^{Türk Anonim Şirketler Hukukunda}Kayıtlı Sermaye Sistemi

Yrd. Doç. Dr. Ferah TÜRKOĞLU UTKU

• ÖNSÖZ-VII
• İÇİNDEKİLER-IX
• KISALTMALAR CETVELİ-XXI
• GİRİŞ-1
• BİRİNCİ BÖLÜM
• SERMAYE KAVRAMI VE
• ANONİM ŞİRKETLERDE SERMAYE SİSTEMLERİ
• I. SERMAYE KAVRAMI-3
• II. ANONİM ŞİRKETLERDE SERMAYE SİSTEMLERİ-4
• A. Esas Sermaye Sistemi-4
• 1. Esas Sermaye Sisteminin Özellikleri-5
• a. Sermayenin Tamamının Taahhüt Edilmiş Olması-5
• b. Sermayenin Şirketin Tasarrufuna Tahsis Edilmesi-8
• c. Sermayenin Önceden Belirlenmiş ve Sabit Olması-9
• d. Sermayenin Nakit ile İfade Edilebilmesi-11
• e. Sermayenin Asgari Miktarının Kanun Tarafından Belirlenmiş Olması-11
• f. Sermayenin Paylara Bölünmüş Olması-13
• 2. Esas Sermayenin Fonksiyonları-15
• a. Kuruluşta Ciddiyeti Sağlama Fonksiyonu-15
• b. Alacaklılar İçin Güvence Fonksiyonu-15
• c. Pay Sahipliği Haklarının Kullanılmasında Ölçü Fonksiyonu-17
• d. Mali Durum Bozukluğunu Belirleme Fonksiyonu-17
• 3. Esas Sermaye Sisteminin Eksiklikleri ve Kayıtlı Sermaye Sistemine Duyulan İhtiyaç-18
• B. Kayıtlı Sermaye Sistemi-21
• 1. Kayıtlı Sermayenin Bir Sermaye Sistemi mi Sermaye Artırım Yöntemi mi? Olduğu Tartışması-23
• 2. Kayıtlı Sermaye Sisteminin Bir Sermaye Artırım Yöntemine Dönüştürülüp Dönüştürülemeyeceği-24
• 3. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Temel Kavramlar-25
• a. Başlangıç Sermayesi-26
• i. Tanımı-26
• ii. Başlangıç Sermayesinin Unsurları-27
• aa. Asgari Çıkarılmış Sermayeyi Temsil Etmesi ve Esas Sözleşmede Belirtilmesi-27
• bb. Asgari Tutarın Kanun Tarafından Belirlenmesi-27
• cc. Kuruluşta veya Sisteme Geçişte Tamamının Ödenmesi Zorunluluğu-30
• b. Çıkarılmış Sermaye-31
• i. Tanımı-31
• ii. Çıkarılmış Sermayenin Unsurları-32
• aa. Yönetim Kurulu Kararıyla Artırılması ve Kayıtlı Sermaye Tavanını Aşamaması-32
• bb. Ticaret Siciline Tescil ve İlan Edilmesi-33
• c. Kayıtlı Sermaye-33
• i. Tanımı-33
• ii. Kayıtlı Sermayenin Unsurları-35
• aa. Esas Sözleşmede Kayıtlı Sermaye Tavanına Yer Verilmesi-35
• bb. Kayıtlı Sermaye Miktarı-35
• İKİNCİ BÖLÜM
• TÜRK HUKUKUNDA KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNİN DÜZENLENİŞİ
• VE KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNE GİRİŞ
• I. KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER-39
• A. 7462 Sayılı Ereğli Demir Çelik Fabrikaları Türk Anonim Ortaklığı Kanunu-39
• B. 86 Sayılı Yatırımlar Holding Anonim Ortaklığı Kanunu-41
• C. 2499 Sayılı Mülga Sermaye Piyasası Kanunu-41
• 1. 3794 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Önceki Dönem-41
• 2. 3794 Sayılı Kanunla Kayıtlı Sermaye Sistemine İlişkin Olarak Yapılan Değişiklikler-44
• 3. 558 Sayılı KHK ile Yapılan Düzenlemeler-45
• 4. 4487 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler-46
• 5. 2499 Sayılı Kanun Dönemindeki Tebliğler-47
• D. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu-48
• 1. Kayıtlı Sermaye Sisteminin TTK'da Düzenlenme Gerekçeleri-48
• a. Kayıtlı Sermaye Sisteminin Sağladığı Kolaylıklardan Halka Açık Olmayan Anonim Şirketleri de Faydalandırmak-48
• b. Halka Açık Anonim Şirketler İle Halka Açık Olmayan Anonim Şirketler Arasındaki Hüküm Farkını En Aza İndirmek-49
• c. Şarta Bağlı Sermaye Artırımına İlişkin Hükümlerin Uygulama Alanını Genişletmek-50
• 2. Kayıtlı Sermaye Sisteminin Az Ortaklı ve Tek Ortaklı Anonim Şirketlerde Uygulanabilirliği-52
• E. 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu-54
• F. 6102 Sayılı TTK ve 6362 Sayılı SerPK'dan Sonra Yürürlüğe Giren Tebliğler-55
• 1. Halka Açık Olmayan Şirketlerde Kayıtlı Sermaye Sistemine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ-55
• 2. SPK'nın II-18. 1 Sayılı Kayıtlı Sermaye Sistemi Tebliği-55
• II. KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNE GİRİŞ-56
• A. Genel Olarak-56
• B. Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerin Kayıtlı Sermaye Sistemine Girişi-57
• 1. Kuruluşta Kayıtlı Sermaye Sisteminin Kabul Edilmesi-57
• 2. Kuruluşta Kayıtlı Sermaye Sistemine Giriş Şartları ve Süreci-57
• a. Başlangıç Sermayesine Sahip Olunması-57
• b. Esas Sözleşmede Kayıtlı Sermaye Sistemine İlişkin Kayıtlara Yer Verilmesi-58
• c. Gümrük ve Ticaret Bakanlığından İzin Alınması-58
• d. İzin İçin Bakanlığa Yapılan Başvuruya Eklenecek Belgeler-60
• e. Kuruluşu İzne Tabi Şirketlerde Bakanlık İzni Alınması-62
• f. Ticaret Siciline Tescil ve İlan-63
• 2. Kuruluştan Sonra Kayıtlı Sermaye Sistemine Geçilmesi-63
• 3. Kuruluştan Sonra Kayıtlı Sermaye Sistemine Geçiş Şartları ve Süreci-64
• a. Çıkarılmış Sermayenin Tamamının Ödenmesi-64
• b. Sermayenin Karşılıksız Kalmamış Olması-64
• c. Esas Sözleşme Değişiklik Taslağının Hazırlanması-65
• d. Bakanlık İzni-65
• e. İzin Başvurusuna Eklenecek Belgeler-65
• f. Başvurunun Bakanlık Tarafından İncelenmesi-67
• g. Esas Sözleşme Değişikliği İçin Bakanlıktan İzin Alınması-68
• h. Genel Kurulun Esas Sözleşme Değişikliğini Karara Bağlaması-68
• ı. İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurulunun Onayı-69
• i. Tescil ve İlan-72
• C. Halka Açık Anonim Şirketlerin Kayıtlı Sermaye Sistemine Girişi-73
• 1. Sisteme Giriş Şartları-73
• a. Halka Açık Anonim Şirket Olma veya Paylarını Halka Arz Etmek Üzere SPK'ya Başvurmuş Olma-73
• b. Başlangıç Sermayesine Sahip Olma-74
• 2. Halka Açık Anonim Şirketlerin Sisteme Giriş İşlemleri-75
• a. Yönetim Kurulu Tarafından Esas Sözleşme Değişiklik Taslağının Hazırlanması-75
• b. Yönetim Kurulu Kararı-75
• c. İzin İçin SPK'ya Başvurulması ve Başvuruya Eklenecek Belgeler-76
• d. SPK'nın Başvuruyu İnceleme Süreci-78
• e. Esas Sözleşme Değişikliği İçin Gümrük ve Ticaret Bakanlığından İzin Alınması-80
• f. Genel Kurulun Esas Sözleşme Değişikliği Konusunda Karar Alması-81
• g. İmtiyazlı Payların Varlığı Durumunda İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurulu Onayı-82
• h. Esas Sözleşme Değişikliğinin Ticaret Siciline Tescili ve TTSG'de İlanı-83
• ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
• KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDE
• YÖNETİM KURULUNUN YETKİLERİ
• I. SERMAYE ARTIRIM YETKİSİ-85
• A. Genel Olarak-85
• B. Yönetim Kurulunun Sermaye Artırımı Konusunda Yetkilendirilmesi-87
• C. Yönetim Kurulunun Sermaye Artırım Yetkisinin Süre ve Miktar Açısından Sınırlandırılması-89
• 1. Süre Açısından Sınırlandırma-89
• 2. Miktar Açısından Sınırlandırma-94
• D. Sermaye Artırım Kararı Alınması-96
• II. KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDE YÖNETİM KURULUNA VERİLEBİLEN DİĞER YETKİLER-98
• A. İmtiyazlı Pay Çıkarma Yetkisi-98
• 1. Genel Olarak-98
• 2. Yönetim Kuruluna İmtiyazlı Pay Çıkarma Yetkisinin Verilmesi-99
• 3. Yetkilendirme Kararı-101
• 4. Yönetim Kurulu Kararıyla İmtiyazlı Pay Çıkarılması-103
• B. İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Haklarını Sınırlayıcı Nitelikte Karar Alma Yetkisi-103
• 1. Genel Olarak-103
• 2. Yönetim Kuruluna İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Haklarını Sınırlayıcı Nitelikte Karar Alma Yetkisinin Verilmesi-105
• 3. Yönetim Kurulunun İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Haklarını Sınırlayıcı Nitelikte Karar Alması-106
• C. Yeni Pay Alma Hakkını Sınırlandırma Yetkisi-107
• 1. Yeni Pay Alma Hakkı-107
• 2. Yönetim Kuruluna Yeni Pay Alma Haklarını Sınırlandırma Yetkisi Verilmesi-109
• 3. Yönetim Kurulunun Yeni Pay Alma Hakkını Sınırlandırma Yetkisini Kullanması-113
• 4. Yönetim Kurulunun Yeni Pay Alma Hakkını Sınırlandırmasının Şartları-115
• a. Genel Olarak-115
• b. Haklı Sebeplerin Varlığı-116
• 5. Yeni Pay Alma Hakkının Sınırlandırılmasında Uyulması Gereken İlkeler-118
• a. Eşit İşlem İlkesi-118
• b. Hakların Sakınılarak Kullanılması İlkesi-119
• D. Primli Pay İhraç Etme Yetkisi-120
• 1. Primli Pay İhraç Etme Yetkisinin Verilmesi-120
• 2. Yönetim Kurulunun Primli Pay İhraç Etmesi-121
• E. İtibari Değerin Altında Pay Çıkarma Yetkisi-124
• 1. Genel Olarak-124
• 2. Payların İtibari Değerin Altında Bir Bedelle İhraç Edilebileceği Haller-125
• DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
• KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDEN ÇIKMA VE ÇIKARILMA
• I. HALKA AÇIK OLMAYAN ANONİM ŞİRKETLERİN KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDEN ÇIKMASI VE ÇIKMIŞ SAYILMASI-129
• A. Genel Olarak-129
• B. Kayıtlı Sermaye Sisteminden Çıkmanın Şartları-130
• 1. Bakanlıktan İzin Alınması-130
• 2. Esas Sözleşmenin Değiştirilmesi-131
• C. Kayıtlı Sermaye Sisteminden Çıkmış Sayılma-132
• 1. Sistemden Çıkmış Sayılma Nedenleri-132
• a. Esas Sözleşme ile Yönetim Kuruluna Verilen Yetki Süresinin Sona Ermesi ve Sürenin Genel Kurul Kararı İle Uzatılmaması-132
• b. Kayıtlı Sermaye Tavanına Ulaşılmış Olmasına Rağmen Yeni Bir Kayıtlı Sermaye Tavanının Belirlenmemesi-132
• 2. Kayıtlı Sermaye Sisteminden Çıkmış Sayılan Anonim Şirketlerin Esas Sözleşme Değişikliği Yapması-134
• II. HALKA AÇIK OLMAYAN ANONİM ŞİRKETLERİN KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDEN ÇIKARILMASI-135
• A. Halka Açık Olmayan Anonim Şirketin Kayıtlı Sermaye Sisteminden Çıkarılma Nedenleri-136
• 1. Kayıtlı Sermaye Sisteminin Amacı Dışında Ortakların ve Diğer Tasarruf Sahiplerinin İstismarına Yol Açacak Şekilde Kullanılması-136
• 2. Sermaye Yapısı Nedeniyle Kayıtlı Sermaye Sistemine İhtiyaç Duyulmaksızın Sermaye Artırımı Yapılabilmesi-137
• 3. Sisteme Girişte Aranan Niteliklerin Yitirilmesi-138
• B. Kayıtlı Sermaye Sisteminden Çıkmış Halka Açık Olmayan Anonim Şirketler İçin Sisteme Yeniden Geçiş Yasağı-140
• III. HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERİN KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDEN ÇIKMASI-142
• A. Sistemden Çıkma Şartları-142
• 1. SPK'dan İzin Alınması-142
• 2. Esas Sözleşme Değişikliği Yapılması-143
• B. Sistemden Çıkmış Sayılma-144
• IV. HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERİN KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDEN ÇIKARILMASI-144
• BEŞİNCİ BÖLÜM
• KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDE SERMAYE ARTIRIMI
• I. KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDE SERMAYE ARTIRIMININ HUKUKİ NİTELİĞİ-149
• II. SERMAYE ARTIRIM TÜRLERİ-151
• A. Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımı-151
• 1. Mevcut Payların İtibari Değerinin Yükseltilmesi Suretiyle Sermaye Artırımı-151
• 2. Yeni Paylar Çıkarılması Suretiyle Sermaye Artırımı-153
• 3. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Eden Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerde Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımı-154
• a. Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımının Ön Şartları-154
• i. Payların Nakdi Bedellerinin Tamamen Ödenmesi-154
• ii. Bilançoda Sermayeye Eklenmesine İzin Verilen Fonların Bulunması Halinde Bu Fonların Sermayeye Dönüştürülmesi-159
• b. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Eden Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerde Dış Kaynaklardan Sermaye Artırım İşlemleri-165
• i. Yönetim Kurulu Tarafından Esas Sözleşmenin İlgili Maddesinin Değişiklik Tasarısının Hazırlanması-165
• ii. Gümrük ve Ticaret Bakanlığının İznine Gerek Olmaması-165
• iii. Yönetim Kurulu Tarafından Sermaye Artırım Kararı Alınması-167
• iv. Gerekli İlanların Yapılması-167
• v. İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Onayı-168
• vi. Yeni Pay Alma Haklarının Kullanılması-169
• vii. Pay Bedellerinin Taahhüt Edilmesi ve Ödenmesi-170
• viii. Yönetim Kurulu Beyanı-172
• ix. Sermaye Artırım Kararının Tescil ve İlanı-174
• 4. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Eden Halka Açık Anonim Şirketlerde Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımı-175
• a. Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımının Özellikleri-175
• i. Çıkarılan Payların Tamamının Satılarak Satış Bedellerinin Ödenmiş Olması veya Satılamayan Payların İptal Edilmesi-175
• ii. Gümrük ve Ticaret Bakanlığının İznine Gerek Olmaması-176
• b. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Eden Halka Açık Anonim Şirketlerde Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımı İşlemleri-176
• i. Yönetim Kurulunun Sermaye Artırım Kararı Alması-176
• ii. Yönetim Kurulunun Sermaye Artırım Kararının İlanı-177
• iii. İzahname Hazırlanması ve SPK Onayı-179
• aa. İzahnamenin İçeriği-181
• bb. İzahnamenin SPK Tarafından Onaylanması-184
• cc. İzahnamenin Yayımlanması ve İlanı-187
• dd. İzahnamenin Nerede Yayımlandığının Tescil ve İlanı-188
• iv. Aracılık Sözleşmesi ve Konsorsiyumu Yapılması-188
• v. Pay Sahiplerinin Yeni Pay Alma Haklarını Kullanması-189
• vi. Payların Satışı-190
• aa. Talep Toplama Yoluyla Satış Yöntemi-192
• bb. Talep Toplanmaksızın Satış Yöntemi-194
• cc. Borsada Satış Yöntemi-194
• vii. Satış Süreleri-195
• viii. Satılan Pay Bedellerinin Ödenmesi-196
• ix. Payların Teslimi-198
• x. Satılamayan Payların İptali-202
• xi. SPK'dan Uygun Görüş Alınması-203
• xii. Yönetim Kurulu Beyanı-203
• xiii. Ticaret Siciline Tescil ve İlan-204
• B. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı-205
• 1. Genel Olarak-205
• 2. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımının Faydaları-206
• 3. TTK'nın İç Kaynaklardan Sermaye Artırımına İlişkin Düzenlemeleri-207
• 4. SerPK'nın İç Kaynaklardan Sermaye Artırımına İlişkin Düzenlemeleri-208
• 5. Vergi Mevzuatının İç Kaynaklardan Sermaye Artırımına İlişkin Düzenlemeleri-209
• 6. Sermayeye Eklenebilecek İç Kaynaklar-209
• a. Yedek Akçeler-210
• b. Yedek Akçe Türleri-211
• i. Kanuni Yedek Akçeler-211
• aa. Genel Kanuni Yedek Akçe-211
• bb. Özel Kanuni Yedek Akçeler-212
• ii. İsteğe Bağlı (İradi) Yedek Akçeler-213
• aa. Esas Sözleşmeyle Ayrılan İsteğe Bağlı Yedek Akçeler-213
• bb. Genel Kurul Kararıyla Ayrılan İsteğe Bağlı Yedek Akçeler-215
• c. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımında Kullanılabilecek Yedek Akçeler-216
• i. Kanuni Yedek Akçelerin Serbestçe Kullanılabilen Kısımları-216
• ii. Esas Sözleşmeyle veya Genel Kurul Kararıyla Ayrılmış Yedek Akçeler-217
• d. Önceki Yıldan Aktarılan Kâr ve Dağıtılmasına Karar Verilmemiş Olan Son Yıl Kârı-219
• e. Mevzuatın Bilançoya Konulmasına ve Sermayeye Eklenmesine İzin Verdiği Fonlar-219
• i. İştirak Hisseleri Satışından Elde Edilen Kazançlar-220
• ii. Taşınmaz Satışından Elde Edilen Kazançlar-221
• iii. Rüçhan Hakkı Satışından Elde Edilen Kazançlar-222
• iv. Özsermaye Kalemlerine Ait Enflasyon Düzeltme Farkları-223
• 7. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Anonim Şirketlerde İç Kaynaklardan Sermaye Artırım İşlemleri-224
• a. Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerde-224
• i. İç Kaynağın Şirket Bünyesinde Var Olduğunun Doğrulanması-224
• ii. Yönetim Kurulu Beyanı-224
• iii. Yönetim Kurulu Kararı-225
• iv. Yönetim Kurulu Kararının İlanı-226
• v. Sermaye Artırım Kararının Tescili-226
• vi. Payların Bedelsiz Olarak İktisabı-227
• vii. TTSG'de İlan-228
• b. Halka Açık Anonim Şirketlerde İç Kaynaklardan Sermaye Artırım İşlemleri-228
• i. Kârın Sermayeye Eklenmesi Durumunda Buna İlişkin Genel Kurul Kararı Alınması-228
• ii. İç Kaynakların Mevzuata Uygun Bir Şekilde Oluşturulduğunun Doğrulanması-228
• iii. Yönetim Kurulu Kararı-229
• iv. İç Kaynakların Şirketin Sermaye Hesabına Aktarılması-229
• v. SPK'dan Uygun Görüş Alınması-229
• vi. Yönetim Kurulu Kararının Kamuya Açıklanması-230
• vii. Ticaret Siciline Tescil ve İlan-231
• ALTINCI BÖLÜM
• KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDE
• YÖNETİM KURULU KARARLARININ İPTALİ
• I. GENEL OLARAK-233
• II. KAYITLI SERMAYE SİTEMİNDE YÖNETİM KURULU KARARLARININ İPTALİ GEREKLİLİĞİ-235
• III. KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNE TABİ ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULU KARARLARININ İPTALİ-238
• A. İptali İstenebilecek Yönetim Kurulu Kararları-238
• B. İptal Sebepleri-240
• 1. Kanuna Aykırılık-241
• 2. Esas Sözleşmeye Aykırılık-242
• 3. Dürüstlük Kuralına Aykırılık-243
• 4. Eşit İşlem İlkesine İlkesine Aykırılık Durumunda Uygulanacak Müeyyide-244
• C. İptal Davası-247
• 1. Hukuki Niteliği-247
• 2. İptal Davasında Taraflar-248
• a. Davacılar-248
• i. Yönetim Kurulu Üyeleri-248
• ii. Pay Sahipleri-249
• iii. Sermaye Piyasası Kurulu-250
• b. Davalı-251
• 3. İptal Davasında Süre-252
• 4. Yetkili ve Görevli Mahkeme-253
• 5. İptal Davasında Özellik Arz Eden Haller-253
• a. Teminat Gösterme Yükümü-253
• b. İptal Davası Açıldığının Duyurulması-256
• c. Dava Konusu Yönetim Kurulu Kararının Yürütülmesinin Geri Bırakılmasına Karar Verilmesi-257
• 6. İptal Davasının Sonuçları-259
• a. Davanın Kabulü-259
• b. Davanın Reddi-261
• c. Kötü Niyetle Dava Açanın Sorumluluğu-261
• SONUÇ-263
• KAYNAKÇA-277