Roma Hukukunda Çocuk
Dr. Öğr. Üyesi Güzide Burcu GÜNVEREN
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLER VII
KISALTMALAR XIII
GİRİŞ .1
1. KONUNUN TAKDİMİ VE SINIRLANDIRILMASI 1
2.ROMA HUKUKUNDA ÇOCUK KAVRAMI ve KAVRAMDA BİRLİK
SORUNU .4
3. ROMA HUKUKUNDA ÇOCUKLUK DÖNEMİ 7
3.1. Genel Olarak7
3.2. Roma Hukukunda Çocukluğun Başlangıcı ve Sona Ermesi 10
4. ROMA AİLESİ ve ÇOCUK .15
4.1. Roma Ailesinde Çocuğun Önemi 15
4.2. Roma Ailesinde Çocuksuzluk .16
4.3. Roma Ailesinde Çocuğun Soybağı ve Hısımlığı 20
4.3.1. Genel Olarak Hısımlık 20
4.3.2. Çocuğun Agnatio Hısımlığı 22
4.3.2.1. Çocuk ile Babası Arasında Agnatio Hısımlığı Kurulması .22
4.3.2.1.1. Doğum ile Agnatio Hısımlığının Kurulması .22
4.3.2.1.1.1. Ana ile evlilik.22
4.3.2.1.1.1.1. Evlilik Birliği İçinde Dünyaya Gelen Çocuk Bakımından.22
4.3.2.1.1.1.2. Evlilik Birliği İçinde Ana Rahmine Düşen Çocuk Bakımından.27
4.3.2.1.1.1.2.1. Babalık Karinesi .27
4.3.2.1.1.1.2.2. Babalık Karinesinin Çürütülmesine İlişkin Düzenlemeler .29
4.3.2.1.1.1.2.2.1. Edictum de inspiciendo ventre: Gebeliğin Takibine İlişkin Edictum30
4.3.2.1.1.1.2.2.2. Senatus Consultum Plancianum31
4.3.2.1.1.2. Babalık Davası .36
4.3.2.1.2. Evlat Edinme ile Agnatio Hısımlığının Kurulması .42
4.3.2.1.2.1. Genel Olarak 42
4.3.2.1.2.2. Evlat Edinme Usulleri 43
4.3.2.1.2.3. Impubes’lerin Evlat Edinilmesi 46
4.3.2.1.2.3.1. Genel Olarak .46
4.3.2.1.2.3.2. Evlat Edinmede Impubes’i Korumak
Amacıyla Kabul Edilmiş Tedbirler .47
4.3.2.1.2.4.Çocuğun Soybağının Düzeltilmesi İşlevi Olarak Evlat Edinme.48
4.3.2.2. Çocuk ile Anası Arasında Agnatio Hısımlığı Kurulması .49
4.3.3. Çocuğun Cognatio Hısımlığı 50
4.3.3.1. Çocuk ile Babası Arasında Cognatio Hısımlığı Kurulması 50
4.3.3.1.1. Evlilik İçi Çocuk Bakımından50
4.3.3.1.2. Evlilik Dışı Çocuk Bakımından .51
4.3.3.1.2.1. Genel Olarak .51
4.3.3.1.2.2. Sonradan Evlenme ile Legitimatio: Legitimatio per subsequens Matrimonium.53
4.3.3.1.2.3. Legitimatio per rescriptum principis 55
4.3.3.1.2.3.1. Iustinianus Döneminde Concubinatus İlişkisinden Dünyaya Gelen Çocuklar Bakımından .55
4.3.3.1.2.3.2. Askerlik Görevini İfa Edenlerin Çocukları Bakımından 55
4.3.3.1.2.4. Legitimatio Per Oblationem Curiae: Çocuğun Curia’ya Adanması ya da Belediye Meclisine Üye Olması .56
4.3.3.2. Çocuk ile Anası Arasında Cognatio Hısımlığı Kurulması 58
4.4. Roma Ailesinde Çocuk ve Pater Familias 58
4.4.1. Genel Olarak .58
4.4.2. Çocuk Üzerinde Patria Potestas’ın Mahiyeti .59
4.4.2.1. Genel Olarak 59
4.4.2.2. İstenmeyen Bebekler ve Yeni Doğanın Terki 65
4.4.2.2.1. Genel Olarak .65
4.4.2.2.2. Yeni Doğanı Terk Etmenin Nedenleri.67
4.4.2.2.3. Yeni Doğanı Terk Etmenin Sonuçları .70
4.4.2.3. Çocuk Satışı .77
4.4.3. Patria Potestas ve “Pietas” İlişkisi 79
4.4.3.1. Genel Olarak 79
4.4.3.2. Pater Familias Bakımından Pietas Kavramından Doğan Yükümlülükler ve Aileyi Koruyan Hükümler83
4.4.4. Patria Potestas’ın Sona Ermesi 88
4.4.4.1. Genel Olarak 88
4.4.4.2. Emancipatio (Hâkimiyetten Çıkarma) Muamelesi.89
4.5. Roma Ailesinde Çocuk ve Mater Familias .92
4.5.1. Genel Olarak .92
4.5.2. Mater Familias Bakımından Pietas Kavramından Doğan Yükümlülükler ve Aileyi Koruyan Hükümler 93
4.6. Çocuğun Adı ve Doğum Kaydı .97
4.7. Çocuğun Yerleşim Yeri 102
4.8. İmparator Augustus Kanunlarında Çocuğun Yeri. 105
5.KİŞİLER HUKUKU BAKIMINDAN ROMA’DA ÇOCUĞUN EHLİYETİ. 112
5.1. Genel Olarak. 112
5.2. Hak Ehliyeti 113
5.3. Hukuki İşlem Ehliyeti. 115
5.3.1. Genel Olarak 115
5.3.2. Hukuki İşlem Ehliyetinin Kısıtlayan Neden: Yaş Küçüklüğü 117
5.3.3. Çocuklar Üzerindeki Vesayet (Tutela Impuberium) 119
5.3.3.1 Genel Olarak 119
5.3.3.2. Çocuklar Üzerindeki Vesayetin Kaynağı 120
5.3.3.3. Vasinin Sorumluluğu ve Çocuğun Korunması 124
6. FARKLI STATÜLERDE ÇOCUKLAR 128
6.1. Contubernium Birlikteliklerden Dünyaya Gelen Çocuğun Statüsü 128
6.1.1. Kadının Köle Olduğu Birlikteliklerde 129
6.1.2. Erkeğin Köle Olduğu Birlikteliklerde: Senatus Consultum Claudianum 131
6.2. Concubinatus Birlikteliklerden Dünyaya Gelen Çocuğun Statüsü . 134
6.3. Köle Çocuklar. 137
6.3.1. Genel Olarak 137
6.3.2. Köle Kadının Çocuğu Lehine Tanınan “Favor Libertatis” İmtiyazı 141
6.4. Alumni ve Vernae . 142
6.5. Azatlıların Çocukları 148
6.5.1. Genel Olarak 148
6.5.2. Ius Civile’ye Uygun Olarak Azat Edilenlerin Çocukları 149
6.5.3. Latini Iuniani’lerin Çocukları 154
6.5.3.1. Genel Olarak . 154
6.5.3.2. Lex Aelia Sentia ile Getirilen “Anniculi Probatio” (Bir senelik Yaşa İlişkin İsbat) İmkânı . 156
6.6. Romalı Askerlerin Çocukları 159
6.6.1. Genel Olarak 159
6.6.2. Askerlerin Çocuklarının Mirasçılığına İlişkin Düzenlemeler. 162
6.6.3. Askerlerin Çocuklarının Soybağının Düzeltilmesi . 164
7. ROMA HUKUKUNDA ÇOCUĞUN VATANDAŞLIĞI . 166
7.1. Genel Olarak. 166
7.2. Lex Minician ile Kabul Edilen Düzenleme. 168
7.3. Vatandaşlık Durumunda Yanılma Halinin İspatı ile Soybağının Düzelmesi: Erroris Causae Probatio. 170
8. ROMA HUKUKUNDA ÇOCUĞUN MİRASÇILIĞI. 173
8.1. Genel Olarak. 173
8.2. Kanuni Mirasçılık . 174
8.3. Vasiyet Yoluyla Miraçılık 178
8.4. Postumus’un Mirasçılığı. 180
8.4.1. Genel Olarak 180
8.4.2. Postumus Lehine Tanınan İmkanlar . 182
8.4.2.1. Missio In Possessionem Ventris Nomine. 182
8.4.2.2. Curator Ventris . 185
8.5. Yasal Statüsü Tartışmalı Çocuklar Lehine Tanınan Bonorum Possessio Ex Carboniani Edicto. 186
8.6. Evlilik Dışı Çocukların Mirasçılığı 192
8.7. Evlat Edinilen Çocuğun Mirasçılığı . 194
9. ROMA HUKUKUNDA ÇOCUĞUN MALLARI . 196
9.1. Genel Olarak. 196
9.2. Çocuğun Bona Materna Sayılan Mallarının Korunmasına Yönelik Düzen-lemeler 200
9.3. Çocuğun Bona Paterna Sayılan Mallarının Korunmasına Yönelik Düzenle-meler 202
10. ROMA’DA ÇOCUĞUN YETİŞTİRİLMESİ ve EĞİTİMİ 205
10.1. Genel Olarak. 205
10.2. Çocuğun Yetiştirilmesi ve Eğitimindeki Yardımcılar 206
10.2.1. Sütanne . 206
10.2.2. Paedagogus ve Diğerleri 209
10.2.3. Diğer Yetişkinler, Üvey Akrabalar ve Üvey Kardeşler 213
10.3. Temel Eğitim 218
10.4. Grammaticus Okulu . 222
10.5. Retorik Okulu . 223
10.6. Meslek Eğitimi . 226
10.7. Çocuk Üzerinde Uygulanan Bedeni Ceza 229
10.7.1. Genel Olarak. 229
10.7.2. Eğitim Hayatında Uygulanan Bedeni Ceza 231
11. ROMA TOPLUMUNDA ÇOCUK . 232
11.1. Roma Sosyal Yaşamında Çocuk. 232
11.2. Roma Ekonomik Yaşamında Çocuk. 234
11.3. Roma Toplumunda Ölüm ve Çocuk . 238
11.3.1. Çocuk Ölümleri 238
11.3.2. Cenaze ve Anma Törenlerinde Çocukların Rolleri. 239
11.4. Roma’da Çocukların Dinsel Rolleri . 242
11.4.1. Genel Olarak. 242
11.4.2. Flamen Rahipleri ve Vesta Rahibeleri Olarak Yetiştirilen Çocuklar . 243
SONUÇ . 247
KAYNAKÇA 255
Antik Kaynaklar 271
İnternet Kaynakları . 276
DİZİN 277
