Tarihsel Gelişim Sürecinde Savcılığın Örgütlenmesi ve Soruşturma Evresi ile Soruşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar

Orhun BEKAR ( Cumhuriyet Savcısı )

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile birlikte Cumhuriyet savcısı soruşturmanın başında soruşturmayı yöneten bir süje olarak karşımıza çıkmaktadır. 5271 sayılı kanunun 160. maddesi uyarınca Cumhuriyet savcısı bir suç izlenimi veren hali öğrenir öğrenmez soruşturma başlamakla görevlidir. Suç izlenimini veren halin araştırılması sırasında Cumhuriyet savcısının sınırsız bir araştırma yetkisi bulunmamaktadır. Araştırma yetkisi ise, maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi ve adil yargılanma hakkı ile sınırlanmıştır.

Adil yargılanma hakkının temel taşlarından bir tanesi de lekelenmeme hakkıdır. Lekelenmeme hakkı, öz olarak, suç şüphesi altında bulunan kişinin toplum ve kamuoyu önünde şeref ve onuru ile manevi varlığının korunmasını güvence altına alan bir haktır. Lekelenmeme hakkının korunması noktasında Cumhuriyet savcısının ceza soruşturmasını yöneten kişi olarak önemli bir görevi vardır.

15/08/2017 tarihli 694 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile düzenlenen ve 08/03/2018 tarihli 7078 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kanunlaşarak Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 158 maddesine 6. fıkra eklenmiştir. Bu düzenleme ile birlikte ceza muhakemesi hukukumuza soruşturmaya yer olmadığına dair karar girmiştir. Bu kararla birlikte, Cumhuriyet savcılarının önüne gelen ihbar ve şikayet konularının, suç oluşturmadığının herhangi bir araştırma yapılmasını gerektirmeksizin açıkça anlaşılması ya da fiilin soyut ve genel olması halinde, şikayet edilene şüpheli sıfatı verilmeyecektir. Soruşturmaya yer olmadığına dair karar, bu kapsamda, bireylerin lekelenmeme hakkının korunması noktasında büyük önem arz etmektedir. Dolasıyla, bu hakkın korunmasında Cumhuriyet savcılarına büyük bir görev düşmektedir.

Bu bakımdan, Tez çalışmasında, savcılığının tarihsel süreç içerisinde ortaya çıkışı, soruşturma evresinin başlaması ve soruşturma evresine ilişkin birtakım ilkeler yargı kararları çerçevesinde incelenmiş olup, soruşturmaya yer olmadığına dair kararın getiriliş amacı, işlevi esasları, lekelenmeme hakkı bağlamında incelenmesi, kararın benzer kurumlarla ilişkisi incelenmiş; kararın ceza muhakemesi hukukumuza katkıları ortaya konulmaya çalışılmıştır.