Eşler Arasındaki Mal Rejimlerinin Tasfiyesinin Üçüncü Kişilere Etkisi

Şerife AKSAN NAR

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 7

İÇİNDEKİLER  9

KISALTMALAR 17

GİRİŞ

KONUNUN TAKDİMİ . 19

ÇALIŞMANIN AMACI VE SINIRLANDIRILMASI. 23

III. ÇALIŞMANIN KAPSAMI VE İNCELEME PLANI 25

MAL REJİMİ TÜRLERİ VE TASFİYE USULLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER. 26

Mal Rejimi Kavramı ve Türleri 26

Mal Rejiminin Tasfiyesi Kavramı ve Mal Rejimi Türlerine Göre Tasfiye

Usulleri  31

Genel Olarak . 31

Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesi . 32

Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejiminin Tasfiyesi 41

Mal Ortaklığı Rejiminin Tasfiyesi . 46

BİRİNCİ BÖLÜM

MAL REJİMLERİNİN TASFİYESİNİN KARŞILIKSIZ KAZANDIRMA VEYA DEVİRDEN

YARARLANAN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ

GENEL OLARAK 51

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN TASFİYESİNİN KARŞILIKSIZ

KAZANDIRMA VEYA DEVİRDEN YARARLANAN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ . 52

Mahkeme Kararının Üçüncü Kişilere Karşı İleri Sürülmesi52

Genel Olarak 52

Üçüncü Kişiye Karşılıksız Kazandırma veya Devirde Bulunulması 57

a) Eşin Rızası Olmaksızın Yapılan Karşılıksız Kazandırmalar 58

(1) Genel Olarak . 58

(2) Türk Medeni Kanunu m.229/f.1, b.1’in Uygulama Koşulları 63

(a) Kazandırmanın Mal Rejiminin Sona Ermesinden Önceki

Bir Yıl İçinde Yapılmış Olması  63

10 İçindekiler

(b) Kazandırmanın Olağan Hediye Dışında Bir Kazandırma

Olması . 67

(c) Kazandırmanın Diğer Eşin Rızası Olmadan Yapılmış

Olması . 70

b) Diğer Eşin Katılma Alacağını Azaltma Kastıyla Yapılan Devirler 72

(1) Genel Olarak  72

(2) Türk Medeni Kanunu m.229/f.1, b.2’nin Uygulama

Koşulları . 78

(a) Devrin Mal Rejiminin Devamı Süresince Yapılmış

Olması . 78

(b) Devrin Diğer Eşin Katılma Alacağını Azaltma Kastıyla

Yapılmış Olması . 79

(i) Katılma Alacağını Azaltma Kastı Kavramı79

(ii) Kastın Niteliği . 80

(iii) Kastın Borçlu Eşe Ait Olması. 81

(iv) Devrin Diğer Eşin Katılma Alacağını Azaltma

Kastıyla Yapıldığının İspatı  82

Karşılıksız Kazandırma veya Devirlerin Eklenecek Değer Olarak

Hesaba Katılmasının Kazandırma veya Devirden Yararlanan Üçüncü

Kişilere Etkisi . 83

a) Eklenecek Değerlere İlişkin Hukuki İşlemlerin Geçerliliği . 83

b) Davanın Kazandırma veya Devirden Yararlanan Üçüncü Kişilere

İhbar Edilmesi. 85

(1) İhbarın Amacı  85

(2) İhbarın Koşulları. 89

(3) İhbar Edilecek Dava . 92

(4) Türk Medeni Kanunu m.229/f.2’de Öngörülen İhbarın Usul

Hukukundaki İhbar Müessesinden Ayrılan Yanları.94

(5) Kararın Kazandırma veya Devirden Yararlanan Üçüncü

Kişilere Karşı İleri Sürülmesi. 95

(6) İhbar Üzerine Üçüncü Kişinin Tutumu . 96

(7) İhbarın Sonuçları 97

Katılma Alacağının Ödenmesinin Üçüncü Kişilerden Talep Edilmesi 100

Genel Olarak . 100

Düzenlemenin Hukuki Niteliği. 105

Katılma Alacağını Üçüncü Kişilerden Talep Edebilmenin Koşulları 106

İçindekiler 11

a) Üçüncü Kişilere Karşılıksız Kazandırma veya Devir Yapılmış

Olması .107

(1) Genel Olarak 107

(2) Türk Medeni Kanunu m.241 Hükmünde Yer Alan Karşılıksız

Kazandırma Kavramının Anlamı .107

(a) Mal Rejiminin Sona Ermesinden Önceki Bir Yıl İçinde

Diğer Eşin Rızası Olmadan Yapılan Olağan Hediyeler

Dışındaki Karşılıksız Kazandırmalar. 109

(b) Diğer Eşin Katılma Alacağını Azaltma Kastıyla Yapılan

Devirler. 109

(3) Katılma Alacağı Azalan Eşin Yapılan Kazandırmalara

Rızasının Olmaması . 110

(4) Mal Rejiminin Sona Ermesinden Sonra Yapılan Kazandırma

veya Devirler . 111

(5) Kazandırma veya Devre Konu Olan Malvarlığı Unsurunun

Değerinin Belirlenmesi 114

b) Borçlu Eşin Malvarlığının veya Terekesinin Katılma Alacağını

Karşılamaması  115

(1) Genel Olarak . 115

(2) Borçlu Eşin Malvarlığının veya Terekesinin Katılma

Alacağını Karşılayıp Karşılamadığının Tespitinde Esas

Alınacak An 119

(3) Borçlu Eşin Malvarlığının Tasfiye Sırasında Katılma

Alacağını Karşılamaya Yeterli Olmasına Rağmen Sonradan

Bu Özelliğini Kaybetmesi . 120

(4) Borçlu Eşin Malvarlığının Tasfiyeden Sonra İyileşmesinin

Etkisi 121

(5) Borçlu Eşe Katılma Alacağının Ödenmesi İçin Süre

Tanınması veya Borçlu Eş Tarafından Güvence Gösterilmesi

Halinde Üçüncü Kişilerden Talepte Bulunulup

Bulunulamayacağı Sorunu. 122

(6) Katılma Alacağının Karşılanmadığının İspatı 123

Üçüncü Kişilerin Sorumluluğunun Sınırları . 125

a) Sorumluluğun Üst Sınırı . 125

b) Sorumluluğun Miktar Açısından Sınırlandırılması 126

Taraflar.127

a) Talepte Bulunmaya Yetkili Kişiler 127

(1) Genel Olarak 127

12 İçindekiler

(2) Katılma Alacaklısı Eş. 128

(3) Mirasçılar. 128

(4) Katılma Alacağını Devralanlar  131

b) Talebin Yöneltileceği Kişiler 133

(1) Kazandırmadan Yararlanan Üçüncü Kişiler veya Mirasçıları 133

(2) Kazandırmayı Devralanlar 134

(3) Borçlu Eşin Birden Çok Kişiye Karşılıksız Kazandırmada

Bulunması Durumunda Sıra İlişkisi  136

Üçüncü Kişilere Karşı Katılma Alacağının İleri Sürülmesinin Şekli . 139

a) Genel Olarak. 139

b) Davanın ve Davada Verilen Kararın Hukuki Niteliği 140

Görevli ve Yetkili Mahkeme.144

Hak Düşürücü Süreler . 145

Üçüncü Kişinin Ödeme Yükümlülüğünün Kapsamı . 153

a) Genel Olarak. 153

b) İyiniyetli Üçüncü Kişinin Ödeme Yükümlülüğünün Kapsamı 155

c) Kötüniyetli Üçüncü Kişinin Ödeme Yükümlülüğünün Kapsamı 159

Üçüncü Kişinin Katılma Alacağını Ödemesinin Sonuçları 161

Türk Medeni Kanunu m.229/f.2 Uyarınca Davanın İhbarı ve m.241

ile İlişkisi  163

Üçüncü Kişiye Yapılan Kazandırmanın Mal Rejimi ve Mirasta Tenkis

veya Denkleştirmeye Birlikte Konu Olması 165

III. PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİNİN TASFİYESİNİN KAZANDIRMA VEYA

DEVİRDEN YARARLANAN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ.167

Mahkeme Kararının Üçüncü Kişilere Karşı İleri Sürülmesi . 167

Genel Olarak . 167

Üçüncü Kişiye Karşılıksız Kazandırmada Bulunulması . 170

a) Genel Olarak. 170

b) Diğer Eşin Payını Azaltmak Kastıyla Yapılan Karşılıksız

Kazandırmalar. 170

(1) Diğer Eşin Payını Azaltma Kastının Olması .171

(2) Paylaşmadan Önce Yapılmış Olması171

(3) Bir Malın Karşılıksız Olarak Elden Çıkarılmış Olması  172

c) Diğer Eşin Payını Azaltma Kastıyla Yapıldığı Varsayılan

Kazandırmalar. 173

İçindekiler 13

(1) Mal Rejiminin Sona Ermesinden Önceki Bir Yıl İçinde

Yapılmış Olması 174

(2) Diğer Eşin Rızası Olmadan Yapılmış Olması 174

(3) Kazandırmanın Karşılıksız Olması .174

(4) Olağan Hediyeler Dışında Olması  175

Davanın İhbar Edilmiş Olması . 175

Denkleştirme Bedelinin Üçüncü Kişilerden Talep Edilmesi . 175

İKİNCİ BÖLÜM

MAL REJİMLERİNİN TASFİYESİNİN SAKLI PAYLI MİRASÇILARA ETKİSİ

GENEL OLARAK 179

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN TASFİYESİNİN SAKLI PAYLI

MİRASÇILARA ETKİSİ 181

Genel Olarak 181

Kanuna Göre Artık Değere Katılma 182

Sözleşmeye Göre Artık Değere Katılma . 183

Genel Olarak . 183

Eşlerin Sözleşmeyle Belirleyebilecekleri Artık Değere Katılma

Esasları 191

Artık Değere Katılmaya İlişkin Sözleşmelerin Şekli 195

Ortak Olmayan Çocukların ve Onların Altsoylarının Saklı Payının

Korunması. 199

a) Genel Olarak 199

b) Türk Medeni Kanunu m.237/f.2 Hükmünün Koruması

Kapsamında Yer Alan Saklı Paylı Mirasçılar .202

c) Eşlerin Belirlediği Artık Değere Katılma Esasının Saklı Payları

Zedeleyip Zedelemediğinin Tespiti. 208

d) Ortak Olmayan Çocukların ve Onların Altsoyunun Saklı

Paylarının İhlal Edilmesinin Sonuçları  210

(1) Genel Olarak . 210

(2) Tenkise İlişkin Hükümlerin Uygulanmasının Gösterdiği

Özellikler . 212

(a) Genel Olarak. 212

(b) Tenkise Konu Kazandırma ve Kazandırmanın Hukuki

Niteliği Bakımından  213

(c) Tenkis Talebinde Bulunabilecek Kişiler Bakımından. 217

14 İçindekiler

(d) Tenkis Talebinin Süresi Bakımından  218

(3) Tenkis Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme . 220

(4) İsviçre Medeni Kanunu’ndaki Değişiklikler ve Türk

Hukuku’na Yansımaları  221

e) Artık Değere Kanuni Katılım Esasını Değiştiren Anlaşmalar

Karşısında Diğer Saklı Paylı Mirasçıların Hukuki Durumu . 223

f) Ortak Olmayan Çocukların ve Altsoylarının Saklı Pay

Korumasının Diğer Mirasçıların Saklı Paylarına Etkisi . 226

III. MAL ORTAKLIĞI REJİMİNİN TASFİYESİNİN SAKLI PAYLI MİRASÇILARA ETKİSİ 227

Genel Olarak 227

Kanuna Göre Paylaşma Oranı. 229

Sözleşmeye Göre Paylaşma Oranı 230

Genel Olarak . 230

Paylaşma Oranına İlişkin Yapılacak Anlaşmaların Şekli 232

Altsoyun Saklı Payının Korunması . 232

a) Genel Olarak. 232

b) Saklı Payları Korunan Mirasçılar . 235

c) Altsoyun Saklı Payının İhlal Edilmesinin Sonuçları 236

Türk Medeni Kanunu m.276/f.3 Hükmünün TMK.m.237/f.2 ile

Karşılaştırılması . 236

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MAL REJİMLERİNİN TASFİYESİNİN ALACAKLILARA ETKİSİ

GENEL OLARAK239

MAL REJİMİNİN TASFİYESİNDE ALACAKLILARIN KORUNMASI240

Genel Olarak 240

Alacaklıların Korunmasına İlişkin Hükmün Uygulama Alanı. 243

Mal Rejiminin Kurulması veya Değiştirilmesinde 243

Mal Rejiminin Tasfiyesinde 246

Önceki Mal Rejiminin Tasfiyesinde Alacaklıların Korunması 246

Genel Olarak . 246

Önceki Mal Rejiminin Tasfiyesine Karşı Alacaklıların Korunmasının

Koşulları. 247

a) Eşler Arasında Mal Rejiminin Tasfiyesine Yönelik Devir Yapılmış

Olması  247

İçindekiler 15

b) Eşlerden Birinin Alacaklısının veya Ortaklığın Alacaklısının

Alacağını Elde Edebileceği Malların Sorumluluk Dışında

Bırakılması 249

c) Alacaklının Alacağını Borçlu Eşten Alamamış Olması. 249

Eşlerden Birinin veya Ortaklığın Alacaklılarının Haklarını Alabilecekleri

Malların Sorumluluk Dışı Bırakılmasının Sonuçları  250

Borçlu Olmayan Eşin Sınırlı Kişisel Sorumluluğu. 250

Borçlu Olmayan Eşin Sorumluluktan Kurtulması .252

III. OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİNE GEÇİLMESİNİN ALACAKLILARA ETKİSİ. 253

Genel Olarak 253

Diğer Eşe Ait Malvarlığının Borca Batık veya Ortaklıktaki Payının

Haczedilmiş Olması Halinde Mal Ayrılığına Geçiş 256

Genel Olarak . 256

Diğer Eşe Ait Malvarlığının Borca Batık Olması. 261

Eşlerden Birisinin Ortaklıktaki Payının Haczedilmesi 263

Mal Ortaklığı Rejiminde Eşlerden Birinin İflası veya Eşlerden Birine Karşı

Haciz Yoluna Başvurulması Durumunda Mal Ayrılığına Geçiş 264

Genel Olarak . 264

Eşlerden Birinin İflası Halinde Ortaklığın Kendiliğinden Mal

Ayrılığına Dönüşmesi  265

Haciz Halinde Alacaklının Talebi ve Hâkim Kararıyla Mal Ayrılığı

Rejimine Geçilmesi 270

Olağanüstü Mal Rejimine Geçilmesinin Alacaklılar Açısından

Değerlendirilmesi .273

SONUÇ. 277

KAYNAKÇA. 287