^Themis Anayasa Hukuku Anayasa Yargısı Konu Kitabı

Zehra ODYAKMAZ

Ümit KAYMAK

İçindekileri

Ön Söz 

V

Birinci Kısım

ANAYASA HUKUKU

1. Bölüm

ANAYASA HUKUKUNA GİRİŞ

1. ANAYASA HUKUKU 

1

1. ANAYASA KAVRAMI 

1

III. ANAYASACILIK DÜŞÜNCESİ VE DOĞUŞU 

1

1. ANAYASA TÜRLERİ 

1

1. Yazılı Anayasa – Yazısız Anayasa 

1

1. Yumuşak Anayasa – Sert Anayasa 

2

1. Kazuistik Anayasa – Çerçeve Anayasa 

2

1. ANAYASAL DEVLET – ANAYASALI DEVLET 

2

2. Bölüm

TÜRK ANAYASA TARİHİ

1. OSMANLI İMPARATORLUĞU DÖNEMİ 

4

1. Meşrutiyet Öncesi Dönem 

4

1. Sened–i İttifak 

4

2. Tanzimat ve Islahat Fermanları 

4

1. 1876 Anayasası (Birinci Meşrutiyet) 

5

1. Anayasanın Hazırlanması ve Uygulanması 

5

2. Temel Hükümleri 

5

3. İkinci Meşrutiyet ve Anayasada 1909 Yılı Değişiklikleri 

7

1. 1921 ANAYASASI 

8

1. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Kurulması 

8

1. Anayasanın Temel Hükümleri 

8

1. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Çeşitli Yasama Faaliyetleri 

9

1. 1923 Yılı Anayasa Değişiklikleri 

10

III. 1924 ANAYASASI 

10

1. Kabulü ve Uygulanması 

10

1. Temel Hükümleri 

10

1. 1961 VE 1982 ANAYASALARININ YAPIM SÜREÇLERİ VE YÜRÜRLÜĞE GİRMELERİ 

12

1. 1961 Anayasanın Yapılması ve Yürürlüğe Girmesi 

12

1. 1982 Anayasanın Yapılması ve Yürürlüğe Girmesi 

12

1. 1961 ve 1982 Anayasalarının Temel Hükümleri ve Özellikleri 

13

1. 1961 Anayasasında 1971 ve 1973 Yılı Değişiklikleri 

17

3. Bölüm

1982 ANAYASASINA GİRİŞ

1. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLEMEYECEK HÜKÜMLERİ 

19

1. CUMHURİYETÇİLİK 

19

III. BAŞLANGIÇ KISMINDA BELİRTİLEN TEMEL İLKELER 

20

1. ATATÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNE BAĞLI DEVLET 

21

1. DEMOKRATİK DEVLET 

21

1. Genel Olarak 

21

1. Seçimlere İlişkin Anayasal İlkeler 

21

1. Seçim Kurulları 

23

1. Yüksek Seçim Kurulu 

23

2. İl ve İlçe Seçim Kurulları 

24

1. LAİKLİK 

24

VII. HUKUK DEVLETİ 

25

1. Kuvvetler Ayrılığı 

25

1. Temel Hakların Güvence Altına Alınması 

25

1. Yasama İşlemlerinin Yargısal Denetimi 

25

1. İdari İşlemlerin Yargısal Denetimi ve İdarenin Mali Sorumluluğu 

26

1. Yargı Bağımsızlığı 

26

1. Kanuni Hâkim Güvencesi 

26

1. Hukukun Genel İlkelerine ve Ceza Hukukunun Evrensel İlkelerine Bağlılık 

26

1. Diğer Gereklilikler 

26

VIII. SOSYAL DEVLET 

26

1. EŞİTLİK İLKESİ 

27

4. Bölüm

TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLER

1. 1982 ANAYASASININ GENEL YAKLAŞIMI 

29

1. TEMEL HAK VE ÖDEVLERİN TÜRLERİ 

29

III. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANMASI 

31

1. Doğal Sınırlar 

31

1. Hukuksal Sınırlar 

31

1. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KÖTÜYE KULLANILAMAMASI 

33

1. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KULLANILMASININ DURDURULMASI 

33

1. TEMEL HAK VE ÖDEVLERE İLİŞKİN ANAYASAL DÜZENLEMELER 

34

1. Kişinin Hakları ve Ödevleri 

34

1. Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı 

34

2. Zorla Çalıştırma Yasağı 

35

3. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği 

35

4. Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması 

36

5. Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti 

37

6. Din ve Vicdan Hürriyeti 

38

7. Düşünce ve Kanaat Hürriyeti 

38

8. Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti 

38

9. Bilim ve Sanat Hürriyeti 

38

10. Basın ve Yayımla İlgili Hükümler 

38

11. Toplantı Hak ve Hürriyetleri 

39

12. Mülkiyet Hakkı 

40

13. Hakların Korunması ile İlgili Hükümler 

40

14. İspat Hakkı 

41

15. Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması 

42

1. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler 

42

1. Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları 

42

2. Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi 

42

3. Kamu Yararı 

43

4. Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti 

44

5. Çalışma ile İlgili Hükümler 

44

6. Toplu İş Sözleşmesi, Grev Hakkı ve Lokavt 

45

7. Ücrette Adalet Sağlanması 

46

8. Sağlık, Çevre ve Konut 

46

9. Gençlik ve Spor 

46

10. Sosyal Güvenlik Hakları 

47

11. Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması 

47

12. Sanatın ve Sanatçının Korunması 

47

13. Devletin İktisadi ve Sosyal Ödevlerinin Sınırları 

47

1. Siyasi Haklar ve Ödevler (Aktif Statü Hakları – Katılma Hakları) 

47

1. Türk Vatandaşlığı 

47

2. Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları 

48

3. Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden Çıkma ve Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar 

49

4. Kamu Hizmetine Girme Hakkı ve Mal Bildirimi 

53

5. Vatan Hizmeti 

53

6. Vergi Ödevi 

54

7. Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı 

54

5. Bölüm

YASAMA

1. YASAMA ALANI 

56

1. Yasama Yetkisinin Genelliği (Sınırsızlığı) 

56

1. Yasama Yetkisinin İlkelliği (Asliliği) 

57

1. Yasama Yetkisinin Devredilemezliği 

58

1. YASAMA İŞLEMLERİ 

59

1. Kanunlar 

59

1. Maddi Kanunlar 

59

2. Şekli Kanunlar 

59

1. Parlamento Kararları 

59

III. KANUNLARIN YAPILMASI 

60

1. Teklif 

60

1. Görüşme 

61

1. Kabul 

62

1. Yayım 

62

1. Geri Gönderme ve Yeniden Kabul 

63

1. Yürürlük 

63

1. TBMM İÇTÜZÜĞÜ 

66

1. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN KURULUŞU 

66

1. TBMM SEÇİMLERİ 

67

1. Seçim Dönemi 

67

1. TBMM Seçimlerinin Yenilenmesi 

67

1. Cumhurbaşkanı Tarafından Yenilenme 

67

2. TBMM Tarafından Yenilenme 

67

3. Otomatik Yenilenme 

68

1. Seçimlerin Başlangıç Tarihleri ve Oy Verme Günleri 

68

1. Seçimlerin Geriye Bırakılması 

68

1. Ara Seçim 

69

VII. SEÇİM SİSTEMLERİ 

71

1. Genel Olarak 

71

1. Seçim Sistemleri 

71

1. Çoğunluk Sistemleri 

71

2. Nispi (Orantılı) Temsil Sistemi 

71

1. Türkiye’de Uygulanan Seçim Teknikleri 

72

1. Seçim Sistemlerine İlişkin Diğer Yasal Hükümler 

73

1. Türkiye’de Uygulanan Seçim Sistemine İlişkin Pratik Örnekler 

74

VIII. MİLLETVEKİLLERİ 

76

1. Milletvekili Seçilme Yeterliliği 

76

1. Adaylıktan Önce Görevlerinden Çekilmesi Gerekenler 

77

1. Milletvekillik Sıfatının Kazanılması ve Andiçme 

78

1. Milletin Temsili İlkesi 

78

1. Milletvekilliğiyle Bağdaşmayan İşler 

78

1. Yasama Sorumsuzluğu ve Yasama Dokunulmazlığı (Yasama Bağışıklığı) 

79

1. Genel Olarak 

79

2. Yasama Sorumsuzluğu 

80

1. Milletvekilliğinin Düşmesi 

82

1. Genel Olarak 

82

2. Milletvekilliğini Sona Erdiren Nedenler ve Usul 

82

3. Dokunulmazlığın Kaldırılması ve Üyeliğin Düşürülmesi Kararlarına Karşı Başvuru 

84

1. Milletvekillerinin Disiplin Sorumluluğu 

84

1. Disiplin Suç ve Cezaları 

84

2. Savunma, Özür Dileme ve Kesinti 

85

1. Milletvekillerinin Mali Statüsü 

85

1. TBMM’NİN İÇYAPISI VE ÇALIŞMA DÜZENİ 

85

1. Türkiye Büyük Millet Meclisinin İç Yapısı 

86

1. Başkanlık Divanı 

86

2. Meclis Siyasi Parti Grupları 

87

3. Danışma Kurulu 

87

4. Komisyonlar 

87

1. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Çalışma Düzeni 

88

1. Meclisin Olağan Toplanması, Tatili ve Ara Verme 

88

2. Yasama Dönemi, Yasama Yılı, Birleşim ve Oturum 

89

3. Olağanüstü Toplantı 

89

4. Toplantı ve Karar Yeter Sayıları 

89

5. Mecliste Oylama Usulleri 

92

1. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN GÖREV VE YETKİLERİ 

93

1. Genel Olarak 

93

1. Milletlerarası Antlaşmalara İlişkin Hükümler 

93

1. Savaş Hali İlanı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin Verme Yetkisi 

94

1. Bütçe ve Kesin Hesap Kanun Tekliflerinin Kabulü 

94

1. Bütçe Kanunu 

94

2. Kesinhesap 

95

1. Meclisin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları 

96

1. Yazılı Soru 

96

2. Genel Görüşme 

96

3. Meclis Araştırması 

97

4. Meclis Soruşturması 

97

6. Bölüm

YÜRÜTME

1. YÜRÜTME FONKSİYONU 

99

1. Genel Olarak 

99

1. Anayasal Hükümler 

99

1. İDARENİN DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ 

100

1. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 

100

1. Genel Olarak 

100

2. Anayasal Hükümlere Göre Düzenleme Alanı 

100

3. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Düzenlenecek Özel Konular 

101

4. Yayım ve Yürürlük 

102

5. Yargısal Denetim 

102

1. Olağanüstü Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 

102

1. Genel Olarak 

102

2. Düzenleme Alanı 

102

3. Yayım ve Yürürlük 

103

4. Yargısal Denetim 

103

1. Yönetmelik 

103

III. YÜRÜTME ORGANLARI 

103

1. Cumhurbaşkanı 

103

1. Seçilme Yeterliliğine İlişkin Hükümler ve Adaylık 

104

2. Seçilme Usulü 

104

3. Seçimin Diğer Hükümleri 

105

4. Tarafsızlığı 

105

5. Sorumluluk ve Sorumsuzluk Durumları 

105

6. Görev ve Yetkileri 

106

7. Cumhurbaşkanına Vekâlet 

107

1. Cumhurbaşkanı Yardımcıları 

108

1. Bakanlar 

108

1. Cumhurbaşkanlığına Bağlı Anayasal Örgütler 

108

1. Devlet Denetleme Kurulu 

108

2. Milli Güvenlik Kurulu 

109

3. Diyanet İşleri Başkanlığı 

109

1. Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı 

109

1. Kaldırılan Hükümler 

110

1. OLAĞANÜSTÜ HAL YÖNETİMİ 

110

1. Genel Olarak 

110

1. Olağanüstü Hal 

110

1. İDAREYE İLİŞKİN HÜKÜMLER 

111

7. Bölüm

YARGI

1. YARGI YETKİSİ 

115

1. TARİHÇE 

115

III. MAHKEMELERİN KURULUŞU 

115

1. MAHKEMELERİN BAĞIMSIZLIĞI VE HÂKİMLİK GÜVENCESİ 

116

1. YARGI ÜYELERİNE VE YARGILAMAYA İLİŞKİN DİĞER HÜKÜMLER 

116

1. HÂKİMLER ve SAVCILAR KURULU 

117

1. Kuruluş 

117

1. Üyelik 

118

1. Yapısı ve Görevleri 

118

1. Üyeler Hakkında Soruşturma ve Kovuşturma 

120

1. Disiplin Soruşturma ve Kovuşturması 

120

2. Adli Soruşturma ve Kovuşturma 

120

1. Kararlara Karşı Yeniden İnceleme, İtiraz ve Yargı Yolu 

120

VII. YÜKSEK MAHKEMELER 

121

1. Anayasa Mahkemesi 

121

1. Yargıtay 

121

1. Danıştay 

121

1. Uyuşmazlık Mahkemesi 

121

VIII. SAYIŞTAY 

122

8. Bölüm

ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ

1. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ 

123

1. Teklif 

123

1. Görüşme Usulü, Kabul ve Yayım 

123

1. Geri Gönderme, Yeniden Kabul ve Yayım 

125

1. Anayasa Değişiklikleri ile Kanunların Karşılaştırılması 

125

1. ANAYASANIN YAPILMASINA GÖRE İKTİDAR TÜRLERİ 

125

1. Asli Kurucu İktidar 

126

1. Tali (Türev) Kurucu İktidar 

126

1. Kurulmuş İktidar 

126

9. Bölüm

EKONOMİK HÜKÜMLER

1. PLANLAMA VE EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY 

127

1. Genel Hükümler 

127

1. Ekonomik ve Sosyal Konsey 

127

1. PİYASALARIN DENETİMİ VE DIŞ TİCARETİN DÜZENLENMESİ 

127

III. TABİİ SERVETLERİN VE KAYNAKLARIN ARANMASI VE İŞLETİLMESİ 

127

1. ORMANLAR VE ORMAN KÖYLÜSÜ 

128

1. Ormanların Korunması ve Geliştirilmesi 

128

1. Orman Köylüsünün Korunması 

128

1. KOOPERATİFÇİLİĞİN GELİŞTİRİLMESİ 

128

1. TÜKETİCİLER İLE ESNAF VE SANATKARLARIN KORUNMASI 

129

10. Bölüm

ANAYASA HUKUKUNDA GENEL KONULAR

1. EGEMENLİĞİN KULLANILIŞ BİÇİMİNE GÖRE DEMOKRASİ TÜRLERİ 

130

1. Doğrudan Demokrasi 

130

1. Yarı Doğrudan Demokrasi 

130

1. Halkoylaması (Referandum) 

130

2. Halk Vetosu 

131

3. Halk Girişimi 

131

1. Temsili Demokrasi 

131

1. HÜKÜMET SİSTEMLERİ 

131

1. Genel Olarak 

131

1. Erkler (Kuvvetler) Birliği Sistemleri 

132

1. Kuvvetlerin Yürütmede Birleşmesi 

132

2. Kuvvetlerin Yasama Organında Birleşmesi 

132

1. Erkler (Kuvvetler) Ayrılığı Sistemleri 

133

1. Parlamenter Sistem 

133

2. Başkanlık Sistemi 

134

3. Yarı Başkanlık Sistemi 

135

III. DEVLET ŞEKİLLERİ 

135

1. Yapılarına Göre 

135

1. Monarşi 

135

2. Cumhuriyet 

136

1. Egemenliğin Paylaşımına Göre 

136

1. Üniter Devlet 

136

2. Federal Devlet 

136

3. Bölgeli Devlet 

137

İkinci Kısım

ANAYASA YARGISI

1. Bölüm

ANAYASA MAHKEMESİ

1. KURULUŞU 

139

1. ÜYELİK 

139

1. Üyelerin Seçimi ve Seçilme Yeterliliği 

139

1. Üyelik Süresi ve Teminatı 

140

1. Üyeliğin Boşalması ve Sona Ermesi 

141

1. Üyelerin Yükümlülükleri 

141

1. Başkan ve Üyeler Hakkında Soruşturma ve Kovuşturma 

141

1. Disiplin Soruşturması 

141

2. Ceza Soruşturması ve Kovuşturması 

142

1. Başkan Seçimi ve Diğer Seçimler 

142

III. TEŞKİLATI 

142

1. KARARLARI 

143

1. NORM DENETİMİ DIŞINDA KALAN GÖREVLERİ 

144

1. Yüce Divan Yargılaması 

144

1. Yargı Yetkisi ve Yargılama Usulü 

144

2. Yüce Divan Kararlarına Karşı Başvurular 

144

1. Siyasi Parti Kapatma Davaları 

145

1. Dokunulmazlığın Kaldırılması ve Milletvekilliğinin Düşmesi Kararlarına Karşı İptal İstemleri 

146

1. Siyasi Partilerin Mali Denetimi 

146

1. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru 

146

1. Genel Olarak 

146

2. Başvuru Koşulları 

146

3. Başvuru Usulü 

147

4. Başvuruların İncelenmesi ve Kabulü 

148

5. Esas Hakkındaki İnceleme 

148

6. İnceleme Sonunda Verilen Kararlar 

148

2. Bölüm

ANAYASA YARGILAMASI

1. GENEL OLARAK 

150

1. Tarihçe 

150

1. Özel Mahkeme Sistemi ve Düzeltici Denetim 

150

1. Anayasal Denetimde Ölçü Normlar (Anayasallık Bloku) 

150

1. DENETİMİN KONUSU 

150

1. Denetime Tabi Normlar 

150

1. Kanunlar 

151

2. Cumhurbaşkanı Kararnameleri 

151

3. Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü 

151

4. Anayasa Değişiklikleri 

151

1. Denetime Tabi Olmayan Normlar 

151

III. BAŞVURU YOLLARI 

152

1. İptal Davası 

152

1. Genel Olarak 

152

2. Davanın Açılmasında Temsil ve Esaslar 

153

1. İtiraz Yolu 

153

1. Genel Olarak 

153

2. Koşulları 

154

3. Başvuruya Engel Durumlar 

155

4. İtiraz Yolunun İptal Davası ile Karşılaştırılması 

155

1. İNCELEME VE YARGILAMA 

156

1. İlk İnceleme 

156

1. Genel Olarak 

156

2. İptal Davasında İlk İnceleme ve Eksiklerin Tamamlatılması 

156

3. İtiraz Başvurusunda İlk İnceleme ve Başvurunun Kabul Edilmesi Sonrası Yapılan İşlemler 

156

1. Yargılama 

157

1. Şekil Bakımından Denetim 

157

2. Esas Bakımından Denetim 

158

3. Yargılama Usulleri 

159

1. ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ ÖZELLİKLERİ 

159

1. Anayasa Mahkemesinin Bütün Kararları İçin Geçerli Olan Özellikler 

160

1. Bağlayıcılığı 

160

2. Kesinliği 

160

3. Herkese Karşı Etkili Olması 

160

4. Gerekçeli Olma Zorunluluğu 

160

5. Çatışma Durumunda Üstünlüğü 

161

1. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Özellikleri 

161

1. Geriye Yürümezlik 

161

2. Yayımlandığı Tarihte Hükümlerini Doğurması 

161

3. İptal Hükmünün Yürürlük Tarihinin Ertelenebilmesi 

161

4. Gerekçe Yazılmadan Açıklanamamaları 

162

5. Kanun Koyucu Gibi Hareket Edilememesi 

162

1. ANAYASA MAHKEMESİ İÇTİHATLARIYLA OLUŞTURULAN KURUMLAR 

162

1. İptali İstenen Normun Yürürlüğünü Durdurulabilme 

162

1. Dava Konusu İşlemin Adı ve Hukuksal Nitelemesiyle Bağlı Olmadan İnceleme Yapma 

162

EK 1 2017 YILI ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ 

163

EK 2 6271 SAYILI CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ KANUNU’NUN DİĞER HÜKÜMLERİ 

166

EK 3 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜ 

170

Kaynakça 

175