Teminat Amaçlı Geri Alım Sözleşmeleri
Dr. Ayşe Nilay Şenol
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR VII
GİRİŞ VE KONUNUN TAKDİMİ 1
BİRİNCİ BÖLÜM:
GERİ ALIM SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE
UNSURLARI
I GERİ ALIM SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE HUKUKİ
NİTELİĞİ 5
A Tanım 5
B Geri Alım Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 5
1 Öğretide İleri Sürülen Görüşler 7
2 Değerlendirme 13
II GERİ ALIM SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI 14
A Geri Alım Hakkı Tanınması 14
1 Alelade Geri Alım Hakkı 14
2 Şerh Edilmiş Geri Alım Hakkı 16
a Şerh Verilmesinin Koşulları 17
i Genel Olarak 17
ii Şerh Anlaşması 17
b Şerhin Verilmesi 24
c Şerhin Hükmü 27
d Şerhin Sona Ermesi 30
B Geri Alım Sözleşmesinin Konusu Eşya 31
1 Genel Olarak 32
2 Geri Alım Sözleşmesine Konu Olabilecek Taşınmazlar 32
C Geri Alım Sözleşmesinde Bedel 43
1 Geri Alım Sözleşmesinde Bedel Kararlaştırılmamışsa 44
2 Geri Alım Sözleşmesinde Bedel Kararlaştırılmışsa 44
D Geri Alım Sözleşmesinin Tarafları 49
E Geri Alım Sözleşmesinin Şekli 49
II Dr Ayşe Nilay ŞENOL
İKİNCİ BÖLÜM:
TEMİNAT AMAÇLI GERİ ALIM SÖZLEŞMESİ,
SÖZLEŞMENİN BENZER SÖZLEŞMELERLE
KARŞILAŞTIRILMASI VE UYGULAMA ALANI
I AYNİ TEMİNAT SÖZLEŞMELERİ VE TEMİNAT AMAÇLI
GERİ ALIM SÖZLEŞMESİ59
A Genel Olarak Ayni Teminat Sözleşmeleri 59
B Teminat Amaçlı İnançlı İşlemler 65
C Teminat Amaçlı Geri Alım Sözleşmesi ve Sözleşmeye
Uygulanacak Hükümlerin Tespiti 75
1 Teminat Amaçlı Geri Alım Sözleşmesi 75
2 Genel Olarak Sözleşmeye Uygulanacak Hükümlerin
Tespiti 82
3 Rehin Hukukuna Hâkim Olan İlkelerin Teminat Amaçlı
Geri Alım Sözleşmeleri Bakımından Değerlendirilmesi 85
a Belirlilik İlkesi 85
i Alacağın Belirliliği 85
ii Teminat Konusunun Belirliliği88
b Alacağa Bağlılık (Fer’ilik) İlkesi90
c Kamuya Açıklık İlkesi93
d Güvenin Korunması İlkesi94
e Taşınmaz Rehninde Teminat İlkesi ve Teminatın
Kapsamı 97
f Lex Commissoria Yasağı99
II BENZER SÖZLEŞME VE HUKUKİ MÜESSESELER İLE
KARŞILAŞTIRMA 105
A Taşınmaz Satış Sözleşmesi ile Karşılaştırma 105
B Alım Sözleşmesi ve Önalım Sözleşmesi ile Karşılaştırma 106
1 Alım Sözleşmesi ve Alım Hakkı107
2 Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı 109
C Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesi ile Karşılaştırma 111
D Teminat Amaçlı İnançlı İşlemle Karşılaştırma 116
E Teminat Amacıyla Kurulan Trust Kurumuyla Karşılaştırma121
F Düzensiz (Usulsüz) Rehin ile Karşılaştırma 124
Teminat Amaçlı Geri Alım Sözleşmeleri III
G Finansal Kiralamayla Yapılan Konut Finansmanı Sözleşmeleri
ile Karşılaştırma 125
H İfa Yerine Edim ve İfa Uğruna Edim ile Karşılaştırma 130
III TEMİNAT AMAÇLI GERİ ALIM SÖZLEŞMESİNİN
UYGULAMA ALANI 132
A Genel Olarak 132
B Kredi Sözleşmeleri ve Bankacılık Mevzuatı Çerçevesinde Geri
Alım Sözleşmeleri 137
IV VERGİLENDİRME AÇISINDAN TEMİNAT AMAÇLI GERİ
ALIM SÖZLEŞMESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 144
A Gelir ve Kurumlar Vergisi Açısından 144
B Tapu Harcı Açısından 148
C Damga Vergisi Açısından 150
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİK KOŞULLARI VE
TARAFLARIN BORÇLARI
I SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİK KOŞULLARI 153
A Tarafların Ehliyetli Olması 153
1 Gerçek Kişiler Bakımından 153
a Tam Ehliyetliler 153
b Tam Ehliyetsizler 154
c Sınırlı Ehliyetsizler 155
d Sınırlı Ehliyetliler 160
2 Tüzel Kişiler Bakımından 163
B TBK 27’ye Aykırılık Olmaması 168
C İrade Bozukluğu Olmaması 170
D Aşırı Yararlanma Bulunmaması 172
E Muvazaa Olmaması 173
F Şekil Şartına Uygun Olması 178
G Genel İşlem Koşulları Düzenlemelerine Aykırı Olmaması 178
H İradi Temsilci Aracılığıyla Yapılan İşlemlerde Temsilcinin
Yetkisiz Olmaması veya Temsil Yetkisinin Kötüye
Kullanılmaması 184
IV Dr Ayşe Nilay ŞENOL
II TAŞINMAZ SATIŞ SÖZLEŞMESİNDE TASARRUF
YETKİSİNİN BULUNMASI190
A Aile Hukukundan Doğan Tasarruf Yetkisi Sınırlamaları191
B İcra ve İflas Hukukuna İlişkin Tasarruf Yetkisi Sınırlamaları198
C TMK 1010 Uyarınca Yapılacak Tasarruf Yetkisi Sınırlamaları
Şerhlerinin Etkisi200
III TARAFLARIN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLARI202
A Genel Olarak 202
B Tarafların Borçları203
1 Geri Alım Hakkı Tanıyan Tarafın (Muhatabın) Borçları 203
a Genel Olarak Taşınmazı Sözleşme ile Kararlaştırılan
Amaca Uygun Kullanma Borcu203
i Taşınmazı Üçüncü Kişilere Devretmeme Borcu 206
ii Taşınmaz Üzerinde Sınırlı Ayni Hak Tesis Etmeme
Borcu 207
iii Taşınmaz Üzerinde Kişisel Hak Kurmama Borcu211
iv Geri Alım Konusu Taşınmazda Değişiklik Yapmama
Borcu 212
b Taşınmazı Muhafaza ve Bakım Borcu213
c Borcun İfa Edilmemesi Durumunda Teminat Konusu
Taşınmazı Paraya Çevirme Borcu 215
d Geri Alım Hakkı Kullanıldıktan Sonra Taşınmazın
Mülkiyetini Devretme Borcu 216
2 Geri Alım Hakkı Sahibinin (Lehtarın) Borçları216
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM:
GERİ ALIM SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN GERİ ALIM
HAKKININ KULLANILMASI, SONUÇLARI VE SONA ERMESİ
I GERİ ALIM HAKKININ KULLANILMASI219
A Genel Olarak 219
B Geri Alım Hakkı Sahibinin ve Hakkın Yöneltileceği Kişinin
(Muhatabın) Tespiti219
1 Geri Alım Hakkı Sahibi (Lehtar) 220
2 Geri Alım Hakkının Muhatabı 221
C Geri Alım Hakkının Kullanımındaki Özellikler226
Teminat Amaçlı Geri Alım Sözleşmeleri V
1 Yöneltilmesi Gerekli Tek Taraflı İrade Beyanıyla
Kullanılması 226
2 İrade Beyanı Kullanıldıktan Sonra Geri Dönülememesi 229
3 Geri Alım Hakkının Kullanılmasına İlişkin İrade Beyanının
Şarta Bağlanıp Bağlanamayacağı Sorunu 230
4 Hakkın Kullanımının Hak Düşürücü Süreye Tabi Olması231
D Geri Alım Hakkının Devri ve Miras Yoluyla Geçişi 231
1 Hakkın Devri 231
a Geri Alım Hakkının Kullanılmasından Önce Hakkın
Devri 234
b Geri Alım Hakkının Kullanılmasından Sonra Hakkın
Devri 235
2 Hakkın Miras Yoluyla Geçişi 236
II GERİ ALIM HAKKININ KULLANILMASININ
SONUÇLARI 237
A Geri Alım Bedelini Ödeme Borcu 237
B Mülkiyeti Devir Borcu 238
1 Geri Alım Hakkı Şerh Edilmemişse 238
2 Geri Alım Hakkı Şerh Edilmişse 242
III GERİ ALIM HAKKININ SONA ERMESİ 243
A Genel Olarak 243
B Hakkın Sona Erme Sebepleri ve Geri Alım Hakkına Etkileri 245
1 Hakkın Kullanılması 245
2 Hakkı Kullanmaktan Feragat 246
3 Sürenin Geçmesi 248
4 Hak Sahibi ile Muhatap Sıfatının Birleşmesi 249
5 Geri Alım Hakkı Sahibinin Ölümü, İflası ve Tüzel Kişiliğin
Sona Ermesi 249
a Ölüm 249
b İflas 250
c Tüzel Kişiliğin Sona Ermesi 251
6 Taşınmazın İfasının İmkânsızlaşması 252
a Genel Olarak 252
b Taşınmazın Mülkiyetini Terk 254
VI Dr Ayşe Nilay ŞENOL
c Kamulaştırma254
d Kamulaştırmasız El Atma256
e Arazi Niteliğinde Taşınmazın Tamamen Yok Olması,
Bölünmesi veya Birleştirilmesi259
7 Tarafların Anlaşarak Geri Alım Sözleşmesini Ortadan
Kaldırması262
8 Asıl Borç İlişkisinin Sona Ermesi 262
SONUÇ267
YARARLANILAN KAYNAKLAR 273
