Terörizmle Mücadelenin Hukuki Boyutları

TERÖRİZMLE MÜCADELENİN HUKUKİ BOYUTLARI



Prof. Dr. Hikmet Sami TÜRK



ÖNSÖZ V

İÇİNDEKİLER IX

KISALTMALAR XIX

BİBLİYOGRAFYA XXV

GENEL ESERLER, MONOGRAFİLER,

MAKALE VE BİLDİRİLER XXV

HUKUK KAYNAKLARI XXXII

GİRİŞ 3

KAVRAMLAR 4

A - Etimolojik Açıklamalar 4

B - Yasal Tanımlar 6

Türk Hukukunda Terör Tanımı ve

Bazı Kavramsal Sorunlar 6

Yabancı Hukuklarda ve Uluslararası Hukukta

Terör Tanımları 8

Avrupa Ülkeleri 8

1° Fransız Hukuku 8

2° İngiliz Hukuku 11

3° Avrupa Konseyi 12

4° Avrupa Birliği 13

aa) Avrupa Birliği Antlaşması 13

bb) Konsey Ortak Tutumu’na Göre

“Terörist Eylem” 14

cc) Konsey Çerçeve Kararma Göre

“Terörist Suçlar” 17

Amerika Birleşik Devletleri 20

C Öğretideki Tanımlar 22

Ansiklopedik Tanımlar 23

Terör ve Terörizm Konusundaki Eserlerde

Verilen Tanımlar 23

ULUSAL VE ULUSLARARASI BELGELERDE

TERÖRİZME İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER 26

A - Genel Olarak 26

B - Ulusal Belgeler 26

Türk Hukuku 26

Terörle Mücadele Kanunu’nun Gerekçesi 26

Yabancı Hukuklar 28

Terörizmin Önlenmesine İlişkin

Amerikan Kanununun Yasal Gerekçesi 28

C - Uluslararası Belgeler 32

Uluslararası Terörizme İlişkin Birleşmiş Milletler

Kararlan ve Bildirileri 32

Genel Olarak 32

Genel Kurul Kararlan ve Bildirileri 34

1° 9 Aralık 1994 Tarih ve 49/60

Sayılı Bildiri 34

2° 17 Aralık 1996 Tarih ve 51/210

Sayılı Bildiri 36

3° 15 Aralık 1996 Tarih ve 51/165

Sayılı Bildiri 38

4° 8 Aralık 1998 Tarih ve 53/108

Sayılı Bildiri 39

5° Birleşmiş Milletler Terörizmle

Küresel Mücadele Stratejisi 40

Güvenlik Konseyi Kararlan ve Bildirileri 50

1° 19 Ekim 1999 Tarih ve 1269 (1999)

Sayılı Karar 50

2° 12 Eylül 2001 Tarih ve 1368 (2001)

Sayılı Karar 53

3° 28 Eylül 2001 Tarih ve 1373 (2001)

Sayılı Karar 55

4° 12 Kasım 2001 Tarih ve 1377 (2001)

Sayılı Kararla Kabul Edilen Bildiri 60

5° 17 Haziran 2011 Tarih ve 1989 (2011)

Sayılı Karar 63

Terörizmle Mücadeleye İlişkin NATO Kararları

ve Bildirileri 65

NATO’nun Kuruluş Amacı 65

Bireysel ve Ortak Savunma Sistemi 67

NATO’nun Savunma Alanı 68

Uluslararası Terörizmle Mücadele 69

1° Yeni Stratejik Kavram 70

2° Prag Zirvesi Bildirisi 71

3° İstanbul Zirvesi Bildirisi 74

4° Lizbon Zirvesi Bildirisi 77

Ara Değerlendirme 78

Avrupa Konseyi’nin Terörizmle Mücadele

Politikası 79

Avrupa Konseyi 79

1° Konsey’in Kuruluşu ve Amacı 79

2° Konsey’in Organları 81

3° Konsey’in Çalışmaları 82

Avrupa Konseyi Parlâmenter Meclisi’nin

Terörizmi Önleme Tavsiye ve Kararlan 83

1° 23 Eylül 1999 Tarih ve 1426 (1999)

Sayılı Tavsiye 83

2° 26 Eylül 2001 Tarih ve 1258 (2001)

Sayılı Karar 88

3° 26 Eylül 2001 Tarih ve 1534 (2001)

Sayılı Tavsiye 93

4° 23 Ocak 2002 Tarih ve 1549 (2002)

Sayılı Karar 94

5° 24 Ocak 2002 Tarih ve 1271 (2002)

Sayılı Karar 98

6° 24 Ocak 2002 Tarih ve 1550 (2002)

Sayılı Tavsiye 101

7° 20 Haziran 2005 Tarih ve 1706 (2005)

Sayılı Tavsiye 103Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Cevabı ..109

Ara Değerlendirme 114

Avrupa Birliği’nin Terörizmle Mücadele Politikası.. 115

Avrupa Birliği Antlaşması 115

10 Genel Olarak 115

aa) Maastricht Antlaşması 115

bb) Nice Antlaşması 116

Terörizmle Mücadele Önlemlerine

İlişkin Konsey Ortak Tutumu 119

Avrupa Birliği Konseyi Terörizmle

Mücadele Çerçeve Kararı 122

Kararın Gerekçesi

(Açıklayıcı Muhtıra) 122

Konsey Çerçeve Kararı’na

Göre Terörizm 126

Konsey Çerçeve Kararı’na Göre

Terörizmle Mücadele 127

cc) Lizbon Antlaşması 135

2° Terörizmle Mücadele 136

aa) Giriş 136

bb) Avrupa Birliği Antlaşması’na Göre

Ortak Savunma ve Güvenlik Politikası 137

Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma... 138 Io Terörizme Gidebilecek Sermaye

Hareketlerinin İzlenmesi 139

2° Sınır Aşan Suç Olarak Terörizmle

Mücadeleye İlişkin Düzenlemeler 140

3° Terörizmle Mücadelede Üye Devletler

Arasında Polis İşbirliği 141

4° Terörist Saldırılar Karşısında Dayanışma 141

Terörizmle Mücadele ve Terörizme Karşı

Dayanışma Bildirileri 144

Io Terörizmle Mücadele Bildirisi 144

2° Terörizme Karşı Dayanışma Bildirisi 145

Avrupa Birliği Terörizmle Mücadele Stratejisi.... 146

“Vatandaşları Koruyan Güvenli Bir Avrupa”da

Terörizmle Mücadele 159

1° Terörizm Mağdurlarına Destek 159

2° Terörizmle Nasıl Mücadele? 160

Ara Değerlendirme 165

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı/

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilâtı’nm Terörizmle Mücadele Politikası 167

Giriş 167

AGİK ve AGİT’in Terörizmle Mücadeleye

İlişkin Kararlan 170

1° Yeni Bir Avrupa İçin Paris Şartı 170

2° İstanbul Zirvesi Bildirisi ve

Avrupa Güvenlik Şartı 171

aa) İstanbul Zirvesi Bildirisi 171

bb) Avrupa Güvenlik Şartı 172

Uluslararası Terörizm 172

Polisle İlgili Etkinlikler 173

3° Terörizmle Mücadeleye İlişkin

Bükreş Karan ve Eylem Plânı 174

4° Bişkek Uluslararası Konferansı

Bildirisi ve Eylem Plânı 177

5° Astana Bildirisi 179

Ara Değerlendirme 184

TERÖRİZMLE MÜCADELEYE İLİŞKİN

ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR 186

A - Genel Olarak 186

B - Terörizmin Önlenmesine İlişkin Başlıca

Uluslararası Antlaşmalar 187

Terörizmin Önlenmesine İlişkin

Avrupa Konseyi Antlaşmalan 187

Tedhişçiliğin Önlenmesine Dair

Avrupa Sözleşmesi 187

Tedhişçiliğin Önlenmesi Avrupa Sözleşmesi

Tadil Protokolü 191

Terörizmin Önlenmesine İlişkin

Birleşmiş Milletler Antlaşmaları 195

Terörist Bombalamalarının Önlenmesine

İlişkin Uluslararası Sözleşme 195

Terörizmin Finansmanının Önlenmesine

İlişkin Uluslararası Sözleşme 201

TERÖR VE TERÖRİZMLE MÜCADELEYE İLİŞKİN

YASAL DÜZENLEMELER 210

A - Genel Olarak 210

B - Türkiye’deki Anayasal ve Yasal Düzenlemeler 210

Genel Olarak 210

Türkiye Devletinin Ülkesi ve

Milletiyle Bölünmez Bütünlüğü 211

Olağanüstü Yönetim Usulleri Olarak Olağanüstü Hâl ve Sıkıyönetime İlişkin

Anayasa Hükümleri 213

Olağanüstü Hâl 213

Sıkıyönetim 214

Olağanüstü Hâl ve Sıkıyönetime İlişkin

Ortak Hükümler 215

1° Olağanüstü Hâl ve Sıkıyönetim Dönemlerinde Özel Güvenceli

Temel Hak ve Özgürlükler Alanı 215

2° Olağanüstü Hâl ve Sıkıyönetim

Durumlarındaki Öldürme Fiilleri 216

3° Olağanüstü Hâl ve Sıkıyönetim Dönemlerinde Çıkarılacak

Kanun Hükmünde Kararnameler 216

aa) Kanun Hükmünde Kararname

Çıkarma Y etkisi 216

bb) Çıkarılacak Kanun Hükmünde Kararnamelerin Anayasa Yargısı

Dışında Tutulması 218

4° Yargı Yetkisi ile İlgili Sınırlama 220

Olağanüstü Hâl ve Sıkıyönetime İlişkin

Yasal Düzenlemeler 221

Genel Olarak 221

Olağanüstü Hâl ve Sıkıyönetim Kanunları 221

1° Yaygın Şiddet Hareketleri Nedeniyle

Olağanüstü Hâl İlânında Alınacak Önlemler... 221

2° Sıkıyönetim İlânında Alınacak Önlemler 223

3° Olağanüstü Hâl ve Sıkıyönetimde

Sınır Ötesi Askerî Harekât 224

4° Ara Değerlendirme 225

Olağanüstü Hâl Bölge Valiliği ile İlgili

Kanun Hükmünde Kararnameler 227

1° 285 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname 228

aa) Karamame’nin Temel Hükümleri 228

bb) Anayasa Mahkemesi’nin Karan 229

2° 430 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname 230

aa) Karamame’nin Temel Hükümleri 230

bb) Anayasa Mahkemesi’nin Kararı 232

Valilerin Yetkileri 233

Genel Olarak 233

Sivil Hava Alanları, Limanlar ve

Sınır Kapılannda Güvenliğin Sağlanması 235

Ara Değerlendirme 236

Doğrudan Doğruya Teröre ve Terörizmle

Mücadeleye İlişkin Yasal Düzenlemeler 239

Terörle Mücadele Kanunu 239

1° Temel Hükümler ve Bu Hükümlerde

Yapılan Değişiklikler 239

aa) Genel Olarak 239

bb) Temel Hükümlerde Yapılan

Değişiklikler 241

cc) Terörle Mücadele Mahkemelerinin

Görev Alanı 244

dd) Soruşturma ve Kovuşturma Usulü 245

ee) Geçiş Dönemi 245

ff) Ara Değerlendirme 246

2° Koruma Önlemleri 247

3° Terörle Mücadelede Yaralanan ve Sakatlananlarla Ölenlerin

Ailelerine Yardım ve Kolaylıklar 247

4° Kolluk Görevlilerinin Silâh Kullanma

Yetkisi 248

Terör ve Terörle Mücadeleden

Doğan Zararların Karşılanması Hakkında

Kanun 248

1° Amaç ve Kapsam 248

2° Zarar Tespit Komisyonları 248

3° Başvurular 249

4° Zararların Karşılanması 249

Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına

Dair Kanun 251

1° Genel Olarak 251

2° Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu 251

3° Jandarma Teşkilât, Görev ve

Yetkileri Kanunu 252

4° Devlet İstihbarat Hizmetleri ve

Millî İstihbarat Teşkilâtı Kanunu 253

C - Avrupa Ülkelerindeki Yasal Düzenlemeler 254

İtalya 254

Ceza Kanunu 254

Demokratik Düzenin ve

Kamu Güvenliğinin Korunması İçin

İvedi Önlemler Kanunu 255

Almanya 255

Fransa 256

Ceza Kanunu 256

Ceza Usul Kanunu 257

İspanya 258

Birleşik Krallık 260

Terörizm Kanunu 2000 260

1° Yasadışı Örgütler 261

2° Terörist Malları 262

3° Teröriste Karşı Yetkiler 264

4° Çeşitli Hükümler 265

5° Genel Hükümler 266

Yeni Düzenlemeler 266

D - Amerika Birleşik Devletlerindeki

Yasal Düzenlemeler 267

Genel Olarak 267

Antiterörizm ve Etkin İdam Cezası Kanunu 1996 267

“Mağdurlar İçin Adalet” 267

Uluslararası Terörizm Yasakları 268

Ulusal Sınırları Aşan Terörizm Eylemleri 269

Denizaşırı Terörizm Suçlarında

Yargı Yetkisi 273

Terörizmi Önleyici Teknolojiler 274

Aynlabilirlik 274

ABD Yurtsever Kanunu 2001 275

GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 276

EK:

BÖLÜCÜ TERÖRE KARŞI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER