Deniz Taşımacılığında Taşıyanın Sorumluluktan Kurtulduğu Haller

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 15
Giriş 17
Birinci Bölüm
TAŞIYANIN SORUMLULUĞU
§ 1) TAŞIYAN 19
I) Taşıyan Kavramı 19
II) Asıl Taşıyan / Alt Taşıyan Kavramları 20
III) Fiili Taşıyan / Akdi Taşıyan Kavramları 21
§ 2) TAŞIYANIN SORUMLULUĞU 22
I) Taşıyanın Sorumluluğunun Tarihsel Gelişimi 22
II) Taşıyanın Sorumluluğunu Düzenleyen Uluslararası Anlaşmalar 24
A) Lahey Kuralları / The Hague Rules 24
B) Visby Protokolü / Visby Protocol 26
C) Hamburg Kuralları / Hamburg Rules 27
D) Rotterdam Kuralları / Rotterdam Rules 29
III) Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Taşıyanın Sorumluluğu 30
A) Türk Ticaret Kanunu Hükümlerinin Kaynağı 30
B) Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen Sorumluluk Halleri 32
a) Geminin Denize, Yola ve Yüke Elverişsiz Olması Sebebiyle Taşıyanın Sorumluluğu (TTK m. 1141) 32
i) Denize Elverişlilik (Seaworthiness) 33
ii) Yola Elverişlilik (Voyageworthiness) 35
iii) Yüke Elverişlilik (Cargoworthiness) 36
b) Yükün Zıyaı, Hasara Uğraması veya Geç Teslimi Neticesinde Meydana Gelen Zararlardan Taşıyanın Sorumluluğu (TTK m. 1178) 38
i) Taşıyanın Beklenen Dikkat ve Özeni Göstermesi 38
ii) Yükün Zıyaı, Hasara Uğraması veya Geç Teslimi 39
aa) Yükün Zıyaı 39
bb) Yükün Hasara Uğraması 40
cc) Yükün Tesliminde Gecikme 40
iii) Taşıyanın Kendisinden Beklenen Dikkat ve Özeni Göstermekle Yükümlü Olduğu Dönem 43
aa) Yükleme ve Boşaltmada Yüke Özen Yükümlülüğü 45
bb) İstifte Özen Yükümlülüğü 46
cc) Yolculuk Esnasında Özen Yükümlülüğü 47
dd) FIO / FIOS / FIOST Klozu 47
c) Yükün İzinsiz Olarak Başka Bir Gemiye Yüklenmesi ve Aktarılması
(TTK m. 1150) 50
d) Yükün İzinsiz Olarak Güvertede Taşınması (TTK m. 1151) 51
e) Haklı Sebep Olmaksızın Rotadan Sapma (TTK m. 1113) 54
İkinci Bölüm
TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN
KURTULMASI
§ 3) TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN KURTULDUĞU HALLER 57
I) Taşıyana Yüklenemeyecek Sebep (TTK m. 1179) 59
A) Genel Olarak 59
B) Taşıyanın Kusuru ve İspat Yükü 60
C) Taşıyanın Adamları 61
a) Gemi Adamları 61
b) Taşıyanın İşletmesinde Çalışan Kişiler 62
c) Taşıyanın Temsilcileri 62
d) Taşıyanın İşletmesinde Çalışmayan Ancak Navlun Sözleşmesinin İfasında Rol Alan Kişiler 62
e) Fiili Taşıyan 63
II) Sevk ve Başkaca Teknik Yönetim Sebebiyle Oluşan Zarardan Taşıyanın Sorumsuzluğu (TTK m. 1180/1) 65
A) Genel Olarak 65
B) Teknik Kusur Kavramı 68
a) Sevk Kusuru (Errors in the Navigation of the Ship) 68
i) Genel Olarak 68
ii) Çatma Halinde Sevk Kusurundan Doğan Zarardan Sorumluluk 70
b) Geminin Başkaca Teknik Yönetimine İlişkin Kusur (Teknik Yönetim Kusuru) (Errors in the management of the ship) 73
C) Teknik Kusura Taşıyanın Şahsi Kusuru ile Yol Açması Hali 74
a) Taşıyanın Şahsi Kusuru Kavramı 74
b) Taşıyanın Şahsi Kusurunun Uluslararası Güvenli Yönetim Kodu Kapsamında İncelenmesi 75
D) Teknik Kusur – Ticari Kusur Ayrımı 76
E) Uluslararası Konvansiyonlarda Teknik Kusurdan Sorumsuzluk Hali 80
a) Lahey Kuralları Düzeni 80
b) Hamburg Kuralları Düzeni 80
c) Rotterdam Kuralları Düzeni 80
III) Yangın Sebebiyle Sorumsuzluk Hali (TTK m. 1180/1) 81
A) Genel Olarak 81
B) Yangının Sebebinin Sorumsuzluk Haline Etkileri 83
a) Yangının Başlangıçtaki Elverişsizlik Nedeniyle Çıkması Hali 83
b) Yangının Teknik Kusur Nedeniyle Çıkması Hali 85
c) Yangının Taşıyanın Şahsi Kusuru Sebebiyle Çıkması Hali 85
d) Yangının Ticari Kusur Nedeniyle Çıkması Hali 86
e) Yangının Yüke Has Özelliklerden Dolayı Çıkması Hali 87
C) Uluslararası Konvansiyonlarda Taşıyanın Yangından Sorumluluğu 87
a) Lahey Kuralları Düzeni 87
b) Hamburg Kuralları Düzeni 87
c) Rotterdam Kuralları Düzeni 88
IV) Denizde Can veya Eşya Kurtarma Sebebiyle Sorumsuzluk
(TTK m. 1181) 89
A) Denizde Can Kurtarma Nedeniyle Sorumsuzluk Hali 90
B) Denizde Mal Kurtarma Nedeniyle Sorumsuzluk Hali 91
C) Uluslararası Konvansiyonlarda Denizde Can veya Eşya Kurtarma Sebebiyle Sorumsuzluk Hali 92
a) Lahey Kuralları Düzeni 92
b) Hamburg Kuralları Düzeni 92
c) Rotterdam Kuralları Düzeni 93
V) Eşyanın Cins veya Değerinin Kasten Yanlış Bildirilmesi Halinde Sorumsuzluk (TTK m. 1186/5) 93
A) Düzenlemenin Amacı 94
B) Taşıyanın Sorumsuzluk Halinden Yararlanmasının Şartları 94
C) Uluslararası Konvansiyonlarda Eşyanın Cins veya Değerinin Kasten Yanlış Bildirimi Sebebiyle Sorumsuzluk Hali 96
VI) Can veya Eşya Kurtarmak veya Başka Bir Haklı Sebep İçin Rotadan Sapma Halinde Sorumsuzluk (TTK m. 1220) 96
A) Can Kurtarmak için Rotadan Sapma 97
B) Mal Kurtarmak için Rotadan Sapma 97
C) Başka Bir Haklı Sebep için Rotadan Sapma 97
D) TTK m. 1181 ile TTK m. 1220 Bağlantısı 99
E) Sapmanın Sonuçları 100
F) Uluslararası Konvansiyonlarda Denizde Can veya Eşya Kurtarmak
veya Başka Bir Haklı Sebep İçin Rotadan Sapma Halinde Sorumsuzluk 101
a) Lahey Kuralları Düzeni 101
b) Hamburg Kuralları Düzeni 101
c) Rotterdam Kuralları Düzeni 102
§ 4) TAŞIYANIN KUSURSUZLUK VE UYGUN İLLİYET BAĞI KARİNELERİNDEN YARARLANDIĞI HALLER 102
I) Genel Olarak 102
II) Taşıyanın Kusursuzluk ve Uygun İlliyet Bağından Yararlandığı Haller 105
A) Deniz veya Geminin İşletilmesine Elverişli Diğer Suların Tehlike ve Kazaları 105
B) Harp Olayları, Karışıklık ve Ayaklanmalar, Kamu Düşmanlarının Hareketleri, Yetkili Makamların Emirleri veya Karantina Sınırlamaları 109
a) Harp Olayları 110
b) Karışıklık ve Ayaklanmalar 111
c) Kamu Düşmanlarının Hareketleri 111
d) Yetkili Makamların Emirleri 111
e) Karantina Sınırlamaları 112
C) Mahkemelerin El Koyma Kararları 113
D) Grev, Lokavt veya Diğer Çalışma Engelleri 113
E) Yükleten, Taşıtan ve Eşyanın Maliki ile Bunların Temsilcilerinin ve Adamlarının Fiil veya İhmalleri 114
F) Hacim veya Tartı İtibarıyla Kendiliğinden Eksilme veya Eşyanın Gizli Ayıpları ya da Eşyanın Kendisine Özgü Doğal Cins ve Niteliği 115
a) Hacim veya Tartı İtibariyle Yükün Kendiliğinden Eksilmesi 115
b) Eşyanın Gizli Ayıpları 118
c) Eşyanın Kendisine Özgü Doğal Cins ve Niteliği 118
G) Ambalajın Yetersizliği 118
H) İşaretlerin Yetersizliği 120
§ 5) SEBEPLERİN BİRLEŞMESİ (TAŞIYANIN KISMİ SORUMLULUĞU) 120
§ 6) SÖZLEŞME DIŞI TALEPLER 123
§ 7) TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNA DAİR EMREDİCİ OLMAYAN HÜKÜMLER UYARINCA TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN KURTULMASI 124
I) Emredici Hükümler 125
II) Emredici Hükümlere Aykırı Düzenlemeler 127
III) Emredici Hükümlerin İstisnaları 127
a) Canlı Hayvan Yükü ve Güverte Yükü (TTK m. 1244/1/a) 128
i) Canlı Hayvan Yükü 128
ii) Güverte Yükü 129
b) Olağan Ticari Taşıma İşlerinden Olmayan Taşımalar (TTK m. 1244/1/b) 130
c) Yüklemeden Önceki ve Boşaltmadan Sonraki Safha (TTK m. 1244/1/c) 131
d) Müşterek Avaryaya İlişkin Kayıtlar (TTK m. 1244/2) 133
e) Yolculuk Çarteri Sözleşmeleri (TTK m. 1245) 133
f) Taşımanın Fiili Taşıyan Tarafından Gerçekleştirilen Bölümü
(TTK m. 1192) 134
Üçüncü Bölüm
ULUSLARARASI KONVANSİYONLARDA
ÖNGÖRÜLEN ANCAK TÜRK TİCARET KANUNU SİSTEMİNDE YER ALMAYAN HALLER
§ 8) LAHEY / HAMBURG / ROTTERDAM KURALLARI’NDA
DÜZENLENEN ANCAK TÜRK TİCARET KANUNU’NDA YER ALMAYAN SORUMSUZLUK HALLERİ 139
I) Lahey Kuralları 139
A) Genel Olarak 139
B) Lahey Kurallarında Öngörülüp TTK’ya Alınmayan Sorumsuzluk Halleri 140
II) Hamburg Kuralları 141
A) Genel Olarak 141
B) Hamburg Kurallarında Öngörülüp TTK’ya Alınmayan Sorumsuzluk Halleri 142
III) Rotterdam Kuralları 143
A) Genel Olarak 143
B) Rotterdam Kurallarında Öngörülüp TTK’ya Alınmayan Sorumsuzluk Halleri 145
Sonuç 149
Kaynakça 153
Elektronik Kaynakça 159