Kentleşme ve Suç
KENTLEŞME VE SUÇ
Serkan GÖLBAŞI
- Kentin Sosyolojik Özellikleri
- Genel Olarak
- Klasik Sosyologların Kent Çözümlemeleri
- Chıcago Okulu
- Kent Sosyolojisinin Marxist Eleştirileri
- Az Gelişmişlik Ve Kent
- Küreselleşme, Postmodernizm Ve Kent
- Sosyolojik Olarak Kent
- Kent Ve Suçluluk
- Genel Olarak Suç Ve Toplum
- Suç Olgusunu Teşhise Yönelik Kuramsal Yaklaşımlar
- Kentleşme Ve Suç İlişkisine Yönelik Sosyolojik Kuramlar
- Kentleşme Ve Suç İlişkisinin Kuramsal Bileşenleri
- Türkiye'de Kentleşme
- Genel Olarak
- Osmanlı İmparatorluğu'nda İstanbul
- Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Kentleşme
- İki Farklı Kentleşme
- Türkiye'de Kentleşme Ve Suç
- Genel Olarak
- 1980 Öncesi Kentleşme Ve Suç
- 1980'den Sonra Kentleşme Ve Suç
- Suçun Gerçek Tablosu
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ ...................................................................................................... v
ÖNSÖZ ..................................................................................................... ix
KISALTMALAR ......................................................................................... xv
GİRİŞ ......................................................................................................... 1
Birinci Bölüm
KENTİN SOSYOLOJİK ÖZELLİKLERİ ......................................................... 5
I- GENEL OLARAK ............................................................................ 5
II- KLASİK SOSYOLOGLARIN KENT ÇÖZÜMLEMELERİ ...................... 7
A- Tönnies: Cemaat ve Cemiyet ..................................................... 7
B- Durkheim: Mekanik Dayanışma-Organik Dayanışma ............... 9
C- Weber: Kentin Tarihsel Tipolojileri .......................................... 10
D- Simmel: Metropol İnsanının Karakteri .................................... 12
E- Marx ve Engels: Kent, Eşitsizlik ve Sınıf Çatışması ................. 15
III- CHICAGO OKULU ........................................................................ 21
A- Kent Sosyolojisinin Kuruluşu ................................................. 21
B- Kentin Büyümesinin Ekolojik Açıklanışı ................................. 23
C- Kentlilik: Bir Yaşam Biçimi .................................................... 24
D- Chicago Okulu’na Yöneltilen Eleştiriler .................................. 27
IV- KENT SOSYOLOJİSİNİN MARKSİST ELEŞTİRİLERİ ...................... 29
A- Kent ve Kollektif Tüketim ....................................................... 29
B- Kentin Kuşatıcı Bir Marksist Analizi ....................................... 33
1) Kullanım Değeri - Değişim Değeri ..................................... 34
2) İktisadi Bütünleştirme Tarzı ve Kent ................................ 37
V- AZGELİŞMİŞLİK VE KENT ........................................................... 38
VI- KÜRESELLEŞME, POSTMODERNİZM VE KENT ........................... 41
VII- SOSYOLOJİK OLARAK KENT ....................................................... 46
İkinci Bölüm
KENT VE SUÇLULUK ............................................................................... 49
I- GENEL OLARAK SUÇ VE TOPLUM ............................................... 49
II- SUÇ OLGUSUNU TEŞHİSE YÖNELİK KURAMSAL YAKLAŞIMLAR 52
A- Biyolojik Yaklaşımlar ............................................................. 52
B- Psikolojik Yaklaşımlar ............................................................ 59
C- Sosyolojik Yaklaşımlar ........................................................... 62
1) Marx ve Engels: Kapitalizm ve Suç ................................... 62
2) Durkheim: Kuralsızlık ve Suç ........................................... 67
3) Tarde: Taklit, Öğrenme ve Suç .......................................... 70xii
III- KENTLEŞME VE SUÇ İLİŞKİSİNE YÖNELİK SOSYOLOJİK
KURAMLAR.................................................................................. 71
A- Ekonomik Koşullar ve Suç ..................................................... 71
B- Kent Ekolojisi ve Sosyal Çözülme ........................................... 76
C- Toplumsal Yapı ve Kuralsızlık ................................................ 83
D- Damgalama Kuramı ............................................................... 88
E- Radikal Kriminoloji ................................................................ 91
IV- KENTLEŞME VE SUÇ İLİŞKİSİNİN KURAMSAL BİLEŞENLERİ ...... 95
A- Genel Olarak .......................................................................... 95
B- Kentsel Yoksulluk .................................................................. 96
C- Çöküntü Bölgeleri ve Mekânsal Damgalanma ....................... 107
D- “Tehlikeli Sınıflar”: Yoksulların Kontrolü .............................. 112
V- KENTLEŞME, SUÇ VE SOSYOLOJİ ............................................ 116
Üçüncü Bölüm
TÜRKİYE’DE KENTLEŞME ..................................................................... 119
I- GENEL OLARAK ........................................................................ 119
II- OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA İSTANBUL ............................. 119
A- 15-18. Yüzyıllar ................................................................... 119
B- İstanbul’un Asayişi ve Göç Hareketleri (15-18. Yüzyıllar) ...... 122
C- 18.ve 19. Yüzyıllarda İstanbul’un Mekânsal Yapısının
Dönüşümü ........................................................................... 124
D- Osmanlı Modernleşme Sürecinde Kentleşme ve Suç ............. 127
III- CUMHURİYET DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DE KENTLEŞME ............ 130
A- 1923-1950 ........................................................................... 130
B- 1950-1980 ........................................................................... 135
1) Gecekondulaşmanın Yaygınlaşması ................................ 139
2) Kentle Bütünleşme Sorunu ............................................ 141
C- 1980’den Bugüne ................................................................. 145
1) Gecekonduların Dönüşümü ........................................... 146
2) Küreselleşme ve “Dünya Kenti İstanbul” ......................... 148
3) “Varoşlar” Söylemi .......................................................... 153
4) Soylulaştırma ve Kentsel Dönüşüm ................................ 156
5) Yalıtılmış Yerleşimlerde Korunaklı Yaşam ....................... 161
IV- İKİ FARKLI KENTLEŞME ............................................................ 164
Dördüncü Bölüm
TÜRKİYE’DE KENTLEŞME VE SUÇ ........................................................ 167
I- GENEL OLARAK ........................................................................ 167
II- 1980 ÖNCESİ KENTLEŞME VE SUÇ .......................................... 167
III- 1980’DEN SONRA KENTLEŞME VE SUÇ .................................... 177
A- Suç İstatistiklerinin Değerlendirilmesi .................................. 177
B- Türkiye’de Kentleşme ve Suç İlişkisinin Kuramsal Bileşenleri 186
1) Kentsel Yoksulluk .......................................................... 186
2) Zorunlu Göç ................................................................... 193
3) Çöküntü Bölgeleri .......................................................... 198
4) Tehlikeli Sınıflar: “Varoş Psikopatları” ............................ 206
IV- SUÇUN GERÇEK TABLOSU ....................................................... 211xiii
SONUÇ .................................................................................................. 213
KAYNAKÇA ............................................................................................ 219
EKLER ................................................................................................... 239
Belge 1: Emniyet Genel Müdürlüğü’nden 12.06.2007
tarihli ilk suç istatistiki talebim ...................................... 241
Belge 2: Emniyet Genel Müdürlüğü’nün ilk talebime
25.06.2007 tarihli cevabı. ............................................... 242
Belge 3: Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 26.06.2007
tarihli cevabına ilişik veriler. .......................................... 243
Belge 4: Emniyet Genel Müdürlüğü’nden 23.07.2007
tarihli ikinci istatistik talebim. ....................................... 244
Belge 5: Emniyet Genel Müdürlüğü’nün ikinci istatistik
talebime 30.07.2007 tarihli cevabı. ................................. 245
ŞEKİL, TABLO VE GRAFİKLER .............................................................. 247
Şekil 1: Burgess’in Kentsel Büyüme Modeli ................................. 249
Grafik 1: 1989-2006 Toplam Asayiş Suçları .................................. 250
Grafik 2: 1998 İllere Göre 100.000 Kişiye Düşen Asayiş
Suçu .............................................................................. 251
Tablo 1: 2003 İllere Göre Asayiş Suçları, 100.000 Kişiye
Düşen Suç ve 2001’e Göre Suç Artış Oranı ..................... 252
Grafik 3: 2003 İllere Göre 100.000 Kişiye Düşen Asayiş
Suçu .............................................................................. 253
Grafik 4: 1998-2003 İllere Göre 100.000 Kişiye Düşen
Asayiş Suçu Karşılaştırması ........................................... 254
Grafik 5: İllere Göre 100.000 Kişiye Düşen Cinayet (1998) ............ 255
Grafik 6: İllere Göre 100.000 Kişiye Düşen Irza Geçme
Suçu (1998) ................................................................... 256
Grafik 7: İllere Göre 100.000 Kişiye Düşen Hırsızlık (1998) ........... 257
Grafik 8: İllere Göre 100.000 Kişiye Düşen Gasp-Soygun
(1998) ............................................................................ 258
Grafik 9: Ankara, İstanbul ve İzmir ile Bazı Avrupa
Kentlerinin Çeşitli Suçlarda 100.000 Kişiye
Düşen Suç Oranlarının Karşılaştırması .......................... 259
Tablo 2: 2003 İllere Göre Şahsa Karşı Suçlar ............................... 261
Tablo 3: 2003 İllere Göre Mala Karşı Suçlar ................................. 262
Tablo 4: 2002-2006 Şahsa Karşı Suçlar ....................................... 263
Tablo 5: 2002-2006 Mala Karşı Suçlar ......................................... 264
Tablo 6: İllerin Güvenlik ve Asayiş Riski Açısından
Sıralaması ...................................................................... 265
ABSTRACT ............................................................................................ 267
