^{Roma Hukuku' nda} Vekalet Sözleşmesi _{( Mandatum )}

Dr. S. Bengi SAYIN KORKMAZ

- Vekalet Sözleşmesinin Tanımı ve Tarihsel Gelişimi

- Vekalet Sözleşmesinin Özellikleri

- Vekaletssözleşmesinin Çeşitli Görünüm Şekilleri

- Vekalet Sözleşmesinin Hükm ve Sonuçları

- Vekalet Sözleşmesi ile Diğer Hukuki Kurumlar Arasındaki İlişki ve Farklar

- Vekalet Sözleşmesinin Sona Ermesi

ÖNSÖZ7

KISALTMALAR.13

GİRİŞ.15

§ 1. VEKÂLET SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE

TARİHSEL GELİŞİMİ.18

I. VEKÂLET SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE ETİMOLOJİK KÖKENİ18

A. Mandatum Teriminin Roma Kamu Hukukunda Kullanımı.20

B. Mandatum Teriminin Roma Özel Hukukunda Kullanımı.21

II. VEKÂLET SÖZLEŞMESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ.22

A. Vekâlet Sözleşmesinin Düzenlenmesinin Nedenleri.24

B. Ius Gentium’un Vekâlet Sözleşmesi Üzerindeki

Etkisi26

C. Pandekt Hukuku'nun Vekâlet Sözleşmesi

Üzerindeki Etkisi.29

§ 2. VEKÂLET SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ.33

I. SÖZLEŞMENİN KONUSU.33

II. SÖZLEŞMENİN TARAFLARI.40

A. Mandator/Mandans (Müvekkil).41

B. Mandatarius (Vekil).42

III. SÖZLEŞMENİN RIZAİ NİTELİK TAŞIMASI43

IV. SÖZLEŞMENİN KARŞILIKSIZ OLMASI VE

ŞEREF ÜCRETİ (HONORARIUM)50

V. SÖZLEŞMENİN EKSİK İKİ TARAFLI

NİTELİK TAŞIMASI.58

VI. SÖZLEŞMENİN İYİNİYET (BONA FIDES)

SÖZLEŞMESİ OLMASI60

VII. SÖZLEŞMENİN DOSTLUK VE GÜVENE DAYANMASI  62

§ 3. VEKÂLET SÖZLEŞMESİNİN ÇEŞİTLİ GÖRÜNÜM

ŞEKİLLERİ65

I. GAIUS’UN SINIFLANDIRMASI.65

A. Mandatum Mea Gratia (Müvekkilin Yararına Vekâlet) 67

B. Mandatum Aliena Gratia (Üçüncü Kişinin Yararına Vekâlet)68

C. Mandatum Mea et Aliena Gratia

(Müvekkilin ve Üçüncü Kişinin Yararına Vekâlet).70

D. Mandatum Mea et Tua Gratia

(Müvekkilin ve Vekilin Yararına Vekâlet)71

E. Mandatum Tua et Aliena Gratia

(Vekilin ve Üçüncü Kişinin Yararına Vekâlet).72

II. MANDATUM TUA GRATİA (VEKİLİN YARARINA VEKÂLET) VE

CONSILIUM (TAVSİYE).73

III. MANDATUM QUALIFICATUM/MANDATUM PECUNIAE CREDENDAE (KREDİ VEKÂLETİ/

İTİBAR EMRİ/KREDİ EMRİ)80

IV. GENEL VEKÂLET-ÖZEL VEKÂLET AYRIMI.84

§ 4. VEKÂLET SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜM VE

SONUÇLARI86

I. TARAFLARIN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARI 86

A. Vekilin Borçları.87

1. İş Görme Borcu.88

2. İade ve Hesap Verme Borcu.92

3. Müvekkilin Talimatlarına Uyma Borcu94

4. Vekâletin Sınırlarını Aşmama Borcu99

5. Sadakat ve Özen Borcu.106

6. Şahsen İfa Borcu.110

B. Müvekkilin Borçları.117

1. Vekili Yüklendiği Borçtan Kurtarma Borcu.118

2. Vekil Tarafından Yapılan Masrafları Ödeme Borcu. 125

3. Vekilin Uğradığı Zararı Tazmin Borcu.128

II. TARAFLARIN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN SORUMLULUĞU137

A. Klasik Hukuk Dönemindeki Durum.139

B. Iustinianus Dönemi’ndeki Durum146

III. VEKÂLET SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN DAVALAR . 152

A. Actio Mandati Directa152

B. Actio Mandati Contraria156

§ 5. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ İLE DİĞER

HUKUKİ KURUMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR161

I. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ VE TEMSİL (IUSSUM) ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR.161

A. Temsil (Iussum) Kavramı ve Hukuki Niteliği.161

B. Vekâlet Sözleşmesi ve Temsil.164

II. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ VE İNANÇLI İŞLEM (FIDUCIA) ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR166

A. İnançlı İşlem (Fiducia) Kavramı ve Hukuki Niteliği.166

B. Vekâlet Sözleşmesi ve İnançlı İşlem.168

III. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ VE PROCURATİO ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR.169

A. Procuratio Kavramı ve Hukuki Niteliği.169

B. Vekâlet Sözleşmesi ve Procuratio171

IV. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ VE

KEFALET SÖZLEŞMESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR175

A. Kefalet Sözleşmesi Kavramı ve Hukuki Niteliği.175

B. Vekâlet Sözleşmesi ve Kefalet Sözleşmesi176

V. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ VE LOCATIO CONDUCTIO ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR186

A. Locatio Conductio Kavramı ve Hukuki Niteliği186

B. Vekâlet Sözleşmesi ve Locatio Conductio188

VI. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ VE VEKÂLETSİZ

İŞ GÖRME (NEGOTIORUM GESTIO) ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR.189

A. Vekâletsiz İş Görme (Negotiorum Gestio)

Kavramı ve Hukuki Niteliği.189

B. Vekâlet Sözleşmesi ve Vekâletsiz İş Görme İlişkisi192

VII. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ VE ALACAĞIN TEMLİKİ-

BORCUN NAKLİ ARASINDAKİ İLİŞKİ VE

FARKLAR194

A. Alacağın Temliki-Borcun Nakli Kavramları ve

Hukuki Niteliği194

B. Vekâlet Sözleşmesi ve Alacağın Temliki-

Borcun Nakli195

§ 6.VEKÂLET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ.197

I. İFA VE İFANIN İMKÂNSIZ HALE GELMESİ197

II. SÜRENİN SONA ERMESİ.198

A. Şart (Condicio/Conditio)199

B. Vade (Dies)200

III. TARAFLARIN RIZASI (AZİL/REVOCATIO VE İSTİFA/ RENUNTIATIO).201

A. Azil (Revocatio).202

B. İstifa (Renuntiatio).203

IV. TARAFLARDAN BİRİNİN ÖLÜMÜ.206

A. Mandatum Morte Solvitur206

B. Mandatum Post Mortem210

V. CAPITIS DEMINUTIO.221

SONUÇ225

KAYNAKÇA.231