Türk İş Hukukunda Yeterlilik ve İş İlişkilerine Etkileri

Avukat Dr. Şevket Güney BİGAT

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ5

İÇİNDEKİLER 7

KISALTMALAR  15

GİRİŞ17

BİRİNCİ BÖLÜM

YETERLİLİK

1. YETERLİLİĞİN TANIMI.21

2. YETERLİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ .22

CUMHURİYET ÖNCESİ DÖNEM 22

Ahilik Teşkilatı 22

Lonca Teşkilatı 23

Tanzimat Dönemi. 24

CUMHURİYET DÖNEMİ . 26

III. ULUSLARARASI ALANDAKİ GELİŞMELER 27

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO). 28

Philadelphia Bildirgesi 30

Sosyal Adalet Bildirgesi 32

Hizmet İlişkisine Son Verilmesi Sözleşmesi 33

Türk İş Hukukunda ILO 158 ve İş Güvencesi. 34

3. YETERLİLİĞİN HUKUKİ BOYUTLARI38

ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ’NDE YETERLİLİK . 38

TÜRK İŞ MEVZUATINDA YETERLİLİK 40

Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yeterlilik. 43

Yönetmeliklerde Yeterlilik. 48

Tebliğlerde Yeterlilik 50

8 İçindekiler

4. YETERLİLİK VE YETERSİZLİK TARTIŞMASI. 52

YETERLİLİK VE YETERSİZLİK.52

5. YETERLİLİK VE YETERSİZ İŞGÖRME 55

YETERSİZ VEYA EKSİK, KÖTÜ İŞGÖRME .56

Eksik İşgörme (İfanın Niceliği Yönünden) 60

Kötü İşgörme (İfanın Niteliği Yönünden) 61

6. YETERLİLİK VE DAVRANIŞ AYRIMI 62

YETERLİLİK VE DAVRANIŞ 62

İŞ KANUNU GEREKÇESİNDE YETERLİLİK VE DAVRANIŞ 66

İş Kanunu Gerekçesinde Yeterlilik66

İş Kanunu Gerekçesinde Davranış 67

7. YETERLİLİK VE DAVRANIŞ İLİŞKİSİ. 67

İŞÇİNİN İRADESİ (İRADİLİK).67

İŞÇİNİN KUSURU.69

III. İŞÇİNİN UYARILMASI (İHTAR).75

İŞÇİNİN SAVUNMASI.78

İNSAN KAYNAKLARINDA YETERLİLİK.82

İKİNCİ BÖLÜM

YETERLİLİĞİN TÜRLERİ

8. FİZİKİ VE MESLEKİ YETERLİLİKLER 85

İŞÇİNİN FİZİKİ YETERLİLİĞİ .88

İşçinin Sık Sık Hastalanması veya Hastalığı91

İşçinin Sık Sık Hastalanması ve Yeterlilik92

İşçinin Hastalığı ve Yeterlilik 97

İşçinin İş Kazası veya Meslek Hastalığında Yeterlilik106

İş Kazası Kavramı ve Yeterlilik110

Meslek Hastalığı Kavramı ve Yeterlilik112

İçindekiler 9

İşçinin Yaşından Kaynaklanan Yeterliliği114

Çocuk ve Genç İşçinin Yeterliliği.116

Yaş Almış İşçinin Yeterliliği.123

Emeklilik ve Yeterlilik130

İşçinin Bedensel Yeterliliği 136

İşçinin Bedensel Engeli ve Yeterlilik .140

İşçinin Zihinsel Yeterliliği.142

İŞÇİNİN MESLEKİ YETERLİLİĞİ.146

İşçinin Emsallerine Göre Daha Az Verimli Çalışması.148

İşçinin Niteliklerine Göre Yeterliliği151

Mesleki Niteliklere Göre Yeterlilik.152

Mesleki Fiziki Niteliklere Göre Yeterlilik 154

İşçinin İşe Yoğunlaşma Yeterliliği.155

İşçinin İşe Yatkın Olma Yeterliliği.157

İşçinin Öğrenme Yeterliliği160

İşçinin Kendini Yetiştirme Yeterliliği162

İşçinin Uyumda Yeterliliği163

9. İŞÇİNİN PERFORMANS YETERLİLİĞİ. 165

İŞÇİNİN YETERLİLİĞİNİ ETKİLEYEN SEBEPLER.165

Nitelik ve Nicelik Sonuçları Bakımından Yeterlilik.168

Algı Yeterliliği 169

Vizyon Yeterliliği 170

Yetenek Yeterliliği .170

İŞÇİNİN YETERLİLİĞİNİ ETKİLEYEN DİĞER SEBEPLER 171

İşçinin Beden Sağlığı Yeterliliği .171

İş Ergonomisi.171

Sağlık Kontrolü .174

Aşı ve PCR Testi177

İşçinin Ruh Sağlığının Yeterliliği .185

İşçinin Psikolojisi.185

Psikolojik Taciz (Bezdiri / Mobbing)186

Vicdani Karar ve Yeterlilik.192

10 İçindekiler

10. İŞÇİNİN MESLEKİ YETERLİLİĞİNİN KAYNAKLARI .196

İŞİN GEREKTİRDİĞİ YETKİNLİKLER.196

Mesleki Eğitim ve Bilgi Yeterliliği.196

Motivasyon Yeterliliği199

Mesleki Beceri Yeterliliği .201

Mesleki Tecrübe ve Yetkinlik Yeterliliği203

İşçinin İsteksizliğinin Yeterliliğe Etkisi204

İşçinin Mesleki Yeterliliğinin Diğer Kaynakları .207

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YETERLİLİĞİN TESPİTİ

11. YETERLİLİĞİN AŞAMALARI 217

İŞ BAŞVURUSUNDA YETERLİLİK218

İŞ SÖZLEŞMESİ DEVAM EDERKEN YETERLİLİK .219

Yeterlilik ve Koçluk (Coaching).222

Yeterlilik ve Rotasyon (Rotation).226

III. FESİH AŞAMASINDA YETERLİLİK230

12. YETERLİLİKTE İŞ DİZAYNI231

İŞ ANALİZLERİNİN OLUŞTURULMASI231

İş Analizinin Kavramı.231

İş Analizlerinin Tarihsel Süreci .232

İş Analizlerinin Amacı233

İş Analizinin Kapsamı 233

İş Analizlerinin Kaynakları233

İş Analizlerinin Faydası.234

İŞ TANIMLARININ OLUŞTURULMASI.234

İş Tanımlarının Amacı .234

İş Tanımlarının İçeriği.234

İş Tanımlarının Faydası 235

İş Tanımlarının Yargıda Tartışılması235

III. GÖREV TANIMLARININ OLUŞTURULMASI236

Görev Tanımlarının Kapsamı .236

Görev Tanımlarının Yargıda Tartışılması .236

Kaynağını Kanundan Alan Görev Tanımları 237

İçindekiler 11

13. PERFORMANS DEĞERLENDİRME SİSTEMİ 238

İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMASINDA PERFORMANS239

İŞ HUKUKU UYGULAMASINDA PERFORMANS.240

14. İŞ GELİŞİM HEDEFLERİNDE ESAS ALINAN KRİTER. 246

İŞÇİNİN VERİMİ.248

Verim Kavramı 248

Hukukta İşçinin Verimi248

İş Kanunumuzda ve Öğretide İşçinin Verimi .250

İşçinin Verimliliğine, Yeterliliğinin Etkisi .251

İŞÇİNİN VERİMLİLİĞİNİN TESPİTİ.252

İşçinin Verimliliğinin Ölçülmesi 252

Harcanan Zaman ile Emeğin Kalitesi ve Düzeyi .253

İş Sürecinde Harcanan Zaman .253

Emeğin Kalitesi ve Düzeyi255

III. İŞVERENİN KURUMSAL İLKELERİ .256

UYULMASI GEREKEN İŞYERİ KURALLARI257

SOMUTLUK257

15. İŞÇİNİN YETERLİLİĞİNİN TESPİTİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 258

İŞÇİNİN YETERLİLİĞİNİN TESPİTİ.258

Objektif Ölçütlerin Belirlenmesi259

İşyerine Özgü Olması262

Gerçekçi ve Makul Olması 264

Süreklilik Gösteren Düşük veya Düşme Eğilimli Sonuçlar Olması265

Koşullara Göre Değişen, Süreklilik Göstermeyen Sonuçlar Olması.267

Hedeflere Ulaşılamamış Olması.269

İşçiye Makul Süre Verilmiş Olması.271

YETERLİLİKTE İŞÇİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ272

Objektif ve Ölçülebilir Olma 273

Kriterlerin Önceden Saptanması.274

Değerlendirme Kriterlerinin İşçiye Tebliği 275

Değerlendirme Kriteri Olarak Diğer İşçilerin Ortalaması276

Değerlendirme Kriteri Olarak Yapılan İş.278

Değerlendirme Zamanının Belli Olması.278

İçindekiler 13

İŞ GÜVENCESİ VE FESİH335

İş Güvencesinin Gelişimi.336

İş Güvencesi Kavramı ve Kapsamı338

20. GEÇERLİ SEBEPLE FESİH 344

GEÇERLİ SEBEP KAVRAMI.345

İŞ KANUNU’NDA GEÇERLİ SEBEP.348

III. İŞ KANUNU GEREKÇESİNDE GEÇERLİ SEBEP 349

21. YETERLİLİK SEBEBİYLE FESİHLERDEUSUL . 350

FESİHTEN ÖNCE İŞÇİNİN SAVUNMASININ ALINMASI .350

FESİHTE YAZILI ŞEKİL ŞARTI.352

III. FESİH SEBEBİNİN AÇIK VE KESİN BELİRTİLMESİ352

FESHİN MAKUL SÜREDE YAPILMASI .354

22. YETERLİLİKTE YARGI DENETİMİ. 355

DAVA ŞARTI ARABULUCULUK .355

YARGILAMA SÜRECİ .359

III. YARGI UYGULAMASI.361

Yeterlilik Kriterlerine Uygunluk365

Fesihte Ölçülülük367

Feshin Son Çare Olma İlkesi (Ultima Ratio).370

23. ZORLAYICI SEBEPLER . 374

MEVZUATIMIZDA ZORLAYICI SEBEPLER.374

ZORLAYICI SEBEP VE YETERLİLİK 377

III. SALGIN HASTALIK VE YETERLİLİK .381

Salgın Hastalık.382

Salgının Yeterliliğe Etkisi383

Salgının Çalışma Şekillerine Etkisi.385

Salgının İş Sözleşmesinin Feshine Etkisi.389

24. DEĞİŞİKLİK FESHİ, BASKI FESHİ VE ŞÜPHE FESHİ 389

DEĞİŞİKLİK FESHİ .389

Değişiklik Feshi Kavramı390

14 İçindekiler

Alman Hukukunda Değişiklik Feshi 390

Türk Hukukunda Değişiklik Feshi391

Yargı Kararlarında Değişiklik Feshi 393

Değişiklik Feshi ve Yeterlilik 393

BASKI FESHİ.394

Baskı Feshi Kavramı.395

Alman Hukukunda Baskı Feshi396

Baskı Feshi ve Yeterlilik396

III. ŞÜPHE FESHİ .397

Şüphe Feshi Kavramı .397

Yargı Kararlarında Şüphe Feshi 399

Şüphe Feshi ve Yeterlilik407

SONUÇ.409

KAYNAKÇA419