İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 5 Teşekkür 7 Kısaltmalar 17 Giriş 21 Birinci Bölüm TIBBİ UYGULAMALAR I. TIBBİ UYGULAMALARIN TANIMI 27 A. Tıbbi Uygulamaların Kapsamı 28 II. TIBBİ UYGULAMALARIN TARAFLARI 30 A. Genel Olarak Kişi 30 1. Kişiliğin Başlangıcı 31 2. Kişiliğin Sona Ermesi 34 3. Hak Ehliyeti ve Fiil Ehliyeti 35 a. Ergin Olmak 35 b. Ayırt Etme Gücü 36 c. Kısıtlı Olmamak 38 4. Kişilik Hakkı 38 a. Kişilik Hakkının Nitelikleri 39 b. Korunan Kişisel Değerler 40 B. Hasta 41 1. Tanım 41 2. Hasta Hakları 42 a. Gelişimi 43 b. İnsan Hakları ile İlişkisi 45 c. Ülkemizde Hasta Hakları Mevzuatı 49 aa. Hasta Hakları Yönetmeliği 49 bb. Diğer Ulusal Düzenlemeler 50 cc. Biyotıp Sözleşmesi 51 3. Hasta Yükümlülükleri 55 4. Hastanın Kanuni Temsilcisi ve Yakını 57 C. Sağlık Meslek Mensupları 60 1. Tanım 60 2. Temel İlkeler 62 3. Bazı Tıp Meslekleri 63 a. Hekimlik 63 b. Hemşirelik 64 D. Sağlık Hizmet Sunucuları 65 III. TIBBİ UYGULAMALARIN HUKUKİ NİTELİĞİ 69 A. Kamu Hukuku 69 B. Özel Hukuk 70 1. Sözleşme İlişkisi 71 a. Vekalet Sözleşmesi 72 b. Eser Sözleşmesi 74 c. Hastaneye Kabul Sözleşmesi 76 d. Tüketici Hukuku 77 2. Sözleşme Dışı Sorumluluk 79 a. Vekaletsiz İş Görme 79 b. Haksız Fiil 80 IV. TIBBİ UYGULAMALARDA SORUMLULUĞUN ŞARTLARI 81 A. Tıbbi Uygulamaların Hukuka Uygunluğu 82 1. Rıza 83 a. Bilgilendirme (Aydınlatma) 85 b. Usûl ve Kapsam 86 c. Rızanın ve/veya Bilgilendirmenin Olmaması 88 d. Şekil ve İspat Yükü 92 2. Tıbbi Kurallar 95 a. Yetki 95 b. Bilimsel Veri ve Standartlar 96 aa. Sonuç Garantisi 98 bb. Endikasyon Sorunu 98 2. Hukuka (veya Sözleşmeye) Aykırılık 99 B. Kusur 101 1. İdare Hukuku 102 2. Özel Hukuk 105 3. Tıbbi İhmal 106 C. Nedensellik Bağı 107 D. Zarar 112 İkinci Bölüm MANEVİ ZARAR VE MANEVİ TAZMİNATA YAKLAŞIM V. MANEVİ ZARAR 115 A. Genel Olarak Zarar 115 B. Özel Olarak Manevi Zarar 117 C. Manevi Zarar Terminolojisi 119 D. Mukayeseli Hukukta Manevi Zarar ve Tazminatı 120 1. Avrupa Konseyi 120 2. Kıta Avrupası Sözleşme Hukuku 121 a. Genel Olarak 121 b. Almanya 122 c. Avusturya 125 d. Bulgaristan 125 e. Fransa 126 f. Hollanda 127 g. İspanya 129 h. İsveç 130 ı. İsviçre 131 i. İtalya 132 j. Portekiz 133 k. Polonya 135 l. Yunanistan 135 3. Anglo–Sakson Hukuku 137 a. Birleşik Krallık 137 b. Amerika Birleşik Devletleri 139 E. Mukayeseli Hukukun Değerlendirilmesi 140 VI. MANEVİ ZARARI AÇIKLAYAN TEORİLER 141 A. Subjektif Teori 141 B. Objektif Teori 143 C. Karma Teori 146 D. Manevi Zarar Teorileri Açısından Değerlendirmemiz 148 VII. MANEVİ TAZMİNATIN AMAÇ ve İŞLEVİ 153 A. Özel Hukuk Cezası 153 1. Ceza Görüşü 153 2. Önleme ve Caydırma Görüşü 154 B. Özel Hukuk Yaptırımı 157 1. Tatmin Görüşü 157 2. Denkleştirme Görüşü 159 3. Maddi Tazminatı Tamamlayıcı ve Düzeltici İşlev Görüşü 160 4. Telafi Görüşü 162 C. Manevi Tazminatın Amaç ve İşlevinin Değerlendirilmesi 163 VIII. MANEVİ TAZMİNATIN ÖZELLİKLERİ 167 A. Manevi Tazminatın Yasal Dayanakları 167 1. Adli Yargı ve İdari Yargı Kıyası 167 a. İnsan Zararlarında Birliğin Gerekliliği 168 b. Mevcut Durum 168 c. Zarar ile Sınırlılık 169 2. Genel Olarak Manevi Tazminat Davası 170 3. Manevi Tazminatla İlgili Özel Hükümler 171 a. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesinde (TBK m.56) 171 b. Kişilik Hakkının Zedelenmesi (TBK m.58) 173 B. Manevi Tazminatın Bütünlüğü 175 1. Manevi Tazminatın Kısmi Dava Konusu Olması 176 2. Manevi Tazminat ile Belirsiz Alacak ve Tespit Davaları 178 3. Manevi Tazminat Talebinde Dava Değerinin Arttırılması 179 C. Manevi Tazminatın İstisnai ve İkincil Nitelikte Olmaması 181 Üçüncü Bölüm MANEVİ TAZMİNATIN BELİRLENMESİ IX. HÂKİMİN TAKDİR YETKİSİ 183 A. Hakkaniyet Çerçevesi 185 B. Manevi Zararın İspat ve Belirlenmesi 187 C. Hâkimin Subjektif Düşünce Yasağı 188 D. Zenginleşme Yasağı 190 E. Hâkimin Gerekçelendirme Yükümlülüğü 191 F. Hâkimin Takdir Yetkisinin Denetlenmesi 192 X. MANEVİ TAZMİNATIN SINIRLANDIRILMASI GEREKLİLİĞİ 193 A. Manevi Tazminatın Sınırlandırılmasında Öngörülebilirlik İlkesi 194 B. Uygulama ve Öğretide Manevi Tazminatın Sınırlandırılması 195 C. Manevi Tazminatın Sınırlandırılması Konusundaki Önerimiz 197 XI. MANEVİ ZARARIN OBJEKTİF AĞIRLIĞI 198 A. Manevi Zararın Objektif Ağırlığının Yasal Dayanağı 199 B. Manevi Zararın Objektif Ağırlığının Niteliği 200 C. Manevi Zararın Objektif Ağırlığının Kullanım Alanları 204 1. Kişilik Hakkının Zedelenmesi Hâlinde 204 a. Özel Hayat ve Mahremiyet 204 b. Bilgilendirme ve Rıza 208 c. Tıbbi Kayıtlar 209 2. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesi Hâlinde 213 a. Ruhsal Zarar Cetveli 214 b. Bedensel Zarar Cetvelleri 215 D. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesi Hâli İçin Önerimiz 216 XII. MANEVİ TAZMİNATIN BELİRLENMESİNDE DİĞER HÂLLER 222 A. Zarar Görenin Durumu 222 1. Zarar Görenin Rızası 222 2. Zarar Görenin Kusuru 224 3. Zarar Görenin Yaşı 228 4. Zarar Görenin Ekonomik Durumu 230 5. Zarar Görenin Sosyal Durumu 233 6. Zarar Görenin Mesleği 235 7. Zarar Görenin Bedensel Yatkınlığı 236 8. Zarar Görenin Sosyal Yaşam ve Özgürlüğünün Kısıtlanması 237 9. Zarar Görenin Yakınlarıyla İlişkisi 238 B. Zarar Verenin Durumu 239 1. Zarar Verenin Kusurunun Etkisi 239 2. Zarar Verenin Ekonomik Durumu 241 3. Zarar Verenin Sigortası 241 C. Manevi Tazminatın Belirlenmesinde Tıbbi Uygulamanın Niteliği 242 D. Paranın Satın Alma Gücü 244 E. Maddi Tazminata Hükmedilmesinin Manevi Tazminata Etkisi 245 F. Psikolojik Rahatsızlıklar 246 G. Estetik Zararlar 247 H. Manevi Tazminatın Denkleştirilmesi 248 XIII. MANEVİ TAZMİNATIN BELİRLENMESİNDE YÖNTEM 249 A. Klasik Yöntem 249 B. Tarife Yöntemi 250 C. Emsal Kararlar ile Karşılaştırma Yöntemi 251 D. İki Aşamalı Yöntem 253 E. Türk Hukukunda Kullanılan Yöntem 254 F. Kullanılan Yöntemlerin Değerlendirilmesi ve Önerimiz 256 Dördüncü Bölüm SORUMLULUĞUN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ XIV. MANEVİ TAZMİNAT TALEBİ 259 A. Manevi Tazminatı Talep Hakkı 259 1. Talep Hakkının Niteliği 259 2. Talep Hakkının Devri 261 3. Talep Hakkının Mirasçılara Geçmesi 261 4. Talep Hakkının Haczi 265 B. Manevi Tazminatı Talep Edebilecekler 266 1. Zarar Gören 266 2. Zarar Görenin Yakınları 269 a. Yansıma Zarar Kavramı 270 b. Ağır Bedensel Zarar 271 c. Yakını Kavramı 273 C. Arabuluculuk ile Talep 277 1. Genel Olarak 277 2. Dava Şartı ve İhtiyarı Arabuluculuk 278 a. İdareye Açılan Davalar 278 b. Sigorta Kaynaklı Davalar 279 c. Tüketici Hukuku Kaynaklı Davalar 279 XV. MANEVİ TAZMİNATTA GÖREVLİ MAHKEME 279 A. İdari Yargı Kolu 281 B. Adli Yargı Kolu 283 C. İnsan Zararlarında Özel Düzenleme İhtiyacı 285 XVI. DAVA AÇMA SÜRESİ 288 A. Sürenin Başlangıcı 289 1. Tazminat Yükümlüsünün Öğrenilmesi 290 2. Zararın Öğrenilmesi 291 B. Ceza Zamanaşımı Etkisi 296 1. Suç Teşkil Eden Fiil 297 2. Ceza Zamanaşımı Süresi Daha Uzun Olmalı 298 3. Ceza Zamanaşımı Etkisinden Kaynaklanan Sorunlar 299 XVII. MANEVİ TAZMİNATIN ŞEKLİ 301 A. Talep Edilen Şekil ve Hâkimin Takdir Yetkisi 301 B. Manevi Zararı Giderim Biçimi 303 1. Para ile Giderim 303 2. Diğer Giderimler 305 XVIII. MANEVİ TAZMİNATIN BELİRLENME ANI ve FAİZ 308 A. Manevi Tazminatın Belirlenme Anı 309 B. Manevi Tazminatta Faiz Uygulamaları 310 1 Faiz Başlangıcı 310 a. Genel Olarak 310 b. Yargı Kollarında Faiz Uygulamaları 311 2. Uygulanacak Faiz 314 Beşinci Bölüm ÖRNEK YARGI KARARLARININ İNCELENMESİ XIX. ÖLÜMLE SONUÇLANAN İHLALLER 317 A. Ameliyat ve Takip Sürecine Bağlı Ölümler 317 B. Küçük Ölümleri 323 XX. AĞIR BEDENSEL ZARARLAR 329 A. Gebelik ve Doğum ile İlgili Ağır Bedensel Zararlar 329 B. Küçüklerde Bilgilendirme Eksikliğine Bağlı Ağır Bedensel Zarar 341 C. Küçüklerde Teşhis ve Tedaviye Bağlı Ağır Bedensel Zararlar 345 D. Komplikasyon Yönetiminde Hata 354 E. Hatalı Teşhis, Tedavi ve Ameliyat 356 XXI. AĞIR OLMAYAN BEDENSEL ZARARLAR 358 A. Hatalı Teşhis ve Tedavi 358 B. Estetik Uygulamalar 366 C. Üreme Sağlığı ve Doğum Kontrolü 370 D. Enjeksiyon Nöropatisi 374 E. Yanlış Cerrahi 378 F. Yabancı Cisim Unutulması 380 XXII. BEDENSEL OLMAYAN İHLALLER 390 A. Tıbbi Kayıtlar 390 B. Bilgilendirme Eksikliği 391 C. Mahremiyet İhlali 393 Sonuç 395 Kaynaklar 423 Kavram Dizini 445
