İdare Hukuku Bağlamında Kamuya Yararlı Dernek Statüsü

Ömer YILDIRIM

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  7

İÇİNDEKİLER 11

KISALTMALAR . 15

GİRİŞ .17

BİRİNCİ BÖLÜM

KAMUYA YARARLI DERNEK KAVRAMI, TARİHSEL SÜREÇ VE

VAROLUŞ AMAÇLARI

KAMUYA YARARLI DERNEK KAVRAMI 19

Kavramsal Tartışmalar. 19

Kamu Yararı Kavramının Tanımı ve Boyutları 25

Kavramın Belirsizliği. 31

Kavramın Kamu Boyutu . 36

Kavramın Yarar Boyutu 45

Dernek Kavramının Tanımı 50

Kamuya Yararlı Dernek Kavramıyla İlişkili Kavramlar 53

Sivil Toplum Kuruluşu 53

Kamuya Yararlı Kurum . 57

KAMUYA YARARLI DERNEK BENZERİ KURUMLAR 60

Kamuya Yararlı Vakıflar . 60

Kamuya Yararlı Vakıf Kavramı 60

Kamuya Yararlı Vakıfların Hukuki Boyutu 65

Alelade Kamuya Yararlı Vakıf ve Kamu Vakfı Ayrımı 66

Türk Hukukundaki Belli Başlı Kamu Vakıfları . 69

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları. 69

Türkiye Diyanet Vakfı 72

Türk Polis Teşkilatını Güçlendirme Vakfı 73

Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfı 74

Türk Silahlı Kuvvetleri Mehmetçik Vakfı. 75

Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı . 76

12 İçindekiler

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı 77

Jandarma Asayiş Vakfı.78

Yunus Emre Vakfı 79

Türkiye Yeşilay Vakfı81

Türkiye Uluslararası İslam, Bilim ve Teknoloji Üniversitesini

Güçlendirme Vakfı.81

Türkiye Maarif Vakfı 82

Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Vakfı.83

Türkiye Şehit Yakınları ve Gaziler Dayanışma Vakfı.84

Antalya Diplomasi Forumu Vakfı.85

Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı.85

Dışişleri Teşkilatını Güçlendirme Vakfı 86

Göç Vakfı .86

Kamuya Yararlı Spor Kulüpleri .87

III. KAMUYA YARARLI DERNEKLERİN HUKUKİ BOYUTU88

KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜNE İLİŞKİN HUKUK SİSTEMLERİ.93

KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜNÜN TÜRK HUKUKUNDAKİ TARİHSEL

GELİŞİMİ97

Cumhuriyet Öncesi Dönem: 1909 Tarihli ve 121 Sayılı Cemiyetler

Kanunu Dönemi .97

Cumhuriyet Sonrası Dönem.100

1938 tarihli ve 3512 sayılı Cemiyetler Kanunu Dönemi100

1972 tarihli ve 1630 sayılı Dernekler Kanunu Dönemi .102

1983 tarihli ve 2908 sayılı Dernekler Kanunu Dönemi .102

2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu Dönemi .103

KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜNÜN VAROLUŞ AMAÇLARI .105

Hayırseverlik Duygusunun Tatmini 105

Kamu Hizmeti Yükünün Azaltılması .107

Demokrasi ve Sivil Toplumun Geliştirilmesi.109

İKİNCİ BÖLÜM

KAMUYA YARARLI DERNEKLERİN TÜZEL KİŞİLİĞİ VE TÜRLERİ

TÜZEL KİŞİLİKLERİN HUKUKİ REJİMİNİN TESPİTİNDE KULLANILAN ÖLÇÜTLER113

ASLİ (TEMEL) ÖLÇÜTLER121

Kuruluş Ölçütü .121

Kamu Yararı Ölçütü 125

İçindekiler 13

Kamu Gücü Ölçütü 126

Kamu Hizmeti Ölçütü 133

III. TALİ (YARDIMCI) ÖLÇÜTLER . 143

İdari Teşkilatlanma Ölçütü 143

İdari İşlem Ölçütü 148

Kamu Malı Ölçütü 152

Kamu Personeli Ölçütü 155

KAMUYA YARARLI DERNEK TÜRLERİ 160

Alelade Kamuya Yararlı Dernek ve Kamu Derneği Ayrımı . 161

Türk Hukukundaki Belli Başlı Kamu Dernekleri . 165

Türkiye Kızılay Derneği. 165

Türk Hava Kurumu . 171

Darüşşafaka Cemiyeti 175

Türkiye Yeşilay Cemiyeti 176

Türkiye Jokey Kulübü Derneği 177

Asker Kökenli Kişi Dernekleri . 180

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜNÜN TANINMASI, DENETİMİ VE

SONA ERMESİ

KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜNÜN TANINMASINDA ESAS ALINAN

İLKELER. 183

KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜ İÇİN ARANAN ŞARTLAR. 185

Şeklî Şartlar 188

Dernek Tüzel Kişiliğini Haiz Olma. 188

En Az Bir Yıldan Beri Faaliyette Bulunma. 190

Alım Satım İşlemlerinin Rekabet Koşullarına Uygun Yapılması 191

Gelirin En Az Yarısının Toplum Yararına Harcanması. 193

Mal Varlığının ve Yıllık Gelirinin Amaçlarını Gerçekleştirecek

Düzeyde Olması . 195

Maddi Şart: Amacının ve Faaliyetlerinin Topluma Yararlı Olması . 196

Topluma Yararlı Olma Kavramının Anlamı ve Belirsizliği . 197

Topluma Yararlı Amaçların Sınıflandırılması 200

III. KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜNÜN KAZANILMA SÜRECİ  205

Başvuru ve İstenen Belgeler 207

14 İçindekiler

Başvurunun Değerlendirilmesi.209

Valiliğin Görüşünün Alınması212

İlgili Bakanlıkların ve Hazine ve Maliye Bakanlığının Görüşünün

Alınması 213

İçişleri Bakanlığının Teklifi 215

KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜ İÇİN KARAR MAKAMI:

CUMHURBAŞKANI.219

Cumhurbaşkanının Takdir Yetkisi ve Sınırı .224

Cumhurbaşkanı Kararının Niteliği ve Yargısal Denetimi.227

KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜNÜN AYRICALIKLARI VE

YÜKÜMLÜLÜKLERİ 229

Statünün Ayrıcalıkları.231

Statünün Yükümlülükleri235

KAMUYA YARARLI DERNEKLERİN DENETİMİ.236

Denetimde Esas Alınan İlkeler .236

Denetimin Niteliği ve Kapsamı.237

Denetim Türleri242

İç Denetim 243

İçişleri Bakanlığı Denetimi 244

Devlet Denetleme Kurulu Denetimi .245

VII. KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜNÜN SONA ERMESİ 249

SONUÇ.253

KAYNAKLAR.257