Teminat Amaçlı Alacağın Temliki
6098 SAYILI YENİ TÜRK BORÇLAR KANUNU' NA GÖRE
TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİ
Av. Ali ŞAFAK
BİRİNCİ BÖLÜM
İNANÇLI İŞLEM KAVRAMI, GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ VE BENZER KAVRAMLARDAN AYIRT EDİLMESİ
I. GENEL OLARAK 23
II. İNANÇLI İŞLEM KAVRAMI 24
A. KAVRAMI VE TANIMI 24
B. İNANÇLI İŞLEMİN TEMEL YAPISI 26
1. İnanç Sözleşmesi 27
2. Tasarruf İşlem 31
C. İNANÇLI İŞLEMİN HUKUKİ YAPISI 34
1. Genel Olarak 34
2. Bozucu Şarta Bağlı Kazandırıcı İşlem Teorisi 34
3. Nisbi Hukuki Durum Teorisi 35
4. Şekli Hukuki Durum Teorisi 35
5. Hakkın Bütün Olarak Devri Teorisi 35
D. İNANÇLI İŞLEMİN KONUSU 37
1. Ayni Haklar 37
a. Taşınırlar (Menkuller) 37
b. Taşınmazlar (Gayrimenkuller) 38
c. Sınırlı Ayni Haklar 43
2. Alacak Hakları 44
3. Fikri Ve Sınaî Mülkiyet Hakları 44
E. İNANÇLI KAZANDIRMA ŞEKİLLERİ 45
1. İnançlı İşleme Konu Hakkın İnanan Tarafından Kazandırılması 45
a. Devren İktisap Suretiyle İnançlı Kazandırmalar 45
b. Tesisen İktisap Suretiyle İnançlı Kazandırma 45
2. Hakkın Üçüncü Şahıstan Kazanılması 46
F. İNANÇLI İŞLEMLERİN ÇEŞİTLERİ 46
1. Genel Olarak 46
2. Takip Edilen Amaç Bakımından 47
a. Saf İnançlı İşlemler 47
b. Karma İnançlı İşlemler 50
III. İNANÇLI İŞLEMLERİN GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 52
A. İNANÇLI İŞLEMLERİN YAPILMA NEDENLERİ 52
1. Gizlemek Amacıyla Yapılan İnançlı İşlemler 52
2. Teminat Amaçlı Yapılan İnançlı Devirler 53
3. Alacaklıdan Mal Kaçırma Amacı İle Yapılan İnançlı İşlemler 53
3. Kanunların Elverişsiz Hükümleri Nedeni İle Yapılan İnançlı İşlemler 55
4. Alacağın Tahsili Veya Bir Malın İdaresi Amacı İle Yapılan İnançlı İşlemler 55
IV. İNANÇLI İŞLEMLERİN BENZER KAVRAMLARDAN AYIRT EDİLMESİ 55
A. MUVAZAA İLE İNANÇLI İŞLEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI 55
B. NAM-I MÜSTEAR 58
C. TEMSİL İLE İNANÇLI İŞLEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI 60
D. KANUNA KARŞI HİLE İLE İNANÇLI İŞLEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI 61
İKİNCİ BÖLÜM
BİR İNANÇLI İŞLEM TÜRÜ OLARAK TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİ KAVRAMININ SOMUTLAŞTIRILMASI
I. TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 63
A. TANIMI 63
B. HUKUKİ NİTELİĞİ 64
II. TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİNİN TERCİH EDİLME NEDENLERİ, FAYDA VE SAKINCALARI 65
A. GENEL OLARAK 65
B. TERCİH EDİLME NEDENLERİ 66
C. FAYDA VE SAKINCALARI 67
1. Faydaları 67
2. Sakıncaları 68
III. TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİNİN DİĞER TEMİNATLAR ARASINDAKİ YERİ VE BENZER İŞLEMLERDEN AYIRT EDİLMESİ 69
A. TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİNİN DİĞER TEMİNATLAR ARASINDAKİ YERİ 69
1. Genel Olarak 69
2. Ayni Ve Şahsi Teminatlar Yönünden 70
a. Şahsi Teminatlar Yönünden 70
b. Ayni Teminatlar Yönünden 72
3. Bağımlı (Fer’i) Ve Bağımsız Teminatlar Yönünden 73
4. Teminatın Borçlu Veya Üçüncü Kişi Tarafından Sağlanması Yönünden 75
5. Kanunda Öngörülmesi Veya Öngörülmemesi Yönünden 75
B. BENZER İŞLEMLERDEN AYIRT EDİLMESİ 77
1. Alacak Rehni 77
2. İfa Yerine Ve İfa Uğruna Temlik 82
IV. TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİNİN GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 88
A. MÜNFERİT TEMLİK 88
B. TOPTAN TEMLİK 88
C. ÇERÇEVE TEMLİK 89
V. TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİNİN KONUSU 90
A. GENEL OLARAK 90
B. TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİNE KONU OLABİLECEK ALACAKLAR 92
1. Mevcut Alacaklar 92
a. Geçersiz Sebebe Dayanan Alacakların Teminaten Temliki 93
b. Sona Ermiş Alacakların Teminaten Temliki 94
c. Eksik Borçlara İlişkin Alacakların Teminaten Temliki 94
d. Temlik Edilmiş Bir Alacağın Teminaten Temliki 95
e. İnanılanın Borçlusu Olduğu Alacağın Teminaten Temliki 95
2. Şarta Ve Süreye Bağlı Alacaklar 96
3. Müstakbel Alacaklar 97
C. TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİNE KONU OLAMAYACAK ALACAKLAR 101
1. Kanunun Öngördüğü Temlik Edilemeyen Alacaklar 101
a. Manevi Tazminat Hakkının Temliki Sorunu 101
b. İşverenin Hizmet Sözleşmesinden Doğan İşin Görülmesine Yönelik Alacak Hakkı 108
c. Emekli sandığı Kanunundaki Temlik Yasağı 110
d. Âriyet Alnın Âriyet Konusu Şeyi Kullanma Hakkı 110
e. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Bakım Alacaklısının Hakkı 111
f. İşçi Ücretinin Saklı Kısmı 111
g. Hâsılat Kiracısının Kullanma Hakkı 112
h. Konut ve Çatılı İşyeri Kirası (6570 sy. m. 12) Kapsamına Giren Kira Sözleşmesinden Doğan Kiracının Kullanma Hakkı 112
2. İşin Niteliği Gereği Temlik Edilemeyen Alacaklar 112
3. Sözleşme Gereği Temlik Edilemeyen Alacaklar 115
4. Temlik Yasağına Uymamanın Hüküm Ve Sonuçları 116
VI. TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİ İŞLEMİNİN TEMEL YAPISI 118
A. TARAFLARI 118
1. İnanan 118
2. İnanılan 120
B. İNANÇ SÖZLEŞMESİ 120
1. Tanımı Ve Unsurları 120
a. Tanımı 120
b. Unsurları 120
aa. Mevcut Veya Müstakbel Bir Alacağın Temlikinin Taahhüt Edilmesi 121
ab. Alacağın Temlikinin Bir Alacağı Teminat Altına Almak Amacı İle Taahhüt Edilmesi 121
ac. İnanılanın Alacak Hakkını Sözleşme İle Kararlaştırılan Amaca Uygun Kullanmayı Ve Bir Kez Söz Konusu Amaç Gerçekleşince Hakkı Ya Da Artık Değeri İade Etmeyi Taahhüt Etmesi 122
ad. Tarafların Anlaşması 124
2. Hukuki Niteliği 124
a. Teminat Sözleşmesidir 125
b. Sui Generis Sözleşmedir. 125
c. Eksik İki Tafra Borç Yükleyen Sözleşmedir 127
3. Fer’ilik Meselesi 128
C. ALACAĞIN TEMLİKİNE YÖNELİK İŞLEM 128
1. Genel Olarak 128
2. Alacağın Temliki Sözleşmesi 129
a. Kavram 129
b. Unsurları 130
ba. Geçerli Bir Sözleşmenin Varlığı 130
bb. Temlik Edilen Alacak Hakkının Mevcut Olması 132
bc. Temlik Engelinin Bulunmaması 132
c. Hukuki Niteliği 132
ca. Alacağın Temliki Hukuki Bir İşlemdir 132
cb. Alacağın Temliki Sözleşmeye Dayalı Bir İşlemdir 132
cc. Alacağın Temliki Bir Tasarruf İşlemidir 133
3. Alacağın Temlikinin Soyut Veya İlli Olma Niteliği 135
VII. UYGULANACAK HÜKÜMLER 137
A. İNANÇ SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK HÜKÜMLER 137
1. İnanç Sözleşmesinin İlk Elden Uygulanması Ve Sözleşmenin Yorumu 137
2. İnanç Sözleşmesinde Yer Alan Boşlukların Tamamlanması Ve Kıyasen Uygulanabilecek Hükümler 141
a. İnanç Sözleşmesinde Yer Alan Boşlukların Tamamlanması Meselesi 141
b. Kıyasen Uygulanabilecek Hükümler 146
ba. Genel Olarak 146
bb.Rehin Hükümlerinin Uygulanabilirliği 147
bc. Vekâlet Sözleşmesi Hükümlerinin Uygulanabilirliği 148
bd. TBK. m. 97 (BK. m. 81) Hükmünün Uygulanabilirliği 152
B. ALACAĞIN TEMLİKİ İŞLEMİNE UYGULANACAK HÜKÜMLER 155
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİ İŞLEMİNİN HÜKÜMLERİ VE SONA ERME HALLERİ
I. İÇ İLİŞKİ BAKIMINDAN TARAFLARIN HAK VE BORÇLARI 159
A. İNANILANIN HAK VE BORÇLARI 159
1. İnanılanın Hakları 159
2. İnanılanın Borçları 159
a. Genel Olarak 159
b. İnanılanın Borçları 160
ba. İnanç Sözleşmesine Konu Hakkı Özenle İdare ve Muhafaza Etme Borcu 160
bb. Teminat Amacının Gerekli Kılmadığı Tasarruflardan Kaçınma Borcu 165
bc. Borcun Tümüyle İfa Edilmesi Halinde, inanç Sözleşmesine Konu Alacağın İnanana İadeten Temliki Borcu 168
bd. Temel Borcun Teminat Konusu Alacağa Başvurmak Suretiyle Tahsil Edilmesi Halinde, Alacağı Aşan Kısmını İnanana İade Borcu 170
B. İNANANIN HAK VE BORÇLARI 177
1. İnananın Hakları 177
2. İnananın Borçları 177
a. Genel Olarak 177
ba.Teminaten Temlike Konu Alacağı İnanılana Devretme Borcu 178
bb.Alacak Hakkına İlişkin Bilgi ve Belgeleri İnanılana Verme Borcu 179
bc. Teminatını Tehlikeye Düşürecek veya Zarar Uğratacak Davranışlardan Kaçınma Borcu 179
bd. Asıl Alacağı Karşılamak Üzere Teminaten Temlike Konu Alacağa Başvurulmasına Katlanma ve Alacak Değerinin, Asıl Alacağı Karşılamadığı Oranda İnanılana Ödemede Bulunma Borcu 180
II. DIŞ İLİŞKİ BAKIMINDAN TARAFLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLER KARŞISINDAKİ DURUMU 181
A. GENEL OLARAK 181
B. İNANILANIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLER KARŞISINDAKİ DURUMU 182
1. Teminaten Temlike Konu Alacağın İnanılan İle Üçüncü Kişi Arasında Akdedilen Bir Sözleşmeye Konu Edilmesi Halinde İşlemin Geçerliliği Meselesi 182
2. İnananın Korunması Sorunu 183
a. Genel Olarak 183
b. İnananın TBK. m. 49/f. II (BK. m. 41/f. II) Hükmünden Faydalanma İmkânı 184
c. İnananın TBK. m. 509 (BK. m. 393) Hükmünden Faydalanma İmkânı 186
ca. TBK. m. 509 (BK. m. 393) Hükmünün Öngördüğü Düzen 186
cb. Teminat Amaçlı alacağın Temliki İşlemlerinde TBK. m. 509 (BK. m. 393) Hükmünden Faydalanma İmkânı 188
C. ÜÇÜNCÜ KİŞİ BORÇLUNUN KORUNMASI 193
III. TEMİNAT AMAÇLI ALACAĞIN TEMLİKİ İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİ VE SONA ERMEYE BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇLAR 194
A. SONA ERME SEBEPLERİ 194
1. Genel Olarak 194
2. Sona Erme Sebepleri 196
a. Amacın Gerçekleşmesi 196
b. Kararlaştırılan Sürenin Dolması 196
c. İnanç Sözleşmesinin Hükümsüzlüğü 196
ca. Hükümsüzlük 196
cb. Fesih Hali 197
d. Taraflardan Birinin Ölümü 197
da. İnanılanın Ölümü 197
db. İnananın Ölümü 199
3. Sona Ermenin Sonuçları 199
SONUÇ 201
KAYNAKÇA 205
