinada Bulunması Hali, Başlı Başına Şiddetli Geçimsizlik

Sebebidir 110

56. Tefrik (Davaların Ayrılması) İsteği İlk İtirazlardandır 110

57. Islah 110

58. Birden Çok Vekile Bildirim (Tebliğ) Yapıldığında Kanun Yoluna Başvurma Süresi 110

59. Tutanağa Geçen Karar Özeti ile Hüküm Çelişik 111

60. Delillerin Gösterilmesi İçin Mehil 111

61. Bir Yandan Geçimsizlik Nedenleri Sıralanırken Diğer Yandan İhtar Çekilmesi

Samimi Bir İradenin Ürünü Değildir 111

62. Taraf Teşkili 112

63. Tanığın Dinlenilmesinden Açıkça Vazgeçilmemiş 112

64. Boşanma veya Ayrılık Davası Açıldığında Hâkimin Alacağı Tedbirler 112

D. Boşanma Davası Devam Ederken, Ölen Davacının Mirasçılarından Birisinin

Davaya Devam Etmesi 113

1. Genel Olarak 114

3. Maddeye İlişkin Hükümet Gerekçesi 114

4. Dikkat Edilecek Husus ve Uygulama 114

a. Mahkeme Sadece Kusur Durumunun Tespitiyle Yetinecek Yoksa Mirasçılık

Sıfatı ile İlgili Karar Verilemez 114

b. Davacı Hüküm Kesinleşmeden Ölmüşse Verilecek Karar 115

c. Ölen Davacının Usulüne Uygun Vekalete Dayalı Açılmış Bir Boşanma Davası

Yoksa Mirasçılar Takip Edemez 115

d. Davacı Eş Ölmüş ve Mirasçı Davaya Devam Ediyorsa Verilecek Hüküm 115

e. Davacı Boşanma ile İlgili Hüküm Kesinleşmeden Önce Ölmüş ve Mirasçıları

TMK'nın 181/2’nci m. Ne Uygun Kusur Nisbetlerinin Tespitini Talep Etmişlerse 116

E. Eski ve Yeni Medenî Kanundan Hangisinin Uygulanacağı 116

1. Yasal Dayanak 116

2. Türk Medenî Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunun İlgili

Hükümleri 116

a. Madde Metni 117

b. Gerekçesi 117

c. 864 sayılı Kanunu Medenînin Sureti Mer’iyet ve Şekli Hakkında Kanunun

Karşılık Maddesi 117

d. Evlenme, Boşanma ve Evliliğin Genel Hükümlerine İlişkin Hüküm 118

aa. Madde Metni 118

bb. Gerekçesi 118

3. Konuya İlişkin Yargıtay Kararları 120

F. Nüfus Hizmetleri Kanununun İlgili Hükümleri 122

G. Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun 127

H. Uygulamadan Dilekçe ve Karar Örnekleri 130

1. Dilekçe Örnekleri 130

2. Mahkeme Karar Örnekleri 139

aa. Gerekçeli Karar Örneği: 139

bb. Kısa Karar Örneği: 143

3. Sosyal ve Malî Araştırmaya İlişkin Yazışma Örnekleri 144



IV. Bölüm İÇTİHATLAR 147



Nazif Kaçak’ın Yayımlanmış Kitapları 421



Yararlanılan Kaynaklar 425



İçtihatlar Dizini 427