Ceza Muhakemesi Hukukunda Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma (CMK m. 128)

Dr. Ömer Özmen BAŞTÜRK

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  7

ÖZET . 9

İÇİNDEKİLER 11

KISALTMALAR . 19

GİRİŞ .21

BİRİNCİ BÖLÜM

KORUMA TEDBİRLERİ VE ELKOYMA KORUMA TEDBİRİ

GENEL OLARAK KORUMA TEDBİRLERİ 23

Kavram. 23

Amaç 25

Ortak Özellikleri . 26

Hükümden Önce Temel Bir Hakkı Sınırlama 26

Kanuni Dayanak Bulunması 26

Oranlılık 28

Suç Şüphesinin Belli Bir Yoğunlukta Bulunması . 29

Görünüşte Haklılık 29

Geçici Olma 30

Araç Olma. 30

Zorlayıcılık 31

Gecikmede Tehlike Bulunması. 32

Bir Karara Dayanma . 32

Koruma Tedbirlerinin Uygulanmasında Şüphe Dereceleri. 33

Genel Olarak 33

Basit Şüphe 34

Yeterli Şüphe 35

Makul Şüphe 35

Kuvvetli Şüphe . 36

Kuvvetli Şüphe Sebepleri . 36

12 İçindekiler

GENEL OLARAK ELKOYMA KORUMA TEDBİRİ, ELKOYMA KORUMA

TEDBİRİNİN AMACI VE BENZER KAVRAMLARLA MUKAYESE.37

Kavram37

Amaç.41

Hukuki Nitelik .42

Benzer Kavramlarla Mukayese .43

Muhafaza Altına Alma 44

Koruma Altına Alma ve Alıkoyma .46

Müsadare47

Malvarlığının Dondurulması .50

III. ELKOYMA KORUMA TEDBİRİ VE MÜLKİYET HAKKI51

Mülkiyet Hakkı Kavramı, Korunması ve Önemi 51

T.C. Anayasası ve AİHS’de Mülkiyet Hakkı52

T.C. Anayasası’nda Mülkiyet Hakkı .52

AİHS’de Mülkiyet Hakkı 53

AYM Ve AİHM’nin Mülkiyet Hakkına Olan Yaklaşımı54

Mülkiyet Hakkından Yararlananlar .55

Mülkiyet Hakkının Kapsamı 55

Genel Olarak.55

Maddi Konusu (Mülk).56

Varlığı .56

Meşru Beklenti .57

Mülkiyet Hakkına Müdahale Edilip Edilmediğine İlişkin

Değerlendirme57

Genel Olarak.57

Üç Kural Analizi.58

Hukukilik.60

Müdahalenin Meşru Amaçla Yapılması 61

Müdahalenin Ölçülülük İlkesine Uygun Olması ve Adil Denge.62

Mülkiyet Hakkı ve Elkoyma Koruma Tedbiri.65

ELKOYMA KORUMA TEDBİRİNE HAKİM OLAN İLKELER VE TARİHSEL

GELİŞİM.68

Elkoyma Koruma Tedbirine Hakim Olan İlkeler68

Hukuk Devleti İlkesi-Oranlılık (Ölçülülük) İlkesi 68

İnsan Haysiyetinin Dokunulmazlığı İlkesi 69

Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 71

İçindekiler 13

Dürüst İşlem İlkesi 71

Hâkim Önünde Meramını Anlatabilme İlkesi . 72

Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi 73

Tarihsel Gelişim 73

Genel Olarak 73

Roma Hukuku. 74

İslam Hukuku 74

Orta Çağ Muhakemesi 75

Müşterek Hukuk Devri . 75

Aydınlanma Dönemi Ceza Muhakemesi 76

Türk Hukuku. 77

ELKOYMA KORUMA TEDBİRİNİN ŞARTLARI 79

Şüphe Derecesi 79

Karar Verme Yetkisi Ve Kararın İçeriği . 80

Madde Bakımından Şartlar 83

Elkoymaya Konu Olabilecek Eşyanın Bulunması 84

Eşya veya Kazanç Müsaderesinin Konusu Olan Malvarlığı Değeri . 84

İspat Aracı Olarak Yararlı Görülen Malvarlığı Değeri 85

Elkoyma Yasağının Bulunmaması. 86

İçeriği Devlet Sırrı Niteliğinde Olan Belgeler 87

Elkonulamayacak Mektup ve Belgeler. 88

Basın Araçları . 90

Kişi Bakımından Şartlar 91

ELKOYMA KARARININ YERİNE GETİRİLMESİ. 92

Genel Olarak 92

İstenilen Eşyayı Vermeyenler Hakkında Disiplin Hapsi Uygulanması. 94

Elkonulan Eşyanın Muhafazası Ve Elden Çıkarılması . 95

Tesadüfen Elde Edilen Deliller . 97

Elkoyma Koruma Tedbirine İtiraz ve Denetim . 98

VII. ELKOYMANIN SONA ERMESİ  99

Eşyanın İadesi 99

Eşyanın Müsadere Edilmesi . 102

Elkoymadan Kaynaklanan Zararların Tazmini 103

VIII. ELKOYMA KORUMA TEDBİRİNİNİN ÇEŞİTLERİ 104

Basit Elkoyma. 104

14 İçindekiler

Özel Elkoyma 105

Postada Elkoyma.105

Avukat Bürolarında Elkoyma 107

Bilgisayarlarda Elkoyma 107

Kaçaklarla İlgili Elkoyma (Zorlama Amaçlı Elkoyma).109

Basılmış Eserlere Ve Basın Araçlarına Elkoyma.110

Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini111

İKİNCİ BÖLÜM

TAŞINMAZLARA, HAK ve ALACAKLARA ELKOYMA KORUMA TEDBİRİ

GENEL OLARAK115

KAVRAM118

III. BENZER KAVRAMLARLA MUKAYESE .120

Basit Elkoyma .120

Eşya Müsaderesi Ve Kazanç Müsaderesi122

İhtiyati Tedbir Ve İhtiyati Haciz.124

AMAÇ 125

TAŞINMAZLARA, HAK VE ALACAKLARA ELKOYMA KARARININ YERİNE

GETİRİLMESİ VE ELKONULABİLECEK EŞYA, MALVARLIĞI VE MALVARLIĞI

DEĞERLERİ 129

Elkoyma Kararının Yerine Getirilmesi .129

Elkonulabilecek Eşya, Malvarlığı ve Malvarlığı Değerleri130

Genel Olarak .130

Taşınmazlar.134

Kara, Deniz Veya Hava Ulaşım Araçları.136

Banka Veya Diğer Malî Kurumlardaki Her Türlü Hesap 139

Ortağı Bulunduğu Şirketteki Ortaklık Payları 141

Gerçek Veya Tüzel Kişiler Nezdindeki Her Türlü Hak ve Alacaklar143

Kıymetli Evrak .145

Kiralık Kasa Mevcutları146

Diğer Malvarlığı Değerleri.146

Genel Olarak.146

Kripto Varlıklar149

TAŞINMAZLARA, HAK VE ALACAKLARA ELKOYMA TEDBİRİNİN ŞARTLARI 152

Genel Olarak.152

İçindekiler 15

Kazanç Müsaderesine Konu Olabilme . 153

Kazanç müsaderesi. 153

Genel Olarak 153

Kazanç (Suç Geliri) Kavramı Ve Suç İşlenmesi İle Elde Edilen

Maddi Menfaat 155

Fiile İlişkin Şartlar. 156

Konuya (Maddi Menfaat) İlişkin Şartlar. 157

Kaim Değer Müsaderesi. 161

Kazanç Müsaderesine Konu Olabilecek Malvarlığı Değerleri

Hakkında Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma Koruma

Tedbirinin Uygulanması . 162

Kuvvetli Suç Şüphesinin Bulunması . 165

Şüphe Derecesi 165

Şüpheli veya Sanığın Soruşturma Ya Da Kovuşturma Konusu Suçu

İşlediğine Dair Şüphe Bulunması 172

Malvarlığı ve Malvarlığı Değerlerinin Kanun’da Belirtilen Katalog

Suçlardan Elde Edildiğine Dair Şüphe Bulunması. 173

Kanun’da Belirtilen Katalog Suçlardan Birisinin İşlenmesi . 173

Genel Olarak 173

Anayasal Düzene Ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlarda

Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma Koruma Tedbiri 177

Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçunda Taşınmazlara, Hak

Ve Alacaklara Elkoyma Koruma Tedbiri . 178

7258 Sayılı Futbol Ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans

Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da Düzenlenen Suçlarda

Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma Koruma Tedbiri 180

5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Önlenmesi Hakkında Kanunda

Düzenlenen Suçlarda Taşınmazlara, Hak Ve Alacaklara Elkoyma

Koruma Tedbiri  182

5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda Düzenlenen

Suçlarda Taşınmazlara, Hak Ve Alacaklara Elkoyma Koruma

Tedbiri  183

Uyuşturucu Veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda

Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma Koruma Tedbiri 186

3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nda Düzenlenen Suçlarda

Taşınmazlara, Hak Ve Alacaklara Elkoyma Koruma Tedbiri . 187

6415 Sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun 188

16 İçindekiler

6458 Sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu191

5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’nda Düzenlenen Suçlar Hakkında

Taşınmazlara, Hak Ve Alacaklara Elkoyma Koruma Tedbiri192

2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nda

Düzenlenen Suçlarda Taşınmazlara, Hak Ve Alacaklara Elkoyma

Koruma Tedbiri .193

Kripto Hizmet Sağlayıcılarda Zimmet Suçu (SPK m. 110/A) 195

Taşınmazlara, Hak Ve Alacaklara Elkoyma Tedbirinin Tatbik

Edileceği Suçların Malvarlığı Elde Etmeye Elverişliliğine İlişkin

Değerlendirme196

Genel Olarak.196

Soykırım Suçu .198

Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar.198

Anayasal Düzene Ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar .199

Somut Olarak Belirlenen Malvarlıkları Ve Malvarlığı Değerlerinin

Bulunması.199

Kişi Bakımından 202

Genel Olarak .202

3. Kişiler Ve Muvazaalı İşlemler Bakımından Uygulama .203

3. Kişiler 203

Muvazaalı İşlemler209

Tüzel Kişiler Bakımından Uygulama 210

Rapor Alınması212

Genel Olarak .212

İlgisine Göre Rapor Alınacak Kurumlar .219

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu .219

Sermaye Piyasası Kurulu.220

Mali Suçları Araştırma Kurulu.221

Hazine Müsteşarlığı (Hazine Ve Maliye Bakanlığı)224

Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu .225

VII. KARAR MERCİİ.225

VIII. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA .236

ELKOYMA KARARINDA BELİRTİLEN HUSUSLARA AYKIRI DAVRANILMASI .237

Muhafaza Görevini Kötüye Kullanma Suçu 237

Resmen Teslim Olunan Mala Elkonulması ve Bozulması Suçu .240

İçindekiler 17

TAŞINMAZLARA, HAK VE ALACAKLARA ELKOYMA TEDBİRİNİN SONA

ERMESİ . 240

Genel Olarak 240

Tazminat 241

İade 249

Genel Olarak 249

Koşulları . 252

Genel Olarak 252

Eşya veya Malvarlığı Değerinin İadesinin Mümkün Olması . 253

Eşya veya Malvarlığı Değerinin, Suçtan Zarar Gören Mağdura

Ait Olması  254

Eşya veya Malvarlığı Değerlerine Delil Olarak İhtiyaç

Bulunmaması. 257

Etkin Pişmanlık Halinde Malvarlığının İadesi . 258

Usul 258

Elkonulan Eşya Ve Malvarlığı Değerlerinin Cumhuriyet Savcısı

Tarafından İade Edilmesi . 258

Elkonulan Eşya Veya Malvarlığı Değerlerinin İade Edilmesine

İlişkin Dava. 260

Genel Olarak. 260

Yargılama Usulü Ve Karar. 260

iii. Kanun Yolu . 261

İcra Edilmesi Ve Sonuçları 262

TAŞINMAZLARA, HAK VE ALACAKLARA ELKOYMA TEDBİRİN DENETİMİ 263

XII. ŞİRKETTEKİ ORTAKLIK PAYINA ELKOYMA VE ŞİRKET YÖNETİMİNE KAYYIM

TAYİNİ. 264

SONUÇ 269

KAYNAKÇA 279