5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda Hâkimin Yasaklılığı Reddi ve Çekinmesi

Sezin Duygu Tuncer

Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Hâkimin bağımsızlığı ve tarafsızlığı anayasa hukukunun, insan haklarının ve hukukun genel ilkelerinin konusu olmakla birlikte, çalışma konumuzun da temelini oluşturmaktadır. Bu nedenle ilk bölümde hukuk devletinin temel ilkelerinden olan kanunilik ilkesi ve tabii hâkim ilkesinden hareketle, çoğu zaman birbirlerini tamamlayan ancak birbirlerinden farklı kavramlar olan “ hâkimin bağımsızlığı ve tarafsızlığı” açıklanmaya çalışılmıştır. Anayasa m. 90 gereğince bağlayıcılığı bulunan AİHS gereğince alınan AİHM kararları da bu çalışmada değerlendirilecektir.

İkinci bölümde hâkimin reddini ve çekinmesini gerektiren sebepler aynı başlık altında toplanmıştır. Bu kapsamda CMK m. 22 ve 23’te düzenlenen “Hâkimin Davaya Bakmaktan Yasaklı Olduğu Haller” ve “Yargılamaya Katılamayacağı Haller” detaylı bir biçimde Yargıtay kararları ışığında incelenmiştir. Hâkimin reddi sebeplerinden bir diğeri olan “hâkimin tarafsızlığından şüphe edilmesi” aynı bölümde incelenmiştir. Kanunda hâkimin tarafsızlığından şüphe duyulan haller tek tek belirlenmemiştir. Bunun sebebi nisbî nitelikte olan bu hallerin her olaya ve kişiye göre ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiğidir. Çalışmamızda hâkimin tarafsızlığından şüphe duyulan hallere ilişkin olarak doktrinde yer alan görüşler ve Yargıtay kararları dikkate alınarak değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Üçüncü ve son bölümde kanunda belirtilen sebeplerin varlığı halinde tarafların hangi usulü işlemlere başvurabileceğine ilişkin düzenlemeler açıklanmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda doktrindeki görüşler ve Yargıtay kararları ışığında tespit ve değerlendirmelerde bulunulmuştur.

(Tanıtım Bülteninden)