Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme

"KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME



Doç. Dr. Pınar Feyzioğlu Akkoyunlu

İstanbul Üniversitesi

İktisat Fakültesi Maliye Bölümü

Öğretim Üyesi



BİRİNCİ KISIM

TEORİDE KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME

BÖLÜM I

Kamu Ekonomisi ile İlgili Bazı Tanımlar

1. Kamu Malı ve Hizmeti .......................................................................................4

2. Kamu Üretimi - Kamu Sunumu ..........................................................................6

3. Kamu İktisadi Teşebbüsleri ................................................................................7

BÖLÜM II

Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Varlık Nedenleri

1. Sosyal Refah Maksimizasyonu .........................................................................12

2. Etkinlik .............................................................................................................13

2.1 Tahsis Etkinliği ...........................................................................................13

2.2 Yönetsel / Teknolojik Etkinlik ...................................................................13

2.3 Kalite Etkinliği ...........................................................................................14

3. Gelir Dağılımını Etkileme ................................................................................14

4. Kârlılık .............................................................................................................16

5. Makro Ekonomik Politikaların Gerçekleşmesini Kolaylaştırma ......................17

BÖLÜM III

Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Fiyatlama ve Yatırım Politikaları

1. Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Fiyatlama Politikası........................................20

1.1 Sosyal Refahı Maksimum Kılan Fiyat .......................................................22

1.2 Marjinal Maliyetle Fiyatlandırmada Kısa Dönem-Uzun

Dönem Farkı ...............................................................................................24

1.3 Doğal Tekellerde Fiyatlama Politikası .......................................................25

2. Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Yatırım Politikası ...........................................29

2.1 Yatırım Kararının Alınması ........................................................................29

2.2 Kapasite Değişikliği Sırasında Uygulanan Fiyatlama Politikası ................30viii

BÖLÜM IV

Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi

1. Özelleştirmenin Tanımı ....................................................................................36

2. Özelleştirme Akımının Doğuşu ........................................................................39

3. Özelleştirmenin Amacı .....................................................................................40

4. Özelleştirme ile İlgili İki Önemli Unsur: Yönetsel Etkinlik ve Satış Fiyatı .....43

4.1 Özelleştirme ve Yönetsel Etkinlik ..............................................................43

4.2 Özelleştirmede Uygulanması Gereken Satış Fiyatı ....................................46

İKİNCİ KISIM

TÜRKİYE'DE KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE

ÖZELLEŞTİRME

BÖLÜM I

Türkiye'de Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Kuruluşu ve Gelişimi

1. Cumhuriyet Öncesi Kamu İktisadi Teşebbüsleri ..............................................52

1.1 Osmanlı Devletinden Devralınan Kamu İktisadi Teşebbüsleri ..................52

1.2 İzmir İktisat Kongresi ................................................................................53

2. Erken Cumhuriyet Döneminde Kamu İktisadi Teşebbüsleri ............................54

2.1 1923-1933 ...................................................................................................55

2.2 1933-1950 ...................................................................................................55

3. Çok Partili Dönemde Kamu İktisadi Teşebbüsleri ...........................................57

3.1 1950-1960 ...................................................................................................57

3.2 1960-1980 ...................................................................................................59

4. 24 Ocak Sonrası Kamu İktisadi Teşebbüsleri ...................................................61

4.1 1980-2002 ...................................................................................................61

4.2 2002-2010 .................................................................................................. 66

5. Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Türkiye Ekonomisindeki Önemi .....................67

BÖLÜM II

Türkiye'de Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Fiyatlama ve Yatırım Politikaları,

Mali Görünümü ve Denetimi

1. KİT Mevzuatına Göre Fiyatlama ve Yatırım Politikaları .................................72

1.1 KİT'lerin Fiyatlama Politikaları .................................................................72

1.2 KİT'lerin Yatırım Politikaları .....................................................................73

2. KİT'lerin Mali Görünümü ................................................................................74

2.1 KİT-Hazine Arasındaki Net Fon Akımı .....................................................75

2.2 KİT-TCMB .................................................................................................78ix

2.3 KİT'lerin Görev Zararları ...........................................................................79

2.4 KİT'lerin Borç Durumu .............................................................................83

3. KİT'lerin Denetimi ...........................................................................................83

BÖLÜM III

Türkiye'de Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi

1. 24 Ocak Kararları ile Özelleştirmeye Geçiş ....................................................88

2. Özelleştirme Mevzuatı ......................................................................................91

3. 4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun ...............................93

3.1 İstihdam ile İlgili Özelleştirme İlkesi .........................................................93

3.2 Özelleştirme Yöntemleri ile İlgili İlke .......................................................96

3.3 Özelleştirmenin Diğer İlkeleri ....................................................................99

3.4 Özelleştirmeden Sorumlu Kurumlar ........................................................101

BÖLÜM IV

Türkiye'de Özelleştirme Uygulamaları

1. Özelleştirme Uygulamalarının Gelir-Gider Yönü ..........................................104

2. Uygulanan Özelleştirme Yöntemleri ..............................................................105

3. Özelleştirme Uygulamalarından Örnekler ......................................................111

3.1 Bankacılık Sektörü: Türkiye Halk Bankası ..............................................111

3.2 Telekomünikasyon Sektörü: PTT'nin T'si-Türk Telekom .......................116

3.3 Petrokimya Sektörü: Türkiye Petrol Ra&#