Selman Sacit BOZ
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER . 7
KISALTMALAR . 11
GİRİŞ. 13
BİRİNCİ BÖLÜM
İDARENİN MALİ SORUMLULUĞUNUN KABULÜ VE
KİŞİSEL KUSUR TEORİSİ
MALİ SORUMLULUK KAVRAMI 19
ETİMOLOJİK OLARAK SORUMLULUK KAVRAMI . 19
HUKUKİ BİR KAVRAM OLARAK MALİ SORUMLULUK. 21
MALİ SORUMLULUK SİSTEMLERİ. 29
Sorumluluk Sistemi 30
Teminat (Güvence) Sistemi. 33
Kanuni (Yasal) Teminat Sistemi 38
Yargısal (Kazai) Teminat Sistemi 42
Ç. İDARENİN MALİ SORUMLULUĞUNUN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ. 43
İdarenin Sorumsuzluğunun Geçerli Olduğu Dönem 43
İdarenin Özel Hukuk Kurallarına Göre Sorumlu Tutulduğu Dönem . 44
İdarenin Kamu Hukuku Kurallarına Göre Sorumlu Tutulduğu
Dönem. 48
Karşılaştırmalı Hukukta İdarenin ve Kamu Görevlilerinin Mali
Sorumluluğunun Kısa Tarihi 49
Fransız Hukukunda. 49
Alman Hukukunda. 58
İsviçre Hukukunda 64
ç. Anglo Sakson Hukukunda 68
Türk Hukukunda 72
Genel Değerlendirme 83
KİŞİSEL KUSUR TEORİSİ VE MALİ SORUMLULUKTA YERİ . 88
HUKUKİ BİR KAVRAM OLARAK KUSUR . 88
Kusur Kavramının Ceza ve Medeni Hukukundaki Kısaca Anlamı. 89
Kusur Kavramının İdare Hukukundaki Anlamı: İdari Kusur 94
Hukuka Aykırılık, Kusur ve Sorumluluk Arasındaki İlişki 104
8 İçindekiler
Kusurun Atıf ve İzafesi.111
Kusurun İspatı.118
ç. Kusurun Ortaya Çıkma Biçimi122
Kusurun Kasten Ortaya Çıkması .123
Kusurun İhmalen Ortaya Çıkması 124
KAMU GÖREVLİLERİNİN İDARİ KUSURU125
Kusur Kavramına İlişkin Terminoloji Sorunu125
“Hizmet Kusuru [Faute de Service]” - “Hizmetin Kusuru [Faute
du Service]”.128
Kişisel (Şahsi) Kusur - Görev (Görevsel) Kusuru 131
Kişisel Kusurun İlk Anlamı 131
Kişisel Kusurun Olması Gereken Gerçek Anlamı.136
iii. Kişisel Kusurdan Hareketle Görev (Görevsel) Kusuru .138
Kusur Derecesi Açısından Yapılan Ayrımlar .141
ç. Birleşmiş Kusurlar.141
Kamu Görevlisinin Kusuruna İlişkin Tanımlamalar142
Kişisel Kusurun Tespitinde Kullanılan Fransız Hukukunun İlk
Kıstasları 142
Türk Hukuk Doktrininde Kişisel Kusur Tanımlamaları .147
İçtihadi Görüş ve Vaka Örnekleri153
Anayasa Mahkemesi .153
Uyuşmazlık Mahkemesi 161
iii. Yargıtay.168
Danıştay192
(Kapatılan) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi206
III. TÜM YAKLAŞIMLARI İÇEREN YÖNÜYLE KİŞİSEL KUSUR .210
HİZMET İÇİNDE KİŞİSEL KUSURUN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 214
Kamu Görevlisinin Suç Niteliğindeki Davranışları 217
Ceza Normu İçeren Kanunlara Aykırılık .218
Suçun Manevi Unsuru Açısından Yapılan Değerlendirme 230
Özel Bir Hüküm ile Düzenlenen Yargı Kararlarına Uyulmaması
Durumu.232
Kamu Görevlisinin Ağır Kusurlu Davranışları .254
Kamu Görevlisinin Kasti Ve Kötüniyetli Davranışları 265
HİZMET DIŞINDA KİŞİSEL KUSURUN GÖRÜNÜM BİÇİMİ: GÖREV
KUSURU .270
Alman Görev Sorumluluğu Kıyaslamasıyla Türk Hukukuna Özgü
Görev Kusuru 270
Hizmet Dışında İşlenen Kusurlarda Hizmetle Kurulan Rabıta
Bağları.282
İçindekiler 9
İKİNCİ BÖLÜM
KAMU GÖREVLİLERİNİN KİŞİSEL KUSUR SORUMLULUĞU
KİŞİSEL KUSUR SÜJESİ OLARAK KAMU GÖREVLİSİ .297
Anayasa’da Kamu Görevlisi Tanımı 297
Yürütülen Hizmet Devletin, Kamu İktisadi Teşebbüslerinin ya da
Diğer Kamu Tüzel Kişilerinin Yürütmekle Yükümlü Oldukları Bir
Hizmet Olmalıdır300
Bu Hizmet Genel İdare Esaslarına Göre Yürütülmelidir302
Genel İdare Esaslarına Göre Yürütülen Bu Hizmet Bir Kamu
Hizmeti Olmalıdır 304
Bu Hizmetlerin Gerektirdiği Görevler Asli ve Sürekli Bir Nitelik
Taşımalıdır305
Türk Ceza Kanunu’nda Kamu Görevlisi Tanımı 307
Devlet Memurları Kanunu’nda Ve Diğer Kanunlarda Kamu Görevlisi
Tanımı.312
Ç. İdare Hukuku Doktrininde Kamu Görevlisi Tanımı ve Diğer Kamu
Görevlisi Kavramının Anlamı.313
Geniş Anlamda Kamu Görevlisi.314
Dar Anlamda Kamu Görevlileri.316
Diğer Kamu Görevlileri Kavramının Anlamı .317
Kamu İktisadi Teşebbüsü Çalışanlarının Durumu .319
Yargı Kararlarında Kamu Görevlisi Kavramı321
Anayasa’nın 40/3 ve 129/5 Maddeleri Kapsamında: Resmî Görevliler
ve Kamu Görevlileri324
KİŞİSEL KUSUR SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 332
Devlet Memurları Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler 333
12. Madde: Memurun İdareye Doğrudan Zarar Vermesi334
13. Madde: Kamu Hukukuna Tabi Görevleri Yerine Getiren
Personelin Üçüncü Kişilere Zarar Vermesi340
Kanun’un 12. ve 13. Maddelerinin Kıyası.365
Yönetmelik .370
Anayasal Düzenlemeler381
Anayasa’nın 125/7 ve 137. Maddelerinin Konuyla İlgili Kısa İzahı.381
Anayasa’nın 40/3 ve 129/5 Maddelerinin Karşılaştırmalı Analizi 385
Zarar Verenin Sıfatı Açısından: [Resmî Görevliler (m. 40/3) -
Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri (m. 129/5)] .390
Fiilin Niteliği Açısından: [Haksız İşlemler Sonucu (m. 40/3) -
Kusurlardan Doğan (m. 129/5)] .393
Fiilin Zamanı Açısından: [Sınırlama/Belirleme Yok (m. 40/3) -
Yetkilerini Kullanırken (m. 129/5)]400
10 İçindekiler
ç. Tazmin Yükümlüsü Açısından: [Devletçe.Tazmin Edilir (m.
40/3) - Ancak İdare Aleyhine Açılabilir (m. 129/5)] 406
Zarar Gören Açısından: [Kişinin, .Uğradığı Zarar (m. 40/3) -
Tazminat Davaları (m. 129/5)] .408
Tazmin Hükmü Açısından: [Kanuna Göre.Tazmin Edilir (m.
40/3) - Kanunun Gösterdiği Şekil ve Şartlara Uygun
Olarak.Açılabilir (m. 129/5)].410
Diğer Karşılaştırmalar .412
III. RÜCU MÜESSESESİ.414
RÜCUNUN TEMELİNİ OLUŞTURAN BİLEŞENLER .414
Kusurların Birleşmesi416
Sorumlulukların Birleşmesi424
RÜCU MEKANİZMASI 433
Rücu Hakkında Genel Bilgiler 434
Rücu Kavramı 434
Rücunun Amacı.435
Rücunun Ortaya Çıktığı Sorumluluk Esası .439
ç. Rücunun Kapsamı443
Kamu Zararı Kavramı ve Rücu Mekanizması Arasındaki İlişki 445
Rücunun “Genel Hükümler”e Tabi Olmasından Kasıt 448
Borçlar Hukukunun Anlaşılması Gerektiğini Savunan Görüş449
İdare Hukukunun Anlaşılması Gerektiğini Savunan Görüş451
Savunma Hakkı Penceresinden Rücunun Muhatabı .456
Kamu Görevlisinin Esas Davanın Tarafı Olmaması Durumu .456
İdari Yargının Kamu Görevlisinin Sorumlu Tutulacağı Oranı
Belirlemeye Muktedir Olduğu Görüşü .458
İdarenin Rücu Yetkisinin Niteliği.460
İdare Rücu Konusunda Yetkisi: Takdir Yetkisi mi? Bağlı Yetki
mi?.460
Yargının Rücu Konusunda Tutumu ve İdareyi
Yönlendirmesinin Anlamı 473
İdarenin Rücuya Zorlanması 479
ç. Rücu Etmeyen Kamu Görevlisinin Sorumluluğu.487
Rücu Mekanizmasına İlişkin Öneriler488
SONUÇ497
KAYNAKLAR 517
