İşletme Yöneticiliği

Prof. Dr. Tamer KOÇEL

- Giriş

- Yönetim Alanında Bilgi Birikimi, İşletmeler ve Toplumsal Yaşam ve Temel İşletme Kavramları

- Yönetim, Karar Verme ve Planlama

- Yönetim ve Organizasyon Teorileri

- Modern Sonrası, Çağdaş ve Güncel Kavramlar, Yaklaşımlar, Uygulamalar

- Örgütlerde Davranış ve Başlıca Süreçler

İ Ç İ N D E K İ L E R
ÖNSÖZIII
BİRİNCİ BÖLÜM
G İ R İ Ş
B İ R İ N C İ K I S I M
AMAÇ, BİLİM, BİLİMSEL DÜŞÜNCE VE BİLGİ ÜRETİMİ
1. AYIRIM: AMAÇ, KAPSAM ve BİLİMSEL YAKLAŞIM .3
1. AMAÇ ve KAPSAM 5
2. KAVRAMLAR VE METODOLOJİ 10
2. AYIRIM: BİLİM, SANAT VE BİLİMSELLİK . 15
1. GİRİŞ: BİLİM VE SANAT17
2. SİSTEMATİK (KRİTİK) ve BİLİMSEL DÜŞÜNCE 18
3. BİLİMSEL YAKLAŞIM21
4. BİLİMSEL METODUN UNSURLARI 23
5. DOĞA BİLİMLERİ, SOSYAL BİLİMLER VE FORMAL BİLİM .32
İKİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM ALANINDA BİLGİ BİRİKİMİ, İŞLETMELER VE TOPLUMSAL YAŞAM,
TEMEL İŞLETME KAVRAMLARI
B İ R İ N C İ K I S I M
YÖNETİM ALANINDA BİLGİ BİRİKİMİ
1. AYIRIM: TARİHİN DERİNLİKLERİNDEN GÜNÜMÜZE YÖNETİM BİLGİ BİRİKİMİ 41
1. TARİHİN DERİNLİKLERİNDEN GÜNÜMÜZE “YÖNETİM” BİLGİ BİRİKİMİ. 43
2. BİLGİ BİRİKİMİNDE FARKLI BAKIŞ AÇILARI VE YÖNTEMLER45
2. AYIRIM: YÖNETİM YAKLAŞIMLARINDAKİ GELİŞMELERİN ZAMAN
ÇİZGİSİ ÜZERİNDE ŞEMATİK GÖSTERİMİ 51
İ K İ N C İ K I S I M
İŞLETMELER VE TOPLUMSAL YAŞAM
1. AYIRIM: İŞLETME TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE TEMEL EKONOMİK DÖNGÜ . 65
1. TANIMI VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 67
2. TOPLUMSAL YAŞAMDAKİ YERİ VE ÖNEMİ 69
X İşletme Yöneticiliği
2. AYIRIM: İŞLETME SİSTEMİNİN İÇ YAPISI VE ALT-SİSTEMLER 73
GİRİŞ: İŞLETMELERİN İÇ YAPISI ve HOLİSTİK (BÜTÜNCÜ) BİR YAKLAŞIM75
1. PAZARLAMA ALT-SİSTEMİ. 79
2. ÜRETİM ALT SİSTEMİ 80
3 TEDARİK (SATINALMA-LOJİSTİK-PROCUREMENT) ALT SİSTEMİ. 80
4. İNSAN KAYNAKLARI (İK) ALT SİSTEMİ.81
5. FİNANS ALT SİSTEMİ81
6. MUHASEBE ALT SİSTEMİ82
7. HALKLA İLİŞKİLER ALT SİSTEMİ82
8. YÖNETİMSEL BİLGİ AKIŞ ALT SİSTEMİ. 83
9. AR-GE ALT SİSTEMİ. 83
10. 21. YÜZYIL BİLGİ TOPLUMUNDA İŞLETMELER .85
3. AYIRIM: TEMEL KAVRAMLAR 87
1. YÖNETİM 89
PARADIGMA: YÖNETİM VE YÖNETİCİLİK NEREYE GİDİYOR?95
2. ORGANİZASYON 99
3. DAVRANIŞ. 102
4. YÖNETİM ve ORGANİZASYONDA GELİŞTİRME İLE İLGİLİ KAVRAMLAR. 106
Eğitim 106
Yetiştirme .107
Geliştirme.107
A. YÖNETİM GELİŞTİRME (YÖNETİCİ YETİŞTİRME – MANAGEMENT DEVELOPMENT) 110
B. ÖRGÜT GELİŞTİRME (ÖRGÜTSEL GELİŞME – ORGANİZATION DEVELOPMENT) 111
C. YÖNETİCİ GELİŞTİRME (EXECUTIVE DEVELOPMENT) . 113
5. SÜREKLİ EĞİTİM ve KARİYER GELİŞTİRME 114
6. SERTİFİKASYONA DOĞRU GİDİŞ . 116
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÖNETİM, KARAR VERME ve PLANLAMA
B İ R İ N C İ K I S I M
BİR SÜREÇ OLARAK YÖNETİM
BİR OYUN ALANI OLARAK ORGANİZASYON 125
İ K İ N C İ K I S I M
KARAR ve KARAR VERME SÜRECİ
1. KARAR OLAYININ ESASI . 133
2. KARAR TİPLERİ .134
3. KARAR VERME SÜRECİ 136
İşletme Yöneticiliği İçindekiler XI
PARADİGMA: “GEREKLİ ÖNLEMLER ALINMIŞTIR”! (AMA NASIL).137
3.1. Birinci Safha: Amaç Belirleme veya Sorun Tanımlama 139
3.1.1. Amaç Belirleme 139
3.1.2. Sorun Tanımlama .141
3.1.3. Karar Verme ve “Çerçeveleme” (Framing) Etkisi 144
3.2. İkinci Safha: Amaç ve Sorunları İrdeleme, Öncelikleri Belirleme145
3.3. Üçüncü Safha: Çözüm Alternatiflerinin (Seçeneklerin ) Belirlenmesi 148
3.4. Dördüncü Safha: Geliştirilen Alternatif (Seçeneklerin) İrdelenmesi 150
3.5. Beşinci Safha: Seçim Kriterini Belirleme ve Seçim Yapma.151
4. YÖNETİM BİLGİ SİSTEMİ ve KARAR SÜRECİ İLİŞKİSİ.152
5. KARAR MODELLERİ ve KARAR VERMEDE RASYONELLİK 153
6. KARAR VERME ve KÜLTÜR İLİŞKİLERİ 154
7. KARARSIZLIK NEDENLERİ ve SONUÇLARI . 159
8. ORGANİZASYON KADEMELERİ ve KARAR VERME SÜRECİNİN KULLANIMI 160
8.1. Organizasyon Kademeleri İtibariyle Karar Süreci 160
8.2. Yönetim Tarzını Belirlemesi İtibariyle Karar Süreci 161
8.3. Kişi Yönetimi ve Komite Yönetimi İtibariyle Karar Süreci 162
9. KARAR SÜRECİ İÇİNDEKİ GİZLİ TUZAKLAR.162
10. YÖNETİCİ AÇISINDAN ANLAMI 163
11. TARTIŞMA SORULARI .165
KISIM EKİ – I “Nominal Grup Tekniği” Uygulaması İle İlgili Örnek 166
Ü Ç Ü N C Ü K I S I M
YÖNETİCİLİK ve PLANLAMA
GİRİŞ: YÖNETİCİLİK ve PLANLAMA 173
1. PLANLAMA NEDİR, ÖZELLİKLERİ NELERDİR? 174
1.1. Plan ve Planlama.174
1.2. Planlamanın Özellikleri .175
2. PLANLAMA SÜRECİ177
2.1. Planlama Sürecinin Başlangıcı: Misyon Açıklamaları ve Vizyon .177
2.2. Amaç ve Hedeflerin Belirlenmesi . 180
2.3. Amaçlara Ulaştıracak Alternatif Yolların (Seçeneklerin) Belirlenmesi.181
2.4. Alternatifler (Seçenekler) Arasında Seçim Yapma181
3. PLANLAMA ÇEŞİTLERİ.181
4. YÖNETİCİ AÇISINDAN ANLAMI 183
5. TARTIŞMA SORULARI .184
XII İşletme Yöneticiliği
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YÖNETİM ve ORGANİZASYON TEORİLERİ
B İ R İ N C İ K I S I M
YÖNETİCİNİN OYUN ALANI VE ARACI OLARAK ORGANİZASYON
1. BİR OYUN ALANI OLARAK ORGANİZASYON .191
2. GENEL OLARAK ORGANİZASYON YAPISI.192
2.1. Tanım ve Yapının Oluşturulması 192
PARADİGMA: AKORDSUZ MÜZİK OLUR MU?.195
2.2. Organizasyon Yapılarını Belirleyen Unsurlar . 198
a) Amaç . 198
b) İşbölümü ve uzmanlık (ihtisaslaşma) derecesi 198
c) Formalleşme derecesi 199
d) Kontrol alanı 199
e) Organizasyondaki kademe sayısı . 199
f) Merkezileşme derecesi 199
g) Karmaşıklık (komplekslik) derecesi (complexity). 199
h) Departmanlaşma (bölümlere ayırma) 199
ı) Emir-komuta ve kurmay organlarının oluşturulması 200
i) Komite ve gruplar 200
j) İletişim kanalları ve şekli 200
3. ORGANİZASYON YAPILARINA DEĞİŞİK BİR BAKIŞ. 200
4. ORGANİZASYONLARDA UNVAN (TlTLE) KONUSU202
4.1. Genel Olarak Organizasyonlarda Unvan (Title) Konusu202
Genel olarak unvan ve toplum kültürü .202
Organizasyondaki mevkilere (pozisyonlara) isim ve unvan vermenin temeli. 203
Unvan (Title) Nedir? Neden Unvan? 204
İşletmelerde Unvan205
Mesleki Unvanlar.205
Örgütsel Unvanlar:.205
Kadro Unvanları 206
Unvan Uygulamaları 207
4.2. “Yönetici” İle İlgili Kavramlar ve Yeni Unvanlar. 209
Manager . 209
Executive 209
Chief Executive Officer (CEO) . 209
C-level Officers. 209
Chief Operating Officer (COO) 209
İşletme Yöneticiliği İçindekiler XIII
Chief Ethics and Compliance Officer- CECO . 209
President 210
Vice President ve Executive Vice -President. 210
Director 210
Coordinator . 210
5. YÖNETİM ve ORGANİZASYON TEORİ ve YAKLAŞIMLARINA BAKIŞ .212
6. TARTIŞMA SORULARI 214
İ K İ N C İ K I S I M
KLASİK (GELENEKSEL) YÖNETİM VE ORGANİZASYON TEORİSİ
1. BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI . 220
PARADİGMA: TAYLORİZM GERÇEKTEN ÖLDÜ MÜ?223
2. YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI225
3. BÜROKRASİ YAKLAŞIMI.241
4. SONUÇ242
5. TARTIŞMA SORULARI 244
Ü Ç Ü N C Ü K I S I M
DAVRANIŞSAL (NEO-KLASİK) YÖNETİM VE ORGANİZASYON TEORİSİ
1. GENEL ÖZELLİKLERİ 251
2. HAWTHORNE ARAŞTIRMALARI 253
3. DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLA İLGİLİ OLARAK GELİŞTİRİLEN BAZI MODELLER.254
4. SONUÇ257
5. TARTIŞMA SORULARI . 258
D Ö R D Ü N C Ü K I S I M
YÖNETİM BİLİMİ (MANAGEMENT SCIENCE) YAKLAŞIMI
1. DOĞUŞU VE GELİŞMESİ 263
2. KAPSAMI VE TEMEL METODU .265
3. İŞ MODELLERİ. 268
4. YÖNETİM BİLİMİ YAKLAŞIMININ ANA KONULARI 270
5. GÜNÜMÜZDE YÖNETİM BİLİMİ YAKLAŞIMI.272
B E Ş İ N C İ K I S I M
MODERN ORGANİZASYON TEORİSİ: SİSTEMLER VE
KOŞUL BAĞIMLILIK (DURUMSALLIK) YAKLAŞIMLARI
1. AYIRIM: SİSTEMLER YAKLAŞIMI (SYSTEMS APPROACH)275
1. GİRİŞ .277
XIV İşletme Yöneticiliği
2. TANIMI .277
3. SİSTEMLER YAKLAŞIMI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ve SİSTEME İLİŞKİN ÖZELLİKLER 279
4. ÇEŞİTLİ SİSTEMLER ve SİSTEMLERiN İNCELENMESİNE İLİŞKİN YAKLAŞIMLAR.287
5. BİR SİSTEM OLARAK ORGANİZASYON 288
6. SONUÇ .291
7. TARTIŞMA SORULARI 293
2. AYIRIM: DURUMSALLIK (KOŞUL BAĞIMLILIK) YAKLAŞIMI 297
1. GİRİŞ 299
2. ORGANİZASYON YAPISI ve DURUMSALLIK YAKLAŞIMI 302
3. ORGANİZASYON YAPISI ve TEKNOLOJİ304
3.1. WOODWARD Araştırması .305
3.2. ASTON Grubu Araştırması. 309
3.3. TAVISTOCK Enstitüsü Çalışmaları (TRIST – BAMFORT Çalışması) . 310
3.4. James THOMPSON’ın Temel Teknolojiler Sınıflaması.311
3.5. CHARLES PERROW’un Rutin/Rutin Olmayan İş Sınıflaması 313
4. ORGANİZASYON ve ÇEVRE.314
4.1. Çevre Anlamı ve Kavramlaştırılması .314
4.2. BURNS – STALKER Çalışması (TAVISTOCK Enstitüsü Çalışması).317
4.3. LAWRENCE LORSCH Çalışması .321
4.4. EMERY – TRIST Çalışması 323
4.5. James THOMPSON Çalışması 327
4.6. ROBERT DUNCAN Araştırması 333
3. AYIRIM: PROJE YÖNETİMİ ve MATRİKS ORGANİZASYON YAPILARI 339
PROJE YÖNETİMİ ve MATRİKS ORGANİZASYON YAPILARI.341
1. PROJE ve ÖZELLİKLERİ 341
PARADIGMA: YÖNETİMDE GERÇEĞİN KAYNAĞI NEREDE? 342
2. PROJE ORGANİZASYONU .344
Klasik Fonksiyonel Organizasyon Yapısı 345
Saf (Pure) Proje Organizasyonu . 346
Matriks Organizasyon347
Matriks Yapı 347
Matriks Yapı İçinde Roller 348
Proje Yöneticisi 348
Uzmanlık (Fonksiyonel) Bölümleri 349
Matriks Yapının Özellikleri ve Bu Yapı İçindeki İlişkiler . 349
3. MATRİKS YAPININ SORUNLARI352
4. ORGANİZASYON – ÇEVRE – TEKNOLOJİ İLİŞKİLERİ GENEL SONUÇ 353
5. TARTIŞMA SORULARI.357
İşletme Yöneticiliği İçindekiler XV
BEŞİNCİ BÖLÜM
MODERN SONRASI, ÇAĞDAŞ VE GÜNCEL KAVRAMLAR,
YAKLAŞIMLAR, UYGULAMALAR
B İ R İ N C İ K I S I M
ORGANİZASYONLARDA ÇEVREYE UYUM (ADAPTASYON)
ve DEĞİŞİMLE İLGİLİ YAKLAŞIMLAR
1. GENEL GÖRÜNÜM 363
1.1. Post-Modern ve Postmodern bakış açıları.364
1.2. Modern-Sonrası Çağdaş ve Güncel Kavram ve Yaklaşımlar.365
2. ADAPTASYON (UYUM) YAKLAŞIMLARI. 368
2.1. Durumsallık (Koşul – Bağımlılık) Yaklaşımı 368
2.2. Genel Örgütsel Yapılanma (Organizational Configuration) Yaklaşımı 369
2.3. Kaynak Bağımlılığı Yaklaşımı (Resource Dependence Theory) 369
2.4. Örgütsel Strateji Yaklaşımı (Organizational Strategy Approach) . 370
2.5. Bilgi İşleme Yaklaşımı (Information Processing Approach) .371
2.6. Vekâlet Yaklaşımı (Agency Theory)372
2.7. İşlem Maliyeti Yaklaşımı (Transaction Cost Theory) . 373
2.8. Kurumsallaşma Yaklaşımı (Institutionalization Theory) .375
3. POPÜLASYON EKOLOJİSİ (ÖRGÜTSEL NÜFUS – ÇEVRE BİLİM YAKLAŞIMI,
DOĞAL SELEKSİYON) YAKLAŞIMI. 376
3.1. Temel Kavramlar 376
3.2. Çevreye Uyum 378
4. GENEL OLARAK DEĞİŞİM ve DIŞ ÇEVREYE UYMUM (COMPLIANCE) 379
İ K İ N C İ K I S I M
MODERN SONRASI, ÇAĞDAŞ ve GÜNCEL KAVRAMLAR ve YAKLAŞIMLAR
1. GENEL GÖRÜNÜM 385
2. MODERN–SONRASI, ÇAĞDAŞ ve GÜNCEL KAVRAMLARIN GELİŞMESİ . 386
3. MODERN–SONRASI GÖRÜŞLER, ÇAĞDAŞ ve GÜNCEL KAVRAM ve UYGULAMALAR -1 . 388
3.1. Toplam Kalite Yönetimi Anlayışı . 388
PARADİGMA: TEPETAKLAK OLMUŞ ORGANİZASYONLAR392
3.2. Temel (Öz, Çekirdek) Yetenek – Core Competence – 396
3.3. Dış Kaynaklardan Yararlanma –Outsourcing– .397
3.4. Organizasyonların Yeniden Yapılandırılmaları ve Şebeke Organizasyonları . 400
PARADİGMA: UYGUN “PARTNER”İNİZ VAR MI? 403
3.5. Süreç Yenileme –Değişim Mühendisliği– Yeniden Süreçleme 410
3.6. İşletmeler arası Karşılaştırma–Kıyaslama (Benchmarking)414
XVI İşletme Yöneticiliği
3.7. Personeli Güçlendirme – Empowerment 418
3.8. Stratejik Ortaklıklar (Birlikler) Oluşturma–Strategic Alliances 425
3.9. Küçülme (Downsizing) ve Kademe Azaltma (Delayering) 427
3.10. Öğrenen Organizasyonlar – Learning Organizations. 433
PARADIGMA: SANAL YAŞAMA DOĞRU 438
3.11. Sanallık (Virtuality) ve Sanal Organizasyonlar. 439
3.12. Seri Uyarlama (Mass Customization) 444
3.13. Balanced Scorecard – Toplam Dengeli Başarı Göstergesi Yöntemi, Başarı Karnesi 448
3.14. Yeni Ekonomi ve Yeşil Ekonomi .452
3.15. Yönetişim–Kurumsal Şirket Yönetimi (Corporate Governance) .455
3.16. İşletme Ekosistemi 457
3.17. İşletme Platformu Stratejisi-Yaklaşımı 459
3.18. İşletme DNA’sı 460
PARADİGMA: YÖNETİŞİMLİ Mİ? YÖNETİŞİMSİZ Mİ?. 463
SONUÇ467
4. MODERN–SONRASI GÖRÜŞLER, ÇAĞDAŞ ve GÜNCEL KAVRAM ve UYGULAMALAR -2.467
4.1. Örgütsel Adalet (Organizational Justice) 468
4.2. Örgütsel Vatandaşlık (Organizational Citizenship) 468
4.3. Örgütsel Yalnızlık (Organizational Loneliness) 468
4.4. Örgütsel Yabancılaşma (Organizational Alienation) 468
4.5. Örgütsel Dışlanma (Organizational Ostracism) . 469
4.6. Örgütsel Kayıtsızlık (Organizational Indifference) . 469
4.7. Örgütsel Tükenmişlik (Organizational Burn-out) 469
4.8. Örgütsel Adanmışlık (Organizational Committment/Dedication)471
4.9. Örgütsel Özdeşleşme (Organizational Identification) 471
4.10. Örgütsel Sadakat / Örgütsel Bağlılık (Organizational Loyalty) .471
4.11. Örgütsel Tutkunluk (Organizational Work Engagement) .471
4.12. Örgütsel Dinçlik (Organizational Vigor) 471
4.13. Örgütsel Sapma (Organizational Deviance) 472
4.14. Örgütsel Sinizm (Organizational Cynicism) .472
4.15. Örgütsel Sessizlik (Organizational Silence) .472
4.16. Örgütsel Fanatiklik (Organizational Fanaticism) 473
4.17. Örgütsel Dayanıklılık (Organizational Resilience) 473
4.18. Örgütsel Sağlık (Organizational Health).474
İşletme Yöneticiliği İçindekiler XVII
Ü Ç Ü N C Ü K I S I M
YÖNETİM VE ORGANİZASYON ALANINDA KAOS ve
KARMAŞIKLIK (KOMPLEKSLİK) YAKLAŞIMI
1. GİRİŞ 487
2. YENİ BİR BİLİMSEL YAKLAŞIM OLARAK KAOS VE KARMAŞIKLIK YAKLAŞIMI:
DOĞUŞU, TANIMI, İÇERİĞİ VE ÖZELLİKLERİ. 488
3. SOSYAL SİSTEMLER VE İŞLETME ORGANİZASYONLARINA KAOS VE
KARMAŞIKLIK YAKLAŞIMI AÇISINDAN BAKIŞ.492
4. KAOS VE KARMAŞIKLIK YAKLAŞIMININ KULLANIMI . 496
ALTINCI BÖLÜM
ÖRGÜTLERDE DAVRANIŞ ve BAŞLICA SÜREÇLER
B İ R İ N C İ K I S I M
YÖNETİM LABİRENTİ
GİRİŞ. .505
1. TANIMI VE ANLAMI 511
2. YÖNETİM LABİRENTİNİN BAŞLICA UNSURLARI. 516
2.1. İş’e İlişkin Ekonomik, Teknik ve Sosyal Özellikler ve Gerekler. 519
2.2. Üstler 520
2.3. Meslektaşlar (Aynı organizasyon kademesinde bulunanlar) 523
2.4. Astlar.524
2.5. Yöneticinin Benlik (Self) Anlayışı 526
2.6. İnformal Gruplar. 529
3. TARTIŞMA SORULARI 532
İ K İ N C İ K I S I M
İLETİŞİM
1. TEMEL İLETİŞİM SÜRECİ 540
2. İLETİŞİM SÜRECİNİN UNSURLARI.542
2.1. Gönderici.542
2.2. Algı (Filtre) 542
2.3. Mesaj (Haber – ileti)545
2.4. İletişim Kanalı. 546
2.5. Çevre Koşulları 547
2.6. Alıcı 548
2.7. Geriye Bilgi Akışı (Feedback, dönüt) . 548
2.8. İletişim Sürecine Genel Bakış . 549
XVIII İşletme Yöneticiliği
2.9. İnformal İletişim 550
3. ETKİN İLETİŞİMİ ENGELLEYEN FAKTÖRLER. 553
3.1. Kişisel Faktörler . 553
3.2. Fiziksel Faktörler 553
3.3. Semantik Faktörler 553
3.4. Zaman Baskısı . 553
3.5. Algılamadaki Seçicilik 554
4. BİR İLETİŞİM SİSTEMİ OLARAK ORGANİZASYON ve ORGANİZASYONLARDA
İLETİŞİM İLİŞKİLERİ.555
5. ÖRGÜTLERDE İLETİŞİMİN İYİLEŞTİRİLMESİ 559
6. SONUÇ. 560
7. TARTIŞMA SORULARI 561
Ü Ç Ü N C Ü K I S I M
YÖNETİMDE OTORİTE, GÜÇ ve ETKİLEME
1. YÖNETİCİ AÇISINDAN ÖNEMİ 567
2. GÜÇ, KUVVET, OTORİTE ve ETKİLEME. 568
3. GÜÇ KAYNAKLARI 572
3.1. Zorlayıcı güç (coercive power) .572
3.2. Yasal güç (legitimate power) 572
3.3. Ödüllendirme gücü (reward power) . 573
3.4. Benzeşim gücü ve karizmatik güç (referent power) . 573
3.5. Uzmanlık gücü (expertise power) 573
4. ÖRGÜT İÇİ GÜÇ MÜCADELELERİ ve POLİTİKA . 576
5. TARTIŞMA SORULARI . 580
D Ö R D Ü N C Ü K I S I M
YÖNETİCİLİK VE LİDERLİK
1. LİDERLİĞİN ESASI - LİDERLİK VE YÖNETİCİLİK585
PARADİGMA: HİYERARŞİ “OUT”, LİDERLİK “IN” Mİ?587
2. LİDERLİK TEORİLERİ. 593
2.1. Özellikler Teorisi (Traits Approach). 593
2.2. Davranışsal Liderlik Teorisi ve Liderlik.595
a) Ohio State Üniversitesi Liderlik Çalışmaları 596
b) University of Michigan Liderlik Çalışmaları .597
c) Blake ve Mouton’un Yönetim Tarzı Matriksi (Managerial Grid) Modeli. 598
d) McGregor’un X ve Y Teorileri . 599
e) Likert’in Sistem 4 Modeli . 600
2.3. Liderlikte Durumsallık (Koşul Bağımlılık) Teorisi 600
a) Fred Fiedler’in Etkin Liderlik Modeli 601
İşletme Yöneticiliği İçindekiler XIX
b) Amaç - Yol Teorisi (Path - Goal Theory of Leadership) .604
c) Tannenbaum ve Schmidt’in Liderlik Doğrultusu (Leadership Continuum) Teorisi .605
2.4. Fonksiyonel Modeller . 606
2.5. Bütünleşik Psikolojik Liderlik (Integrated Psychological Leadership) Modeli 606
3. LİDERLİK FELSEFESİ 607
4. LİDERLİK TARZLARI 608
5. İŞLEVSEL, DÖNÜŞÜMCÜ (TRANSFORMATIONAL) ve KARİZMATİK LİDERLİK YAKLAŞIMI 610
a) Etkileşimci (Transactional, Görevsel, İşe-dayalı) Liderlik 610
b) Dönüşümcü Liderlik . 610
c) Karizma ve Karizmatik Özellikler611
6. LİDERLER VE LİDERLİK UYGULAMALARI İLE İLGİLİ SORUNLAR .612
7. TARTIŞMA SORULARI 615
B E Ş İ N C İ K I S I M
ORGANİZASYONLARDA GRUPLAR
1. TANIMI621
2. YÖNETİCİ AÇISINDAN ÖNEMİ 623
3. GRUP TİPLERİ 624
4. GRUPLARIN OLUŞMA NEDENLERİ 626
5. GRUPLARIN ÖZELLİKLERİ627
5.1. Yapı 628
5.2. Rol İlişkileri ve Rol Çatışmaları. 628
5.3. İlke ve Normlar. 630
5.4. Grup İçi Dayanışma (Cohesiveness). 630
5.5. Liderlik 631
6. GRUPLARARASI İLİŞKİLER ve ÇATIŞMALAR.632
6.1. Grup İçi Değişmeler.632
6.2. Gruplararası İlişkilerdeki Değişmeler.632
7. SONUÇ. 633
8. TARTIŞMA SORULARI 634
A LT I N C I K I S I M
YÖNETİCİLİK VE MOTİVASYON
1. YÖNETİCİ AÇISINDAN ÖNEMİ 639
2. BAŞLICA MOTİVASYON TEORİLERİ641
2.1. Kapsam Teorileri642
2.2. Süreç Teorileri .647
3. MOTİVASYON TEORİLERİ ve BAŞLICA KATKILARI 655
4. TARTIŞMA SORULARI 657
XX İşletme Yöneticiliği
Y E D İ N C İ K I S I M
ORGANİZASYONLARDA ÇATIŞMALAR ve YÖNETİMİ
1. TANIMI ve YÖNETİMDEKİ YERİ 661
2. ORGANİZASYONLARDAKİ BAŞLICA ÇATIŞMA TÜRLERİ662
2.1. Fonksiyonelliğine Göre Çatışmalar.662
2.2. Ortaya Çıkış Şekline Göre Çatışmalar 663
2.3. Taraflarına Göre Çatışma .664
2.4. Organizasyon İçindeki Yerlerine Göre Çatışmalar . 666
2.5. Amaç, Rol, Kurumlaşmış ve Beliren Çatışma Ayrımı 666
3. ÇATIŞMA NEDENLERİ 668
3.1. İşler arası Fonksiyonel Karşılıklı Bağlılık . 668
3.2. Belirli (ortak) Kaynakların Paylaşılması 668
3.3. Amaç Farklılıkları . 668
3.4. Algılama Farklılıkları . 668
3.5. Yönetim Alanı İle İlgili Belirsizlik 669
3.6. İletişim Noksanlıkları . 669
3.7. Statü Farklılıkları 669
3.8. Yöneticilik Tarzları Arasındaki Farklılıklar . 669
3.9. Çıkar Farklılıkları. 670
3.10. Kişilik Farklılıkları . 670
3.11. Değişen Koşulların Öngördüğü Yeni Nitelikler 670
3.12. İşçi-İşveren İlişkilerindeki Kutuplaşmalar . 670
3.13. Örgüt İçi Güç Mücadelesi . 670
4. BAŞLICA ÇATIŞMA ÇÖZÜMLEME VE YÖNETİMİ YOLLARI .671
4.1. Çatışma ve Kişisel Tepkiler .671
a) Çekilme ve kayıtsız kalma (withdrawal) 671
b) Saldırgan (aggressive) olma672
c) Rasyonelleştirme.672
d) Olgun olmayan davranışlar gösterme (regression)672
4.2. Örgütsel Çatışma Yönetim Yolları672
a) Kaçınma (avoidance) ve bağlanmama (angaje olmama)672
b) Problem çözme yaklaşımı672
c) Yumuşatma (smoothing).672
d) Güç kullanma (forcing). 673
e) Daha önemli ve kapsamlı amaçlar belirleme (superordinate goals) 673
f) Taviz verme (compromise). 673
g) Çatışmaya taraf olan kişileri değiştirme 673
İşletme Yöneticiliği İçindekiler XXI
h) Örgütsel ilişkileri değiştirme. 673
ı) Çoğunluk oyu 674
i) Çatışma kaynağının ortadan kaldırılması: 674
4.3. Çatışma Yönetiminde Kullanılabilecek Bir Durumsallık Modeli .674
5. SONUÇ .674
6. TARTIŞMA SORULARI .675
S E K İ Z İ N C İ K I S I M
ORGANİZASYONLARDA DEĞİŞİM ve YÖNETİMİ
1. GENEL OLARAK .681
2. DEĞİŞİM: TANIMI, ÖZELLİKLERİ, ÇEŞİTLERİ.681
2.1. Tanımı .681
2.2. Özellikleri 682
2.3. Çeşitleri 684
PARADIGMA: ORGANİZASYONLARDA “RIGOR MORTIS” 685
3. DEĞİŞİM NEDENLERİ 688
3.1. Dışsal Nedenler 688
3.2. İçsel Nedenler. 689
4. DEĞİŞİM KONULARI 690
5. DEĞİŞİM MODELİ ve SÜRECİ . 690
6. DEĞİŞİMİN ZORLUKLARI VE DEĞİŞİME DİRENÇ 693
6.1. “İş” ile ilgili nedenler694
6.2. Kişisel Nedenler 694
6.3. Sosyal Nedenler .695
PARADİGMA: DEĞİŞMEK Mİ ZOR, DEĞİŞMEMEK Mİ?.696
6.4. Değişime Direnç Ölçeği / Doğrultusu 698
6.5. Değişime Direncin Olumlu Yönleri 698
7. DEĞİŞİME DİRENCİN ORTADAN KALDIRILMASI. 699
8. DEĞİŞİM PROGRAMLARI NEDEN BAŞARISIZ OLUYOR .701
9. DEĞİŞİME TİPİK TEPKİLER 701
GENEL SONUÇ / SON SÖZ705
KAYNAKLAR 709
KONU DİZİNİ 733
İSİM DİZİNİ.741