Doç. Dr. Polat TUNÇER
İÇİNDEKİLER
YAZARIN ÖZGEÇMİŞİ VII
ÖNSÖZ .XI
İÇİNDEKİLER .XIII
KISALTMALAR XXIII
HUKUK KAVRAMI VE TEMEL İLKELERİ .1
Hukuk Kavramı 1
Hukukun Temel İlkeleri1
Bizzat İhkak-ı Hak Yasağı 1
Kanun Önünde Eşitlik İlkesi 2
Kanunları Bilmemek Mazeret Sayılmaz İlkesi .2
Dürüstlük Kuralı2
İyiniyet Kuralı2
İddia Eden İspat Eder İlkesi.3
Tarafların Denkliği İlkesi .3
Suç ve Cezaların Yasallığı İlkesi.3
Resmî Belgelerin İspatının Gerekmemesi.3
Kanunların Geriye Yürümezliği İlkesi 4
Vergide Kanunîlik İlkesi 4
HUKUKUN YAPTIRIMLARI 5
Ceza .5
Cebri İcra .6
Tazminat6
Geçersizlik .6
Yokluk.6
Butlan .7
Mutlak Butlan.7
Nispi Butlan 7
İptal .7
Müsadere 8
XIV İçindekiler
III. SAĞLIK HUKUKU KAVRAMI 9
Sağlık Hukuku Kavramı9
Sağlık Hukuku’nun Konusu ve Önemi9
SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSAL VE GENEL KAYNAKLARI . 11
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.11
Türk Medeni Kanunu.12
Türk Borçlar Kanunu13
Sözleşme 13
Haksız Fiilden Doğan Borçlar14
Kusursuz Sorumluluk16
Zarar ve İlliyet Bağı.16
Borçların İfası .17
Borçların Sona Ermesi 17
Borçlarda Özel Durumlar17
Vekâlet Sözleşmesi.18
Türk Ceza Kanunu .19
Kast ve Taksir .19
Ceza Sorumluluğunu Kaldıran/ Azaltan Nedenler19
Meşru Müdafaa .19
Hukuk Muhakemesi Kanunu .20
Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler .20
Hâkimin Yasaklılığı Sebepleri22
Hâkimin Reddedilme Sebepleri22
Hâkimin Hukuki Sorumluluğu.22
Süreler22
Yargılama Usulü .23
Davayla İlgili Temel Kavramlar .24
Hüküm ve Davaya Son Veren Taraf İşlemleri .25
Basit Yargılama Usulü.25
Kanun Yolları 25
Çekişmesiz Yargı.26
İdarî Yargılama Usulü Kanunu .27
Ceza Muhakemesi Kanunu28
Karar.28
Tanık.28
İçindekiler XV
Bilirkişi 29
İncelemelerin Yürütülmesi .30
Bilirkişi Raporu30
Muayene 30
Otopsi.32
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu .33
İşverenin Yükümlülükleri34
İşverenin Genel Yükümlülükleri34
İşverenin Risk Yükümlülüğü34
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri35
Risk Değerlendirmesi36
Acil Durumlarla İlgili Yükümlülükleri 36
İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Bildirimi .37
Sağlık Gözetimi Yükümlülüğü .37
Çalışanların Bilgilendirilmesi.37
ı. Çalışanların Eğitimi .38
Çalışanların Kararlara Katılımının Sağlanması.38
İşin Durdurulması .39
Çalışanların Hak ve Yükümlülükleri 39
Çalışanların Hakları.39
Çalışanların Yükümlülükleri 40
1) Çalışanların Genel Yükümlülükleri 40
2) Bağımlılık Yapan Maddeleri Kullanma Yasağı .41
3) İşyeri Hekim ve Uzmanlarının Yükümlülüğü .41
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun .42
Genel Olarak.42
Cezanın İnfazının Ertelenmesi 43
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu.45
SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSAL VE ÖZEL KAYNAKLARI 49
Tababet ve Şuabat-ı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun 49
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu .52
Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu54
Hususi Hastaneler Kanunu 57
Türk Tabipler Birliği Kanunu 58
Hemşirelik Kanunu 59
XVI İçindekiler
Hemşirelik Hizmetlerinin Kapsamı .60
Hemşirenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları .60
Uzman Hemşirenin Görevleri.61
Başhemşirenin Görevleri62
Sorumlu Hemşirenin Görevleri 63
Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Kanunu .64
Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun.66
İ. Nüfus Planlaması Hakkında Kanun68
Kan ve Kan Ürünleri Kanunu .70
Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri70
Tüzükler.72
Yönetmelikler72
Genel Olarak Yönetmelik .72
Tele-Tıp Yönetmeliği 73
SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSLARARASI KAYNAKLARI . 77
Magna Carta77
İngiliz Yurttaşlık Hakları Bildirgesi .77
Virginia İnsan Hakları Bildirgesi.78
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi.78
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi.79
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi.80
Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarına İlişkin Sözleşme 81
Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi (Şartı).82
Avrupa Sosyal Şartı84
Vatandaşlarla Vatandaş Olmayan Kimselere Sosyal Güvenlik Konusunda
Eşit İşlem Yapılması Hakkında Sözleşme .84
Birleşmiş Milletler Kişisel ve Sosyal Haklar Sözleşmesi .85
Anne Hakları Bildirgesi 86
Yenidoğan Hakları Bildirgesi88
Hasta Haklarıyla İlgili Bildirgeler89
Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi .90
Avrupa Hasta Hakları Bildirgesi 91
Bali Hasta Hakları Bildirgesi96
İçindekiler XVII
VII. TIBBÎ MÜDAHALE VE TÜRLERİ 97
Tıbbî Müdahale Kavramı .97
Tıbbî Müdahale Türleri 97
Geleneksel ve Yeni Tıbbi Müdahale .97
Geleneksel Tıbbi Müdahale 97
Yeni Tıbbi Müdahale.97
İcra Ediliş Biçimine Göre Tıbbi Müdahale.98
Bedensel Bütünlüğü Etkileyen Müdahale.98
Bedensel Bütünlüğü Etkilemeyen Müdahale .98
İcra Ediliş Yerine Göre Tıbbi Müdahale 98
Bürolarda Yapılan Tıbbi Müdahale .99
Hastanelerde Yapılan Tıbbî Müdahale .99
VIII. TIBBÎ VE HUKUKÎ BAKIMDAN ÖZELLİK GÖSTEREN MÜDAHALELER 101
Organ Nakli101
Cinselliğe İlişkin Müdahaleler103
Kısırlaştırma103
Kastrasyon (Hadımlaştırma) .104
Cerrahi Yöntem 105
Kimyasal Yöntem105
Gebeliği Sonlandırma (Kürtaj) 106
Cinsiyet Değiştirme 109
Estetik Amaçlı Müdahaleler.110
Kök Hücre Çalışmaları111
Yapay Döllenme.112
Klonlama115
HEKİMİN TIBBİ MÜDAHALEDEN DOĞAN SORUMLULUKLARI 117
Medenî Hukuk Sorumluluğu117
Sözleşmeden Doğan Sorumluluk117
Sözleşme Kavramı.117
Sözleşmenin Tanımı ve Kurulması 117
Sözleşmenin Hükümleri118
Sözleşmenin Sona Ermesi.119
Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk .119
Genel Olarak.119
XVIII İçindekiler
Zararın ve Kusurun İspatı .119
Tazminat.120
Manevi Tazminat120
Maddî Tazminat .121
Özel Durumlar 121
Hukuka Aykırılığı Kaldıran Haller 121
Kusursuz Sorumluluk122
Zamanaşımı 122
Vekâletsiz İşgörmeden Doğan Sorumluluk.122
İşgörenin Hak ve Borçları .123
İş Sahibinin Hak ve Borçları 124
Ceza Hukuku Sorumluluğu 124
İdare Hukuku Sorumluluğu .125
Tıbbi Etik Sorumluluğu 126
Hukuki Sorumluluğun Unsurları 127
Hukuka Aykırılık .127
Kusur 128
Zarar.129
İlliyet Bağı.130
HASTANIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ . 131
Hasta Hakları .131
Sağlık Hizmetinden Faydalanma Hakkı 131
Bilgi İsteme Hakkı.131
Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme Hakkı 131
Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme Hakkı 132
Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme Hakkı .132
Tıbba Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım Hakkı 132
Tıbbi Gereklilik Dışında Müdahale Yasağı Hakkı.133
Tıbbi Özen Gösterilmesini İsteme Hakkı 133
Sağlık Durumu ile İlgili Bilgi Alma Hakkı .133
Kayıtları İnceleme Hakkı.133
Kayıtların Düzeltilmesini İsteme Hakkı.133
Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan Haller .134
Bilgi Verilmesini Yasaklama Hakkı134
Mahremiyete Saygı Gösterilmesini İsteme Hakkı 134
İçindekiler XIX
Rızasız Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama Hakkı135
Bilgilerin Gizli Tutulmasını İsteme Hakkı 135
Tedaviyi Reddetme ve Durdurma Hakkı.135
Güvenliğin Sağlanması Hakkı136
Dini Hizmetlerden Faydalanma Hakkı 136
İnsanî Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret Hakkı 136
Refakatçi Bulundurma Hakkı 137
Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı .137
Hasta Yükümlülükleri 137
İş Birliği Yükümlülüğü .137
Hekim Tavsiyelerine Uyma Yükümlülüğü .138
Katlanma Yükümlülüğü 138
Bildirme Yükümlülüğü 138
Ücret Ödeme Yükümlülüğü 139
Diğer Yükümlülükler.139
Hastaların Diğer Yükümlülükleri.140
Sağlık Hizmeti İlkeleri 143
Hastayı Bilgilendirme Usulü.144
Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası 144
Rıza Şekli, Kapsamı, Usulü ve Formu .145
Rızanın Şekli145
Rızanın Kapsamı .145
Rıza Alınmasının Usulü .146
Tıbbi Araştırmalarda Rıza .146
Rıza Formu .146
HEKİMİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 147
Hekim Hakları 147
Baskı Altında Olmadan Mesleğini Uygulama Hakkı 147
Mesleğine Ait Etik İlkelere Bağlı Olma Hakkı147
Çağdaş Tıbbın İmkânlarını Uygulama Hakkı .147
Değerleriyle Çelişen Durumlardan Kaçınma Hakkı .148
Sağlığını Koruma Hakkı.148
Yeterli Bir Gelir Düzeyi Talep Etme Hakkı.148
Hastayı Reddetme Hakkı 148
Yönetsel Süreçlere Katılma Hakkı.149
XX İçindekiler
Danışma Hakkı .149
Güvenli Ortamda Çalışma Hakkı.149
İyileşme Garantisi Vermeme Hakkı 149
Yeterli Zaman Ayırma Hakkı.150
Tanıklıktan Çekilme Hakkı 150
Tedavi Yöntemini Seçme Hakkı 150
Hekimin Yükümlülükleri 150
Özen Yükümlülüğü .151
Kişisel Edim Yükümlülüğü 151
Öykü Alma Yükümlülüğü152
Muayene Yükümlülüğü 152
Teşhis Yükümlülüğü .153
Tedavi Yükümlülüğü.153
Reçete Yazma Yükümlülüğü.153
Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü 154
Tıbbi Teknik Kullanma Yükümlülüğü 155
Tedavi Kesme Yükümlülüğü .155
Kayıt Tutma Yükümlülüğü 156
Sır Saklama Yükümlülüğü .156
Hekimin İhbar Yükümlülüğü.157
Bilirkişilik Yapma Yükümlülüğü 157
Ölüm ile İlgili Yükümlülükler 157
Mesleki Bilgisini Geliştirme Yükümlülüğü 160
Kimlik Tespiti Yapma Yükümlülüğü 161
Ticarî Amaç Gütmeme ve Reklam Yasağına Uyma Yükümlülüğü .161
XII. HEKİMİN CEZAÎ SORUMLULUĞU 163
Genel Olarak .163
Kasıtlı Eylemlerden Doğan Cezai Sorumluluk163
Kast Kavramı 163
Kast (Doğrudan Kast – Genel Kast).165
Olası Kast (Gayri Muayyen Kast) 166
Hekimlerce İşlenebilecek Suçlar.166
Kişilere Karşı Suçlar 166
Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar.167
1) Kasten Yaralama.167
2) Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama .167
İçindekiler XXI
İnsan Üzerinde Deney 168
Organ veya Doku Ticareti .171
Koruma, Gözetim, Yardım veya Bildirim Yükümünün İhlâli173
Çocuk Düşürtme ve Düşürme.173
1) Çocuk Düşürtme .173
2) Çocuk Düşürme.174
Kısırlaştırma175
Kastrasyon175
Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar 176
Kişisel Verileri Başkasına Vermek .177
İlaç Yapma ve Satma.177
Gerçeğe Aykırı Bilirkişilik veya Tercümanlık .178
İşlenmekte Olan Suçu Bildirmemek178
Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi179
Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi 179
ö. Genital Muayene179
Taksirli Eylemlerden Doğan Cezai Sorumluluk 179
Taksir Kavramı 179
Taksirli Fiillerle İlgili İlkeler .180
Taksirin Unsurları .181
Taksirle İşlenebilen Bir Suçun Bulunması .181
Dikkat ve Özen Yükümünün Yerine Getirilmemesi.182
Hareketin Bilerek ve İstenerek Yapılması .183
Sonucun İstenmemesi, Yani İradî Olmaması 184
Sonucun Öngörülebilir Olması184
Hareket ile Sonuç Arasında Nedensellik Bağı .185
Kusur (İsnat) Yeteneği 185
Hekimin Taksirli Eyleminden Doğan Sorumluluğu186
Taksirle Öldürme 186
Taksirle Yaralama .187
Hekimlerin Disiplin Suçları ve Cezaları .187
XIII. SAĞLIK HUKUKU UYUŞMAZLIKLARINDA ÇÖZÜM YOLLARI191
Genel Sulh Yolu .191
Tahkim Yolu.197
Uzlaştırma Yolu .200
Arabuluculuk Yolu .202
XXII İçindekiler
Yargı Yolu 204
Adli Yargı 204
İlk Derece Mahkemeleri.204
Yargıtay 206
İdari Yargı .206
İlk Derece Mahkemesi206
Bölge İdare Mahkemesi .207
Danıştay .207
Askeri Yargı 208
Uyuşmazlık Mahkemesi .209
Anayasal Yargı (Anayasa Mahkemesi)210
Yargı Bağımsızlığı ve Teminatı 211
XIV. SAĞLIK BAKANLIĞI VE KURUMLARININ SORUMLULUĞU 215
Özel Hastanenin Sorumluluğu.215
Kamu Hastanesinin Sorumluluğu 216
Sağlık Bakanlığının Sorumluluğu .217
Genel Olarak 217
Kamu Hastaneleri Kurumu ve Birlikleri 219
Anayasal Sorumlulukları.220
Sağlık Kurumlarının Hasta Hakları Sorumluluğu221
Hasta Hakları Birim ve Kurullarının Oluşturulması.221
Kurulun Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları.222
Hasta Haklarının İhlali Halinde Sağlık Kurumlarının Sorumluluğu223
Personelin Sorumluluğu.224
Kamu Personeli Hakkındaki Müeyyideler.224
Kurum ve Kuruluş Yetkililerinin Sorumluluğu.225
KAYNAKÇA . 227
SÖZLÜK 243
