Tıbbi Müdahalelerde İdarenin Hizmetin Kuruluşundan Doğan Sorumluluğu

Dr. Burcu Turan

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR 

5

İÇİNDEKİLER 

7

KISALTMALAR 

13

GİRİŞ 

17

BİRİNCİ BÖLÜM

SAĞLIK HAKKI, SAĞLIK KAMU HİZMETİNE İLİŞKİN İLKELER, HASTA, HEKİM VE DİĞER SAĞLIK TÜZEL KİŞİLERİNİN HAKLARI

1. SAĞLIK HAKKININ TANIMLANMASI 

21

1. Sağlık Hakkı Kavramı 

21

1. Uluslararası Antlaşmalarda Sağlık Hakkı 

25

1. 1961 ve 1982 Anayasalarında Sağlık Hakkı 

35

1. Genel Anlamda Sağlık Hakkına İlişkin Diğer Düzenlemeler 

47

1. SAĞLIK KAMU HİZMETİNE İLİŞKİN İLKELER 

50

1. Devamlılık (Süreklilik) İlkesi 

55

1. Uyarlama (Değişebilirlik) İlkesi 

57

1. Eşitlik İlkesi 

59

1. Uygulanmayan Bir İlke Olarak Bedelsizlik İlkesi 

62

1. Sağlık Kamu Hizmetine Has Özel İlkeler 

65

III. HASTA HAKLARI 

69

1. Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma Hakkı 

72

1. Bilgi İsteme Hakkı 

73

1. Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme Hakkı 

74

1. Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme Hakkı 

75

1. Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme Hakkı 

76

1. Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım Hakkı 

76

1. Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı Hakkı 

78

1. Ötanazi Yasağı 

78

1. Tıbbi Özen Gösterilmesi Hakkı 

79

İ. Mahremiyete Saygı Gösterilmesi Hakkı 

80

1. Gizlilik Hakkı 

80

1. Tıbbi Müdahalede Rıza (Onay, Onam) 

81

1. Alışılmış Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanması Konusundaki Haklar 

86

1. Aile Planlaması Hizmetleri ve Gebeliğin Sonlandırılması Hakkı 

87

1. Tıbbi Araştırmalarda Rızaya İlişkin Hasta Hakları 

87

1. Güvenliğin Sağlanması Hakkı 

88

Ö. Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma

Hakkı 

88

1. İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret 

89

1. Refakatçi Bulundurma 

90

1. Hizmetin Sağlık Kurum veya Kuruluşu Dışında Verilmesi 

90

Ş. Müracaat, Şikâyet ve Dava Hakkı 

90

1. HEKİM VE DİĞER SAĞLIK TÜZEL KİŞİLERİNİN HAKLARI 

91

İKİNCİ BÖLÜM

TIBBİ ALANDA İDARENİN İDARİ SORUMLULUĞU VE İDARİLEŞMİŞ BAZI TIBBİ KAVRAMLAR

1. GENEL OLARAK İDARENİN İDARİ SORUMLULUĞU 

94

1. İdarenin Sorumluluğunun Şartları 

100

1. Zarar 

101

1. Zarar Kavramı 

101

1. Zararın Nitelikleri 

102

1. Zararın Türleri 

104

1. Maddi Zarar 

105

1. Manevi Zarar 

114

2. Kusur– Hizmet Kusuru 

119

1. Hizmetin Kötü işlemesi 

134

1. Hizmetin Geç İşlemesi 

142

1. Hizmetin Hiç İşlememesi 

146

1. Tıbbi Müdahaleye İlişkin Uyuşmazlıklarda Kusur Tespitinde

Bilirkişinin Rolü 

148

1. Hizmet Kusuru– Kişisel Kusur Ayrımı 

158

3. Hukuka Aykırılık 

163

4. Uygun İlliyet Bağı 

165

5. İdarenin Sorumluluğunu Azaltan veya Ortadan Kaldıran Haller 

179

1. Mücbir Sebep 

180

1. Beklenmeyen Hal 

184

1. Zarara Uğrayanın veya Üçüncü Kişinin Kusuru 

185

1. İdarenin Kusursuz Sorumluluğu 

190

1. Risk (Hasar –Tehlike) İlkesi 

194

2. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 

198

3. Sosyal Risk İlkesi 

200

1. İdarenin Sağlık Hizmetleri Alanında Kusursuz Sorumluluğu 

202

1. Akıl Hastaları Eylemleri Bakımından İdarenin Kusursuz Sorumluluğu 

207

2. Yeni Tıbbi Uygulamalar, Enjeksiyon, Aşılamalar ve Kan Ürünlerinin

Aktarımından Doğan İdarenin Kusursuz Sorumluluğu 

208

3. Geçici İşbirlikçi Dolayısıyla İdarenin Kusursuz Sorumluluğu 

217

1. SAĞLIK HİZMETLERİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU İLE İLİŞKİLİ

İDARİLEŞMİŞ BAZI TIBBİ KAVRAMLAR 

218

1. Sağlık Hizmetlerinde Kusursuz Sorumluluk Sebebi Olarak Komplikasyon 

219

1. Sağlık Hizmetinin Kötü İşlemesi Örneği Tıbbi Uygulama (Müdahale)

Hatası (Malpraktis) 

226

1. Tıbbi Uygulama (Müdahale) Kavramı 

226

2. Tıbbi Uygulama Hatası (Malpraktis) 

228

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SAĞLIK HİZMETİNİN KURULUŞU, HİZMETİN KURULUŞUNDAN DOĞAN KUSUR

VE BU HİZMETTEN KAYNAKLANAN İDARİ SORUMLULUK HALLERİ

1. SAĞLIK HİZMETİNİN KURULUŞU KAVRAMI VE HİZMETİN KURULUŞUNDAN

DOĞAN KUSUR 

233

1. Hizmetin Kuruluşu ve Düzenlemesi Kavramları 

233

1. Hizmetin Kuruluşundan Kaynaklanan Kusur 

234

1. Hizmet Kusuru İle Kaynaşmış Bir Kavram: Görev Kusuru ve Bu Kusurun

Hizmetin Kuruluşundan Doğan Kusurdan Ayrılması 

234

1. Görev Kusuru Kavramı 

236

2. Görev Kusurunun Hizmetin Kuruluşundan Kaynaklanan Kusurdan

Ayrılması ve Rücu Müessesesi 

238

1. HİZMETİN KURULUŞUNDAN KAYNAKLANAN İDARİ SORUMLULUK HALLERİ 

243

1. Yeterli Sayıda Sağlık Çalışanı İstihdamı Hakkında Hizmetin

Kuruluşundan Kaynaklanan İdari Sorumluluk 

245

1. Hekimler ve İstihdamlarında İdari Sorumluluk 

250

1. Hekimlerin Kamusal Alanda veya Özel Sektörde Çalışmaları 

255

1. Kamusal Sağlık Kuruluşunda Çalışan Hekimin İşyeri Hekimi

Olarak Çalışması 

257

1. Aile Hekimlerinin İşyeri Hekimi Olarak Çalışması 

261

1. Öğretim Üyesi Olan Hekimlerin Başka Sağlık Kuruluşlarında

Çalışması 

261

1. Serbest veya Özel Sağlık Kuruluşunda Çalışan Hekimler 

262

1. Hekimlerin Nöbet Organizasyonundan Dolayı Sorumlulukları 

263

2. Diş Hekimi– Uzman Diş Hekimi 

266

3. Eczacının Eyleminden Dolayı idari Sorumluluk 

270

4. Hemşire– Hemşire Yardımcısının Eyleminden Dolayı İdari

Sorumluluk 

272

5. Ebe– Ebe Yardımcısının Eyleminden Dolayı İdari Sorumluluk 

277

6. Anestezi Teknikerlerinin ve Anestezi Teknisyeninin Eylemlerinden

Dolayı İdari Sorumluluk 

281

7. Tıbbi ve Patoloji Teknikerinin/ Teknisyeninin Eyleminden Dolayı

İdari Sorumluluk 

282

8. Röntgen Teknikeri/ Röntgen Teknisyeninin Eyleminden Dolayı İdari

Sorumluluk 

284

9. Diğer Sağlık Çalışanları 

284

1. Nitelikli Sağlık Çalışanının İstihdamı Görevi Nedeniyle Hizmetin

Kuruluşundan Kaynaklanan İdari Sorumluluk 

285

1. Yeterli ve Nitelikli Tıbbi Araç–Gerecin Temin Görevi Nedeniyle İdari

Sorumluluk 

290

1. Sağlık Hizmetlerinde Güvenlik Görevi Nedeniyle Ortaya Çıkabilecek

Sorumluluk Meselesi 

300

1. Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Bir Güvenlik Sorunu Olarak

Hastane Enfeksiyonu 

302

2. Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Bina ve Oda Güvenliği 

309

3. Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hastaya Ait Verilerin Korunması ve

Güvenliği 

313

1. Acil Sağlık Hizmetlerinde Hizmetin Kuruluşundan Kaynaklanan İdarenin

Sorumluluğu 

316

1. Sağlık Hizmetlerinde Hizmetin Denetiminden Kaynaklanan Kusur 

321

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SAĞLIK HİZMETİNİN GÖRÜLÜŞ USULLERİNE GÖRE İDARENİN HİZMETİN

KURULUŞUNDAN DOĞAN İDARİ SORUMLULUĞU

1. GENEL OLARAK 

329

1. SAĞLIK HİZMETİNİN EMANET USULÜ İLE GÖRÜLMESİ 

330

III. SAĞLIK HİZMETİNİN KAMU– ÖZEL İŞ BİRLİĞİ MODELİNDE HİZMET KUSURU

NEDENİYLE İDARENİN SORUMLULUĞU 

336

1. HASTANELER ARASINDA İŞ BİRLİĞİ MODELİNDE HİZMET KUSURU

NEDENİYLE İDARENİN SORUMLULUĞU 

340

1. Devlet Hastaneleri ile Üniversite Hastaneleri Arasında İşbirliği

Modelinde Hizmet Kusuru Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu 

341

1. Vakıf Üniversiteleri ve Özel Hastaneler Arasında İş birliği Modelinde

Hizmet Kusuru Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu 

343

1. Uluslararası Sağlık Turizmi İşbirliği Modelinde İdarenin Sorumluluğu 

346

1. SAĞLIK HİZMETİNİN ÖZEL HUKUK KİŞİLERİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLMESİ VE

ORGANİZASYON KUSURU 

347

1. Sağlık Hizmetinin Özel Hukuk Kişileri Tarafından Yürütülmesinin

Nedenleri 

347

1. Organizasyon Kusuru Kavramı 

349

1. Özel Sağlık Kuruluşları ve Özel Hekimlerle Hasta Arasındaki Hukuki İlişki 

353

1. Özel Sağlık Kuruluşları 

357

1. Özel Hastaneler 

358

2. Özel Hastanelerin Denetimi ve Gözetimi 

361

3. Diğer Özel Sağlık Kuruluşları 

368

BEŞİNCİ BÖLÜM

TIBBİ MÜDAHALELERDE İDARENİN HİZMET KURULUŞUNDAN KAYNAKLANAN

KUSURU NEDENİYLE SORUMLULUĞU ÜZERİNE NİTELİKSEL BİR ARAŞTIRMA

1. ETİK KURUL ONAYI 

371

1. ARAŞTIRMANIN AMACI VE SORULARI 

371

III. ARAŞTIRMA KAPSAMINDA ISPATLANMIŞ HİPOTEZLER 

372

1. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ 

372

1. VARSAYIM VE SINIRLILIKLAR 

373

1. ARAŞTIRMA BULGULARI 

374

1. Özel Hastane Başhekimi A ile Yapılan Görüşme: 

374

1. Özel Hastane Başhekimi B İle Yapılan Görüşme: 

379

1. Kamu Hastanesi Başhekimi C ile Yapılan Görüşme: 

382

1. Kamu Hastanesi Başhekimi D ile Yapılan Görüşme 

384

1. Kamu Hastanesi Başhekimi E ile Yapılan Görüşme 

386

VII. ARAŞTIRMA SONUCU VE GENEL DEĞERLENDİRME 

388

SONUÇ 

395

KAYNAKLAR 

401