Nama İfa

6098 Sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu'na Göre



Yapma Borçlarının İfa Edilmemesi ve Hukuki Sonuçları NAMA İFA



Dr. Şirin AYDINCIK



İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ VII

KISALTMALAR LİSTESİ XV

GİRİŞ 1

I. BÖLÜM

Yapma Borcu Kavramı ve Yapma Borcunun İfa Edilmemesinin Sonuçları

I- Yapma Borcu Kavramı 5

1- Genel Olarak Edim ve Özellikle Yapma Borçları 5

2- Yapma ve Verme Borçlan Arasındaki Ayrım ve Bunun Sonuçları 9

3- Yapma Borcunun Çeşitleri 13

a) Borçlunun Şahsına Bağlı Olan ve Olmayan Yapma Borçları 13

b) Edim Fiiline ve Edim Sonucuna Yönelik Yapma Borçları 20

II- Yapma Borcunun İfa Edilmemesinin Sonuçları 28

1. Yapma Borçlarının İfa Edilmemesi 28

a) Genel Olarak 28

b) Yapma Borçlarında İmkansızlık 29

c) Yapma Borçlarında Borçlu Temerrüdü 42

1- Genel Olarak 42

2- Edim Fiiline Yönelik Borçlarda 43

3- Edim Sonucuna Yönelik Borçlarda 45

a) Genel Olarak 45

b) İşin Tamamlanması İçin Bir Vade Kararlaştırılmışsa 45

c) İşin Tamamlanması İçin Bir Vade Kararlaştırılmamışsa 52

d) Yapma Borcunun Kötü İfası 55

2. Yapma Borcunun İfa Edilmemesinin Sonuçları 59

I- Genel Olarak 59

II- Yapma Borcunun Aynen İfası ve Cebri İcrası 60

1- Yapma Borcunun Aynen İfası 60

2- Yapma Borcunun Cebri İcrası 63

a) Borçlunun Şahsına Bağlı Nitelikte Olmayan Yapma Borçlan Bakımından 64

b) Borçlunun Şahsına Bağlı Yapma Borçları Bakımından 70

a) BÖLÜM

Genel Olarak Nama İfa Kavramı ve Çeşitli Hukuk Sistemlerinde Düzenlenme Şekli

1- Nama İfa Kavramı 73

2- Yabancı Hukuklarda Nama İfa 76

a) Alman Hukukunda 76

b) İsviçre Hukukunda 77

c) Fransız Hukukunda 79

3- Türk Hukukunda Nama İfa 79

b) Bölüm

TBK m. 113/I’de Düzenlenen Nama İfanın Hukuki Niteliği ve Buna Bağlı Sonuçlar

A. TBK m. 113/I’de Düzenlenen Nama İfanın Hukuki Niteliği 87

1. Genel Olarak 87

2. Cebri İcra Görüşü (Vollstreckungstheorie) 88

3. İfa Görüşü (Erfüllungstheorie) 92

4. Tazminat Görüşü 94

5. İkame Değer Teorisi (Surrogatstheorie) 99

6. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz 101

B. Nama ifanın Bir ifa Türü Olmasının Sonuçları 108

I- Genel Olarak 108

II- Masrafların Borçluya Ait Olması 108

III- Hasarın Borçluya Ait Olması 111

IV- Borçlunun Kusurunun Aranmaması 113

V- Nama İfanın Cezai Şart Taleplerine Etkisi 114

VI- Nama İfanın Diğer Fer’i Haklara Etkisi 118

1- Bölüm

TBK m. 113/I’de Düzenlenen Nama İfanın Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması ve Sınırları

a) Vekâletsiz İş Görme 119

b) Sebepsiz Zenginleşme 125

c) Tazminat Talepleri 129

a) Müspet Zararın Tazmini Talebi 129

b) Sözleşmeden Dönme Sonucunda Menfi Zararın Tazmini Talebi.... 137

d) TBK m. 213/11 Uyarınca İkame Alım 139

e) TBK m. 500/11 Uyarınca Nama İfa 141

f) İİK m. 30/11 Uyarınca Nama İfa 143

2- Bölüm

TBK m. 113/I’de Düzenlenen Nama İfanın Şartları

1- Bir Yapma Borcunun Varlığı 149

a) Genel Olarak 149

b) Borcun Üçüncü Kişi Tarafından İfa Edilebilir Nitelikte Olması 158

c) Yapma Borcunun Kaynağı 159

2- İfayı İsteme Koşullarının Bulunması 161

1. Genel Olarak 161

2. İfayı Talep Etmenin Mümkün Olmadığı Haller 161

I- Dürüstlük Kuralına Aykırılık 161

II- İfadan Vazgeçerek Tazminat Talep Etme veya Sözleşmeden Dönme 166

III- Akitten Doğan Bazı Yan Borçların İfasının Talep Edilememesi .171

IV- İmkânsızlık 172

1- Genel Olarak 172

2- Objektif İmkânsızlık 172

3- Sübjektif İmkânsızlık 174

C. Yapma Borcunun Borçlu Tarafından İfa Edilmemiş Olması 179

a) Genel Olarak 179

b) Borçlunun Temerrüdü 185

c) Borçlu Temerrüdünün Şartlan 186

a) Genel Olarak 186

b) Yapma Borcunun Muaccel Olması 186

c) Alacaklının İhtarı 188

1- Genel Olarak 188

2- İhtara Gerek Bulunmayan Haller 192

d) Borçlunun Defi İleri Sürmemiş Olması 197

e) Borcun İfasının Mümkün Olması 198

f) Borçlu Temerrüdünde Kusurun Rolü 199

d) Süre Verilmesi ve Sürenin Sonunda Aynen İfadan Vazgeçme 200

a) Genel Olarak 200

b) Süre Verilmesi 202

c) Süre Verilmesini Gerektirmeyen Durumlar 206

d) İfadan Vazgeçme 209

VI. Bölüm

TBK m. 113/1 Hükmünde Düzenlenen Nama İfaya İlişkin Usul

A. Yetkili Makamın İzni 213

I- Genel Olarak 213

II- İzni Vermeye Yetkili Makam (Hâkim Kararı) 215

III- Nama İfaya İzne İlişkin Prosedür 216

1- Genel Olarak 216

2- İzin Talebinin İhtiyati Tedbir Şeklinde İleri Sürülmesi 219

IV- Nama İfa Davasının Tarafları 223

V- Hâkimin Takdir Yetkisi 225

VI- Nama İfaya İzin Kararı 230

B. Alacaklının Hâkim İzni Olmaksızın Hareket Etmesinin

Sonuçları 231

a) Alacaklının Buna Yetkili Olduğu Haller 231

a) Borçlar Kanunundan Kaynaklanan Haller 231

1- Kira Sözleşmesinde 231

2- Eser Sözleşmesinde 239

b) Tarafların Anlaşmasından Kaynaklanan Haller 246

b) Alacaklının Buna Yetkili Olmadığı Haller 247

a) Genel Olarak 247

b) Kanaatimiz ve Sonuç 255

VII. Bölüm Nama İfa Kararının Hukuki Sonuçları

1. Genel Olarak Alacaklının Nama İfa Hakkı 257

2. Taraflar Arasındaki İlişki 264

1. Alacaklıyla Nama İfayı Gerçekleştiren Üçüncü Kişi Arasındaki İlişki 264

2. Alacaklıyla Borçlu Arasındaki İlişki 265

a. Genel Olarak 265

b. Nama İfaya Ait Masrafların Borçludan Talep Edilmesi 266

(1) Genel Olarak 266

(2) Talep Edilebilecek Olan Masraflar 269

I- Genel Olarak 269

II- İşin Üçüncü Bir Kişiye Yaptırılması Halinde 273

III- Alacaklının İşi Bizzat Kendisinin Yapması Halinde 276

IV- Masrafların Muacceliyeti ve Zamanaşımına Uğraması.. 277

1- Borçlunun Karşı Edimi Talep Hakkı 280

a) Genel Olarak 280

b) Takas Hakkı 282

a) Masrafların Borçludan Avans Olarak Talep Edilmesi İmkânı 287

1- Genel Olarak 287

2- Avans Miktarı 296

3- Avans Talebinin Muacceliyeti ve Zamanaşımına Uğraması 301

4- Avans Bedelinin Nihai Olarak Tasfiyesi 303

b) Nama İfanın Hasarının Borçluya Ait Olması 308

c) Diğer Zararların Talep Edilmesi 312

3.Borçlu ile Nama İfayı Gerçekleştiren Üçüncü Kişi Arasındaki İlişki 315

a) Genel Olarak 315

b) Üçüncü Kişinin İfasının Başarısız Kalması Durumunda 316

c) Borçlunun Üçüncü Kişinin Davranışlarından Sorumluluğu 319

SONUÇ 321

BİBLİYOGRAFYA 329