Taksirli Suçlar

Onur YİĞİT (Yargıtay 12.Ceza Dairesi Tetkik Hakimi)

Toplum halinde yaşama zorunluluğu ve gelişen teknoloji, insanoğluna sağladığı kolaylıklar yanında birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Kalabalıklaşan şehirler, önlenemez şekilde ilerleyen teknoloji ve karmaşıklaşan yaşam nedeni ile gerek kasıtlı ve gerekse taksirli suç oranları artmıştır. Ancak taksirli suçlar, herhangi bir suç işleme kastı olmaksızın, hayatın olağan akışı içinde hareket eden insanı konu alması bakımından, kasıtlı suçlara nazaran çok daha geniş bir alana sahiptir. Öyle ki, herkes olağan yaşamı içinde bir taksirli suçun faili veya mağduru olma riski altındadır. Gerek kanun koyucu tarafından yapılan mevzuatsal düzenlemelerle, gerekse uygulayıcılar tarafından yapılan denetimler ile bu risklerin önlenmesi, önlenemez durumda ise azaltılması amaçlanmaktadır. Bugün toplumsal yaşamımızı düzenleyen trafik kuralları, iş sağlığı ve güvenliği kuralları, ateşli silahlar ile ilgili kurallar ve benzeri pek çok düzenlemenin temelinde, muhtemel risklerin önlenmesi veya önlenemez risklerin azaltılması gayesi yatmaktadır. Bu gayenin gerçekleştirilmesinde birincil görev, düzenlenen kurallara uyma yükümlülüğü altındaki bireylere düşmektedir. Her insan, toplumsal yaşamı düzenleyen ve toplumsal risklerin minimize edilmesini amaçlayan kurallara uymak ve bu kuralların gereğini yerine getirmek zorundadır. İşte insanın toplumsal düzeni sağlayan bu kurallara uyma yükümlülüğünü, tedbirsizlik, dikkatsizlik ve benzeri sebeplerle yerine getirmemesi durumunda taksirli suç kavramı ile karşılaşıyoruz.
Ancak taksirli suçların niteliği gereği uygulamada, istenmeden meydana getirilen sonuçlarda kusurluluğun bulunup bulunmadığını, bulunmakta ise sorumluların kimler olduğunu ve kusurluluklarının niteliğini belirlemek pek de kolay değildir. Çünkü taksir kavramı, tanımında yer alan tedbirsizlik, dikkatsizlik gibi subjektif unsurlar nedeni ile, belli bazı objektif kriterler baz alınarak saptanabilecek bir nitelik taşımamaktadır. Bu nedenle her olayın özelliğine göre ayrı bir belirleme ve değerlendirme yapılmasını gerektirmektedir. Suçun faili, meydana gelen olaya istemeden sebebiyet verdiği için bu belirleme ve saptama daha büyük bir önem taşımaktadır.
Bu kitap kapsamında, ilk olarak kusurluluk kavramı ve unsurları üzerinde kısaca durulduktan sonra, kast ile taksir kavramları ele alınacak; taksir, bilinçli taksir, olası kast ve kast kavramları arasındaki farklar ortaya konulacak ve uygulamada karşılaşılan sorunlar ilgili Yargıtay kararları ışığında çözülmeye çalışılacaktır. Son olarak da, günümüz iş hayatında, teknolojik gelişmelere paralel olarak büyük bir önem kazanan iş kazaları ile maden kazaları, cezai boyutu ile incelenecek ve değerlendirilecektir.

BİRİNCİ BÖLÜM

KUSURLULUK, KUSUR, KUSUR YETENEĞİ VEKUSUR YETENEĞİNİ ETKİLEYEN HALLER

I. -KUSURLULUK KAVRAMI-1

II. -KUSUR KAVRAMI-3

III. -KUSUR YETENEĞİ-5

IV. -KUSUR YETENEĞİNİ ETKİLEYEN HALLER-7

A. -Yaş Küçüklüğü-8

1)-12 Yaşından Küçükler-8

2)-12-15 Yaş Aralığındaki Küçükler-9

3)-15-18 Yaş Aralığındaki Küçükler-9

B. -Sağır-Dilsizlik-10

C. -Akıl Hastalığı-11

D. -Arızi Nedenler-12

İKİNCİ BÖLÜM

KAST, KASTIN UNSURLARI VEKASTIN ÇEŞİTLERİ

I. -KAST KAVRAMI VE UNSURLARI-13

A. -Kastın Tanımı-13

B. -Kastın Unsurları-15

1)-Bilme Unsuru-15

2)-İsteme Unsuru-15

II. -KASTIN ÇEŞİTLERİ-17

A. -Doğrudan Kast-17

B. -Olası Kast-18

C. -Ani Kast-19

D. -Tasarlama (Taammüt)-19

E. -Genel Kast-19

F. -Özel Kast (Saik)-20

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TAKSİR, BİLİNÇLİ TAKSİR VEOLASI KAST

I. -TAKSİRİN KAVRAMI VE UNSURLARI-21

A. -Taksirin Tanımı-21

B. -Taksirin Unsurları-26

1)-Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması-26

2)-Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi-27

3)-Hareketin Bilerek ve İstenerek Yapılması-30

4)-Neticenin Öngörülebilir Olması-31

5)-Neticenin İstenmemiş Olması-42

6)-Hareket ile Neticenin Arasında Nedensellik Bağının Bulunması-43

C. -Taksirli Suçlarda Ceza Sorumluluğunun Kalkması-48

1)-Düzenlemenin Hukuk Sistemimizdeki Yeri-50

2)-Uygulanabilme Koşulları-52

a)-İşlenen Suç, Taksirli Bir Suç Olmalıdır-52

b)-Netice Münhasıran Failin Kişisel ve Ailevi Durumu Bakımından Etkili Olmalıdır-53

3)-İlgili Yargıtay Kararları İle Konunun Değerlendirilmesi-59

II. -BİLİNÇLİ TAKSİR VE UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR-66

A. -Bilinçli Taksir Kavramı-66

B. -Bilinçli Taksirin, Taksir Kavramı İle Karıştırılması-70

C. -İlgili Yargıtay Kararları İle Konunun Değerlendirilmesi-76

III. -OLASI KAST VE UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR-108

A. -Olası Kast Kavramı-108

B. -Olası Kastın, Bilinçli Taksir Kavramı İle Karıştırılması-111

C. -İlgili Yargıtay Kararları İle Konunun Değerlendirilmesi-118

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TAKSİRLİ SUÇ TÜRÜ OLARAK İŞ KAZALARI

I. -GENEL AÇIKLAMALAR-157

II. -İŞ KAZASINDA MAĞDUR KAVRAMI-159

III. -İŞ KAZASINDA FAİL KAVRAMI-162

IV. -İŞ KAZASINDA SORUMLULUK-163

A. -İşverenin Sorumluluğu-164

1)-11. 01. 2011 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu-164

2)-22. 05. 2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu-165

3)-20. 06. 2012 gün ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu-167

4)-09. 12. 2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği-173

B. -İşçinin Sorumluluğu-183

1)-11. 01. 2011 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu-183

2)-22. 05. 2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu-183

3)-20. 06. 2012 gün ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu-184

4)-09. 12. 2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği-184

V. -İŞ KAZASINDA KUSURLULUK-186

VI. -İŞ KAZASINDAN KAYNAKLANAN CEZA YARGILAMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR-191

A. -Soruşturma Aşaması-191

B. -Yargılama Aşaması-193

VII. -İLGİLİ YARGITAY KARARLARI İLE KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ-197

BEŞİNCİ BÖLÜM

TAKSİRLİ SUÇ TÜRÜ OLARAK MADEN KAZALARI

I. -MADEN KAVRAMI VE ÜLKEMİZDE MADENCİLİĞİN TARİHÇESİ-245

A. -Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Madencilik-248

B. -Cumhuriyet Dönemi Madencilik-249

1)-1923- 1933 Arası Dönem-249

2)-1933-1945 Arası Dönem-251

3)-1945-1960 Arası Dönem-252

4)-1960-1980 Arası Dönem-254

5)-1980 ve Sonrası Dönem-255

II. -MADEN KAZASINDA MAĞDUR KAVRAMI-256

III. -MADEN KAZALARINDA FAİL KAVRAMI-258

IV. -MADEN KAZALARINDA SORUMLULUK-259

A. -İşverenin Sorumluluğu-260

1)-11. 01. 2011 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu-261

2)-22. 05. 2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu-262

3)-20. 06. 2012 gün ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu-263

4)-09. 12. 2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği-270

5)-19. 09. 2013 tarih ve 28770 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği-274

B. -Teknik ve Daimi Nezaretçilerin Sorumluluğu-277

C. -İşçinin Sorumluluğu-280

1)-11. 01. 2011 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu-280

2)-22. 05. 2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu-280

3)-20. 06. 2012 gün ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu-281

4)-09. 12. 2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği-281

5)-19. 09. 2013 tarih ve 28770 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği-282

V. -MADEN KAZALARINDA KUSURLULUK-283

VI. -İLGİLİ YARGITAY KARARLARI İLE KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ-286

İLGİLİ MEVZUAT

1. -İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU-315

2. -İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ-343

3. -MADEN İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ-353

4. -İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK-397

5. -YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ-423

6. -ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK-457

KONUYLA İLGİLİ MEVZUAT LİSTESİ-463

KAYNAKÇA-465