İş Kazaları Ve Meslek Hastalıklarında Kişi Sorumlulukları Çalışan Tarafından İş Akdinin Feshi Sürecinde Ortaya Çıkan Hukuki Açmazlar

Dr. Öğretim Üyesi Summani DEMİRCİ

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR  3

ÖZET . 5

İÇİNDEKİLER . 7

KISALTMALAR  13

GİRİŞ 15

BİRİNCİ BÖLÜM  23

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI . 23

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI KAVRAMLARI . 23

İş Kazası Kavramı . 23

Çalışan İşçİnİn 5510 Sayılı Kanun Hükmünde Sİgortalı

Sayılması . 25

Sİgortalının Kazaya Uğraması . 27

Sİgortalının İş Yerİnde Bulunduğu Sırada Kazaya

Uğraması . 29

Sİgortalının İşveren Tarafından Yürütülmekte Olan İş

Dolayısıyla Kazaya Uğraması . 31

Bİr İşverene Bağlı Olarak Çalışan Sİgortalının, Görevlİ

Olarak İş Yerİ Dışında Başka Bİr Yere Gönderİlmesİ

Nedenİyle Asıl İşİnİ Yapmaksızın Geçen Zamanlarda

Kazaya Uğraması  32

Emzİren Kadın Sİgortalının, İş Mevzuatı Gereğİnce

Çocuğuna Süt Vermek İçİn Ayrılan Zamanlarda Kazaya

Uğraması . 34

Sİgortalıların, İşverence Sağlanan Bİr Taşıtla İşİn

Yapıldığı Yere Gİdİş Gelİşİ Sırasında Kazaya

Uğramaları . 35

Sİgortalının Meydana Gelen Kaza Sonucu Bedensel veya

Ruhsal bİr Zarara Uğraması . 37

Meydana Gelen İş Kazası İle Sİgortalının Uğradığı Zarar

Arasında İllİyet (Nedensellİk) Bağının Varlığı . 38

İçindekiler

8

Meslek Hastalıkları Tanımı ve Kavramsal Çerçevesİ 39

Türkİye’de Meslek Hastalıkları Tarİhsel Gelİşİmİ 42

Meslek Hastalıklarının Öğelerİ 44

Sİgortalı Olma Durumu . 44

Hastalık veya Ölümün Yürütülen İşİn Sonucu Olarak

Meydana Gelmesİ . 45

Oluşan Hastalığın/Hastalıkların Uzun Bİr Zaman

Dİlİmİ İçerİsİnde Meydana Gelmesİ . 46

Hastalığın Tüzüğe Eklİ Lİstede Yer Alması ve

Yükümlülük Süresİ İçerİsİnde Ortaya Çıkması  47

Sİgortalının Bedence veya Ruhça Bİr Zarara

Uğraması . 48

Meslek Hastalığının Sağlık Kurulu Raporu İle

Saptanması  49

Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması . 49

Fİzİksel Nedenlİ Meslek Hastalıkları 50

Gürültüye Bağlı Sağlık Sorunları 50

Yüksek Isıya Bağlı Sağlık Sorunları . 52

Düşük Isı (Soğuk) Rİskİn Oluşturduğu Sağlık

Sorunları  55

Radyasyonun Neden Olduğu Sağlık Sorunları . 56

Tİtreşİm Etkİsİne Bağlı Sağlık Sorunları 57

Kİmyasal Nedenlİ Meslek Hastalıkları . 60

Tozlara Bağlı Meslek Hastalıkları 62

Bİyolojİk Etkenlere Bağlı Meslek Hastalıkları . 64

İKİNCİ BÖLÜM . 67

III. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN

HUKUKİ SORUMLULUK . 67

Sorumluluğun Hukukİ Nİtelİğİ ve Görüş Farklılıkları . 67

Kusur Sorumluluğu Görüşü . 68

Kusursuz Sorumluluk Görüşü . 73

Summani DEMİRCİ         

9

Sorumluluk Bağlamında Yargıtayın Görüşü . 76

6098 Sayılı Yasayla Belİrtİlen Tehlİke sorumluluğu

Görüşü . 78

Hukukİ Sorumluluğun Kİşİ Bakımından Muhtevası 79

İşverenİn veya Vekİlİnİn Sorumluluğu 79

İşverenİn veya Vekİlİnİn Kamu Hukukundan

Kaynaklanan Sorumluluğu  81

İşverenİn veya Vekİlİnİn Cezaİ Sorumluluğu . 86

İşveren veya Vekİlİnİn Kusur Sorumluluğu . 86

Cezaİ Sorumluluğun Kaynağı ve Taksİrlİ Suç Olma

Özellİğİ  87

İşverenİn veya vekİlİnİn Özel Hukuktan Kaynaklanan

Sorumluluğu  89

Sİgortalı Çalışan İşçİnİn Sorumluluğu . 90

İş Yerİ Hekİmİnİn Sorumluluğu 92

İş Yerİ Hekİmİnİn Mevzuattan Kaynaklanan

sorumlulukları . 92

İş Yerİ Hekİmİnİn İşverene Karşı Sır Saklama

Sorumluluğu  92

Yetkİlİ Mercİye İhbar Sorumluluğu 93

Tedbİrlerİn Onaylı Deftere Yazılması Sorumluluğu . 94

Meslek Hastalığının Teşhİsİ Halİnde Sevk

Sorumluluğu  94

Hekİmlİk Mesleğİnden Kaynaklanan Sorumlulukları . 95

Hekİmİn Teşhİse İlİşkİn Sorumluluğu 95

Hekİmİn Hastaya Karşı Sadakat Borcu ve Özen

Sorumluluğu  95

Hekİmİn Hastayı Aydınlatma Sorumluluğu 96

Hekİmİn Hastaya Karşı Sır Saklama Sorumluluğu . 96

İş Güvenlİğİ Uzmanın Sorumluluğu 97

Üçüncü Kİşİnİn Sorumluluğu 100

İçindekiler

10

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM . 103

İŞVEREN VE ÇALIŞAN ARASINDA GERÇEKLEŞEN

İŞ AKDİ  103

İş Akdİnİn, Fesİh ve Şekİl Kavramları . 103

İş Akdİnİn Tanımı 103

İş Akdİnİn Unsurları 104

Çalışma (İş Görme) Unsuru 104

Ücret Unsuru (Faktörü) . 105

Bağımlılık Unsuru . 106

İş Akdİnİn Özellİklerİ 109

Genel Nİtelİklİ Türk Borçlar Kanunu’nun İş İlİşkİlerİne

Etkİsİ  110

Genel Olarak İş Sözleşmesİnİn Feshİ ve Fesİh Türlerİ 111

İş Akdİnİn Çalışan Tarafından Feshedİlmesİ 115

Genel Olarak . 115

İş Akdİnİn Feshİ – Çalışanın İstİfa Etmesİ Ayrımı . 118

Fesİh Türlerİ 121

Bİldİrİmlİ Fesİh Şeklİ 121

Bİldİrİmsİz Fesİh Şeklİ . 123

Çalışan Yönünden Haklı Fesİh Sebeplerİ 124

Sağlık Nedenlerİ 124

İşİn Çalışanın Sağlığı İçİn Tehlİkelİ Olması . 124

İşveren veya Başka Bİr Çalışanın Bulaşıcı Hastalığa

Tutulması . 125

Genel Ahlak ve İyİ Nİyet Kurallarına Uymayan

Durumlar ve Benzerlerİ . 126

İşverenİn Çalışanı Yanıltması . 126

İşverenİn, Çalışanın ya da Aİlesİne Mensup Bİrİnİn

Şeref ve Namusunu Aşağılayacak veya Dokunacak Söz

ve Davranışlarda Bulunması . 126

Summani DEMİRCİ         

11

İşverenİn Çalışana Fİzİksel veya Psİkolojİk (Mobbİng)

Tacİzde Bulunması  128

İşçİnİn Cİnsel Tacİze Uğraması (Maruz Kalması) 129

İşverenİn Çalışanın Kanunla veya İş Akdİyle Belİrlenmİş

Ücretİnİ Ödememesİ  130

Kanunla Belİrlenmİş Çalışma Koşullarının

Uygulanmaması . 131

Zorlayıcı Sebepler . 131

İş Akdİnİn Çalışan Tarafından Feshedİlmesİnde Özel

Haller 133

Çalışanın Hİçbİr Hak Talep Etmeksİzİn İş Akdİnİ

Feshetmesİ . 133

Çalışanın İşİ Bırakması 134

Genel Olarak . 134

Çalışanın İş Yerİnİ Terk Etmesİ 135

Çalışanın Başka Bİr İşe Gİrmesİ . 139

Çalışanın Kamu Görevlİsİ Olmak İçİn İş Sözleşmesİnİ

Feshetmesİ . 141

Çalışanın Şarta Bağlı Olarak İş Akdİnİ Feshetmesİ 142

Çalışanın İş Sözleşmesİnİ Feshetmekten Vazgeçmesİ 145

İş Akdİnİn Çalışan Tarafından Feshedİlmesİnİn Hukukİ

Sonuçları  148

Genel Olarak 148

Çalışanın İşe İade Davası Bakımından 148

Çalışanın İşsİzlİk Ödeneğİ Bakımından 149

Kıdem Tazmİnatı Bakımından 150

Genel Olarak . 150

Çalışanın Kıdem Tazmİnatına Hak Kazandığı Özel

Haller . 151

Kadın Çalışanın Evlenme Nedenİyle İş Akdİnİn Feshİ . 151

Muvazzaf Askerlİk Nedenİyle Fesİh . 154

İçindekiler

12

Yaşlılık Aylığı Nedenİyle (Emeklİlİk veya Toptan

Ödeme Almak Amacıyla) Fesİh  158

Sendİka Yönetİcİlİğİ Nedenİyle Fesİh . 161

Dİğer Tazmİnatlar Bakımından . 166

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM . 169

İŞ KAZALARI VEYA MESLEK HASTALIKLARI VE İŞ

AKDİ FESHİNDE GÖZLENEN DEFORMASYONLAR  169

BEŞİNCİ BÖLÜM  179

IIV. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA

UYGULAMADAN KAYNAKLANAN HUKUKİ

AÇMAZLAR . 179

İş Hukuku Açısından Çalışma Sürecİnde İşverenİn

Çalışanlar Üzerİndekİ Etkİsİnİn Analİzİ ve Tarİhsel Süreç . 179

İşçİ Sağlığı İş Güvenlİğİ Alanında Avrupa Bİrlİğİ Uyum

Yasaları ve Türkİye Özelİndekİ Yansıması . 182

İşçİ Sağlığı İş Güvenlİğİ Bağlamında Çalışanların

Malİyetlerİnİn İşveren Tarafından Yaklaşımı  189

İşçİ Sağlığı İş Güvenlİğİnde Hâkİm Olması Gereken

İlkeler ve Yasal Sİstem  192

ALTINCI BÖLÜM . 195

ÖNERİ VE KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ . 195

KAYNAKÇA . 197