Uluslararası Tahkim Rehberi

Dr. Tanju KÖKSAL, Serhat ÖZER



GİRİŞ-1

BİRİNCİ BÖLÜM

ULUSLARARASI TİCARİ SÖZLEŞMELERDEN KAYNAKLANAN UYUŞMAZLIKLARIN HUKUKİ ÇÖZÜM YOLLARI

A. -ULUSLARARASI TİCARİ UYUŞMAZLIKLARIN ULUSAL MAHKEMELERDE ÇÖZÜMLENMESİ-3

B. -ULUSLARARASI TİCARİ UYUŞMAZLIKLARIN TAHKİM DIŞINDAKİ ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZME TEKNİKLERİ İLE ÇÖZÜMÜ-6

1. -MÜZAKERE YÖNTEMİ-7

2. -TEKNİK (HAKEM) BİLİRKİŞİLİK YÖNTEMİ-7

3. -ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN SÖZLEŞMEYE MÜDAHALESİ YÖNTEMİ-10

4. -ÖN HAKEMLİK YÖNTEMİ-11

5. -ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZME YÖNTEMLERİ-13

6. -UZLAŞTIRMA YÖNTEMİ-16

6. 1. -ICC Uzlaştırma Kuralları-17

6. 2. -UNCITRAL Uzlaştırma Kuralları-17

6. 3. -ICSID Uzlaştırma Kuralları-18

6. 4. -FIDIC Uzlaştırma Kuralları-19

C. -ULUSLARARASI TİCARET SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARIN TAHKİM YOLU İLE ÇÖZÜMLENMESİ-20

1. -ULUSLARARASI TİCARİ TAHKİM VE TÜRKİYE UYGULAMASI-20

2. -ULUSLARARASI KURUMSAL TAHKİM-25

2. 1. -ICSID Merkezi-25

2. 2. -Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Mahkemesi-26

2. 3. -Diğer Kurumsal Tahkim Merkezleri-28

D. -YABANCI SERMAYE YATIRIMLARINDAN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI-29

1. -ICSID KONVANSİYONU (WASHINGTON ANLAŞMASI)-29

2. -İKİLİ ANLAŞMALARDA ÖNGÖRÜLEN TAHKİM PROSEDÜRÜ-31

İKİNCİ BÖLÜM

YURTDIŞI İNŞAAT HİZMETLERİ SEKTÖRÜNDEKİ UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLU OLARAK ULUSLARARASI TAHKİM

A. -SÖZLEŞME HUKUKU AÇISINDAN İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ-33

1. -İnşaat ve İmalat Kavramı-34

2. -İnşaat Sözleşmeleri-35

2. 1. -Yasal Dayanak-35

2. 1. 1. -Tanım ve Kapsam-35

2. 2. -İnşaat Sözleşmesinin Tarafları-36

2. 3. -İnşaat Sözleşmesinin Özellikleri-36

2. 3. 1. -İnşaat Sözleşmesi Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Bir Sözleşmedir-37

2. 3. 2. -İnşaat Sözleşmesi İvazlı Bir Sözleşmedir-37

2. 3. 3. -İnşaat Sözleşmeleri Hem Ani Edimli Hem de Sürekli Sözleşme Özelliği Taşır-38

2. 4. -İnşaat Sözleşmesinin Unsurları-39

2. 4. 1. -İnşaat Eseri Meydana Getirme Unsuru-39

2. 4. 1. (1). -Bir Eser Meydana Getirme-39

2. 4. 1. (1). (a). Eser Kavramı-39

2. 4. 1. (1). (b). Meydana Getirme Kavramı-41

2. 4. 1. (1). (c). Ücret Unsuru-42

2. 4. 1. (1). (d). Anlaşma Unsuru-42

2. 5. -Eser (İnşaat) Sözleşmelerinde Şekil ve Geçerlilik Şartları-43

2. 6. -İnşaat Sözleşmelerinin İçeriği-44

2. 7. -İnşaat Sözleşmelerinde Yer Alması Zorunlu Hususlar-45

2. 8. -İnşaat Sözleşmelerinde Doğabilecek Uyuşmazlıklar-46

B. -İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞABİLECEK UYUŞMAZLIKLARIN HUKUKİ ÇÖZÜM YOLLARI-48

1. -Uyuşmazlıkların Milli Mahkemeler Aracılığı İle Çözümü İçin Ülke Mevzuatlarında Öngörülen Düzenleme-48

1. 1. -Türkiye-48

1. 2. -Almanya-50

1. 3. -İsviçre-50

1. 4. -Fransa-51

1. 5. -Hollanda-51

1. 6. -İngiltere-51

1. 7. -Amerika Birleşik Devletleri-52

1. 8. -İsveç-52

1. 9. -Brezilya-53

1. 10. -Rusya-53

1. 11. -Hindistan-54

1. 12. -Çin-54

1. 13. -Japonya-54

1. 14. -Irak-55

1. 15. -Mısır-55

1. 16. -Suudi Arabistan-55

1. 17. -Malezya-56

2. -Uzlaştırma ve Arabuluculuk-56

2. 1. -Arabuluculuğun Temel İlkesi-57

2. 2. -İnşaat Sözleşmelerinde Arabuluculuğun Önemi ve Yararları-58

2. 3. -Arabuluculuk Yönteminin Temel Aşamaları-60

2. 4. -Uyuşmazlık Doğduktan Sonra Arabuluculuğa Karar Verilmesi-61

2. 5. -Uyuşmazlık Doğmadan Önce Arabuluculuğa Karar Verilmesi-62

2. 6. -Arabuluculuk Sözleşmesinin Uygulanması-62

2. 7. -Arabulucu İle Sözleşme-63

2. 8. -Arabuluculuğun Muhtemel Sonuçları ve Sona Ermesi-64

2. 9. -Bazı Standart Uzlaştırma Kuralları-65

2. 10. -MTO Tahkim Kurallarının Genel Yapısı-66

2. 11. -ICSID Kuralları-66

2. 12. -FIDIC Uzlaştırma Kuralları-68

2. 13. -UNCITRAL Uzlaştırma Kuralları-69

3. -Uyuşmazlıkların Müzakereler Yolu İle Çözümü-70

3. 1. -Müzakerelerde Tartışılacak Konular-72

3. 2. -Müzakerelerin Aşamaları-73

4. -Uyuşmazlıkların Hakem-Teknik Bilirkişilik Yolu İle Çözümü-74

4. 1. -Kavram ve Hukuki Nitelik-76

4. 2. -Hakem-Bilirkişi Anlaşması-76

4. 3. -Hakem Bilirkişi Anlaşmasının Şekli-77

4. 4. -Ön Hakemlik Yöntemi-78

5. -Sözleşmeye Üçüncü Kişilerin Müdahalesi Yöntemi-78

6. -Uyuşmazlıkların Tahkim Yöntemi ile Çözümlenmesi (4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu Çerçevesinde Tahkim)-79

6. 1. -4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanununun Yürürlüğe Girmesi ve Etkisi-79

6. 2. -Kanunun Uygulama Alanı-81

6. 2. 1. -Taraflarca Kanunun Uygulanmasının Kararlaştırılması-81

6. 3. -Yabancılık Unsuru Taşıyan ve Tahkim Yerinin Türkiye Olarak Belirlendiği Uyuşmazlıklar-83

6. 3. 1. -Genel Olarak-83

6. 3. 2. -Tarafların Yerleşim Yeri Veya Olağan Oturma Yeri ya da İşyerlerinin Ayrı Devletlerde Bulunması-85

6. 3. 2. (1). -Ayrı Devletlerde Bulunması-85

6. 3. 2. (2). -Tahkim Yerinden Başka Bir Devlette Bulunması-87

6. 3. 2. (3). -Asıl Sözleşmeden Doğan Yükümlülüklerin Önemli Bir Bölümünün İfa Edileceği Yerden veya Uyuşmazlık Konusunun En Çok Bağlantılı Olduğu Yerden Başka Bir Devlette Bulunması-88

6. 3. 3. -Yabancı Sermaye ve Yabancı Kredi-89

6. 4. -Ülkelerarası Mal ve Sermaye Geçişi-91

6. 5. -Kanunun Konu Bakımından Uygulanması-91

6. 5. 1. -Türkiye'de Bulunan Taşınmaz Mallar Üzerindeki Ayni Haklara İlişkin Uyuşmazlıklar-92

6. 5. 2. -İki Tarafın İradesine Tabi Olmayan Uyuşmazlıklar-93

6. 5. 3. -Saklı Tutulan Milletlerarası Anlaşmalar-94

6. 6. -Kanunun Zaman Bakımından Uygulanması-95

6. 7. -Tahkimde Görevli ve Yetkili Mahkeme-97

6. 8. -Tahkim Anlaşması-98

6. 9. -Tahkim Yeri, Dili ve Süresi-102

6. 9. 1. -Tahkim Yeri-102

6. 9. 2. -Tahkim Dili-105

6. 9. 3. -Tahkim Süresi-106

6. 9. 3. (1). -Tahkim Süresinin Belirlenmesi-106

6. 9. 3. (2). -Tahkim Süresinin Başlangıcı-109

6. 9. 3. (3). -Tahkim Süresinin Uzatılması ve Bu Talebin Reddi-111

6. 10. -İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir-114

6. 10. 1. -Genel Olarak-114

6. 10. 2. -Devlet Mahkemelerinden İhtiyati Haciz veya Tedbir Kararı Verilmesinin İstenmesinin Tahkime Aykırılık Teşkil Etmeyeceği-116

6. 10. 3. -Hakemlerin İhtiyati Haciz veya Tedbir Kararı Vermesi-117

6. 10. 3. (1). -Taraflarca Aksinin Kararlaştırılmaması-117

6. 10. 3. (2). -Hakem Mahkemesinin Kurulması-118

6. 10. 3. (2). (a). Taraflardan Birinin İstemi Üzerine-118

6. 10. 3. (2). (b). Uygun Güvencenin Verilmesi Şartı ile-118

6. 11. -Hakem Kurulunun Teşkili-119

6. 11. 1. -Hakemlerin Sayısı-120

6. 11. 2. -Hakemlerin Seçimi-120

6. 11. 2. (1). -Tahkim Sözleşmesinde Hakemlerin İsmen Belirlenmiş Olması-120

6. 11. 2. (2). -Hakemlerin Taraflarca Seçilmesi-122

6. 11. 2. (2). (a). Tek Hakem Seçimi-123

6. 11. 2. (2). (b). Üç veya Daha Fazla Hakem Seçimi-124

6. 11. 2. (2). (c). Hakem Seçiminin Üçüncü Kişi ya da Tahkim Kurumu Tarafından Gerçekleştirilmesi-125

6. 11. 2. (2). (d). Mahkeme Kararı İle Hakem Seçiminin Yapılması-126

6. 11. 3. -Hakem Olabilecek Kişiler-127

6. 11. 4. -Hakemlerin Bağımsız ve Tarafsız Olması-128

6. 11. 5. -Hakemin Reddi-130

6. 11. 6. -Hakemin İstinkafı ve Azli-132

6. 12. -Uyuşmazlığın Esasına Uygulanacak Hukuk-133

6. 13. -Tahkim Usulüne Uygulanacak Kurallar-137

6. 13. 1. -Tahkim Usulüne Uygulanacak Hukuk-137

6. 13. 2. -Tarafların Eşitliği-139

6. 13. 3. -Tahkim Yargılamasında Temsil ve Avukatlık-140

6. 14. -Hakem Kararına Karşı Kanun Yolu-141

6. 14. 1. -İptal Yolu ve İncelenmesi-144

6. 14. 2. -İptal Sebepleri-146

6. 14. 2. (1). -İptal İsteminde Bulunan Tarafça İspat Edilecek İptal Sebepleri-146

6. 14. 2. (1). (a). Taraflardan Birinin Ehliyetsiz Olması veya Tahkim Anlaşmasının Geçersiz Olması-146

6. 14. 2. (1). (a). (a). Ehliyetsiz Kişiler Tarafından Tahkim Anlaşmasının Yapılması-146

6. 14. 2. (1). (a). (b). Tahkim Anlaşmasının Tarafların Kararlaştırdığı Hukuka Göre Böyle Bir Hukuk Yok ise Türk Hukukuna Göre Geçersiz Olması-148

6. 14. 2. (2). -Usule Aykırı Hakem Seçimi Yapılması-149

6. 14. 2. (3). -Tahkim Süresi İçinde Kararın Verilmemesi-150

6. 14. 2. (4). -Hakemin Kendi Yetkisine Dair Hukuka Aykırı Karar Vermesi-151

6. 14. 2. (5). -Hakem Tarafından Verilen Kararın Tahkim Anlaşması Dışında Kalan Bir Konuda Olması veya Hakemin Yetkilerini Aşması veya Taleplerin Tamamı Hakkında Karar Vermemesi-152

6. 14. 2. 5. (1). Hakem Tarafından Verilen Kararın Tahkim Anlaşması Dışında Kalan Bir Konuda Olması-152

6. 14. 2. 5. (2). Hakemin Taleplerin Tamamı Hakkında Karar Vermemesi veya Yetkilerini Aşması-153

6. 14. 2. (6). -Usulüne Uygun Olarak Tahkim Yargılamasının Yürütülmemesi ve Bu Durumun Kararın Esasına Etkili Olması-154

6. 14. 2. (7). -Tarafların Eşitliği İlkesine Aykırılık-156

6. 14. 3. -Mahkeme Tarafından Res'en Dikkate Alınacak İptal Sebepleri-156

6. 14. 3. (1). -Tahkime Elverişli Olmayan Uyuşmazlık-156

6. 14. 3. (2). -Kamu Düzenine Aykırı Nitelikteki Karar-158

6. 14. 4. -İptal Davası Açma Süresi-161

6. 14. 5. -Kısmi İptal Kararı-162

6. 14. 6. -Görevli ve Yetkili Mahkeme-163

6. 14. 7. -İptal Davası Kararına Karşı Müracaat Yolları(Temyiz İncelemesi)-165

7. -FIDIC (Kırmızı Kitap) 1999 Baskısına Göre Uyuşmazlıkların Çözümü-166

SONUÇ-173

KAYNAKÇA-175

EKLER-183

1. -YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE İCRASI HAKKINDA 10 HAZİRAN 1958 TARİHLİ NEW YORK SÖZLEŞMESİ-185

2. -EUROPEAN CONVENTION ON INTERNATIONAL COMMERCIAL ARBITRATION-195

3. -ICC TAHKİM KURALLARI-249

4. -UNCITRAL TAHKİM KURALLARI-289

5. -TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ TAHKİM TÜZÜĞÜ-513

6. -HUKUK UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK KANUNU-525

7. -ICSID CONVENTION, REGULATIONS AND RULES-539

8. -İSTANBUL TAHKİM MERKEZİ KANUNU TASARISI-637