Şekle Aykırı Hukuki İşlemlerin Tahvili

Ülkü Eren BAĞCI

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 5

KISALTMALAR CETVELİ 13

GİRİŞ . 15

BİRİNCİ BÖLÜM

HUKUKİ İŞLEMLERDE ŞEKİL VE ŞEKLE AYKIRILIK

HUKUKİ İŞLEMLERDE ŞEKİL ŞARTI . 17

Genel Olarak 17

İrade Özerkliği ve Sözleşme Özgürlüğü Kavramları . 20

Şekil Serbestisi ve Şekil Serbestisi Sınırları 22

Genel Olarak. 22

Sınırları 23

HUKUKİ İŞLEMLERDE ŞEKLİN ÇEŞİTLERİ. 26

Yapılış Tarzına Göre Şekiller 26

Sözlü Şekil. 26

Yazılı Şekil . 27

Genel Olarak 27

Adi Yazılı Şekil 28

(1) Metin. 29

(2) İmza. 30

Nitelikli Yazılı Şekil . 33

Resmi Yazılı Şekil 35

Tescil ve İlan . 38

Kaynaklarına Göre Şekil. 40

Kanuni Şekil 40

İradi Şekil 40

Amaçlarına Göre Şekil . 41

Geçerlilik Şekli 42

Genel Olarak 42

Kanuni Geçerlilik Şekli 42

İradi Geçerlilik Şekli 43

İspat Şekli 45

8 İçindekiler

III. GEÇERLİLİK ŞEKLİ BAKIMINDAN ŞEKLE AYKIRILIĞIN HÜKÜM VE SONUÇLARI 47

Öğretide Yer Alan Görüşler 47

Genel Olarak . 47

Kanuni Geçerlilik Şekline Aykırılık . 48

Genel Olarak. 48

Yokluk Görüşü 49

Kesin Hükümsüzlük Görüşü 51

Yumuşatılmış Kesin Hükümsüzlük Görüşü . 54

Kendine Özgü Hükümsüzlük Görüşü 55

İptal Edilebilirlik Görüşü . 56

Eksik Borç Görüşü. 58

Fiili Sözleşme Görüşü 59

İradi Geçerlilik Şekline Aykırılık . 60

Şekle Aykırılığın Sınırları. 61

Genel Olarak . 61

Tam İfanın Yapılması . 62

Şekle Aykırılığa Kasten Sebep Olunması . 63

Tahvil. 64

İKİNCİ BÖLÜM

TAHVİL KAVRAMI, KARŞILAŞTIRMALI HUKUK VE TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ,

HUKUKİ NİTELİĞİ VE ŞARTLARI

TAHVİL KAVRAMI VE BENZER KAVRAMLARDAN FARKI65

Kavram. 65

Temel Aldığı İlkeler 66

Favor Negotii ve Favor Contractus İlkeleri ve Tahvil ile İlişkisi 66

Favor Testamenti İlkesi ve Tahvil ile İlişkisi . 67

Benzer Kavramlardan Farkı 71

Muvazaadan Farkı. 71

Kısmi Hükümsüzlükten Farkı . 75

Sözleşmenin Yorumundan Farkı 77

Genel Olarak Sözleşmenin Yorumu 77

Tahvil ile Farkı. 80

Sözleşmenin Tamamlanmasından Farkı 81

TAHVİLİN KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ YERİ 82

Roma Hukukunda Tahvil 82

Alman Hukukunda Tahvil. 87

İçindekiler 9

Türk-İsviçre Hukukunda Tahvil 89

Kanuni Tahvil 89

İradi Tahvil 90

İradi Tahvilin Kanuni Düzenlemelerdeki Yansıması: Türk Ticaret

Kanunu m. 650. 90

(1) Nama veya Emre Yazılı Senetlerin Hamile Yazılı Senede

Tahvili 91

(2) Hamile Yazılı Senetlerin Nama veya Emre Yazılı Senede

Tahvili 92

(3) Emre Yazılı Senetlerin Nama veya Nama Yazılı Senetlerin

Emre Yazılı Senede Tahvili. 93

Tahvilin Uygulanabilirliğinin Kabul Edildiği Diğer Haller . 93

III. TÜRK HUKUKUNDA TAHVİLİN HUKUKİ NİTELİĞİ 94

Genel Olarak 94

Tahvili Yorumun Bir Çeşidi Sayan Görüş 94

Tahvili Güven Teorisinin Temeli Olan Dürüstlük Kuralına (TMK m. 2)

Dayandıran Görüş 95

Tahvilin Hukukun Genel Bir İlkesi Olduğunu Savunan Görüş 96

Tahvil Hususunda Kanun Boşluğu Olduğunu İleri Süren Görüş. 96

Genel Olarak. 96

Boşluk Kavramı 96

Kanun Boşluğu Türleri 97

(1) Kural İçi Boşluk (Intra Legem Boşluk) 97

(2) Kural Dışı Boşluk (Praeter Legem Boşluk) . 98

(a) Gerçek Boşluk. 99

(b) Gerçek Olmayan Boşluk . 99

(c) Açık Boşluk . 100

(d) Örtülü Boşluk 100

Kanun Boşluğu Halinin Tespit Edilmesinde İzlenecek Yöntem 101

Tahvil Konusunda Kanun Boşluğu Bulunduğu Görüşü 103

Görüşlerin Eleştirilmesi ve Katıldığımız Görüş. 104

TAHVİLİN UYGULANMA ŞARTLARI 107

Ön Şart: Kesin Hükümsüz Bir Hukuki İşlemin Varlığı . 107

Genel Olarak. 107

Kısmi Hükümsüzlük. 108

Eksiklik 109

İptal Edilebilirlik 110

10 İçindekiler

Objektif Şart: Şartları Sağlayan İkinci Bir Hukuki İşlemin Varlığı 112

Şartları Gerçekleşenin Bir Hukuki İşlem Olması 112

Kendisine Çevrilecek İşlemin Farklı Bir Hukuki İşlem Olması 113

İkinci Hukuki İşlemin Geçerlilik Şartlarının Gerçekleşmesi 114

Muhteva Yönünden Uygunluk (Objektif Eşdeğerlik) ve Birden Fazla

Hukuki İşlemin Geçerlilik Şartlarının Gerçekleşmesi İhtimali 114

Sübjektif Şart: Tarafların Farazi Ortak İradeleri (Sübjektif Eşdeğerlik). 115

Birinci İşlemin Yapıldığı Sırada Kesin Hükümsüzlüğün Bilinmiyor

Olması . 116

Farazi İrade 117

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ŞEKLE AYKIRI HUKUKİ İŞLEMLERİN TAHVİLİNİN HÜKÜM

VE SONUÇLARI VE UYGULAMADAN ÖRNEKLER

TAHVİLİN HUKUKİ SONUÇLARI .119

Maddi Hukuk Açısından . 119

Tarafların Bağlandıkları İşlemin Değişmesi . 119

İkinci İşlemin Hüküm ve Sonuç Doğuracağı An . 120

İkinci İşlemdeki Edimler Arası Denge 121

Usul Hukuku Açısından 123

Tahvilin Yargılama Hukukundaki Görünümü. 123

İspat Yükü 124

İspat Şekli 126

Tahvilin Hâkim Tarafından Re’sen Dikkate Alınması. 127

İddia ve Savunmanın Genişletilmesi, Değiştirilmesi ve Talepten

Fazlasına Hükmetme Yasağı Bakımından Tahvil 128

İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi . 128

Talepten Fazlasına Hükmetme Yasağı Açısından Tahvil . 129

HUKUKİ İŞLEMLERİN TAHVİLİNE ÖRNEKLER 131

Kesin Hükümsüzlüğün Şekle Aykırılıktan Kaynaklanmadığı Hallerde

Tahvile Örnekler  131

Tüzel Kişilik Kazanmamış Derneğin Adi Şirkete Tahvili (eMK m. 55) 131

Mirasçılıktan Çıkarmanın Mirastan Uzaklaştırmaya Tahvili 132

Tüzel Kişiliği Olmayan Topluluklara Yapılan Kazandırmaların Vakıf

Kurmaya Tahvili. 134

Hayvan Lehine Ölüme Bağlı Tasarrufun Yüklemeye Tahvili 136

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Fesih Beyanının Ömür Boyu

Gelir Sözleşmesine Tahvili. 136

İçindekiler 11

Satın Almayı Meslek Haline Getirenlerde Geri Alım Hakkının Ödünç

Vermeye Tahvili (TMK m. 969 Değerlendirmesi) 138

Tüketici Edimlerine Karşılık Olarak Verilen Şahsi Teminatların Adi

Kefalete Tahvili . 139

Kesin Hükümsüzlüğün Şekle Aykırılıktan Kaynaklandığı Hallerde Tahvile

Örnekler  140

Miras Sözleşmesinin Vasiyetnameye Tahvili 140

Ortak Vasiyetnamenin Tahvili. 145

Mülkiyeti Saklı Tutma Kaydıyla Satış Sözleşmesinin Adi Taksitle Satış

Sözleşmesine veya Tam Satış Sözleşmesine Tahvili 148

Bağışlama Vaadinin Elden Bağışlamaya Tahvili (TBK m. 288/III) 149

Alacağın Temlikinin Tahsil İçin Temlik Yetkisine Tahvili 152

Taşınmaz Satış Vaadinin Alacağın Temlikine Tahvili. 154

Türk Ticaret Kanunu’nda Yer Alan Özel Hükümler . 156

SONUÇ  159

KAYNAKÇA  165