Türk Borçlar Hukuku Sözleşmelerinde Şekil
Av. Tuğçe TAŞDEMİR
İÇİNDEKİLER
ÖZET.5
ABSTRACT7
İÇİNDEKİLER.9
KISALTMALAR17
GİRİŞ.19
BİRİNCİ BÖLÜM
ŞEKLE İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER
1.1. Sözleşmelerde Şeklin Tarihi Gelişimi21
1.1.1. Roma Hukukunda Şeklin Tarihi Gelişimi22
1.1.1.1. Genel Olarak .22
1.1.1.2. Roma Sözleşmeler Sistemi ve Sistemin Şekil ile
İlişkisi.22
1.1.1.2.1. Sözlü Akitler 24
1.1.1.2.2. Yazılı Akitler24
1.1.1.2.3. Aynî Akitler25
1.1.1.2.4. Rızai Akitler.25
1.1.2. Türk Hukukunda Şeklin Tarihi Gelişimi26
1.1.2.1. İslamiyet Öncesi Dönem.26
1.1.2.2. İslamiyet Dönemi 30
1.2. Şekil Kavramı, Şeklin Fayda veya Sakıncaları, Şeklin
Çeşitleri .32
1.2.1. Şekil Kavramı.32
1.2.1.1. Genel Kural: Şekil Serbestîsi 33
1.2.1.2. Genel Kuralın İstisnası: Şekil Zorunluluğu.35
1.2.2. Şekil Zorunluluğunun Oluşturduğu Fayda ve
Sakıncalar.38
1.2.2.1. Genel Olarak .38
İçindekiler
10
1.2.2.2. Şekil Şartının Faydaları.38
1.2.2.2.1. Tarafları Sözleşme Üzerinde Düşünmeye
Yönlendirmesi38
1.2.2.2.2. Taraf İradelerine Açıklık ve Netlik Getirmesi .39
1.2.2.2.3. İspat Kolaylığı Sağlaması 40
1.2.2.2.4. Sözleşmede Zayıf Olan Tarafa Yönelik
Menfaat Dengesinin Sağlanması40
1.2.2.2.5. Açıklık ve İşlem Güvenliği Sağlaması.41
1.2.2.3. Şekil Şartının Sakıncaları42
1.2.2.3.1. Ekonomik Yönden Külfetli Olması .42
1.2.2.3.2. Zaman Kaybına Sebep Olması.42
1.2.3. Şeklin Çeşitleri.43
1.2.3.1. Şeklin Fonksiyonlarına Göre 43
1.2.3.1.1. Geçerlilik Şekli 43
1.2.3.1.2. İspat Şekli.45
1.2.3.2. Sözleşmenin Yapılış Şekline Göre47
1.2.3.2.1. Sözlü Şekil .47
1.2.3.2.2. Yazılı Şekil.47
1.2.3.2.2.1. Genel Olarak .47
1.2.3.2.2.2. Âdi Yazılı Şekil.48
1.2.3.2.2.2.1. Metin 49
1.2.3.2.2.2.2. İmza51
1.2.3.2.2.2.2.1 Tanımı, İşlevi ve Genel
Özellikleri.51
1.2.3.2.2.2.2.2. İmzanın Yeri .55
1.2.3.2.2.2.3. Özel Durumlar55
1.2.3.2.2.2.3.1. İmza Atabilen Görme Engelliler
Açısından .55
1.2.3.2.2.2.3.2. İmza Atamayanlar Açısından58
İçindekiler
11
1.2.3.2.2.2.4. İmza Konusunda Özellik Arz Eden
Bazı Durumlar59
1.2.3.2.2.2.4.1. Beyaza (Boşa) imza.59
1.2.3.2.2.2.4.2. Güvenli Elektronik İmza .61
1.2.3.2.2.3. Nitelikli Yazılı Şekil62
1.2.3.2.2.4. Resmî Şekil Şartı.63
1.2.3.2.2.4.1. Genel Olarak Amaç ve Fonksiyonu .63
1.2.3.2.2.4.2. Resmî Şekil Düzenlemekle
Yetkilendirilen Makamlar 64
1.2.3.2.2.4.2.1. Noter64
1.2.3.2.2.4.2.1.1. Düzenleme Şeklinde
Yapılan Senetler.64
1.2.3.2.2.4.2.1.2. İmza Onaylama Şeklinde
Yapılan Senetler.65
1.2.3.2.2.4.2.2. Tapu Sicil Müdürü veya
Görevlileri 66
1.2.3.2.2.4.2.3. Diğer Resmî Merciler67
1.2.3.2.2.5. Resmî Sicile Tescil67
1.2.3.2.2.6. Resmî Kayıt ve Senetlerin Hükümleri ve
Sonuçları.67
1.2.3.3. Şekil Şartının Kaynağına Göre68
1.2.3.3.1. Kanunî Şekil.68
1.2.3.3.2. İradi Şekil .69
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK BORÇLAR HUKUKUNDA ŞEKLE TÂBİ KILINMIŞ
BAZI SÖZLEŞMELER
2.1. Genel Olarak71
2.2. Resmî Şekle Bağlı Sözleşmeler .71
2.2.1. Taşınmaz Satış Sözleşmesi.71
İçindekiler
12
2.2.1.1. Genel Olarak .71
2.2.1.2. Şeklin Kapsamı ve Şekli Gerçekleştirecek Makam72
2.2.2. Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesi75
2.2.2.1. Tanımı ve Şekli .75
2.2.2.2. Hukukî Niteliği .77
2.2.2.3. Taşınmaz Satış Vaadinin Hükümleri 78
2.2.3. Motorlu Araç Satış Sözleşmesi80
2.2.3.1. Genel Olarak .80
2.2.3.2. Tâbi Olduğu Şekil .81
2.2.3.2.1. Tescilsiz (İlk Tescili Yapılacak) Araçlar
Bakımından 81
2.2.2.3.2. Tescil Edilmiş Motorlu Araçlar Bakımından.82
2.2.4. Alım ve Geri Alım Sözleşmeleri84
2.2.4.1. Alım Sözleşmesi .84
2.2.4.1.1. Tanım .84
2.2.4.1.2. Hukukî Niteliği 84
2.2.4.1.3. Şekil .85
2.2.4.2. Geri Alım Sözleşmesi .87
2.2.4.2.1. Tanım .87
2.2.4.2.2. Hukukî Niteliği 87
2.2.4.2.3. Şekil .88
2.2.5. Mal Değişim(Trampa) Sözleşmesi.88
2.2.5.1. Tanım ve Genel Bilgi88
2.2.5.2. Unsurları89
2.2.5.2.1. Mal .89
2.2.5.2.2. Mal ile Değişim89
2.2.5.3. Şekil 90
2.2.5.4. Hüküm ve Sonuçları91
İçindekiler
13
2.2.6. Vekile Taşınmaz Mülkiyetinin Devrini Konu Alan
Sözleşme Yapma Yetkisi Veren Vekâlet Sözleşmeleri92
2.2.6.1. Tanımı .92
2.2.6.2. Unsurları93
2.2.6.2.1. Bir İşin Görülmesi ya da İşlemin Yapılması93
2.2.6.2.2. İşin Vekâlet Veren Menfaatine ve İradesine
Uygun Olarak Görülmesi .93
2.2.6.2.2. Anlaşma94
2.2.6.3. Hukukî Niteliği95
2.2.6.4. Şekil.97
2.2.7. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 98
2.2.7.1. Tanım 98
2.2.7.2. Hukukî Niteliği99
2.2.7.3. Şekil.100
2.3. Yazılı Şekil Şartının Öngörüldüğü Sözleşmeler .102
2.3.1. Nitelikli Yazılı Şekil Şartının Öngörüldüğü
Sözleşmeler 102
2.3.1.1. Kefalet Sözleşmesi 102
2.3.1.1.1. Tanım .102
2.3.1.1.2. Hukukî Niteliği.103
2.3.1.1.3. Kefalet Sözleşmesinin Benzer Hukukî
İlişkilerden Farkları104
2.3.1.1.3.1. Garanti Sözleşmesinden Farkı.104
2.3.1.1.3.2. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenmeden
Farkı .106
2.3.1.1.4. Şekil106
2.3.1.1.5. Şeklin Kapsamındaki Unsurlar.109
2.3.1.1.5.1. Kefil Olma İradesi.109
2.3.1.1.5.2. Asıl Borç .109
İçindekiler
14
2.3.1.1.5.3. İmza.110
2.3.1.1.5.4. Kefilin El Yazısı İle Yazacağı Hususlar .111
2.3.1.2. Taksitle Satış ve Ön Ödemeli Taksitle Satış
Sözleşmesi112
2.3.1.2.1. Taksitle Satış Sözleşmesi.112
2.3.1.2.1.1. Genel Olarak .112
2.3.1.2.1.2. Şekil 114
2.3.1.2.2. Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesi 115
2.3.1.2.2.1. Genel Olarak .115
2.3.1.2.2.2. Şekil 116
2.3.2. Âdi Yazılı Şekil Şartının Öngörüldüğü Sözleşmeler.117
2.3.2.1. Sözleşmeden Doğan Ön Alım Hakkı (Ön Alım
Sözleşmesi) 117
2.3.2.1.1. Tanım ve Çeşitleri117
2.3.2.1.2. Hukukî Niteliği 119
2.3.2.1.3. Şekil ve Hakkın Kullanılması 120
2.3.2.2. Bağışlama Sözleşmesi.122
2.3.2.2.1. Tanım .122
2.3.2.2.2. Hukukî Niteliği 122
2.3.2.2.3. Şekil .124
2.3.2.3. Finansal Kiralama Sözleşmesi 125
2.3.2.3.1. Tanımı ve Unsurları .125
2.3.2.3.2. Hukukî Niteliği 127
2.3.2.3.3. Şekil .128
2.3.2.4. Yayım Sözleşmesi.129
2.3.2.4.1. Tanımı ve Unsurları .129
2.3.2.4.2. Hukukî Niteliği 129
2.3.2.4.3. Şekil .130
İçindekiler
15
2.3.2.5. Alacağın Temliki Sözleşmesi132
2.3.2.5.1. Tanım .132
2.3.2.5.2. Hukukî Niteliği.133
2.3.2.5.3. Şekil133
2.3.2.6. Ömür Boyu Gelir Sözleşmesi134
2.3.2.6.1. Tanım .134
2.3.2.6.2. Hukukî Niteliği.134
2.3.2.6.3. Şekil135
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK BORÇLAR HUKUKUNDA ŞEKLE AYKIRILIĞIN
SONUÇLARI
3.1. Konuya Genel Bakış137
3.1.1. Şekle Aykırılığın Yaptırımı Konusunda Doktrindeki
Görüşler138
3.1.1.1. Yokluk Görüşü 138
3.1.1.1.1. Genel Olarak 138
3.1.1.1.2. Yokluk Görüşüne Göre Şekle Aykırılığın
Sonuçları.139
3.1.1.1.3. Yokluk Görüşüne Yöneltilen Eleştiriler.140
3.1.1.2. Şekle Aykırılığı Geçersizlik İle Açıklayan
Görüşler142
3.1.1.2.1. Geçersizlik Türleri142
3.1.1.2.1.1. Kesin Hükümsüzlük(Butlan) Görüşü142
3.1.1.2.1.1.1. Genel Olarak 142
3.1.1.2.1.1.2. Kesin Hükümsüzlük Görüşünün
Sonuçları.144
3.1.1.2.1.1.3. Kesin Hükümsüzlük Görüşüne
Yöneltilen Eleştiriler 147
İçindekiler
16
3.1.1.2.1.2. Kendine Özgü (Sui Generis) Geçersizlik
Görüşü147
3.1.1.2.1.3. Esnek Hükümsüzlük Görüşü.149
3.1.1.2.1.3.1. Genel Olarak 149
3.1.1.2.1.3.1.1. Sınırsız Esnek Hükümsüzlük
Görüşü149
3.1.1.2.1.3.1.2. Sınırlı Esnek Hükümsüzlük
Görüşü150
3.1.1.2.1.3.2. Esnek Hükümsüzlük Görüşüne Göre
Şekle Aykırılığın Sonuçları151
3.1.1.2.1.3.3. Esnek Hükümsüzlük Görüşünü
Yöneltilen Eleştiriler152
3.1.1.2.1.4. İptal Edilebilirlik (Nisbî Butlan) Görüşü 152
3.1.1.2.1.4.1. Genel Olarak 152
3.1.1.2.1.4.1.1. Gerçek Anlamı ile Bir İptal
Hakkı Doğuran İptal Edilebilirlik 153
3.1.1.2.1.4.1.2. Gerçek Olmayan Anlamda Bir
İptal Hakkı Doğuran İptal Edilebilirlik154
3.1.1.2.1.4.2. İptal Edilebilirlik Görüşüne Göre
Şekle Aykırılığın Sonuçları154
3.1.1.2.1.4.3. İptal Edilebilirlik Görüşüne
Yöneltilen Eleştiriler154
3.1.1.2.1.5. Diğer Görüşler.155
3.1.1.2.1.5.1. Eksik Borç Görüşü.155
3.1.1.2.1.5.2. Fiili Sözleşme Görüşü156
3.1.1.2.1.6. Değerlendirme ve Kanaatimiz 156
SONUÇ157
KAYNAKLAR .161
