Taşıma Hukukunda Fiili Taşıyıcı

Dr. Sami AKSOY

İÇİNDEKİLER
TAKDİM. VII
ÖNSÖZXI
İÇİNDEKİLER.XIII
KISALTMALARXXI
GİRİŞ.1
I. KONU .1
II. AMAÇ.2
III. KAPSAM VE PLAN .4
Birinci Bölüm
EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESI
I. GENEL OLARAK.9
II. TANIMI.11
III. UNSURLARI .14
A. GENEL OLARAK .14
B. EŞYA TAŞIMA TAAHHÜDÜ.15
1. Taşımaya Konu Eşya15
a. Genel Olarak.15
b. Kapsam Dışı Tutulan Şeyler .16
2. Taşıma Taahhüdü.18
XIV Taşıma Hukukunda Fiili Taşıyıcı
C. TAŞIMA ÜCRETİ ÖDEME TAAHHÜDÜ 19
D. ANLAŞMA.21
IV. TARAFLARI, YÜKLE İLGİLİ DİĞER KİŞİLER VE
TAŞIMA İŞLERİ ORGANİZATÖRÜ 23
A. TAŞIYICI. 23
B. GÖNDEREN 26
C. YÜKLE İLGİLİ DİĞER KİŞİLER.27
1. Yükleten27
2. Gönderilen .29
3. Konişmento Hamili 30
4. Kanuni Halef ve Alacağı Devralan.31
D. TAŞIMA İŞLERİ ORGANİZATÖRÜ .32
V. HUKUKİ NİTELİĞİ. 34
A. ESER SÖZLEŞMESİ 34
B. ÜÇÜNCÜ KİŞİ LEHİNE SÖZLEŞME 38
VI. ÇARTER VE NAVLUN SÖZLEŞMELERİ 40
A. GENEL OLARAK 40
B. DENİZ TİCARETİ HUKUKUNDA .41
1. Genel Olarak41
2. Bareboat Çarter Sözleşmesi 44
3. Zaman Çarteri Sözleşmesi 46
4. Yolculuk Çarteri Sözleşmesi . 50
5. Kırkambar Sözleşmesi.51
C. HAVACILIK HUKUKUNDA52
VII. ALT EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİ57
A. GENEL OLARAK .57
B. TANIMI59
C. TARAFLARI.61
D. ALT TAŞIYICININ İLGİLİLER KARŞISINDA
HUKUKİ DURUMU61
1. Alt Gönderene veya Alt Gönderilene Karşı61
XV
2. Asıl Gönderene veya Asıl Gönderilene Karşı 62
E. TÜRLERİ.62
1. Havayolu Taşımalarında 63
2. Denizyolu Taşımalarında .65
F. TÂBİ OLDUĞU HUKUKİ REJİM 69
İkinci Bölüm
FIILI TAŞIYICI KAVRAMI
I. GENEL OLARAK.71
II. ORTAYA ÇIKARILIŞ GEREKÇESİ 72
A. TAŞIMANIN ŞAHSEN İFASININ ZORLUĞU VE
TAŞIMA ÇEVRESİNİN GENİŞLEMESİ. 72
B. ALT TAŞIYICIYA DOĞRUDAN BAŞVURU İHTİYACI.73
C. DOLAYLI ÇÖZÜMLERİN YETERSİZLİĞİ74
1. Borçlar Hukukuna Özgü Dolaylı Çözümler74
a. Haksız Fiil Hükümleri .74
b. Alt Vekâlete İlişkin Hüküm76
2. Taşıma Hukukuna Özgü Dolaylı Çözümler. 77
D. ÖZEL BİR MÜESSESE İHTİYACI . 80
III. TARİHSEL GELİŞİMİ. 80
A. GUADALAJARA SÖZLEŞMESİ (1961) 80
B. ATİNA SÖZLEŞMESİ (1974).81
C. HAMBURG KURALLARI (1978) 83
1. Hamburg Kuralları Öncesi Durum: Lahey ve Lahey/
Visby Kuralları . 83
2. Hamburg Kurallarında. 84
D. CIM (1999) 86
E. MONTREAL SÖZLEŞMESİ (1999). 88
F. ROTTERDAM KURALLARI (2008) 88
IV. TANIMI.93
XVI Taşıma Hukukunda Fiili Taşıyıcı
A. GENEL OLARAK .93
B. TÜRK HUKUKU. 94
1. Taşıma İşleri 94
2. Denizyoluyla Eşya Taşımaları 94
3. Denizyoluyla Yolcu Taşımaları95
C. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK. 96
1. Alman Hukuku 96
a. Taşıma Hukuku Reformu (1998) . 96
b. Deniz Ticareti Hukuku Reformu (2013) 97
2. Diğer Ülkeler.98
V. UNSURLARI 99
A. ÂKİD TAŞIYICIDAN BAŞKA BİR KİŞİ OLMASI 99
B. ALT TAŞIMA SÖZLEŞMESİYLE TAŞIMANIN
ÜSTLENİLMESİ .101
C. TAŞIMANIN KISMEN VEYA TAMAMEN
GERÇEKLEŞTİRİLMESİ 108
VI. BENZER KAVRAMLARDAN FARKI.110
A. ALT TAŞIYICI110
B. KISMİ TAŞIYICI .111
C. ARDIŞIK (MÜTEAKİP) TAŞIYICI111
Üçüncü Bölüm
FIILI TAŞIYICININ SORUMLULUĞU
I. GENEL OLARAK.117
II. UYGULANACAK HUKUKİ REJİM118
A. GENEL OLARAK .118
B. ASIL TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN TÂBİ OLDUĞU
HUKUKİ REJİM.120
C. TAŞIMA ORTAMININ TÂBİ OLDUĞU HUKUKİ REJİM 122
1. Karayolu Taşımaları 122
XVII
2. Demiryolu Taşımaları 122
3. Havayolu Taşımaları. 123
4. Denizyolu Taşımaları .124
5. Karma Taşımalar.124
III. DAYANDIĞI ESASLAR.126
A. ASIL YÜKLE İLGİLİLERİN ÂKİD TAŞIYICIYA KARŞI
HAK SAHİBİ OLDUKLARI ÖLÇÜDE SORUMLULUK.126
1. Âkid Taşıyıcı Gibi Sorumluluk 126
2. Âkid Taşıyıcıya Ait Def ’ileri İleri Sürebilme 128
B. ALT TAŞIMA SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE
SORUMLULUK 130
1. Alt Taşıma Sözleşmesinin İhlali 130
2. Asıl Taşıma Sözleşmesi ile Ağırlaştırılamayacağı 132
IV. HUKUKİ MAHİYETİ 133
A. SÖZLEŞME DIŞI SORUMLULUK. 133
B. EŞYAYI KABULE BAĞLI SORUMLULUK. 136
C. KUSUR SORUMLULUĞU 137
D. KURTULUŞ KANITI GETİRİLEBİLEN SORUMLULUK. 139
E. SINIRLI ŞAHSİ SORUMLULUK . 140
F. FARKLILAŞTIRILMIŞ MÜTESELSİL SORUMLULUK .141
G. EMREDİCİ SORUMLULUK 144
V. ŞARTLARI. 148
A. FİİLİ TAŞIYICININ EŞYAYA HÂKİM OLDUĞU
SIRADA EŞYANIN ZIYAI, HASARI VEYA
TESLİMİNDE GECİKME. 148
1. Fiili Taşıyıcının Eşya Üzerindeki Hâkimiyeti . 149
a. Genel Olarak 149
b. Hâkimiyetin Başlaması: Eşyanın Fiili Taşıyıcı
Tarafından Tesellümü . 151
c. Hâkimiyetin Sona Ermesi: Eşyanın Fiili Taşıyıcı
Tarafından Teslimi. 152
i. Genel Olarak Eşyanın Teslimi . 152
XVIII Taşıma Hukukunda Fiili Taşıyıcı
ii. Gönderilenin Tesellümden Kaçınması 155
2. Eşyanın Zıyaı, Hasarı veya Tesliminde Gecikme 157
a. Eşyanın Zıyaı. 157
i. Zıya . 157
ii. Tahrip. 158
b. Eşyanın Hasarı 158
c. Eşyanın Tesliminde Gecikme 161
i. Genel Olarak Teslim Süresinin Tayini161
ii. Fiili Taşıyıcının Tâbi Olduğu Teslim Süresi. 165
iii. Teslimde Gecikmenin Belirlenmesi 166
iv. Zıyaa Varan Gecikme (Hükmen Zıya). 168
B. ZARAR170
1. Genel Olarak170
2. Maddi Zarar.170
3. Manevi Zarar 173
C. UYGUN İLLİYET BAĞI. 177
VI. FİİLLERİNDEN SORUMLU OLUNAN KİŞİLER. 179
A. GENEL OLARAK 179
B. FİİLİ TAŞIYICININ YARDIMCILARI 179
1. Taşıma Hukukunda Taşıyıcının Yardımcıları 179
2. Fiili Taşıyıcının Taşıma İşletmesinde Çalışanlar.181
a. Genel olarak181
b. Gemi Adamları ve Uçuş Ekibi. 183
3. Fiili Taşıyıcının Temsilcileri. 184
4. Fiili Taşıyıcının Taşımayı Gerçekleştirirken
Yararlandığı Diğer Kişiler 185
C. YARDIMCININ ZARARA SEBEBİYET VEREN
DAVRANIŞI İLE GÖREVİ ARASINDAKİ
BAĞLANTININ ÖNEMİ 187
VII. SORUMLULUĞUN SINIRI. 188
A. GENEL OLARAK 188
B. TAŞIYICININ SORUMLULUĞUNUN SINIRI 189
XIX
1. Genel Olarak. 189
2. Özel Çekme Hakkı Öncesi Dönem. 190
3. Özel Çekme Hakkı 192
C. SINIRIN HESAPLANMASI. 193
1. Eşyanın Zıyaı veya Hasarı Halinde. 193
a. Uygulanacak Hükümler 193
b. Eksik Kilogramın Belirlenmesi. 196
i. Genel Olarak. 196
ii. Koli ve Ünite ile Konteynerin Hukuki Vasfı . 197
aa. Koli ve Ünite 197
bb. Konteyner.200
iii. Brüt Kilogram 203
2. Eşyanın Tesliminde Gecikme Halinde204
3. Esas Alınacak Kur .205
D. SINIRIN YÜKSELTİLMESİ.208
1. Anlaşmayla Yükseltme .208
2. Eşyanın Değerinin Beyan Edilmesiyle Yükseltme209
VIII. SORUMLULUKTAN KURTULMA . 210
A. GENEL KURTULUŞ SEBEBİ. 210
B. ÖZEL KURTULUŞ HALLERİ211
IX. SINIRLI SORUMLULUK VE SORUMLULUKTAN
KURTULMA İMKÂNLARININ KAYBI 213
Dördüncü Bölüm
SORUMLULUK DAVASI
I. DAVACI 219
II. DAVALI220
III. ZARARIN İHBARI.223
A. GENEL OLARAK 223
B. İHBARIN ŞEKLİ 226
XX Taşıma Hukukunda Fiili Taşıyıcı
C. İHBARIN YAPILACAĞI KİMSE 227
IV. DAVA AÇMA SÜRESİ. 229
A. GENEL OLARAK 229
B. FİİLİ TAŞIYICININ TÂBİ OLDUĞU SÜRE 231
C. SÜRENİN BAŞLANGICI .234
V. GÖREVLİ MAHKEME. 235
A. GENEL OLARAK 235
B. TİCARİ DAVA235
C. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ.236
1. Genel Olarak.236
2. Deniz Ticaretine Bakmakla Görevli Olanlar 237
D. TÜKETİCİ MAHKEMESİ .240
VI. YETKİLİ MAHKEME244
A. GENEL OLARAK 244
B. ÖZEL YETKİ KURALLARI.245
1. Kara Taşımalarında.245
2. Deniz Taşımalarında 247
3. Hava Taşımalarında249
4. Demiryolu Taşımalarında . 251
C. YETKİ SÖZLEŞMESİ . 251
1. Genel Olarak. 251
2. Yetki Sözleşmesi Yapılabilmesi. 253
3. Fiili Taşıyıcının Sorumluluğu Bakımından .254
VII. İSPAT YÜKÜ. 255
VIII. RÜCU HAKKI 259
SONUÇ263
KAYNAKÇA 271