Av. Özgün Gizem BULUT GÜLMEZ
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR . 5
KISALTMALAR . 11
GİRİŞ 13
BİRİNCİ BÖLÜM
EŞİTLİK İLKESİ VE AYRIMCILIK KAVRAMI
1.1. Eşitlik Tanımı . 15
1.1.1. Genel Olarak . 15
1.1.2. Tarihte Eşitlik Kavramı 16
1.1.3. Hukukta Eşitlik Kavramı 18
1.1.3.1. Şekli Eşitlik Kavramı . 18
1.1.3.2. Maddi Eşitlik Kavramı 19
1.2. Ayrımcılık Tanımı 20
1.2.1. Ayrımcılık Kavramı 20
1.2.2. Ayrımcılık Çeşitleri 21
1.2.2.1. Doğrudan Ayrımcılık Kavramı 21
1.2.2.2. Dolaylı Ayrımcılık Kavramı 23
1.2.2.3. Pozitif (Olumlu) Ayrımcılık Kavramı . 25
1.2.3. Bazı Ayrımcılık Nedenleri 27
1.2.3.1. Cinsiyet Nedeniyle Ayrımcılık 28
1.2.3.2. Cinsel Taciz Nedeniyle Ayrımcılık . 32
1.2.3.3. Cinsel Yönelim Nedeniyle Ayrımcılık 35
1.2.3.4. Psikolojik Taciz Nedeniyle Ayrımcılık . 36
1.2.3.5. Din, İnanç, Felsefi ve Siyasal Düşünce Nedeniyle Ayrımcılık 38
1.2.3.6. Irk ve Etnik Kökene Dayalı Ayrımcılık . 40
1.2.3.7. Engellilik Nedeniyle Ayrımcılık 41
8
1.2.3.8. Sağlık Nedeniyle Ayrımcılık . 44
1.2.3.9. Sendikal Nedenler Nedeniyle Ayrımcılık 47
1.2.3.10. Yaş Nedeniyle Ayrımcılık . 49
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK İŞ HUKUKUNDA EŞİTLİK İLKESİ VE UYGULAMALARI
2.1. Eşitlik İlkesi . 53
2.1.1. Hukuki Dayanakları 53
2.1.1.1. Anayasa’da Yer Alan Düzenlemeler . 53
2.1.1.2. 4857 Sayılı İş Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler . 55
2.1.1.3. 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler . 57
2.1.1.4. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler 57
2.2. Eşit Davranma Borcunun Niteliği ve Kapsamı 58
2.3. Eşit Davranma Borcunun Koşulları . 61
2.3.1. İşyerinde Birlik Olması Koşulu 61
2.3.2. İşyerinde Bir İşçi Topluluğunun Bulunması Koşulu . 62
2.3.3. Kolektif Bir Uygulama Bulunması Koşulu. 63
2.3.4. Aynı Zaman Dilimi İçerisinde Bulunma Koşulu 63
2.3.5. İş İlişkisinin Kurulmuş Olması Koşulu. 64
2.4. Eşit Davranma Borcunun İşveren Tarafından Uygulanması 65
2.4.1. İş İlişkisinin Kurulması Sırasında . 65
2.4.2. İş İlişkisi Devam Ederken . 67
2.4.2.1. Yönetim Hakkının Kullanılması Sırasında 68
2.4.2.2. Ücretin Belirlenmesi Sırasında 69
2.4.2.3. Cinsiyete Dayalı Yasak 72
2.4.2.4. İş Sözleşmesinin Türüne Göre Yasak 73
2.4.3. İş İlişkisinin Sona Ermesinde . 75
9
2.4.3.1. Süreli Fesih Durumunda İş Güvencesi Kapsamında Olan İşçiler Bakımından Eşitlik İlkesi . 79
2.4.3.2. Süreli Fesih Durumunda İş Güvencesi Kapsamında Olmayan İşçiler Bakımından Eşitlik İlkesi . 83
2.4.3.3. Haklı Neden Durumunda Eşitlik İlkesi 84
2.4.3.4. Fesihte Cinsiyete, Gebeliğe ve Analığa İlişkin Eşitlik İlkesi 87
2.4.3.5. Fesihte Sendikal Nedene Dayalı Eşitlik İlkesi 88
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
EŞİTLİK İLKESİNE AYKIRI DAVRANIŞIN YAPTIRIMI VE İSPATI
3.1. Eşit Davranma Borcuna Aykırılığın Yaptırımları 89
3.2. Hukuki Yaptırımlar 90
3.2.1. Ayrımcılık Tazminatı 90
3.2.1.1. Ayrımcılık Tazminatının Hukuki Niteliği . 95
3.2.1.2. Ayrımcılık Tazminatının Miktarının Belirlenmesi . 95
3.2.1.4. Ayrımcılık Tazminatına İlişkin AYM Kararı . 97
3.2.2. Yoksun Kalınan Haklar 100
3.2.3. Sendikal Tazminat 101
3.2.4. Maddi ve Manevi Tazminat Davası 107
3.2.5. Haklı Nedenle Fesih 110
3.2.6. İşi Yapmaktan Kaçınma 111
3.3. Cezai Yaptırımlar . 114
3.4. İdari Yaptırımlar . 117
3.4.1. İş Kanunu Uyarınca İdari Yaptırım 117
3.4.2. TİHEKK Uyarınca İdari Yaptırım 117
3.4.2.1. Genel Olarak 117
3.4.2.2. Başvuru Prosedürü . 118
10
3.4.2.3. Başvurunun İncelenmesi 119
3.4.2.4. İspat Yükü 119
3.4.2.5. Yaptırım . 120
3.5. Eşitlik İlkesine Aykırı Davranışın İspatı 120
3.5.1. 4857 Sayılı İş Kanunu Uyarınca İspatı . 120
3.5.2. 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Kanunu Uyarınca İspatı 122
3.5.2.1. Fesih Halinde İspat Yükü 122
3.5.2.2. Fesih Dışında İspat Yükü . 124
3.5.3. Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık Uyarınca İspat Yükü . 125
SONUÇ 127
KAYNAKÇA . 133
