Ceza Hukuku Genel Hükümler

Prof. Dr. Timur DEMİRBAŞ

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Onyedinci Baskıya Önsöz 7
Onaltıncı Basıya Önsöz 9
Onbeşinci Basıya Önsöz 11
Ondördüncü Basıya Önsöz 13
Önsöz 15
Kısaltmalar 49
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKU KAVRAMI, KONUSU VE
CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ
§ 1 CEZA HUKUKU KAVRAMI 51
I. Genel Olarak 51
II. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla ve Benzeri Bilim Dallarıyla İlişkisi 53
A. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 53
1. Anayasa Hukuku 53
2. Devletler Hukuku 53
3. Medeni Hukuk 54
4. Ceza Muhakemesi Hukuku 54
5. İnfaz Hukuku 54
B. Ceza Hukukunun Benzer Bilim Dallarıyla İlişkisi 54
1. Kriminoloji 54
2. Kriminalistik 55
3. Adlî Tıp 55
§ 2 CEZA HUKUKUNUN KONUSU 55
I. Genel Olarak 55
II. Ceza Hukukunun Yaptırımları ile Diğer Yaptırımlar Arasındaki Farklar 56
A. Genel Olarak 56
B. Haksız Fiiller 57
C. Disiplin Suçları 58
D. İdarî Suçlar (Zabıta Yaptırımlarını Gerektiren Fiiller) 60
E. Vergi Cezalarını Gerektiren Fiiller 61
III. Ceza Hukukunun Yeri ve Kısımları 61
A. Ceza Hukukunun Yeri 61
B. Ceza Hukukunun Kısımları 62
1. Maddi Ceza Hukuku 62
2. Şekli Ceza Hukuku 63
3. İnfaz Hukuku 63
IV. Ceza Hukuku İlkeleri ve Suç Politikası 64
A. Ceza Hukuku İlkeleri 64
1. Kanunilik İlkesi 65
2. Kusur İlkesi 65
3. Hukuk Devleti İlkesi 65
4. Hümanizm İlkesi 68
B. Suç Politikası 69
§ 3 CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 70
I. Eski Ceza Hukuku Dönemi 70
A. Genel Olarak 70
B. Hammurabi Kanunları 73
II. Antik Yunan Ceza Hukuku Dönemi 76
III. Roma Ceza Hukuku Dönemi 77
A. Roma Hukukunda Suçlar 77
B. Roma Hukukunda Cezalar 79
C. Roma Hukukunda Kodifikasyon 80
1. Lex Citationis 80
2. Codex Theodosianus 80
3. Corpus İuris 81
IV. Cermen Ceza Hukuku Dönemi 82
V. Kanonik Hukuk (Kilise Hukuku) Dönemi 83
VI. Müşterek Ceza Hukuku Dönemi 83
VII. 18’inci Yüzyılın Sonlarından Günümüze Kadar Olan Dönem (Aydınlanma Çağı) 85
A. Genel Olarak 85
B. Ceza Hukukunda Okullar Mücadelesi 86
1. Klasik Okul (Teoriler) 86
a. Toplumsal Sözleşme Teorisi 86
b. Toplumsal Yarar Teorisi 87
c. Mutlak Adalet Teorisi 88
d. Karma Teori 89
2. Pozitif Okul (Pozitivist Görüşler) 90
a. Genel Olarak 90
b. Üçüncü Okul 91
c. Pozitivist Görüşün Klasik Görüşten Ayrıldığı Noktalar 91
3. Fransız (Suç Sosyolojisi) Okulu 92
4. Ceza Hukuku Uluslararası Birliği 92
5. Hukuk Tekniği Okulu 93
6. Toplumsal Savunma Görüşleri 94
VII. Çağdaş Ceza Hukuku ve XX.Yüzyılın Sonlarındaki Gelişmeler 95
A. Çağdaş Ceza Hukuku 95
B. XX.Yüzyılın Sonlarındaki Gelişmeler 95
1. Genel Olarak 95
2. Düşman Ceza Hukuku 96
VIII. Türk Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi 97
A. İslâmiyet’ten Önce 97
B. İslâmiyet’ten Sonra 98
1. Genel Olarak 98
2. İslâm Ceza Hukukunun Kaynakları 99
3. İslâm Ceza Hukuku’nda Suçlar ve Cezalar 99
a. Allahın Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 99
aa. Zina 100
ab. Zina İftirası (Kazif) 100
ac. Şarap İçmek 101
ad. Hırsızlık 101
ae. Yol Kesmek 102
af. İslâm Dinini Terk Etmek 102
ag. Devlete İsyan 103
b. Kulun Yani Kişilerin Haklarına Karşı İşlenen Suçlar 103
ba. İnsan öldürme 104
baa. Kasten İnsan öldürme 104
bab. Kasıt Benzeri Öldürme 104
bac. Hataen Öldürme 105
bb. Yaralama 105
c. Taziren Cezalandırılan Suçlar 106
C. Osmanlı Ceza Kanunları 106
1. Tanzimattan Önce 106
a. Fatih Sultan Mehmet Kanunnamesi 108
b. Kanuni Sultan Süleyman Kanunnamesi 108
c. IV. Mehmet Kanunnamesi 108
2. Tanzimattan Sonra 108
a. 1840 (1256) Tarihli Ceza Kanunname–i Hümayunu 108
b. 1851 (1267) Tarihli Kanunu Cedit 109
c. 1858 (1274) Ceza Kanunname–i Hümayunu 109
İkinci Bölüm
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE KANUNİLİK İLKESİ,
CEZA HUKUKU KURALLARININ TASNİFİ, YORUMU,
UYGULANMA ALANI VE SUÇLULARIN İADESİ
§ 1 CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 111
I. Genel Olarak 111
II. Asıl Kaynaklar 111
A. Anayasa 111
B. Kanun 112
1. Türk Ceza Kanunu 112
2. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 113
3. Çocuk Koruma Kanunu 113
4. Diğer Kanunlar 113
5. Türk Ceza Kanunu ile Diğer Kanunlar Arasındaki İlişki 114
C. Devletlerarası Antlaşmalar 117
D. Avrupa Birliği Ceza Hukuku 118
III. Yardımcı Kaynaklar 119
A. Gelenek (Örf ve Adet), Ahlâk ve Din Kuralları 119
1. Örf ve Adet 119
2. Ahlâk 120
3. Din Kuralları 121
B. Mahkeme İçtihatları 121
C. Doktrin 122
D. Hukukun Genel İlkeleri 123
IV. Kaynakların Yürürlüğe Girişi ve Yürürlükten Çıkışı 123
A. Kaynakların Yürürlüğe Girişi 123
B. Kaynakların Yürürlükten Çıkışı 123
1. Açık (Sarih) Yürürlükten Kaldırma 123
2. Örtülü (Zımni) Yürürlükten Kaldırma 124
C. Metrukiyet 124
V. Kanunların Yürürlükleri Bakımından Sınıflandırılması 124
A. Sürekli (Daimi) Kanunlar 125
B. Süreli Kanunlar 125
C. Geçici (İstisnai) Kanunlar 125
§ 2 CEZA KANUNLARININ GÜVENCE FONKSİYONU (KANUNİLİK İLKESİ) 126
I. Genel Olarak 126
II. Tarihi Gelişim 126
A. Batıda 126
B. Bizde 127
III. Kanunilik İlkesinin Leh ve Aleyhindeki Görüşler 129
A. Lehindeki Görüşler 129
B. Aleyhindeki Görüşler 129
IV. Yürütme Organının Suç Yaratabilmesi Sorunu 130
A. Genel Olarak 130
B. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 131
C. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirmeme 131
V. Kanunilik İlkesinin Sonuçları 132
A. Belirlilik 132
B. Kıyas (Örnekseme) Yasağı 133
C. Geçmişe Uygulama Yasağı 134
D. Örf ve Adete Dayanarak Suç ve Ceza Yaratılması Yasağı 134
§ 3 CEZA HUKUKU KURALLARININ (NORMLARININ) TASNİFİ 135
I. Genel Olarak 135
II. Aralarındaki Bağlantılar Bakımından Ceza Kurallarının Tasnifi 135
A. Davranış Kuralları–Yaptırım Kuralları 135
B. Bağımsız – Bağımlı Ceza Kuralları 135
1. Bağımsız (Asıl) Ceza Kuralları 136
a. Tam Ceza Kuralları 136
b. Eksik Ceza Kuralları 136
c. Açık Ceza Kuralları 136
2. Bağımlı (Tamamlayıcı) Ceza Kuralları 136
a. Yönergesel Kurallar 137
b. Yorum (Tanıma) Kuralları 137
c. Genişletici ve Daraltıcı Kurallar 137
d. Gerçekleştirici ve Geçici Kurallar 137
e. Çatışma Kuralları 137
f. Atıf Kuralları 138
§ 4 CEZA HUKUKU KURALLARININ YORUMU 138
I. Genel Olarak 138
II. Yorum Araçları 138
III. Yorumun Çeşitleri 139
A. Biçimsel Bakımından 139
1. Yasama Yorumu 139
2. Yargı Yorumu 140
3. Doktrin Yorumu 140
B. Maddi Bakımdan 141
1. Amaççı Yorum 141
2. Daraltıcı Yorum 141
3. Genişletici Yorum 142
IV. Yorum ve Kıyas 142
§ 5 CEZA KANUNLARININ UYGULAMA ALANI 143
I. Genel Olarak 143
II. Ceza Kanunlarının Zaman Bakımından Uygulanması 144
A. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi 144
B. Genel Kural ve Derhal Uygulanma ile Geçmişe Yürürlü Uygulama Arasındaki Fark 146
C. Ceza Kanunlarının Geçmişe Yürürlü Uygulanmamasının Esası 147
D. Lehe Olan Kanunun Geçmişe Yürürlü Uygulanmasının Esası ve Bunun İçeriği 147
1. Lehe Olan Kanunun Geçmişe Yürürlü Uygulanmasının Esası 147
2. Lehe Olan Kanunun Belirlenmesi (Lex Mitior) 147
3. Aradaki ve Geçici Kanunlarda Durum 149
a. Aradaki Kanun 149
b. Geçici Kanun 150
4. Çeşitli Kanunlarda Durum 151
a. Muhakeme Hukuku Kanunlarında 151
b. Koğuşturma Şartlarını İçeren Kanunlarda 152
c. İnfaz Kanunlarında 152
d. Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Kanunlarda 153
e. Zamanaşımına İlişkin Kanunlarda 155
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarında 156
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararının Etkisi 156
III. Ceza Kanunlarının Yer Bakımından Uygulanması 157
A. Genel Olarak 157
B. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi 157
1. Mülkilik İlkesinin Dayandığı Temeller 157
2. Ülke Kavramı ve Ülkenin Kısımları 158
a. Ülke Kavramı 158
b. Ülkenin Kısımları 158
ba. Gerçek Anlamda Ülke 158
bb. Farazi Anlamda Ülke 158
C. Suçun İşlendiği Yer 159
1. Genel Olarak 159
2. Mesafe Suçları 159
D. Mülkilik İlkesinin İstisnaları 162
1. Genel Olarak 162
2. Cumhurbaşkanı 162
a. Genel Olarak 162
b. Anayasa m.105’in İlk Şekli 163
ba. Görevle İlgili Suçlar 164
bb. Kişisel Suçlar 164
c. Anayasa m.105’in Son Şekli 165
d. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar 166
3. Yasama Bağışıklığı 167
a. Genel Olarak 167
b. Yasama Sorumsuzluğu (Mutlak Dokunulmazlık) 168
c. Yasama Dokunulmazlığı (Geçici–Nisbî Dokunulmazlık) 170
4. Diplomatik Dokunulmazlık 174
5. Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı 176
a. Genel Olarak 176
b. NATO Sözleşmeleri Gereğince Dokunulmazlıktan Yararlanan Kişiler 176
c. Bu Kişilerin TCK’ya Tâbi Olmayan Suçları 178
ca. Gönderen veya Kabul Eden Devlet’in Mutlak Yargı Yetkisine Tâbi Suçları 178
cb. Gönderen veya Kabul Eden Devlet’in Rüçhanlı (Öncelikli) Yargı Yetkisine Sahip Olduğu Suçlar 179
cc. Gönderen ve Kabul Eden Devlet Mensuplarının İştirak Halinde Suç İşlemeleri 181
E. Ülke Dışında İşlenen Suçlarda TCK’nın Uygulanabilmesi (Yarı Mülkilik İlkesi) 182
1. Genel Olarak 182
2. Faile Göre Kişisellik İlkesi (Vatandaş Tarafından İşlenen Suç) 183
a. Genel Olarak 183
b. TCK m. 11’in Uygulanma Şartları 184
3. Mağdura Göre Kişisellik İlkesi (Yabancı Tarafından İşlenen Suç) 186
a. Genel Olarak 186
b. TCK m. 12’nin Uygulanma Şartları 187
4. Gerçeklik (Korunma) İlkesi 187
a. Genel Olarak 187
b. Gerçeklik (Korunma İlkesinin Uygulanma Şartları 188
5. Evrensellik (Adalet) İlkesi 189
6. İkame Yargı (Temsile Dayalı Evrensellik) İlkesi 191
F. Yabancı Ülke Ceza Kanunu’nun Değeri 191
§ 6 SUÇLULARIN İADESİ 193
I. Suçluların İadesi Kavramı, Tarihsel Gelişimi ve Hukuki Esası 193
A. Suçluların İadesi Kavramı 193
B. Tarihsel Gelişim 193
C. Hukuki Esası 194
II. İadenin Şartları 195
A. Fiile İlişkin (Maddi) Şartlar 195
1. Fiile İlişkin Genel Kural 195
2. Fiile İlişkin Şartlara Rağmen İadenin Mümkün Olmadığı Durumlar 196
3. Siyasi Suç 199
a. Kavram 199
aa. Tam (Mutlak) Siyasi Suç 199
ab. Nisbî Siyasi Suç 199
b. Tarihçe 200
c. Nisbî Siyasi Suçun Daraltılması Yönündeki Eğilimler ve Sonuçları 200
ca. Belçika Kuralı 200
cb. Anarşizm Suçları 200
cc. Terör Suçları 201
cd. İnsanlığa Karşı Suçlar (Jenosid–Soykırım Suçları) 202
ce. Mali Suçlar 202
cf. Askerî Suçlar 203
B. Kişiye İlişkin Şartlar 203
III. İadede Usul 205
A. İade Usulünde Sistemler 205
1. Adlî Sistem 205
2. İdarî Sistem 205
3. Karma Sistem 205
B. İadeyi Talep Eden Ülke Türkiye İse 206
C. Kendisinden İade Talep Edilen Ülke Türkiye İse 207
D. Teslim 209
IV. İadenin Sonuçları (İadede Özellik) 210
V. İadeyi Kabul Etmeyen Devletin Sorumluluğu 211
Üçüncü Bölüm
SUÇ GENEL TEORİSİ
§ 1 SUÇ GENEL TEORİSİ VE SUÇ KAVRAMI İLE SUÇUN UNSURLARI 213
I. Suç Genel Teorisi Kavramı 213
II. Suç Kavramı 214
A. Genel Olarak 214
B. Suçun Türleri 214
1. Genel Olarak 214
2. Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi 215
3. Kabahatler Kanunu 216
a. Genel Hükümler 216
aa. Tanım, Kanunilik İlkesi ve Kanunun Uygulama Alanı 216
ab. Kabahatten Dolayı Sorumluluğun Esasları 217
ac. İdarî Yaptırımlar 219
ad. Karar Verme Yetkisi ve Kanun Yolları 220
ada. Karar Verme Yetkisi 220
adb. Kanun Yolları 220
b. Çeşitli Kabahatler 222
III. Suçun Unsurları 222
A. Genel Olarak 222
B. Suçun Unsurları Dışında Kalan Hususlar 223
1. Önşartlar 224
2. Cezalandırılabilme Şartları 224
a. Genel Olarak 224
b. Unsur ve Cezalandırılabilme Şartı Ayırımı 226
c. Unsur ve Cezalandırılabilme Şartı Ayırımının Sonuçları 227
3. Koğuşturma Şartları 228
a. Genel Olarak 228
b. Cezalandırılabilme Şartı – Koğuşturma Şartı Farkı 228
c. Koğuşturma Şartlarının Şekilleri 229
ca. İzin 229
cb. Talep 230
cc. Karar 231
cd. Şikâyet 231
cda. Şikâyetin Özellikleri 233
cdb. Şikâyet süresi 233
cdc. Uzlaştırma 234
cdd. Şikâyetten Vazgeçme ve Şikâyet Hakkından Feragat 234
cdda. Şikâyetten Vazgeçme 234
cddb. Şikâyet Hakkından Feragat 235
cde. İzin, Talep ve Karar ile Şikâyet Arasındaki Farklar 236
§ 2 TİPE UYGUN FİİL 236
I. Tipiklik Kavramı 236
A. Genel Olarak 236
B. Ceza Normunun Varlığında Yanılma 237
1. Hukuki Yanılmaya Dayanan Mefruz Suç (Hayali Suç) 238
2. Fiili Yanılmaya Dayanan Mefruz Suç (Kuruntu Suç) 238
II. Fiil Kavramı 238
III. Hareketin Önemi ve Sayısı 238
A. Hareketin Önemi 238
1. Teoriler 239
a. Tabii (Nedensel) Hareket Teorisi 239
b. Finalist (Amaççı) (Hareket Teorisi 240
c. Sosyal Hareket Teorisi 241
d. Kişisel Hareket Teorisi 242
e. Görüşümüz 242
2. Düşünce Suçları ve Hareketsiz Suçlar 243
a. Düşünce Suçları 243
b. Hareketsiz Suçlar 247
3. Hareketin Önemi Bakımından Suçlar 247
a. Serbest Hareketli Suçlar 247
b. Bağlı Hareketli Suçlar 247
B. Hareketin İradiliği 248
C. Hareketin Sayısı 248
1. Tek Hareketli Suçlar 249
2. Birden Fazla Hareketli Suçlar 249
3. Seçimlik Hareketli Suçlar 249
4. İtiyadi Suçlar 250
D. Hareketin Şekilleri 251
1. İcrai Suçlar 251
2. İhmali Suçlar 251
3. İhmal Suretiyle İcrai Suçlar 253
4. Hareketin Şekilleri Yönünden Yapılan Ayırımın Önemi 254
a. İcrai – İhmali Suç Ayırımı 254
b. İhmali – İhmal Suretiyle İcrai Suç Ayırımı 256
IV. Hareket Yeteneği 257
A. Genel Olarak 257
B. Tüzel Kişilerin Durumu 257
V. Netice 261
A. Genel Olarak 261
B. Neticeye Göre Suçların Ayrımı 262
1. Maddi Suç–Şekli Suç 262
2. Ani Suç – Kesintisiz (Mütemadi) Suç 263
a. Genel Olarak 263
b. Kesintisiz (Mütemadi) Suçun Şekilleri 264
c. Kesintisiz Suçun Ani Suçla İçtimaı 264
d. Temadinin Sona Ermesi 265
e. Ani Suç – Kesintisiz (Mütemadi) Suç Ayrımının Sonuçları 266
3. İcrai Suç–İhmali Suç 266
4. Zarar Suçu–Tehlike Suçu 266
5. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar 267
6. Kalkışma Suçu 268
VI. Nedensellik Bağı 268
A. Nedensellik Bağı Kavramı 268
B. Teoriler 269
1. Şart Teorisi 269
a. Genel Olarak 269
b. Rücu Yasağı 271
c. Objektif İsnadiyet Teorisi 273
2. Etkin Sebep Teorisi 275
3. Uygun Sebep Teorisi 276
4. Hukuki Önem Teorisi 278
5. Görüşümüz 279
C. İhmal ve Nedensellik Bağı 282
1. Genel Olarak 282
2. İhmal Suretiyle İcrai Suçlarda Nedensellik Bağının Saptanması 283
§ 3 HUKUKA AYKIRILIK 286
I. Hukuka Aykırılık Kavramı, İçeriği, Kapsamı ve Hukuka Özel Aykırılık 286
A. Hukuka Aykırılık Kavramı 286
B. Hukuka Aykırılığın İçeriği 287
1. Biçimsel Hukuka Aykırılık 287
2. Maddi Hukuka Aykırılık 288
a. Maddi Hukuka Aykırılığın Kabul Edilmesinin Yararları 289
b. Maddi Hukuka Aykırılığın Kabul Edilmesinin Sakıncası 289
3. Görüşümüz 289
C. Hukuka Aykırılığın Kapsamı 290
D. Hukuka Özel Aykırılık 290
II. Hukuka Uygunluk Nedenleri 291
A. Kavram 291
B. Hukuka Uygunluk Nedenleri ile Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Nedenler Arasındaki Ayrımın Önemi 292
C. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Niteliği 293
D. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Özellikleri 295
E. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma 297
F. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Gruplandırılması 300
III. TCK m. 24 ve 25’te Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 300
A. Görevin İfası (Yerine Getirilmesi) 300
1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 300
2. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirme 302
a. Bir Emrin Varlığı 303
b. Emrin Bağlayıcı Nitelik Taşıması 303
ba. Emrin Şekil Olarak Kanuna Uygun Olması (Şekli Meşruluk) 303
baa. Emrin Yetkili Merci (Âmir) Tarafından Verilmesi 303
bab. Memurun Emri İcraya Mecbur Olması 303
bac. Emrin Kanunun Öngördüğü Şekil Şartlarına Sahip Olması 304
bb. Emrin Kanunca Öngörülen İçerik Şartlarına Sahip Olması (Maddi Meşruluk) 304
3. Kanuna Aykırı Emir 305
a. Memurun Emrin Kanuna Aykırı Olduğunu Bilmemesi 305
b. Mevzuatın Mutlak İtaati Aradığı Durumlar 306
ba. Asker Kişiler 306
bb. Polis 308
B. Meşru Savunma (Müdafaa) 309
1. Kavram ve Hukuki Esası 309
a. Kavram 309
b. Hukuki Esası 310
ba. Sübjektif Teoriler 310
bb. Objektif Teoriler 310
bc. Baskın Görüş 311
2. Şartları 311
a. Saldırıya İlişkin Şartlar 311
aa. Saldırının Haksız Olması 311
ab. Saldırının Bir Hakka Yönelik Olması 313
ac. Saldırının Halen Bulunması 315
b. Savunmaya İlişkin Şartlar 316
ba. Savunmada Zorunluluk Bulunması 316
bb. Savunma ile Saldırı Arasında Oranın Bulunması 317
bc. Savunma Hareketinin Saldırıyı Yapana Yönelmesi 318
3. Üçüncü Kişi İçin Meşru Savunma 319
C. Zorunluluk (Zaruret, Iztırar) Hali 320
1. Kavram, Benzer Hallerden Farkı ve Hukuki Esası 320
a. Kavram 320
b. Benzer Hallerden Farkı 324
ba. Zorunluluk Hali – Meşru Savunma Farkı 324
bb. Zorunluluk Hali – Cebir Farkı 325
bc. Zorunluluk Hali–Mücbir Sebep Farkı 325
c. Hukuki Esası 325
ca. Hukuk Dışı Hal (Zaruretin Hukuka Üstünlüğü) Teorisi 325
cb. Manevi Cebir (Psikolojik) Teorisi 326
cc. Hakların Çatışması Teorisi 326
cd. Saiklerin Sosyalliği veya Tehlikesizlik (Pozitivist) Teorisi 326
ce. Sosyal Yararın Yokluğu Teorisi (Uygunluk Kuralı) 326
cf. Baskın Görüş 326
2. Şartları 327
a. Tehlikeye İlişkin 327
aa. Tehlikenin Halen Mevcut Olması 327
ab. Tehlikenin Kişiyi Ağır Bir Zarara Uğratacak Nitelikte Olması 328
ac. Tehlikenin Gerçekleşmesine Bilerek Sebebiyet Verilmemiş Olunması 330
ad. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması 330
b. Korunmaya İlişkin 331
ba. Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması 331
bb. Korunma Hareketi ile Tehlike Arasında Oran Olması 332
3. Üçüncü Kişi Lehine Zorunluluk Hali 332
4. Zorunluluk Haline Benzeyen Durumlar 333
a. İzin Verilen Risk 333
b. Görevlerin Çatışması 335
IV. TCK m. 26’da Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 336
A. Hakkın Kullanılması (İcrası) 336
1. Hakkın Kullanılması Kavramı 336
2. Hakkın Kullanılmasının Özellikleri 337
3. Şartları 338
a. Subjektif Bir Hakkın Bulunması 338
b. Hakkın Fail Tarafından Doğrudan Doğruya Kullanılabilmesinin Mümkün Olması 339
c. Failin Hakkını Hakkı Doğuran Sebebin Sınırları İçerisinde Kullanması 339
d. Hakkın İcrası ile İşlenen Suç Arasında Fikri Bağlantının Bulunması 339
4. Hakkın Kullanılması Kapsamına Giren Haller 340
a. Zilyetliğin Korunması 340
b. Bir Meslek veya Sanatın Yerine Getirilmesi 341
ba. Gazetecilik 341
bb. Hekimin Müdahalesi 343
bba. Genel Olarak 343
bbb. Müdahale Şekilleri 344
bbba. Tedavi Amacına Yönelen 344
bbbb. Tedavi (İyileştirme) Amacına Yönelmeyen 346
bbc. Organ ve Doku Nakli 347
bbca. Yaşayan Kişilerden Organ Nakli 348
bbcb. Ölülerden Organ Nakli 349
bbcc. Organ veya Doku Ticareti 350
bc. Spor Hareketleri 350
c. Tedip Hakkı 351
B. Mağdurun (İlgilinin) Rızası 351
1. Genel Olarak 351
2. Şartları 352
a. Rızaya Ehliyet 353
b. Rıza Açıklaması 354
c. Rızanın Konusu 356
V. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 361
A. Genel Olarak 361
B. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması Kavramı ve Sınırları 362
1. Sınırın Aşılması Kavramı 362
2. Sınırları 362
a. Oranda–Araçta (Intensiv) Sınırın Aşılması 363
b. Zamanda (Extensiv) Sınırın Aşılması 363
C. Hukuki Niteliği 364
D. Sınırın Aşılması Şekilleri 365
1. Sınırın Heyecan (Affekt) Nedeniyle Aşılması 365
2. Sınırın Kasten Aşılması 367
3. Sınırın Taksirle Aşılması 367
§ 4 KUSURLULUK 368
I. Genel Olarak 368
II. Kusur Yeteneği (İsnad Yeteneği) 369
A. Kavram 369
B. Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman (Actiones Liberae in Causa–ALİC) 370
1. Genel Olarak 370
2. Actiones Liberae in Causa’nın (ALİC) Uygulanabilme Koşulları 370
C. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 371
1. Yaş 371
a. Yaş Küçüklüğü 371
aa. Birinci Dönem 373
ab. İkinci Dönem 374
aba. Temyiz Gücü Yoksa 374
abb. Temyiz Gücü Varsa 375
ac. Üçüncü Dönem 377
ad. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Birlikte Olması 378
b. Yaş Büyüklüğü 378
c. Yaşın Belirlenmesi 379
2. Akıl Hastalığı 379
a. Genel Olarak 379
b. TCK’da Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi 380
c. Akıl Hastalığı Kapsamına Giren Durumlar 381
ca. Uyurgezerlik ve Hipnotizma 382
caa. Uyurgezerlik 382
cab. Hipnotizma 382
cb. Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılığı 383
d. Tam Akıl Hastalığı 383
e. Kısmi Akıl Hastalığı 384
3. Sağır–Dilsizlik 385
a. Genel Olarak 385
b. TCK m. 33’e Göre 386
4. Geçici (Arızi) Nedenler 386
a. Genel Olarak 386
b. Yığın Suçluluğu (Kitle Halinde İşlenen Suçlar) 387
ba. Yığın Kavramı 387
bb. Yığın Psikolojisi 387
bc. Suçun Gerçekleşmesi ve Sorumluluk 388
5. Alkol ve Uyuşturucu Madde Kullananlarda Kusur Yeteneği 388
a. İstemeyerek Sarhoşluk veya Uyuşturucu Madde Etkisi 388
b. İsteyerek Sarhoşluk veya Uyuşturucu Madde Etkisi 389
III. Kusur 391
A. Kusurun Esasını Açıklayan Teoriler 391
1. Psikolojik Teori 391
2. Normatif Teori 392
3. Teorilerin Değerlendirmesi 392
B. Kusurun Kapsamı ve Kusur Çeşitleri 392
1. Kusurun Kapsamı 392
2. Kusur Çeşitleri 393
C. Kast 394
1. Kast Kavramı 394
2. Kasdın Hukuki Esası 394
a. Tasavvur Teorisi 394
b. İrade Teorisi 395
c. Baskın Görüş 395
3. Kasdın Unsurları 395
a. Düşünme ve Öngörme Unsuru (Bilme) 395
b. İrade Unsuru (İsteme) 396
4. Kast, Saik ve Kasdın Yoğunluğu 403
a. Kast ve Saik 403
b. Kasdın Yoğunluğu (Tasarlama) 404
ba. Soğukkanlılık Teorisi 404
bb. Plân Kurma Teorisi 405
bc. Teemmül Teorisi 405
bd. Teorilerin Değerlendirilmesi 405
5. Suçun Çeşitli Aşamalarında Kasdın Durumu ve Kasdın Aranacağı Zaman 407
a. Başlangıçta Kast 407
b. Eklenen Kast 407
c. Sonradan Oluşan Kast 408
6. Kasdın Çeşitleri 409
a. Ani Kast–Düşünce Kasdı 409
b. Genel Kast–Özel Kast 409
c. Doğrudan Kast–Dolaylı veya Olası Kast 410
d. Zarar Kasdı–Tehlike Kasdı 410
e. Seçimlik Kast 411
f. Weber Kasdı 411
7. Kastın Belirlenmesi 412
D. Taksir 414
1. Taksir Kavramı 414
2. Taksirin Hukuki Esası 414
a. Hukuka Aykırı Araçlar Kullanma Teorisi 414
b. Öngörebilme Teorisi 415
c. Önleyebilme Teorisi 415
d. Yanılma Teorisi 415
e. Baskın Görüş 416
3. Taksirin Unsurları 416
a. Taksirle İşlenebilen Bir Suçun Bulunması 416
b. Hareketin İsteyerek Yapılması (İradiliği) 417
c. Neticenin İstenmemesi, Yani İradi Olmaması 417
d. Neticenin Öngörülebilir Olması 418
e. Hareketle Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması 420
ea. Üçüncü Kişinin Hareketi 421
eb. Mağdurun Hareketi 422
4. Taksirin Gerçekleşme Şekilleri 425
a. Dikkat Yükümlülüğüne Aykırılık (Dikkatsizlik) 426
b. Özen Yükümlülüğüne Aykırılık (Tedbirsizlik) 426
5. Taksirin Derecesi (Çeşitleri) 426
6. Bilinçli Taksir 427
7. Taksirli Suçlarda Yaptırım 428
E. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 429
1. Kavram 429
2. Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 431
3. Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 432
4. Taksirli Hareketin Bulunması 433
F. Kabahatlerde Kusur 433
1. Genel Olarak 433
2. Kabahatler Kanunu 433
IV. Objektif Sorumluluk ve Kitle İletişim Araçları Yoluyla İşlenen Suçlar 434
A. Genel Olarak 434
B. Basın Yoluyla İşlenen Suçlar 434
1. Kavram 434
2. Dar Anlamda Basın Suçu 435
3. Basın Yoluyla İşlenen Suç 435
4. Basın Düzenine Karşı Suçlar 435
5. Basın Suçlarında Ceza Sorumluluğu 436
a. Genel Olarak 436
b. Süreli Yayınlarda 437
c. Süresiz Yayınlarda 438
6. Basın Suçlarının Muhakemesi 438
C. Radyo ve Televizyon Yayınları ile İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğu 439
1. TRT Bakımından 439
2. Özel Radyo ve Televizyonlar Bakımından 440
D. İnternet Yoluyla İşlenen Suçlarda Ceza Sorumluluğu 441
1. Genel Olarak 441
2. 5651 sayılı Kanununa Göre İnternet Süjelerinin Sorumlulukları 442
a. Genel Olarak 442
b. İnternet Süjeleri 443
c. Süjelerin Sorumluluğu 444
aa. İçerik Sağlayıcı 444
ab. Yer Sağlayıcı 444
ac. Erişim Sağlayıcı 445
ad. Toplu Kullanım Sağlayıcı 446
ae. Sosyal Ağ Sağlayıcı 446
d. İçeriğin Çıkarılması ve Erişimin Engellenmesi Kararı ile Yerine Getirilmesi 447
e. Unutulma Hakkı 450
V. Ceza Hukukunda Hata (Yanılma) 452
A. Kavram 452
B. Hukuki Hata (Yanılma) 453
1. Kavram 453
2. Sistemler 454
3. TCK'nın sistemi 455
a. Genel Olarak 455
b. Haksızlık Yanılgısı 456
ba. Haksızlık Bilinci 457
bb. Kaçınılabilirlik 458
bc. Yargıtay Kararlarında 459
C. Fiili Hata (Yanılma) 463
1. Kavram 463
2. Fiili Hata 463
a. Unsurlarda 464
aa. Kastlı Suçlarda 465
ab. Taksirli Suçlarda 467
b. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde 468
c. Objektif Sorumluluk Hallerinde 469
d. Suça Tesir Eden Hallerde 469
e. Neticede (Kişide Hata ve Sapma) 470
ea. Tek Neticeli Hata 470
eb. Çok Neticeli Hata 471
f. Nedensellik Bağında 472
VI. Kusurluluğu Kaldıran Haller 473
A. Genel Olarak 473
B. Kaza ve Tesadüf 473
C. Mücbir Sebep 474
D. Cebir 476
E. Korkutma ve Tehdit 477
F. Esaslı Fiili Hata 479
VII. Kusurluluğu Azaltan Sebep Olarak Haksız Tahrik 479
A. Genel Olarak 479
B. Haksız Tahrikin Hukuki Esası 480
1. Heyecan (Affekt) 480
2. Haksız Tahrikin Hukuki Esası Konusunda İleri Sürülen Görüşler 481
a. Takas Teorisi 481
b. Haksız Tahrikin Hukuki Esasını Kusura Dayandıran Görüşler 481
ba. Subjektif Kusur Belirtileri Görüşü 482
bb. Objektif Kusur Belirtileri Görüşü 482
bc. Karma Görüş 482
c. Haksız Tahrikin Hukuki Esasını Kusurun ve Hukuka Aykırılığın Kapsamının Azalmasında Gören Görüş 482
d. Görüşümüz 483
C. Haksız Tahrikin Şartları 483
1. Tahriki Teşkil Eden Fiil Olmalıdır 483
2. Bu Fiil Haksız Olmalıdır 485
3. Fail Bu Fiil Sebebiyle Öfke veya Şiddetli Elem Haline Sürüklenmelidir 487
4. Failin İşlediği Suç Bu Ruhi Durumun Tepkisi Olmalıdır 488
D. Haksız Tahrikin Derecesi 490
E. Özel Haksız Tahrik Halleri 490
1. Genel Olarak 490
2. Hakaret Suçunda Özel Haksız Tahrik Halleri 491
F. Haksız Tahrikin Diğer Hallerle Birlikte Bulunabilmesi 491
1. Meşru Savunma 491
2. Kısmi Akıl Hastalığı 492
3. Tasarlama 492
§ 5 SUÇUN ÖZEL GERÇEKLEŞME ŞEKİLLERİ 493
I. Genel Olarak 493
II. Teşebbüs 493
A. Genel Olarak 493
B. Tarihçe, Teşebbüsün Hukuki Niteliği ve Cezalandırılış Nedeni 494
1. Tarihçe 494
2. Teşebbüsün Hukuki Niteliği 495
3. Teşebbüsün Cezalandırılış Nedeni 495
C. Teşebbüsün Şartları 496
1. Bir Suçun İşlenmesinin Kasdedilmesi 496
2. Elverişli Hareketlerin Yapılması 498
3. İcra Hareketlerine Başlanması 501
a. Hazırlık Hareketlerinin Cezalandırılmama Nedenleri 501
b. Hazırlık–İcra Ayrımı (İcra Başlangıcı) 502
ba. Sübjektif Teoriler 502
baa. Açık Bir Şekilde Ortada Bulunan Suç Kastı Teorisi 503
bab. Failin Suç İşleme Kasdını Kuşkuya Yer Bırakmayacak Şekilde Ortaya Koyan Hareketler Teorisi 503
bb. Objektif Teoriler 504
bba. Şekli Objektif Teori 504
bbb. Nedensellik Teorisi 505
bbc. Maddi Objektif Teori 505
bbd. Hukuki Yarar (Suç Konusu) Yönünden Bir Tehlike veya Saldırı Oluşturan Hareketi İcra Başlangıcı Kabul Eden Teori 505
bc. Karma Teoriler 506
bd. Görüşümüz 507
4. Failin Elinde Olmayan Nedenlerle İcra Hareketlerinin Bitirilememesi veya Neticenin Gerçekleşememesi 508
a. İcra Hareketlerinin Ne Zaman Bitmiş Sayılacağı 508
b. Eksik–Tam Teşebbüs Ayırımı 509
D. Teşebbüs ve Tamamlanmış Suç 510
E. Gönüllü (İhtiyariyle) Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık (Faal Nedamet) 511
1. Kavram 511
2. Gönüllü Vazgeçme 511
a. Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmama Nedeni 511
aa. Sübjektif Teoriler 512
ab. Objektif Teoriler 512
ac. Suç Politikası Teorileri 512
ad. Görüşümüz 513
b. Vazgeçmede Gönüllülüğün Belirlenmesi 513
c. Gönüllü Vazgeçmenin Sonucu 515
3. Etkin Pişmanlık 516
F. İşlenemez Suça Teşebbüs 518
1. Objektif Teori 519
2. Subjektif Teori 520
3. Tehlike Teorisi 520
4. Görüşümüz 521
G. Teşebbüse Elverişli Olmayan Suçlar 522
H. Teşebbüsün Cezası 525
III. İştirak 533
A. Suçlu 533
1. Genel Olarak 525
2. Kimler Suç Faili Olabilir 526
a. İnsan Olmak 527
b. Yaşayan Kişi Olmak 527
3. Suçlunun Sıfatı (Özgü Suçlar) 527
B. Suçluların Çokluğu 528
1. Çok Failli Suçlar 528
a. Genel Olarak 528
b. Çok Failli Suçların Çeşitleri 529
ba. Hareketlerin Hukuki Önemine Göre Çok Failli Suçlar 529
baa. Dar Anlamda Çok Failli Suçlar 529
bab. Geniş Anlamda Çok Failli Suçlar 529
bac. Düzensiz Çok Failli Suçlar 530
bb. Yapıları Bakımından Çok Failli Suçlar 530
c. Çok Failli Suçların Özellikleri 531
2. Tek Failli Suçlar 531
C. İştirak 531
1. Kavram ve Tarihçe 531
a. Kavram 531
b. Tarihçe 532
2. İştirak Kurallarının Hukuki Niteliği 532
3. İştirak Konusunda Sistemler 533
a. Eşitlik (Tek Faillik) Sistemi 533
b. Cezanın Faile Göre Tayini Sistemi 534
c. İkilik Sistemi 534
D. TCK’da İştirak 535
1. Genel Olarak 535
2. Faillik ve Suç Ortaklığının Ayırt Edilmesi 536
a. Objektif Teori 536
b. Subjektif Teori 537
c. Fiil Egemenliği Teorisi 537
d. Değerlendirme 538
3. Faillik 538
a. Doğrudan Faillik 538
b. Birlikte Faillik 539
ba. Kavram 539
bb. Birlikte Failliğin Şartları 540
bba. İştirak İradesi (Ortak Karar) 540
bbb. Fiilin Birlikte İşlenmesi 542
bc. Birlikte Failin Sınırı Aşması 545
c. Dolaylı Faillik 546
4. Suç Ortaklığı (Şeriklik) 549
a. Genel Olarak 549
b. Bağlılık Kuralı 550
ba. Kasten ve Hukuka Aykırı İşlenmiş Bir Fiilin Varlığı 550
bb. Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Varmış Olması 552
bc. Hareketin Nedensellik Değerinin Bulunması 554
c. Suç Ortaklığı Şekilleri 555
ca. Azmettirme 555
cb. Yardım Etme 558
cba. Kavram 558
cbb. Maddi Yardım Etme 559
cbba. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 559
cbbb. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 559
cbc. Manevi Yardım Etme 560
cbca. Suç İşlemeye Teşvik 560
cbcb. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 560
cbcc. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek 560
cbcd. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek 562
cbd. Zorunlu Fer’i İştirak 562
5. Özgü Suçlara İştirak 562
6. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 564
a. Asıl Failin Vazgeçmesi 564
b. Yardım Edenin Vazgeçmesi 565
c. Azmettirenin Vazgeçmesi 565
7. Taksirli Suçlara İştirak 565
8. Tahrikçilerin Durumu 566
9. Cezaya Etkili Hallerin Şeriklere Sirayeti 569
IV. Suçların İçtimaı 572
A. Genel Olarak 572
B. Kanunların İçtimaı (Görünüşte İçtima) 572
1. Kavram 572
2. Görünüşte İçtima İlkeleri 572
a. Özel–Genel Norm İlişkisi 573
b. Asli–Tali Norm İlişkisi 573
c. Tüketen–Tüketilen Norm İlişkisi 574
ca. Genel Olarak 574
cb. Bileşik (Mürekkep) Suç 575
cba. Bileşik Suçun Şekilleri 575
cbaa. Unsur Şeklinde Gerçekleşen Bileşik Suç 575
cbab. Ağırlatıcı Neden Şeklinde Gerçekleşen Birleşik Suç 576
cbb. Bileşik Suçu Ayırt Edici Nokta 576
cbc. Bileşik Suçun Sonuçları 577
C. Zincirleme (Müteselsil) Suç 578
1. Kavram 578
2. Hukuki Esası 578
a. Suç Tekliği Görüşü 579
b. Suç Çokluğu Görüşü 579
3. Zincirleme Suçun Unsurları 579
a. Aynı kişiye Karşı İşlenmiş Birden Fazla Suçun Bulunması 580
b. Bu Suçların Kanunun Aynı Hükmünü İhlâl Etmesi 581
c. Bir Suç İşleme Kararının Bulunması 582
4. Sonuçları 584
D. Fikrî İçtima 585
1. Kavram 585
2. Fikrî İçtimanın Unsurları 586
a. Fiilin Tek Olması 586
aa. Neticeye Üstünlük Veren Görüş 586
ab. Harekete Üstünlük Veren Görüş 587
ac. Görüşümüz 589
b. Kanunun Çeşitli Hükümlerinin İhlâl Edilmesi 590
ba. Aynı Neviden Fikri İçtima 590
bb. Farklı Neviden Fikri İçtima 591
3. Fikri İçtimanın Sonuçları 593
§ 6 SUÇUN HUKUKİ KONUSU VE MAĞDUR 594
I. Suçun Hukuki Konusu 594
A. Genel Olarak 594
B. Suçun Hukuki Konusunun Önemi 595
C. Suçun Hukuki Konusu ile Maddi Konusu ve Pasif Süjesi Arasındaki İlişki 596
1. Suçun Maddi Konusu 596
2. Suçun Pasif Süjesi 596
3. Suçun Maddi Konusu ile Pasif Süjesi Arasındaki İlişki 597
4. Suçun Maddi Konusu ile Hukuki Konusu Arasındaki İlişki 597
II. Mağdur 598
A. Kavram 598
B. Mağdurluğun Başladığı An 599
C. Mağdurun Hakları 600
D. Mağdurun Sıfatı 600
E. Mağdurun Korunması 600
1. Genel Olarak 600
2. Mağdurun Korunmasına Yönelik Çareler 601
3. Mağdurun Korunmasına Yönelik Uluslararası Çabalar 602
4. Türk Hukuku 603
Dördüncü Bölüm
YAPTIRIM
§ 1 CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI 605
I. Genel Olarak 605
II. Cezalar 605
A. Ceza Kavramı 605
B. Ceza Teorileri 606
1. Mutlak Ceza (Adalet) Teorileri 606
2. Nisbî (Yararcı) Teoriler 608
3. Karma (Uzlaşmacı) Teoriler 609
C. Cezanın Özellikleri ve Nitelikleri 610
1. Cezanın Özellikleri 610
2. Cezanın Nitelikleri 611
D. Cezanın Amaçları 612
1. Genel Önleme (Korkutma–Önleme) 612
2. Özel Önleme (Korkutma–Uslandırma) 613
3. Tasfiye 613
§ 2 CEZALARIN TÜRLERİ 613
I. Genel Olarak 613
II. Ölüm Cezası 615
A. Genel Olarak 615
B. Ölüm Cezasının Aleyhinde ve Lehinde İleri Sürülen Görüşler 615
1. Ölüm Cezasının Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 615
2. Ölüm Cezasının Lehinde Olan Görüşler 616
3. Değerlendirme 616
C. Ölüm Cezası Yerine Konulan Cezalar Bakımından Sistemler 617
1. Ölüm Cezası Yerine Müebbet Hapis Cezasını Öngören Sistemler 617
2. Müebbet Hapis Cezasının Yüksekliğine Benzer, Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Öngören Sistemler 618
3. Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezanın Üst Sınırını Aşmayacak Şekilde Ağır Bir Ceza Öngören Sistemler 618
III. Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 619
A. Tarihi Gelişim 619
1. Genel Olarak 619
2. Cezaevlerinin Doğuşundan Önceki Dönem 620
3. Cezaevlerinin Gelişimi 621
a. Amsterdam Cezaevlerinin Doğuşu 621
b. Aydınlanma Çağından 20’nci Yüzyıla Kadarki Dönem 623
ba. İlk Çabalar 624
bb. Alman Devletlerinde Cezaevi Reformu 625
c. 20’nci Yüzyıl 627
B. İnfaz Sistemleri 628
C. Uzun ve Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar Ayırımı 628
D. Uzun Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların İnfazı 629
1. Gözlem (Müşahede), Sınıflandırma ve Gruplandırma 629
a. Gözlem ve Sınıflandırma 629
b. Hükümlülerin Gruplara Ayrılması 629
2. Ceza İnfaz Kurumları 629
a. Genel Olarak 629
b. Açık Ceza İnfaz Kurumları (Açık Cezaevi) 630
c. Kapalı Ceza İnfaz Kurumları (Kapalı Cezaevi) 630
d. Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları ile Çocuk Eğitimevi (Islahevi) 631
da. Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 631
db. Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 631
dc. Çocuk Eğitimevi (Islahevi) 631
e. Rehabilitasyon Ceza İnfaz Kurumu 631
3. Cezaevlerinde Uygulanacak Rejim 632
a. İnfaz Hukukunun Amacı 632
b. Yeniden Sosyalleştirme (Tretman) 632
ba. Çalışma 633
bb. Eğitim Çalışmaları 633
bc. Dış Dünya ile İlişki 633
bca. Haberleşme 633
bcb. Ziyaret 633
bcc. İzin 634
bcca. Mazeret İzni 635
bccb. Özel İzin 635
bccc. İş Arama İzni 635
bd. Disiplin 636
4. Müebbet Hapis Cezası 636
5. İnfazın Denetimi 637
a. İşkenceyi Önleme Komitesi 637
b. BM İşkencenin Önlenmesi Komitesi 638
c. İnfaz Hâkimliği 638
d. İzleme Kurulu 639
e. TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 639
E. Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Hapis Cezasının İnfazı 639
1. CGTİK m. 105A 639
2. Denetimli Serbestlik Tedbiri Kapsamındaki Yükümlülükler 641
3. Elektronik İzleme 642
F. Kısa Süreli Hapis Cezalarının İnfazı 643
1. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Para Cezası veya Tedbirlere Çevrilmesi 643
a. Genel Olarak 643
b. Para Cezasına Çevirme 643
c. Tedbirlere Çevirme 645
ca. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin 645
cb. İki Yıl Süreyle Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 645
cc. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 646
cd. İlgili Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belirli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 646
ce. Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 647
d. Tedbir Hükümlerine Muhalefet 648
2. Hapis Cezalarının Özel İnfaz Şekilleri 648
a. Konutta İnfaz 649
aa. Kadın, Çocuk veya 65 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 650
ab. 70 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 650
ac. 75 Yaşını Bitirmiş Hükümlü 650
ad. Ağır Hasta veya Engelli Hükümlü 650
ae. Doğum Yapmış Kadın Hükümlü 650
b. Hafta Sonu İnfaz 650
c. Geceleri İnfaz 650
IV. Para Cezaları 651
A. Genel Olarak 651
B. Tarihi Gelişim 651
1. Genel Olarak 651
2. Batı’da 651
3. Türk Hukukunda 652
C. Para Cezasının Lehinde ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 652
1. Lehinde İleri Sürülen Görüşler 652
2. Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 653
D. Para Cezalarının Çeşitleri 654
1. Kamu Para Cezası 654
a. Genel Olarak 654
b. Kamu Para Cezasının Çeşitleri 654
2. Tazminat Nitelikli Para Cezası 654
3. İdarî Para Cezası 655
4. Medeni Para Cezası 655
5. Disiplin Para Cezası 655
6. Adlî Para Cezası (Gün Para Cezası) 655
E. Türk Hukukunda Para Cezalarının Uygulanış Biçimi 656
1. 1 Haziran 2005’e Kadar 656
2. Adlî Para Cezası 656
a. Genel Olarak 656
b. Adli Para Cezasının Unsurları 656
ba. Tam Gün Sayısı 657
bb. Bir Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktar 658
bc. Tam Gün Sayısı ile Bir Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Çarpılması 658
c. Adlî Para Cezasının İnfazı 658
d. Adlî Para Cezasının İnfazının Sonuçları 660
§ 3 GÜVENLİK TEDBİRLERİ 660
I. Kavram 660
II. Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Niteliği 661
III. Ceza Hukukumuzda Güvenlik Tedbirleri 662
A. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksunluk 662
1. Genel Olarak 662
2. Kapsamı 664
3. Sonuçları 665
B. Müsadere 666
1. Genel Olarak 666
2. Müsaderenin Çeşitleri 666
a. Eşya Müsaderesi 667
aa. Suç ile İlgili Eşya ve Değerinin Müsaderesi 667
ab. Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi 668
b. Kazanç Müsaderesi 668
3. Müsadere Usulü 670
C. Çocuklar Hakkında Tedbirler 670
D. Akıl Hastaları Hakkında Tedbirler 672
E. Sağır–Dilsizler Hakkında Tedbirler 673
F. Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Hakkında Tedbirler 673
G. Tekerrür 673
1. Suçluda Tehlike Hali 673
a. İtiyadi Suçlu 674
b. Mesleki Suçlu 675
c. Örgüt Mensubu Suçlu 675
2. Tekerrür Kavramı 676
3. Tekerrürün Hukuki Niteliği 677
4. Tehlikeli Suçluların Güvenlik Nedeniyle Kapatılması 677
5. Tekerrürün Şartları Bakımından Tekerrürün Çeşitleri 679
a. Gerçek Tekerrür–Mefruz (Varsayılan) Tekerrür 679
b. Genel Tekerrür–Özel Tekerrür 679
c. Süreli Tekerrür–Süresiz Tekerrür 679
d. Milli Tekerrür–Milletlerarası Tekerrür 680
6. Türk Ceza Hukukunda Tekerrür 680
a. Genel Olarak 680
b. Tekerrürün Şartları 680
ba. Bir Ceza Mahkûmiyetinin Bulunması 681
bb. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 682
bba. Genel Olarak 682
bbb. Tekerrür Hükümlerinin Uygulanamayacağı Suçlar 682
bc. Süre 684
c. Tekerrürün Sonuçları 684
ca. Cezanın Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimine Göre Çektirilmesi 685
cb. Cezanın İnfazından Sonra Denetimli Serbestlik 685
H. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik tedbirleri 687
1. Faaliyet İzninin İptali 687
2. Müsadere 688
I. Sınır Dışı Edilme 688
Beşinci Bölüm
CEZALARIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
§ 1 CEZANIN BELİRLENMESİ 689
I. Genel Olarak 689
II. Ceza Türünün Seçimi 690
III. Ceza Miktarının Hesaplanması 690
A. Ölçü Birimi 690
B. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırı Aşamaması 690
IV. Cezaların Arttırılıp Eksiltilmesi 691
V. Suça Tesir Eden Sebeplerin Bulunması 691
A. Suça Tesir Eden Sebepler Kavramı 691
B. Suça Tesir Eden Sebeplerin Özellikleri 692
C. Suça Tesir Eden Sebeplerin Gruplandırılması 692
1. Ağırlatıcı–Hafifletici 692
2. Genel–Özel 692
3. Fiili–Şahsi 693
4. Kanuni–Takdiri 693
D. Suça Tesir Eden Sebeplerin Bulunması Halinde Cezanın Hesabı (TCK m. 61) 694
1. Genel Olarak 694
2. Temel Cezanın Belirlenmesindeki Kriterler 695
a. Suçun İşleniş Biçimi 696
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araç 696
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 697
d. Suç Konusunun Önem ve Değeri 697
e. Zararın veya Tehlikenin Ağırlığı 697
f. Kastın veya Taksirin Yoğunluğu 697
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki 697
3. Ağırlatıcı ve Hafifletici Nedenler Varsa 698
4. TİZHaYAŞaT 698
5. Cezanın Genel Sınırı Aşıp Aşamayacağı 699
§ 2 KİŞİSEL CEZASIZLIK NEDENLERİ VE CEZAYI KALDIRAN KİŞİSEL NEDENLER 699
I. Genel Olarak 699
II. Kişisel Cezasızlık Nedenleri 699
III. Cezayı Kaldıran Kişisel Nedenler 701
§ 3 TUTUKLULUĞUN İNDİRİMİ(MAHSUBU) 701
I. Genel Olarak 701
II. Tutukluluk Kavramının Anlamı 701
III. İndirim İşleminin Yapılması 701
§ 4 CEZALARIN TOPLANMASI (İÇTİMAI) 704
I. Genel Olarak 704
II. Cezaların Toplanması (İçtimaı) Konusunda Sistemler 705
A. Erime Sistemi 705
B. Hukuki İçtima Sistemi 705
C. Toplama Sistemi 705
III. Cezaların Toplanmasının Şartları ve Uygulanması 705
A. Cezaların Toplanmasının Şartları 705
1. Birden Fazla Suçun İşlenmiş Olması 706
2. Birden Fazla Suç İçin Tek veya Birden Fazla Kararla Mahkûm Edilmiş Olmak 706
B. Cezaların Toplanmasının Uygulanması 706
1. Aynı Hükümle Mahkûmiyet Halinde 706
2. Ayrı Hükümlerle Mahkûmiyetler Halinde 706
Altıncı Bölüm
CEZALAR SİSTEMİNİ TAMAMLAYAN KURUMLAR
§ 1 GENEL OLARAK 709
§ 2 KAMU DAVASININ AÇILMASININ ERTELENMESİ 710
I. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kavramı 710
II. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Şartları 711
A. Suça İlişkin Şart 711
B. Suçluya İlişkin Şart 711
C. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesine İlişkin Şart 711
III. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararının Uygulanması 712
IV. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Sonuçları 712
V. Erteleme Süresi ve Erteleme Kararının Düşmesi 712
A. Erteleme Süresi 712
B. Erteleme Kararının Düşmesi 712
§ 3 HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI 712
I. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kavramı 712
II. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları 714
A. Yargılama Sonunda Belirlenen Cezaya İlişkin 714
B. Suçluya İlişkin 714
C. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesine İlişkin 715
III. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Uygulanması 715
IV. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları 716
A. Denetim Süresine Tâbi Tutulma 716
B. Davanın Düşmesi Kararı 716
V. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Düşmesi 716
§ 4 ERTELEME (TECİL) 716
I. Erteleme Kavramı 716
II. Hukuki Esası ve Amacı 717
III. Ertelemenin Şartları 718
A. Hükümlülüğe İlişkin 719
1. Hükmedilen Cezanın Türüne İlişkin 719
2. İşlenen Suçun Niteliğine İlişkin 719
B. Suçluya İlişkin 720
1. Objektif Şart 720
2. Sübjektif Şart 721
C. Hâkim Tarafından Belirlenebilen 721
IV. Erteleme Kararının Uygulanması 722
V. Erteleme Kararının Sonuçları 723
A. Cezaî Sonuçlar 723
B. Hukukî Sonuçlar 724
VI. Erteleme ile İlgili Sorunlar 724
A. Birden Çok Hapis Cezasına Mahkumiyet Halinde Erteleme 724
B. Hapis Cezası ve Adli Para Cezasına Birlikte Hükmedilmesi 725
C. Ertelemenin Bölünmezliği 725
VII. Ertelemede Denetim Süresi, Erteleme Kararının Düşmesi ve Sonuçları 725
A. Ertelemede Denetim Süresi 725
B. Erteleme Kararının Düşmesi 726
C. Erteleme Kararının Düşmesinin Sonuçları 727
§ 5 KOŞULLU (ŞARTLA) SALIVERİLME 727
I. Genel Olarak 727
II. Hukuki Esası 728
III. Amacı 729
IV. Koşullu Salıverilmenin Şartları 729
A. Cezaya İlişkin (Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmesi) 730
1. Adi Suçlar 730
a. Genel Olarak 730
b. Müebbet Hapis Cezasında 732
2. Terör Suçları 734
3. Örgüt Suçları 735
4. Mükerrirler 735
5. Tutuklulukta Geçen Süre 736
6. Koşullu Salıverilmenin Uygulanamayacağı Durumlar 737
B. Hükümlüye İlişkin (İyi Hal) 739
C. Yükümlülüklere Uyulmasına İlişkin 740
V. Koşullu Salıverilme Kararının Verilmesi ve Sonuçları 741
A. Koşullu Salıverilme Kararının Verilmesi 741
1. Kararı Verecek Merci 741
2. Kararın Verilmesi 742
B. Koşullu Salıverilmede Uygulanacak Rejim 742
1. Genel Olarak 742
2. Denetimli Serbestlik 744
C. Koşullu Salıverilmenin Sonuçları 745
VI. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması (Düşmesi) 745
A. Geri Alma Nedenleri 745
B. Kararı Verecek Merci 746
C. Sonuçları 747
§ 6 ÖNÖDEME 747
I. Önödeme Kavramı 747
II. Önödemenin Şartları 748
A. Suçun Niteliğine ve Cezanın Türüne İlişkin Şart 748
1. Suçun Niteliğine İlişkin Şart 748
2. Cezanın Türüne İlişkin Şart 750
a. Adlî Para Cezası 750
b. Hapis Cezası 750
c. Adlî Para Cezası ve/veya Hapis Cezası 750
d. Cezanın Miktarına Bağlı Olmayan Bazı Suçlar 750
B. Soruşturma Giderlerine İlişkin Şart 751
C. Usule İlişkin Şart 751
1. Savcı Tarafından 751
2. Mahkeme Tarafından 752
III. Önödemenin Sonuçları 752
Yedinci Bölüm
CEZA İLİŞKİSİNİN DÜŞMESİ
§ 1 GENEL OLARAK 753
§ 2 ÖLÜM 753
I. Genel Olarak 753
II. Sanığın Ölümü 754
III. Hükümlünün Ölümü 754
§ 3 AF 755
I. Genel Olarak 755
II. Affın Suç Politikası Yönü, Afta Sebep ve Amaç (Justa Causa–Haklı Amaç) 756
A. Affın Suç Politikası Yönü 756
B. Afta Sebep ve Amaç (Justa Causa–Haklı Amaç) 756
III. Affın Nedeni Bakımından Çeşitleri 757
A. Bir Dönemi Kapatan Af 758
B. Yatıştırma ya da Toplumsal Barış Affı 758
C. Hükmü Düzeltici Af 758
IV. Affın Çeşitleri 758
A. Genel Af 758
B. Özel Af 759
C. Cumhurbaşkanınca Af 760
V. Türkiye’de Af Uygulamaları 760
A. Af Kanunları 760
B. Dolaylı Af Kanunları 761
§ 4 ŞİKAYETTEN VAZGEÇME 764
I. Şikâyetten Vazgeçme Kavramı ve Şikâyet Hakkından Feragat 764
A. Şikâyetten Vazgeçme Kavramı 764
B. Şikâyet Hakkından Feragat 764
II. Şikâyetten Vazgeçmenin Hukuki Niteliği, Konusu, Şekilleri, Zamanı ve Kabulü 764
A. Vazgeçmenin Hukuki Niteliği 764
B. Vazgeçmenin Konusu 765
C. Vazgeçmenin Şekilleri 765
D. Vazgeçmenin Zamanı 766
E. Vazgeçmenin Kabulü 767
III. Şikâyetten Vazgeçmenin Sonucu 767
§ 5 ZAMANAŞIMI 768
I. Kavram, Tarihçe, Hukuki Esası ve Hukuki Niteliği 768
A. Kavram 768
B. Tarihçe 768
C. Hukuki Esası 770
1. Manevi Ceza Görüşü 770
2. Uslanma Görüşü 770
3. Unutma Görüşü 770
4. Delillerin Kaybolması Görüşü 770
5. Psikolojik Değişme Görüşü 771
6. Sosyal Yarar Görüşü 771
7. Karma Görüş 771
D. Hukuki Niteliği 771
1. Zamanaşımını Muhakeme Hukukuna Ait Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 771
2. Zamanaşımını Maddi Ceza Hukukuna Ait Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 771
3. Zamanaşımını Karma Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 772
4. Baskın Görüş 772
II. Dava Zamanaşımı 772
A. Dava Zamanaşımı Kavramı 772
B. Dava Zamanaşımına Ait Sürelerin Hesaplanması 773
1. Süreler 773
2. Sürelerin Hesaplanması 773
a. Genel Olarak 773
b. İki Tür Cezayı Gerektiren Suçlarda 774
c. Yeniden Yargılamayı Gerektiren Hallerde 775
C. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 776
1. Genel Olarak 776
2. Başlangıç Günü 778
D. Dava Zamanaşımı Engelleri 778
1. Dava Zamanaşımının Durması 779
a. Kavram 779
b. Durma Nedenleri 779
ba. Dava Açılmasının İzin Alınmasına Bağlı Olması 779
bb. Dava Açılmasının Karar Alınmasına Bağlı Olması 780
bc. Bekletici Sorun Sayma 781
bd. Kaçaklık Kararı Verilmesi 782
be. Bankacılık Kanunu (m. 165) 782
bf. Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü Hakkında Kanun (m. 20) 783
bg. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (CMK m. 171) 783
bh. Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesi (CMK m. 231) 783
bı. Uzlaştırma (CMK m. 253) 783
c. Durmanın Sonuçları 783
2. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 784
a. Kavram 784
b. Kesilme Nedenleri 784
ba. Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi 784
bb. Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama Kararının Verilmesi 785
bc. Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi 785
bd. Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında da Olsa, Mahkûmiyet Kararı Verilmesi 786
c. Dava Zamanaşımını Kesen Nedenlerle İlgili Bazı Tartışmalar 786
d. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Sonuçları 786
E. Dava Zamanaşımının Sonuçları 787
F. Dava Zamanaşımı ile Şikâyetin Karşılaştırılması 788
III. Ceza Zamanaşımı 789
A. Ceza Zamanaşımı Kavramı 789
B. Ceza Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 789
1. Genel Olarak 789
2. TCK’da Süreler 790
C. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 791
1. Hükmün Kesinleştiği Tarih 791
2. İnfazın Kesildiği Tarih 791
D. Ceza Zamanaşımı Engelleri 792
1. Ceza Zamanaşımının Durması 792
a. Kavram 792
b. Durma Nedenleri 792
ba. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması 792
bb. CGTİK m. 118’de Gösterilen Bazı Suçlar Bakımından Hükümlünün Asker Olması 793
bc. Hükümlünün Bir Başka Cezadan Dolayı Ceza İnfaz Kurumunda Bulunması 793
bd. Cezanın İnfazının Ertelenmesi veya Durdurulması 793
c. Durmanın Sonuçları 793
2. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 793
a. Kavram 793
b. Kesilme Nedenleri 794
ba. İlamın İnfazına İlişkin İşlemlerin Yapılması 794
bb. Hükümlünün Yakalanması 795
bc. İki Yıldan Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Kasıtlı Bir Suç İşlenmesi 796
c. Kesilmenin Sonuçları 796
E. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 797
§ 6 MEMNU HAKLARIN İADESİ VE ADLÎ SİCİLDEKİ BİLGİLERİN SİLİNMESİ 797
I. Memnu Hakların İadesi 797
II. Adlî Sicildeki Bilgilerin Silinmesi 799
A. Adli Sicile Kaydedilecek Bilgiler 799
B. Adli Sicil ve Arşiv Bilgilerinin Kullanılması 801
C. Adli Sicil Bilgilerinin Silinmesi 801
D. Adlî Sicil Bilgilerinin Silinmesi Usulü 804
Kaynakça 805
Mevzuat Dizini 821
Kavramlar Dizini 835